BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN CAO THỊ HIỀN DIỆU QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN TRONG CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CỦA TỈNH BÌNH ĐỊNH Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 83.10.110 N ƣời hƣớn n: TS. Trần Thị Bích Hạnh LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Bình Định, ngày 27 tháng 9 năm 2021 Tác iả Cao Thị Hiền Diệu LỜI CẢM ƠN Xin chân thành cảm ơn Quý Thầy, Cô với sự giảng dạy nhiệt tình, tận tình truyền đạt những kiến thức quý báu trong suốt hai năm học vừa qua tại trƣờng Đại học Quy Nhơn, bản thân đã tích lũy những kiến thức vô cùng quý giá. Đặc biệt, xin gửi lời cảm ơn sâu sắc và chân thành đến Cô TS. Trần Thị Bích Hạnh là ngƣời đã quan tâm, nhiệt tình hƣớng dẫn trong suốt quá trình hoàn thành luận văn tốt nghiệp, xin gửi lời cảm ơn đến những Thầy, Cô trong trƣờng đã giúp tôi hoàn thành những bƣớc quan trọng cuối cùng của luận văn và chƣơng trình thạc sĩ. Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo KBNN tỉnh Bình Định, các Sở ngành thuộc UBND tỉnh Bình Định và các đơn vị, cá nhân đã hỗ trợ tôi trong việc hoàn thành nội dung đề tài. Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn đến đồng nghiệp, đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài luận văn tốt nghiệp của mình./. Tác iả MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................. 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn .................................. 2 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn .......................................................... 4 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ........................................ 5 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn: .................. 5 6. Những đóng góp của luận văn ................................................................... 7 7. Kết cấu của luận văn .................................................................................. 7 Chƣơng 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC QUA KHO BẠC NHÀ NƢỚC .......................... 8 1.1. Tổng quan về ngân sách nhà nƣớc và quản lý chi ngân sách nhà nƣớc ....... 8 1.1.1. Ngân sách nhà nƣớc và chi ngân sách nhà nƣớc .............................. 8 1.1.2. Sự cần thiết phải thực hiện quản lý chi ngân sách nhà nƣớc ......... 11 1.2. Quản lý chi thƣờng xuyên trong chi thƣờng xuyên NSNN .................. 13 1.2.1. Quản lý chi thƣờng xuyên NSNN .................................................. 13 1.2.2. Nội dung công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc 19 1.2.3. Những nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý chi thƣờng xuyên NSNN . 29 Tóm tắt chƣơng 1 ......................................................................................... 30 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CỦA TỈNH BÌNH ĐỊNH ................................. 32 2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của tỉnh Bình Định ........ 32 2.2. Kết quả thực hiện chi Ngân sách trong những năm qua ...............................37 2.3. Thực trạng quản lý chi thƣờng xuyên NSNN tại KBNN tỉnh Bình Định .. 38 2.3.1. Quy trình quản lý chi thƣờng xuyên NSNN tại KBNN trên địa bàn tỉnh Bình Định .......................................................................................... 38 2.3.2. Thực hiện thông tin và truyền thông trong quản lý chi thƣờng xuyên ........................................................................................................ 