BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ LAO ĐỘNG - THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG – XÃ HỘI BÙI VĂN BÌNH TẠO ĐỘNG LỰC LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN COMA18 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ NHÂN LỰC HÀ NỘI - 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ LAO ĐỘNG - THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG – XÃ HỘI BÙI VĂN BÌNH TẠO ĐỘNG LỰC LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN COMA18 Chuyên ngành: Quản trị nhân lực Mã số: 8340404 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ NHÂN LỰC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LỤC MẠNH HIỂN HÀ NỘI - 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là sản phẩm độc lập của của bản thân, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực. Tôi cũng xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày 5 tháng 11 năm 2018 Học viên Bùi Văn Bình I MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................ IV DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU............................................................ V LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ............................................. 2 3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................... 5 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ............................................................... 5 5. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 6 6. Đóng góp của đề tài .................................................................................. 6 7. Kết cấu luận văn....................................................................................... 7 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN TẠO ĐỘNG LỰC LAO ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP ................................................... 8 1.1. Các khái niệm cơ bản ............................................................................ 8 1.1.1 . Nhu cầu và động cơ .............................................................................. 8 1.1.2 . Động lực lao động ................................................................................ 8 1.1.3 . Tạo động lực lao động ........................................................................ 10 1.1.4 .Ý nghĩa, vai trò của tạo động lực lao động .......................................... 11 1.2 . Một số học thuyết về tạo động lực lao động ..................................... 13 1.2.1 . Hệ thống nhu cầu của Maslow ............................................................ 13 1.2.2 . Học thuyết hệ thống hai yếu tố của Frederic Herzberg ....................... 15 1.2.3 . Học thuyết công bằng của J. Stacy Adams ......................................... 16 1.2.4 . Ứng dụng các học thuyết vào tạo động lực lao động........................... 16 1.3. Nội dung tạo động lực lao động .......................................................... 18 1.3.1 . Kích thích bằng vật chất ..................................................................... 18 1.3.2 . Kích thích bằng tinh thần.................................................................... 22 1.4. Các nhân tố ảnh hưởng tạo động lực lao động trong doanh nghiệp 27 1.4.1 . Nhân tố thuộc về người lao động ........................................................ 27 II 1.4.2 . Nhân tố thuộc môi trường bên trong doanh nghiệp ............................. 28 1.4.3 . Nhân tố thuộc môi trường bên ngoài doanh nghiệp ............................ 30 1.5. Kinh nghiệm tạo động lực lao động của một số doanh nghiệp và bài học kinh nghiệm rút ra cho công ty Cổ phần Coma18 ........................... 