40 2.3.3. Hoạt động quản lý chi thƣờng xuyên ............................................. 41 2.3.4. Hoạt động giám sát chi thƣờng xuyên ........................................... 43 2.3.5. Thực trạng quản lý thanh toán các khoản chi thƣờng xuyên của NSNN tại KBNN ...................................................................................... 44 2.4. Đánh giá thực trạng quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách Nhà nƣớc của tỉnh Bình Định ............................................................................................. 54 2.4.1. Kết quả đạt đƣợc ............................................................................ 54 2.4.2. Những hạn chế................................................................................ 54 2.4.3. Nguyên nhân của hạn chế .............................................................. 59 Tóm tắt chƣơng 2 ........................................................................................ 62 Chƣơng 3. ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NSNN TỈNH BÌNH ĐỊNH ................. 69 3.1. Định hƣớng hoàn thiện công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách Nhà nƣớc của tỉnh Bình Định ...................................................................... 69 3.1.1. Quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách Nhà nƣớc phải phù hợp với chính sách và pháp luật của Nhà nƣớc ..................................................... 69 3.1.2. Quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách Nhà nƣớc phải phù hợp với quan điểm của lý thuyết INTOSAI 2004 ................................................. 69 3.2.3. Quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách Nhà nƣớc phải phù hợp với mối quan hệ giữa lợi ích và chi phí .......................................................... 69 3.1.4. Quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách Nhà nƣớc phải phù hợp trình độ và năng lực của đội ngũ cán bộ tại đơn vị ........................................... 70 3.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi thƣờng xuyên NSNN tỉnh Bình Định. .................................................................................................... 70 3.2.1. Nâng cao trình độ, năng lực, phẩm chất của cán bộ, công chức quản lý chi Kho bạc nhà nƣớc tỉnh Bình Định ................................................. 70 3.2.2. Đổi mới hình thức, phƣơng thức chi trả thƣờng xuyên NSNN qua KBNN trên địa bàn tỉnh Bình Định.......................................................... 72 3.2.3. Hoàn thiện quy trình quản lý chi, đơn giản hóa thủ tục hành chính bằng cách nâng cao chất lƣợng ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc ................................................. 74 3.2.4. Thực hiện thủ tục trong mua sắm tập trung .................................. 76 3.2.5. Tăng cƣờng tự kiểm tra công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc tỉnh Bình Định .................................................................. 77 3.2.6. Triển khai có hiệu quả thanh tra chuyên ngành và nâng cao hiệu quả xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực KBNN .......................... 79 3.2.7. Đẩy mạnh hơn nữa việc tuyên truyền về cải cách TTHC .............. 80 3.2.8. Phối hợp tốt giữa Kho bạc Nhà nƣớc với các cơ quan liên quan trong quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc tỉnh Bình Định ..... 81 3.3. Một số đề xuất, kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi thƣờng xuyên NSNN ở tỉnh Bình Định ................................................................... 82 3.3.1. Kiến nghị với Chính phủ và Bộ Tài chính .................................... 82 3.3.2. Kiến nghị với KBNN Trung ƣơng và KBNN tỉnh Bình Định ....... 86 3.3.3. Kiến nghị với các cơ quan hữu quan trên địa bàn .......................... 88 Tóm tắt chƣơng 3 ......................................................................................... 90 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 91 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 92 QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN THẠC SĨ (BẢN SAO) DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ CQTC Cơ quan Tài chính ĐVSDNS Đơn vị sử dụng ngân sách HĐND Hội đồng nhân dân KBNN Kho bạc Nhà nƣớc KTT Kế toán trƣởng KTV Kế toán viên KTXH Kinh tế - Xã hội QLC Quản lý chi MLNSNN Mục lục ngân sách nhà nƣớc NS Ngân sách NSĐP Ngân sách địa phƣơng NSNN Ngân sách Nhà nƣớc NSTW Ngân sách Trung ƣơng UBND Ủy ban nhân dân TTHC Thủ tục hành chính VPHC Vi phạm hành chính NHTM Ngân hàng thƣơng mại TTCN Thanh tra chuyên ngành CBCC Cán bộ công chức KSNB Kiểm soát nội bộ TABMIS Hệ thống thông tin quản lý ngân sách và Kho bạc TL Tỷ lệ SL Số lƣợng DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Kết quả thực hiện chi Ngân sách từ năm 2017 đến năm 2020 ....... 37 Bảng 2.2: Kết quả quản lý chi thanh toán cá nhân tại KBNN tỉnh Bình Định (giai đoạn 2017 – 2020) .................................................................................. 46 Bảng 2.3: Kết quả quản lý chi thanh toán hàng hóa và dịch vụ tại KBNN tỉnh Bình Định (giai đoạn 2017 - 2020) ................................................................. 48 Bảng 2.4: Kết quả quản lý chi mua sắm và sửa chữa tại KBNN tỉnh Bình Định (giai đoạn 2017 – 2020) .................................................................................. 49 Bảng 2.5: Kết quả quản lý chi thanh toán khác tại KBNN tỉnh Bình Định (giai đoạn 2017 - 2020) ........................................................................................... 50 DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1: Quy trình giao dịch một cửa trong quản lý chi thƣờng xuyên ........ 39 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Chi ngân sách nhà nƣớc là công cụ chủ yếu của Nhà nƣớc dùng để thực hiện nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng và thúc đẩy sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nƣớc. Quản lý chặt chẽ các khoản chi Ngân sách nhà nƣớc luôn là mối quan tâm lớn của nhà nƣớc và của các cấp, các ngành góp phần quan trọng trong việc giám sát, quản lý và phân phối nguồn lực tài chính một cách minh bạch, sử dụng đảm bảo đúng mục đích, có hiệu quả. Thời gian qua, Nhà nƣớc đã có nhiều biện pháp tích cực nhằm nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nƣớc trong lĩnh vực chi NSNN nói chung và quản lý các khoản chi NSNN nói riêng nhằm nâng cao hiệu quả trong phát triển kinh tế, xã hội của đất nƣớc. Kho bạc Nhà nƣớc đã trở thành một trong những công cụ quan trọng trong việc thực hiện công cuộc cải cách hành chính nhà nƣớc và đặc biệt là cải cách tài chính công theo hƣớng công khai minh bạch, phòng chống tham nhũng lãng phí. Từ năm 2010 đến nay, công tác quản lý chi ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc trên địa bàn tỉnh Bình Định đã có những thay đổi lớn. Công tác lập, duyệt, phân bổ dự toán