31 1.5.1 . Tổng công ty cổ phần xuất nhập khẩu và xây dựng Việt Nam (Vinaconex).................................................................................................. 31 1.5.2 . Kinh nghiệm của Công ty DELTA ..................................................... 31 1.5.3 . Kinh nghiệm của Công ty Cổ phần tập đoàn Hoa sen ......................... 33 1.5.4 . Bài học kinh nghiệm cho Công ty Cổ phần Coma18 .......................... 34 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG TẠO ĐỘNG LỰC LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN COMA18 ............................................................... 36 2.1. Tổng quan về công ty Cổ phần Coma18 .............................................. 36 2.1.1. Khái quát chung về Công ty cổ phần Coma18 .................................... 36 2.1.2. Quá trình hình thành và phát triển của công ty Cổ phần Coma18 ........ 36 2.1.3. Tổng quan về kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty ...... 38 2.2. Phân tích thực trạng tạo động lực lao động tại công ty Cổ phần Coma18 ....................................................................................................... 41 2.2.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến tạo động lực lao động ............................. 41 2.2.2. Xác định mục tiêu tạo động lực .......................................................... 48 2.2.3. Nhu cầu và các mức độ thỏa mãn nhu cầu của người lao động tại công ty ............................................................................................................. 49 2.2.4. Xác định nhiệm vụ và tiêu chuẩn thực hiện công việc ....................... 50 2.2.5. Tạo điều kiện thuận lợi để người lao động hoàn thành nhiệm vụ........ 55 2.2.6. Thực trạng các biện pháp kích thích lao động ..................................... 62 2.2.7. Một số chỉ tiêu đánh giá tạo động lực lao động tại công ty cổ phần Coma18 ........................................................................................................ 73 2.3. Đánh giá thực trạng tạo động lực lao động tại công ty Cổ phần Coma18 ....................................................................................................... 76 2.3.1. Những mặt đã đạt được ...................................................................... 76 2.3.2. Những mặt còn hạn chế và nguyên nhân ............................................ 78 III CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP TẠO ĐỘNG LỰC LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN COMA18............................................................................ 83 3.1. Chiến lược phát triển, chiến lược phát triển nguồn nhân lực và quan điểm tạo động lực lao động tại công ty cổ phần Coma18 ........................... 83 3.1.1. Chiến lược phát triển của công ty ....................................................... 83 3.1.2. Chiến lược phát triển nguồn nhân lực................................................. 83 3.1.3. Quan điểm tạo động lực lao động của công ty.................................... 84 3.2. Các giải pháp tạo động lực lao động tại công ty cổ phần Coma18 ...... 85 3.2.1. Triển khai nghiên cứu xác định nhu cầu người lao động .................... 85 3.2.2. Hoàn thiện tạo động lực lao động thông qua công tác xác định nhiệm vụ và tiêu chuẩn thực hiện công việc ........................................................... 86 3.2.3. Hoàn thiện tạo động lực lao động qua việc tạo điều kiện thuận lợi để người lao động hoàn thành nhiệm vụ ............................................................ 90 3.2.4. Hoàn thiện công tác tạo động lực lao động qua việc kích thích người lao động làm việc bằng vật chất. ........................................................................ 92 3.2.5. Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao tay nghề và trình độ của người lao động ............................................................................................. 98 3.2.6. Chú trọng cải thiện điều kiện làm việc hài hòa giữa các bộ phận ...... 101 3.2.7. Duy trì các phong trào thi đua, văn hóa - văn nghệ, thể dục - thể thao ................................................................................................................... 102 3.2.8. Xây dựng và phát triển văn hóa Công ty ........................................... 102 3.2.9. Nâng cao trách nhiệm của tổ chức Công đoàn .................................. 105 KẾT LUẬN ............................................................................................... 106 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC IV DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BHXH Bảo hiểm xã hội ĐVT Đơn vị tính NLĐ Người lao động NSLĐ Năng suất lao động NXB Nhà xuất bản TNHH Trách nhiệm hữu hạn QTKD Quản trị kinh doanh QTNS Quản trị nhân sự SXKD Sản xuất kinh doanh CBCNV Cán bộ công nhân viên V DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU Sơ đồ Sơ đồ 1.1: Cấp bậc nhu cầu của Maslow ...................................................... 15 Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức của Công ty Cổ phần Coma18............................. 42 Bảng Biểu Bảng 2.1: Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh Công ty Cổ phần Coma18 giai đoạn 2014 – 2017 .................................................................................. 38 Bảng 2.2: Cơ cấu tuổi và giới tính của CBCNV công ty Cổ phần Coma18 giai đoạn 2014-2017............................................................................................ 43 Bảng 2.3: Cơ cấu lao động công ty Cổ phần Coma18 phân theo trình độ chuyên môn giai đoạn 2014 – 2017 .............................................................. 45 Bảng 2.4: Cơ cấu lao động công ty Cổ phần Coma18 phân theo bộ phận và bộ phận chức năng giai đoạn 2014-2017 ........................................................... 46 Bảng 2.5: Nhu cầu và các mức độ thỏa mãn nhu cầu của người lao động trong công ty Cổ phần Coma18 ............................................................................. 47 Bảng 2.6: Kết quả khảo sát điều tra phương pháp phổ biển chức năng nhiệm vụ cho người lao động trong công ty Cổ phần Coma18 ................................ 51 Bảng 2.7: Kết quả khảo sát điều tra về tính công bằng trong đánh giá mức độ hoàn thành công việc của NLĐ trong công ty CP Coma18 ............................ 54 Bảng 2.8: Kết quả khảo sát điều tra về sự hài lòng đối với điều kiện làm việc của NLĐ trong công ty CP Coma18 ............................................................. 56 Bảng 2.9: Kết quả khảo sát điều tra các yếu tố ảnh hưởng của điều kiện lao động của lao động gián tiếp, bán gián tiếp trong công ty............................... 58 Bảng 2.10: Kết quả khảo sát các yếu tố ảnh hưởng của điều kiện lao động của lao động trực tiếp trong công ty Cổ phần Coma18........................................ 59 VI Bảng 2.11: Đánh giá của người lao động về công tác xác định nhiệm vụ và thực hiện công việc của người lao động ...................................................... 61 Bảng 2.12: Xếp loại lao động hưởng lương khoán (hi) ................................. 64 Bảng 2.13: Đánh giá của người lao động về công tác đào tạo của Công ty Cổ phần Coma18 ............................................................................................... 72 Bảng 2.14: Một số chỉ tiêu đánh giá tạo động lực lao động tại công ty CP Coma18 ........................................................................................................ 