đƣợc chú trọng hơn cả về chất lƣợng lẫn thời gian. Cơ chế quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc ngày càng đƣợc hoàn thiện theo hƣớng hiệu quả, chặt chẽ và đúng mục đích cả về quy mô và chất lƣợng. Tuy nhiên, việc quản lý và thực hiện công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc tỉnh Bình Định vẫn còn những vấn đề chƣa phù hợp và bất cập nhƣ: chƣa hiệu quả, vẫn còn tình trạng lãng phí, sử dụng không đúng mục đích, chƣa tạo đƣợc sự chủ động cho các đơn vị 2 sử dụng ngân sách trong sử dụng kinh phí ngân sách, nhiều vấn đề cấp bách chƣa đƣợc xử lý kịp thời, lúng túng, công tác điều hành quỹ ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn tỉnh của các cấp chính quyền còn nhiều bất cập, việc phân công nhiệm vụ quản lý chi trong hệ thống Kho bạc Nhà nƣớc còn chƣa đồng bộ, chƣa tạo điều kiện tốt nhất cho khách hàng. Đồng thời, công tác quản lý chi ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc chƣa đáp ứng đủ yêu cầu quản lý và cải cách Tài chính công trong xu thế đổi mới. Vì vậy, công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách Nhà nƣớc qua kho bạc tại kho bạc Nhà nƣớc tỉnh Bình Định cần phải đƣợc hoàn thiện một cách có hệ thống và khoa học. Xuất phát từ thực tiễn và những lý do trên,Tôi chọn đề tài: “Quản lý chi thƣờn xuyên trong chi n ân sách nhà nƣớc của tỉnh Bình Định ” nhằm nghiên cứu và đề ra những giải pháp góp phần giải quyết những tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý các khoản chi thƣờng xuyên ngân sách Nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc và nâng cao hiệu quả chi NSNN trên địa bàn tỉnh Bình Định. 2. Tình hình n hiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Đã có một số công trình khoa học nghiên cứu về đề tài trên trong hệ thống Kho bạc Nhà nƣớc đã đƣợc công bố: - Luận văn thạc sĩ: “ Hoàn thiện công tác kiểm soát chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc qua kho bạc tại Kho bạc Nhà nƣớc tỉnh Thừa Thiên – Huế của tác giả Châu Minh Hạnh, KBNN Phong Điền, năm 2012. Công trình này nghiên cứu về quy trình kiểm soát chi qua một cửa tại văn phòng KBNN Thừa Thiên Huế. Công trình này tác giả đƣa ra giải pháp một quy trình kiểm soát mới để thuận tiện hơn trong khâu kiểm soát. - Luận văn thạc sĩ: “Hoàn thiện cơ chế kiểm soát chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc qua kho bạc nhà nƣớc Thừa Thiên Huế của tác giả Nguyễn Thị Tuyết Mai, KBNN Thừa Thiên Huế, năm 2014. Công trình này nghiên cứu kiểm soát chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc tại KBNN Thừa Thiên Huế 3 theo TT 161/2012/TT-BTC ngày 02/10/2012 của BTC và đƣa ra một số giải pháp để hoàn thiện cơ chế kiểm soát chi thƣờng xuyên qua KBNN. - Luận án tiến sĩ, của Nguyễn Đức Thọ về “Đổi mới hoạt động quản lý nội bộ về sử dụng Ngân sách, tài sản nhà nƣớc tại các cơ quan hành chính, sự nghiệp thuộc bộ tài chính năm 2015 tại Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ƣơng. - Luận văn thạc sĩ của Phạm Văn Thành “Hoàn thiện công tác quản lý Ngân sách Nhà nƣớc tại tỉnh Bình Định năm 2011. - Luận văn của tác giả Tạ Xuân Quang, năm 2011 về “Hoàn thiện công tác quản lý Ngân sách tỉnh Quảng Nam . - Luận văn thạc sĩ Quản trị kinh doanh của tác giả Đỗ Thị Thu Trang về “Hoàn thiện công tác quản lý chi thƣờng xuyên qua Kho bạc Nhà nƣớc Khánh Hòa năm 2012 tại Đại học Đà Nẵng. - Quản lý thanh toán các khoản chi Ngân sách Nhà nƣớc: “Hƣớng sửa đổi, bổ sung Trần Mạnh Hà , đăng trên Tạp chí Ngân quỹ quốc gia năm 2015. - “Thống