74 Bảng 3.1: Mẫu đánh giá thực hiện công việc đề xuất .................................... 89 1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong giai đoạn phát triển hiện nay, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật và sự hội nhập của nền kinh tế toàn cầu, các doanh nghiệp để đạt được hiệu quả cao trong quá trình sản xuất kinh doanhđều phải thừa nhận vai trò của công tác quản trị nguồn nhân lực. Trước một môi trường luôn luôn biến động, với nhiều cơ hội nhưng cũng không ít thách thức như hiện nay, câu hỏi đặt ra là làm thế nào để biến nguồn nhân lực của tổ chức thành một vũ khí đủ mạnh cả về số lượng và chất lượng cũng như có sự linh hoạt nhất định để duy trì và phát triển hoạt động của tổ chức. Tuy nhiên để sử dụng có hiệu quả nguồn nhân lực không phải là vấn đề đơn giản, một sớm một chiều. Nó đòi hỏi các nhà lãnh đạo, quản lý phải có một cái nhìn thông suốt, nắm chắc bản chất, nội dung vấn đề cũng như các học thuyết, mô hình quản lý để có thể tìm ra cho tổ chức một phương án phù hợp với đặc điểm, điều kiện của họ. Từ đó có thể phát huy hết khả năng, tiềm năng nguồn nhân lực của mình. Trong quản trị nhân lực, điều quan trọng nhất vẫn là làm cách nào để duy trì, khuyến khích, động viên nhân viên làm việc hết mình một cách có hứng thú với hiệu quả cao. Vì vậy, muốn lãnh đạo nhân viên thành công, muốn cho họ an tâm nhiệt tình công tác, nhà quản trị phải biết cách động viên họ. Chế độ lương bổng, đãi ngộ,… phải công bằng và khoa học là nguồn động viên lớn nhất đối với người lao động trong giai đoạn hiện nay. Nhưng về lâu dài, chính các kích thích phi vật chất như bản thân công việc, khung cảnh môi trường làm việc… là nguồn cổ vũ lớn lao, giúp cho nhân viên thoải mái, hãnh diện, thăng tiến, hăng say, tâm huyết và nhiệt tình với công việc. Vì vậy, vấn đề tạo động lực lao động trong giai đoạn hiện nay cần phải được quan tâm và đầu tư một cách đúng mức và kịp thời. Ở Việt Nam hiện có một đội ngũ nhân lực khá dồi dào so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới. Hiện nay, nước ta có khoảng 54,8 triệu 2 người trong độ tuổi lao động trên tổng số 93 triệu người (chiếm 58,92%), đứng thứ 3 ở Đông Nam Á (sau In-đô-nê-xi-a và Phi-líp-pin) và đứng thứ 13 trên thế giới về quy mô dân số, Số người trong độ tuổi từ 20 đến 39 khoảng 30 triệu người.Trung bình mỗi năm, dân số Việt Nam tăng gần 1 triệu người và cũng có khoảng 1 triệu người gia nhập lực lượng lao động. Cơ cấu dân số Việt Nam thuộc nhóm “cơ cấu dân số trẻ”. Trong bối cảnh ngày nay nền kinh tế luôn có sự cạnh tranh rất khốc liệt và ở thị trường tuyển dụng cũng vậy nó là cuộc đua kiếm tìm tài năng thực sự.Việc tuyển dụng những người có chuyên môn đã khó vì vậy cần phải làm thế nào để phát triển nguồn nhân lực ở cả mặt số lượng và chất lượng? Các doanh nghiệp Việt Nam phải làm sao để không phải đối đầu với nguy cơ bị các đối thủ săn mất nhân viên có tay nghề? Qua tìm hiểu và nghiên cứu về lĩnh vực nguồn nhân lực, tôi thấy chủ đề nguồn nhân lực là một trong những vấn đề cần được quan tâm.Vì thế tôi đã tìm hiểu sâu hơn về thực trạng, nguyên nhân, cũng như giải pháp tạo động lực lao động để phát triển nguồn nhân lực của doanh nghiệp. Trong những năm vừa qua, Công ty Cổ phần Coma18 đã có nhiều cố gắng trong tạo động lực lao động. Tuy nhiên công tác tạo động lực của công ty hiện nay vẫn còn tồn tại nhiều bất cập và cho đến nay nó vẫn là một vấn đề cần được tháo gỡ và giải quyết được đặt ra cho ban lãnh đạo công ty. Xuất phát từ yêu cầu lý luận và thực tiễn trên mà tác giả đã lựa chọn đề tài “Tạo động lực lao động tại công ty cổ phần Coma18” làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sỹ. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Hiện nay đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề công tác tạo động lực lao động. Cho thấy có nhiều cách tiếp cận khác nhau về tạo động lực. Luận văn của tác giả sẽ kế thừa các lý luận và thực tiễn về tạo động lực lao động từ đó phát triển cơ sở lý luận về tạo động lực lao động trong doanh nghiệp. 3 Trên thế giới, có nhiều quan điểm khác nhau về động lực lao động được đưa ra bởi Maier và Lauler (1973), Bedeian (1993), Kreitner (1995), Higgins (1994) và khẳng định tạo động lực cho người lao động giúp cho doanh nghiệp tồn tại và phát triển. Một vài tài liệu đề cập đến hai nhóm yếu tố ảnh hưởng đến tạo động lực: nhóm yếu tố thuộc bản thân người lao động và nhóm yếu tố môi trường. Các nhà nghiên cứu còn chỉ ra cách tiếp cận với tạo động lực theo hai cách khác nhau: các học thuyết về nội dung (của Maslow, Alderfer, McClelland, Herzberg) chỉ ra cách tiếp cận với các nhu cầu của lao động quản lý; nhóm học thuyết về quá trình (của Adams, Vroom, Skinner, E.A.Locke) tìm hiểu lý do mà mỗi người thể hiện hành động khác nhau trong công việc. Ở Việt Nam hiện nay có rất nhiều công trình nghiên cứu về tạo động lực lao động như: Tác giả Lê Đình Lý (2012) đã nghiên cứu “ Chính sách tạo động lực cho cán bộ công chức cấp xã (Nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Nghệ An)”. Tác giả đã hệ thống hóa làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về động lực và chính sách tạo động lực cho cán bộ công chức cấp xã trên địa bàn tỉnh Nghệ An, từ đó đề xuất những giải pháp hoàn thiện chính sách tạo động lực cho cán bộ công chức cấp xã ở Việt Nam trong thời gian tới. Tuy đề tài này không mới nhưng lại được nhiều nhà nghiên cứu tìm hiểu, bởi vấn đề tạo động lực tại các doanh nghiệp là rất quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp tới hiệu quả sản xuất kinh doanh.Các nhà nghiên cứu chỉ ra cách tiếp cận với tạo động lực theo hai cách khác nhau:các học thuyết tiếp cận theo nhu cầu của NLĐ như là Maslow, Herzberg...hay về nhóm tiếp cận theo hành vi của NLĐ như Adams, Vroom, Skinner... Tác giả Bùi Thị Minh Thu và cộng sự (2014) thực hiện “nghiên cứu các nhân tố ảnh hường đến động lực làm việc của nhân viên trực tiếp sản xuất ở tổng công ty lắp máy Việt Nam (LILAMA)”. Nhóm nghiên cứu sử dụng 4 thang đo động lực theo các yếu tố từ các lý thuyết và mô hình nghiên cứu động lực làm việc của Kennett S.Kovach (1987), nhóm tác giả đã tiến hành nghiên cứu sơ bộ bằng phương pháp thảo luận nhóm với ban quản trị và 50 nhân viên công ty Lilama7, Lilama 45-3, với các chuyên gia về nhân sự ngành cơ khí lắp máy. Qua thảo luận đã xác định mô hình nghiên cứu động lực làm việc của nhân viên trực tiếp sản xuất ở Lilama về nội dung thì tương đồng với mô hình 10 yếu tố động viên của Kennett S.Kovach nhưng có bổ sung thêm yếu tố văn hóa doanh nghiệp và điều chỉnh một số tên gọi các biến cho phù hợp với tình hình Lilama. Các yếu tố bao gồm: Sự tự chủ trong công việc; Lương và chế độ phúc lợi; Đào tạo và phát triển; Quan hệ với đồng nghiệp; Văn hóa doanh nghiệp; Phong cách lãnh đạo; Sự ổn định trong công việc; Điều kiện làm việc tốt . Kết quả nghiên cứu xác định được bảy thành phần trong thang đo động lực: Điều kiện làm việc, lương và chế độ phúc lợi, văn hóa doanh nghiệp, mối quan hệ với lãnh đạo, mối quan hệ với đồng nghiệp, sự tự chủ trong công việc, cơ hội đào tạo và phát triển ảnh hưởng đến động lực làm việc của nhân viên trực tiếp sản xuất của Lilama. Tác giả Giao Hà Quỳnh Uyên (2015) “nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến động lực làm việc đối với nhân viên văn phòng tại công ty phần mềm FPT Đà Nẵng”. Tác giả đã xây dựng mô hình nghiên cứu đo lường