nhất quy trình và đầu mối quản lý chi Ngân sách Nhà nƣớc , Vĩnh Sang (Tạp chí Ngân quỹ quốc gia số: 160, tháng 10/2015 , trang 12,13,14,21) - “Quản lý NSNN ở Việt Nam trên con đƣờng hội nhập - Tạp chí tài chính tháng 10/2015. - “Giải pháp cơ cấu lại NSNN và nợ công ở Việt Nam – Tạp chí Tài chính tháng 11/2017. - “Tăng cƣờng hiệu quả quản lý NSNN – Tạp chí Tài chính tháng 8/2016. - “Thực trạng quản lý NSNN ở Việt Nam – Tài liệu hbd gov.vn. - “Thực trạng bội chi NSNN hiện nay và giải pháp khắc phục – Đề tài 4 khoa học cấp Bộ. - “Thực trạng thu – chi NSNN tại Huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên – Đề tài khoa học cấp tỉnh. - “Vận dụng nguyên tắc chi NSNN trong hoạt động chi NSNN : Đánh giá thực trạng và đƣa ra giải pháp để hạn chế thất thoát trong việc chi NSNN hiện nay – Khoá luận tốt nghiệp. Qua quá trình tìm hiểu các tài liệu, tác giả nhận thấy quản lý nội bộ trong lĩnh vực công là hết sức quan trọng và thu hút sự quan tâm của nhiều học giả nghiên cứu. Tuy nhiên, cho đến nay, quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách Nhà nƣớc tại tỉnh Bình Định chƣa đƣợc tác giả nào thực hiện nghiên cứu . Do vậy, đây cũng chính là nguyên nhân và là khe hẹp nghiên cứu mà tác giả nhận thấy để tiến hành thực hiện nghiên cứu nhằm giải quyết các mục tiêu và qua đó góp phần hoàn thiện công tác quản lý chi thƣờng xuyên Ngân sách Nhà nƣớc tại Kho bạc Nhà nƣớc tỉnh Bình Định. Điểm khác biệt của luận văn của tác giả đang nghiên cứu là luận văn của tác giả nghiên cứu thực trạng quản lý chi qua KBNN tỉnh Bình Định theo Thông tƣ số 161/2012/TT-BTC nhƣng có sửa đổi theo Thông tƣ số 39/2016/TT-BTC ngày 01/3/2016 của BTC sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tƣ số 161/2012/TT-BTC và Thông tƣ số 40/2016/TT-BTC về sửa đổi quản lý cam kết chi NSNN qua KBNN. Ngoài ra tác giả còn nghiên cứu việc thực hiện xử phạt hành chính trong lĩnh vực kho bạc theo Thông tƣ 54/2014/TT-BTC của Bộ trƣởng Bộ Tài Chính ngày 24/4/2014 về việc quy định chi tiết và hƣớng dẫn thực hiện việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực Kho bạc Nhà nƣớc. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn - Mục đích Trên cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc tỉnh Bình Định, luận văn đƣa ra các giải 5 pháp hoàn thiện công tác quản lý chi thƣờng xuyên NSNN qua KBNN tỉnh Bình Định, nhằm nâng cao hiệu quả chi thƣờng xuyên NSNN đáp ứng đƣợc yêu cầu quản lý, điều hành ngân sách nhà nƣớc, phù hợp với quá trình cải cách tài chính công, với chuẩn mực và thông lệ quốc tế. - Nhiệm vụ Nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn là: + Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản,những quy định của nhà nƣớc về quản lý chi thƣờng xuyên NSNN qua KBNN. + Đánh giá thực trạng quản lý chi thƣờng xuyên NSNN tại kho bạc tỉnh Bình Định, nêu những thành quả đạt đƣợc, các hạn chế và nguyên nhân của các hạn chế. + Đề xuất các phƣơng hƣớng và các giải pháp đổi mới quản lý chi thƣờng xuyên NSNN tại KBNN tỉnh Bình Định. 4. Đối tƣợn và phạm vi n hiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là lý luận và thực tiễn quản lý chi các khoản chi có tính chất thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc nhà nƣớc tỉnh Bình Định. - Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu của luận văn là công tác quản lý các khoản chi thƣờng xuyên qua Kho Bạc nhà nƣớc tỉnh Bình Định trong giai đoạn 2017-2020 và định hƣớng đến năm 2025 (nội dung nghiên cứu theo luật ngân sách 2015) 5. Phƣơn pháp