động lực làm việc đối với các nhân tố kể trên gồm 8 nhân tố ảnh hưởng với 40 biến quan sát. Kết quả nghiên cứu cuối cùng đã xác định được các nhân tố ảnh hưởng đến động lực làm việc của nhân viên đó là tiền lương, phúc lợi, điều kiện làm việc, bản chất công việc, đồng nghiệp, cấp trên, đánh giá thành tích, đào tạo thăng tiến. Tác giả Nguyễn Thị Phương Lan (2015) “nghiên cứu hoàn thiện hệ thống công cụ tạo động lực cho công chức ở các cơ quan hành chính nhà nước”. Tác giả đã nghiên cứu hoạt động tạo động lực ở các cơ quan hành chính nhà nước từ cải cách hành chính nhà nước từ năm 2001 trở lại đây. 5 Việc nghiên cứu và đưa ra giải pháp tạo động lực làm việc cho người lao động là một vấn đề mới ở Công ty Cổ phần Coma18 vẫn chưa có tác giả nào thực hiện. 3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu: Hệ thống hóa được cơ sở lý luận, khung lý thuyết chung về tạo động lực lao động trong doanh nghiệp. Phân tích, đánh giá được thực trạng từ đó tìm ra những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong tạo động lực tại công ty Cổ phần Coma18. Đề xuất giải pháp thiết thực, mang tính khả thi nhằm hoàn thiện công tác quản trị nhân lực về tạo động lực lao động tại công ty Cổ phần Coma18. Nhiệm vụ nghiên cứu: Thu thập và phân tích các tài liệu, số liệu thứ cấp, sơ cấp liên quan tới tạo động lực lao động trong doanh nghiệp, các tài liệu thông tin nội bộ về công ty Cổ phần Coma18. Sử dụng các phương pháp nghiên cứu để phân tích và xử lý tài liệu, số liệu phục vụ cho công tác phân tích, đánh giá thực trạng tạo động lực tại công ty từ đó đưa ra giải pháp tạo động lực lao động phù hợp. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Tạo động lực lao động trong doanh nghiệp. Phạm vi nghiên cứu: Về nội dung: Tạo động lực lao động tại công ty Cổ phần Coma18. Về không gian: Các đơn vị của Công ty Cổ phần Coma18 trên địa bàn Hà Nội và Thành Phố Hồ Chí Minh Về thời gian: Dữ liệu được phân tích chủ yếu trong khoảng thời gian từ năm 2014 đến năm 2017. Giải pháp thực hiện cho năm 2020. 6 5. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp quan sát: Phương pháp này dựa trên sự quan sát tình hình thực tế về tạo động lực lao động tại công ty Cổ phần Coma18. Phương pháp tổng hợp: Phương pháp sử dụng để nghiên cứu, phân tích các tài liệu, sách, luận án, các bài báo… về vấn đề tạo động lực lao động trong doanh nghiệp, trong công ty Cổ phần Coma18. Phương pháp thống kê và thống kê phân tích: Phương pháp này được sử dụng để phân tích số liệu, tài liệu cụ thể tại công ty Cổ phần Coma18. Phương pháp khảo sát và điều điều tra xã hội học: Phương pháp này sử dụng phiếu điều tra là bảng hỏi nhằm thu thập thông tin về tạo động lực lao động tại công ty với số phiếu phát ra là 200 phiếu bao gồm 02 khối lao động gián tiếp, bán gián tiếp và khối lao động trực tiếp. Phương pháp phỏng vấn trực tiếp: Tiến hành phỏng vấn trực tiếp các lãnh đạo bộ phận, nhân viên các phòng ban về các vấn đề nghiên cứu: Lương, thưởng, chế độ đãi ngộ và ý kiến của họ về các chính sách tạo động lực của công ty. Nhằm thu thập thêm những thông tin cần thiết khác mà các phương pháp khác chưa thu thập được. Phương pháp xử lý số liệu: Các phương pháp thống kê, phân tích tổng hợp, so sánh, dự báo… để tiến hành xử lý, đánh giá các dữ liệu, các thông tin thu thập được. Qua đó đưa ra các nhận định, đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác tạo động lực tại công ty Cổ phần Coma18. 