luận và phƣơn pháp n hiên cứu của luận văn: Phương pháp tiếp cận: Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là quan hệ quản lý của nhà nƣớc đối với nguồn chi từ NSNN trên địa bàn tỉnh Bình Định và đối tƣợng tác động của quản lý chi thƣờng xuyên NSNN là toàn bộ các khoản chi đƣợc bố trí trong dự toán NSNN hàng năm nhằm phục vụ cho việc thực hiện 6 các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nƣớc trong từng giai đoạn nhất định. Luận văn sử dụng cách tiếp cận hai chiều, chiều thứ nhất dựa trên phân loại về các khoản chi NSNN nhằm làm sáng tỏ thực trạng chi NSNN phân bổ cho từng loại hoạt động; chiều thứ hai dựa vào đặc điểm, nội dung và yêu cầu của quản lý chi thƣờng xuyên từ NSNN làm sáng tỏ thực trạng công tác quản lý chi thƣờng xuyên từ NSNN, từ đó căn cứ mục tiêu đề ra giải pháp gắn với từng nội dung của công tác quản lý. Phương pháp luận: Cơ sở phƣơng pháp luận của quá trình nghiên cứu đề tài là dựa trên thế giới quan của chủ nghĩa Mác - Lênin, phƣơng pháp duy vật biện chứng và phƣơng pháp duy vật lịch sử để nhận thức xem xét tình hình một cách hiện thực khách quan, logic từ đó đƣa ra những giải pháp có tính khả thi cao. Cụ thể là: Thứ nhất, bám sát các quan điểm mới nhất của Đảng và Nhà nƣớc về quản lý NSNN đối với một địa phƣơng cụ thể thể hiện trong các nghị quyết, quy hoạch, nghị định… Thứ hai, sử dụng lý luận về quản lý chi NSNN nói chung, quản lý chi thƣờng xuyên từ NSNN nói riêng, từ đó làm cơ sở cho việc luận chứng các nội dung lý thuyết và các giải pháp hoàn thiện quản lý chi thƣờng xuyên từ NSNN qua kho bạc nhà nƣớc của địa phƣơng. Thứ ba, bám sát điều kiện thực tế của tỉnh Bình Định và kho bạc nhà nƣớc tỉnh Bình Định để đề ra giải pháp hoàn thiện quản lý chi thƣờng xuyên từ NSNN qua kho bạc nhà nƣớc Tỉnh sát với tình hình thực tiễn. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể: - Phương pháp phân tích, tổng hợp: đƣợc sử dụng trong hệ thống hoá các vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý chi thƣờng xuyên từ NSNN. - Phương pháp phân tích thực chứng: làm nổi bật thực trạng quản lý chi thƣờng xuyên NSNN qua kho bạc nhà nƣớc cho phát triển kinh tế xã hội của tỉnh. 7 - Phương pháp thống kê, so sánh: Sử dụng các số liệu sơ cấp và thứ cấp để phân tích, so sánh rút ra các kết luận làm cơ sở đề xuất phƣơng hƣớng và giải pháp quản lý chi thƣờng xuyên từ NSNN qua kho bạc nhà nƣớc tỉnh Bình Định. Bên cạnh đó, luận văn còn sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu: Sử dụng các tài liệu để tổng hợp các kết quả đã đạt đƣợc, kế thừa, tiếp thu những lý luận đã công bố, hệ thống hoá lại cho phù hợp với nội dung của đề tài. 6. Nhữn đón óp của luận văn Luận văn hệ thống hóa lý luận cơ bản về quản lý chi thƣờng xuyên NSNN qua KBNN, đồng thời phản ánh thực trạng công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách Nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc tỉnh Bình Định theo yêu cầu đổi mới cải cách Tài chính công và quản lý chi tiêu công để đƣa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện hơn nữa công tác quản lý chi ngân sách nhà nƣớc qua kho bạc nhà nƣớc trên địa bàn tỉnh Bình Định theo hƣớng hiệu quả, góp phần nâng cao chất lƣợng, hiệu quả chi ngân sách Nhà nƣớc, ngăn chặn sự lãng phí, tham ô, gây tổn hại công quỹ nhà nƣớc. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn đƣợc kết cấu thành 3 chƣơng, bao gồm: Chƣơng 1: Cơ sở khoa học về quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc. Chƣơng 2: Thực trạng công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc tỉnh Bình Định. Chƣơng 3: Định hƣớng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc qua KBNN tỉnh Bình Định. 8 Chƣơn 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC QUA KHO BẠC NHÀ NƢỚC 1.1. Tổn quan về n ân sách nhà nƣớc và quản lý chi n ân sách nhà nƣớc 1.1.1. Ngân sách nhà nước và chi ngân sách nhà nước 1.1.1.1 Khái niệm ngân sách nhà nước Lịch sử nhân loại đã cho thấy, khi xuất hiện Nhà nƣớc thì Nhà nƣớc đó phải có nguồn lực để bảo vệ chính thể nhà nƣớc và đảm bảo cho các mặt hoạt động và phát triển của mình. Một trong những nguồn lực quan trọng nhất là NSNN, do đó khi xuất hiện Nhà nƣớc tất yếu phải có NSNN, NSNN phục vụ cho giai cấp thống trị. Nó là công cụ để giai cấp thống trị bảo vệ nhà nƣớc, đảm bảo hoạt động bộ máy nhà nƣớc, đồng thời là công cụ để hoàn thiện quản lý nhà nƣớc của mình. Ở Việt Nam, qua các giai đoạn lịch sử NSNN cũng đƣợc hình thành và là nhân tố không thể thiếu để duy trì bộ máy nhà nƣớc trong các chế độ xã hội trƣớc đây. Từ ngày thành lập nƣớc cộng hòa XHCN đến nay, Đảng và Nhà nƣớc ta luôn đặc biệt quan tâm đến NSNN, coi đó là nguồn lực vô cùng quan trọng thực hiện thắng lợi cách mạng giải phóng dân tộc trƣớc đây đồng thời bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ và phát triển đất nƣớc trong giai đoạn hiện nay và mai sau. Có nhiều quan niệm về NSNN xuất phát từ các cách tiếp cận khác nhau. Luật NSNN số 83/2015/QH-13 định nghĩa: “NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nƣớc đƣợc dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nƣớc 9 1.1.1.2. Khái niệm, đặc điểm và phân loại chi NSNN * Khái niệm: Chi NSNN là quá trình Nhà nƣớc sử dụng các nguồn lực tài chính tập trung đƣợc vào việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ kinh tế, chính trị và xã hội của nhà nƣớc trong từng công việc cụ thể. Chi NSNN có quy mô và mức độ rộng lớn, bao gồm nhiều lĩnh vực, các địa phƣơng và các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của nhà nƣớc. Chi NSNN là quá trình phân phối, sử dụng quỹ NSNN theo những nguyên tắc nhất định cho việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nƣớc. Chi NSNN bao gồm các khoản chi phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm Quốc phòng, an ninh, bảo đảm hoạt động của bộ máy nhà nƣớc; Chi trả nợ của nhà nƣớc; Chi viện trợ và các khoản chi khác theo quy định của pháp luật. * Đặc điểm: Về thực chất, chi NSNN chính là việc cung cấp các phƣơng tiện tài chính cho việc thực hiện các nhiệm vụ của Nhà nƣớc. Cho nên, chi NSNN có những đặc điểm sau: Thứ nhất, chi ngân sách luôn gắn với nhiệm vụ kinh tế, chính trị, xã hội mà Nhà nƣớc phải đảm nhận. Mức độ và phạm vi chi tiêu NSNN phụ thuộc vào nhiệm vụ của Nhà nƣớc trong từng thời kỳ. Thứ hai, tính hiệu quả của các khoản chi NSNN đƣợc thể hiện ở tầm vĩ mô và mang tính toàn diện cả về kinh tế, xã hội, chính trị và ngoại giao. Thứ ba, các khoản chi NSNN đều là các khoản cấp phát không hoàn trả trực tiếp. Thứ tư, chi NSNN thƣờng liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, tạo việc làm mới, thu nhập, giá cả và lạm pháp,... * Phân loại chi NSNN: Phân loại các khoản chi NSNN là việc sắp xếp các khoản chi NSNN theo những tiêu thức, tiêu chí nhất định vào các nhóm, các loại chi. Có nhiều 10 tiêu thức để phân loại các khoản chi NSNN. + Phân loại theo yếu tố thì chi NSNN đƣợc phân thành: Một là, chi thƣờng xuyên bao gồm: các hoạt động sự nghiệp giáo dục, đào tạo, y tế, xã hội, văn hoá thông