6. Đóng góp của đề tài Luận văn có những giá trị đóng góp cả về mặt khoa học và ứng dụng: Giá trị khoa học Hệ thống các vấn đề lý luận về tạo động lực lao động, làm rõ thêm về nội dung tạo động lực lao động trong doanh nghiệp. Đề tài góp phần làm phong phú thêm nguồn lý luận và thực tiễn cho các nghiên cứu khoa học khác về vấn đề tạo động lực lao động trong tương lai. 7 Giá trị thực tiễn: Phân tích, đánh giá thực trạng tạo động lực lao động, làm rõ những ưu điểm, hạn chế, tìm ra nguyên nhân của những hạn chế, đề xuất các giải pháp mới về tạo động lực lao động tại công ty Cổ phần Coma18. Kết quả nghiên cứu luận văn sẽ là tài liệu tham khảo bổ ích cho các nhà quản lý trong công ty về việc xây dựng các chính sách tạo động lực cho người lao động. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục bảng biểu, chữ viết tắt, phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo, đề tài được chia thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về tạo động lực lao động trong doanh nghiệp Chương 2: Thực trạng tạo động lực lao động tại công ty Cổ phần Coma18 Chương 3: Giải pháp tạo động lực lao động tại công ty Cổ phần Coma18 8 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN TẠO ĐỘNG LỰC LAO ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP 1.1 . Các khái niệm cơ bản 1.1.1 . Nhu cầu và động cơ Theo giáo trình Tâm lý học quản lý của tác giả Vũ Dũng, tác giả A.G. Kôvaliôp định nghĩa: “Nhu cầu là sự đòi hỏi của các cá nhân và của các nhóm xã hội khác nhau muốn có những điều kiện nhất định để sống và phát triển” [20, tr232]; “Động cơ là cái thúc đẩy hành động, gắn liền với việc thỏa mãn nhu cầu của chủ thể, là toàn bộ những điều kiện bên trong và bên ngoài có khả năng khơi dậy tính tích cực của chủ thể” [20, tr240]. Như vậy, động cơ lao động là thái độ, ý thức chủ quan của con người đối với hành động của mình. Động cơ gắn liền với nhu cầu của con người và hoạt động của mỗi cá nhân là thỏa mãn những nhu cầu bản thân họ. Nhu cầu của con người khá đa dạng, tùy theo trình độ nhận thức, đặc điểm tâm sinh lý mà mỗi người có nhu cầu khác nhau, đồng thời nhu cầu của mỗi người không ổn định, hay biến đổi, theo thời gian sẽ phát sinh thêm nhiều nhu cầu mới, tựu chung ở hai nhóm: nhu cầu vật chất và nhu cầu tinh thần. Thỏa mãn được các nhu cầu này của con người sẽ tạo ra động cơ, động lực lao động, thúc đẩy con người hoạt động, làm việc. Việc tìm hiểu để nắm được động cơ làm việc của NLĐ và tạo điều kiện hiện thực hóa những động cơ chính đáng của họ là một yêu cầu trong hoạt động quản lý của người lãnh đạo. 1.1.2 . Động lực lao động Theo giáo trình Quản trị nhân lực của tác giả Nguyễn Văn Điềm & Nguyễn Ngọc Quân thì “Động lực lao động là sự khao khát và tự nguyện của người lao động để tăng cường nỗ lực nhằm hướng tới việc đạt các mục tiêu của tổ chức” [16, tr128] 9 Hay theo giáo trình Hành vi tổ chức của tác giả Bùi Anh Tuấn – Phạm Thúy Hương “Động lực lao động là những nhân tố bên trong kích thích con người làm việc trong điều kiện cho phép tạo ra năng suất, hiệu quả cao” [11, tr85] Theo quan điểm nghiên cứu của luận văn: Động lực là sự thôi thúc tự nguyện bên trong của mỗi người để nỗ lực thực hiện các mục tiêu của mình đã đề ra, cũng như mục tiêu chung của tổ chức. Bản chất của động lực lao động gồm những điểm sau: Động lực lao động luôn gắn liền với công việc, với tổ chức và với môi trường làm việc cụ thể. Như vậy, phải hiểu rõ về công việc và môi trường làm việc thì nhà quản lý mới có thể đưa ra các biện pháp tạo động lực cho NLĐ. Các nhà quản lý cần phải có nghệ thuật để tạo ra động lực lao động cho NLĐ, làm cho họ tăng cường tính tự giác, tự nguyện trong công việc nhằm thu được kết trả tốt nhất khi thực hiện công việc vì động lực lao động luôn mang tính tự nguyện. Nếu NLĐ bị ép buộc hoặc làm việc một cách bị động chắc chắn kết quả công việc sẽ kém và chất lượng công việc không cao. Động lực không phải đặc tính cá nhân. Con người khi sinh ra không ai có sẵn tính cách này, nó không phải cố hữu mà thường xuyên thay đổi. Tùy