tin, văn học nghệ thuật, thể dục thể thao, khoa học và công nghệ, các sự nghiệp xã hội khác; các hoạt động sự nghiệp kinh tế; quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội; hoạt động của các cơ quan nhà nƣớc; hoạt động của Đảng Cộng sản Việt Nam; tổ chức chính trị - xã hội; trợ giá theo chính sách của Nhà nƣớc; chƣơng trình mục tiêu quốc gia, dự án của Nhà nƣớc; hỗ trợ Quỹ Bảo hiểm xã hội; trợ cấp cho các đối tƣợng chính sách xã hội; hỗ trợ cho các tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp; các khoản chi thƣờng xuyên khác theo quy định của pháp luật. Hai là, chi đầu tƣ phát triển bao gồm: đầu tƣ xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội không có khả năng thu hồi vốn; đầu tƣ và hỗ trợ cho các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế, các tổ chức tài chính của Nhà nƣớc; góp vốn cổ phần, liên doanh vào các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực cần thiết có sự tham gia của Nhà nƣớc; chi bổ sung dự trữ nhà nƣớc; chi đầu tƣ phát triển thuộc các Chƣơng trình mục tiêu quốc gia, dự án nhà nƣớc; các khoản chi đầu tƣ phát triển khác theo quy định của pháp luật. Ba là, chi trả nợ gốc và lãi các khoản tiền do Chính phủ vay. Bốn là, chi bổ sung quỹ dự trữ tài chính. Năm là, chi bổ sung cho ngân sách cấp dƣới. + Phân loại theo mục đích kinh tế - xã hội của các khoản chi: Chi NSNN đƣợc chia thành : Chi tiêu dùng và chi đầu tƣ phát triển + Phân loại theo tính chất các khoản chi: Chi NSNN đƣợc chia thành: Chi cho sự nghiệp y tế, sự nghiệp giáo dục, chi phúc lợi, chi quản lý nhà nƣớc, chi đầu tƣ kinh tế,... 11 + Phân loại theo tính chất pháp lý: Chi NSNN đƣợc chia thành: Các khoản chi theo luật định, các khoản chi đã đƣợc cam kết, các khoản chi có thể điều chỉnh. 1.1.2. Sự cần thiết phải thực hiện quản lý chi ngân sách nhà nước Quản lý chặt chẽ các khoản chi NSNN là mối quan tâm rất lớn của Nhà nƣớc, Chính phủ và của các cấp, các ngành với mục tiêu các khoản chi NSNN phải đảm bảo có dự toán, đúng mục đích, đúng định mức, tiết kiệm và có hiệu quả. Thực hiện tốt công tác này có ý nghĩa rất quan trọng trong việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, tập trung mọi nguồn lực tài chính để phát triển kinh tế, ổn định và làm lành mạnh nền tài chính quốc gia, chống các hiện tƣợng tiêu cực, lãng phí, ổn định tiền tệ và kiềm chế lạm phát. Đối với nƣớc ta hiện nay, quản lý chi NSNN lại càng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng bởi những lý do sau đây: - Do yêu cầu của công cuộc đổi mới: Quá trình đổi mới cơ chế quản lý tài chính nói chung và đổi mới cơ chế quản lý NSNN nói riêng đòi hỏi mọi khoản chi NSNN phải đƣợc tiết kiệm và sự dụng có hiệu quả. Điều này là một tất yếu khách quan vì nguồn lực NSNN bao giờ cũng có hạn, nó là nguồn lực của đất nƣớc, là tiền của và công sức của nhân dân đóng góp, không thể chi tiêu một cách lãng phí. Vì vậy, quản lý chi chặt chẽ là mối quan tâm của Đảng, Nhà nƣớc và của các cấp các ngành cũng nhƣ toàn xã hội. Thực hiện tốt công tác này sẽ có ý nghĩa to lớn trong việc thực hành tiết kiệm, chống các hiện tƣợng tiêu cực, chi tiêu lãng phí, góp phần lành mạnh hóa nền tài chính quốc gia, ổn định tiền tệ, kiềm chế lạm phát. Đặc biệt, theo luật NSNN quy định, hệ thống KBNN chịu trách nhiệm chính trong việc quản lý thanh toán, chi trả trực tiếp từng khoản chi NSNN cho các đối tƣợng sử dụng đúng với chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của nhà nƣớc giao cho, góp phần lập lại kỷ cƣơng, kỷ luật tài chính.