từng thời kỳ mà mỗi người có thể có động lực lao động rất cao hoặc động lực chưa chắc tồn tại. Động lực lao động sẽ dẫn đến tăng năng suất cá nhân và sản xuất kinh doanh có hiệu quả hơn trong điều kiện các nhân tố khác không đổi. Tuy nhiên động lực lao động chỉ là nguồn gốc chứ không phải nhân tố tất yếu dẫn tới tăng năng suất lao động cá nhân và hiệu quả công việc vì điều này còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như trình độ, tay nghề, phương tiện lao động… Trên thực thế NLĐ không có động lực lao động họ vẫn có thể hoàn thành công việc vì họ có trình độ tay nghề và nghĩa vụ phải làm việc nên vẫn hoàn thành công việc của mình nhưng kết quả công việc không phản ánh hết năng lực của họ và những người này thường có xu hướng ra khỏi tổ chức. 10 1.1.3 . Tạo động lực lao động “Tạo động lực lao động được hiểu là hệ thống các chính sách, biện pháp, thủ thuật quả lý tác động đến người lao động nhằm làm cho người lao động có động lực trong công việc” theo giáo trình Hành vi tổ chức của tác giả Bùi Anh Tuấn – Phạm Thúy Hương [11, tr87]. Tạo động lực cho NLĐ được hiểu là tất cả các biện pháp của nhà quản trị áp dụng cho người lao động nhằm tạo ra động cơ cho họ như: Mục tiêu vừa phù hợp với doanh nghiệp, vừa mang lại lợi ích cho NLĐ. Nhưng để đề ra những mục tiêu phù hợp với nhu cầu, nguyện vọng của NLĐ, tạo cho NLĐ sự hăng say sáng tạo, làm việc thì nhà quản lý phải biết được mục đích hướng tới của NLĐ sẽ là gì. Đối với NLĐ, quá trình lao động ở tổ chức luôn có hướng bị nhàm chán, bị tác động bởi các yếu tố trong quan hệ lao động và quan hệ xã hội. Do vậy tinh thần thái độ và tính tích cực của họ có xu hướng giảm sút và tất yếu họ sẽ tìm lối thoát là đi khỏi tổ chức. Để tác động làm cho NLĐ luôn hăng hái, tích cực, có tinh thần trách nhiệm cao thì tổ chức phải sử dụng đúng đắn các biện pháp kích thích động lực lao động. Việc dự đoán hành động của NLĐ là hoàn toàn có thể thực hiện được thông qua nhận biết động cơ và nhu cầu trong lao động của họ. Vậy nên, tạo động lực cho NLĐ là tất cả những hoạt động mà một tổ chức hay doanh nghiệp có thể thực hiện được đối với NLĐ, tác động đến khả năng làm việc, tinh thần thái độ làm việc nhằm đem lại hiệu quả cao trong lao động. Tạo động lực gắn liền với lợi ích hay nói cách khác là lợi ích tạo ra động lực trong lao động. Song trên thực tế, động lực được tạo ra ở mức độ nào, bằng cách nào điều đó phụ thuộc vào cơ chế cụ thể để sử dụng nó như là một nhân tố cho sự phát triển của xã hội. Muốn lợi ích tạo ra động lực phải tác động vào nó, kích thích nó làm gia tăng hoạt động có hiệu quả của lao động trong công việc, trong chuyên môn hoặc trong những chức năng cụ thể. 11 Do vậy, tạo động lực chính là sử dụng những biện pháp kích thích người lao động làm việc bằng cách tạo cơ hội cho họ thực hiện được những mục tiêu của mình. Khái quát lại, nếu xuất phát từ nhu cầu thì quá trình tạo động lực bao gồm các bước như sau: Nhu cầu Sự Các Hành Nhu cầu Giảm 1. không căng động vi tìm được căng được thỏa 2. thẳng cơ kiếm thỏa thẳng mãn mãn 3. (Nguồn: Bài giảng môn Quản trị nhân lực của TS. Nguyễn Thị Uyên) 1.1.4 .Ý nghĩa, vai trò của tạo động lực lao động Tạo động lực lao động có vai trò lớn làm tăng hiệu suất và hiệu quả làm việc. Động lực lao động như một sức mạnh vô hình từ bên trong con người thúc đẩy họ lao động hăng say hơn. Thực tế, việc này đóng vai trò chính yếu trong quản lý hiệu suất làm việc và là điều mà các nhà quản lý phải luôn quan tâm. Người lao động có thể hiểu mục tiêu và tầm quan trọng của công việc, đồng thời họ cũng phải có động lực để theo đuổi mục tiêu ấy. Tạo động lực làm việc giúp người lao động phát huy được khả năng sẵn có của mình đồng thời bộc lộ những khả năng tiềm ẩn chưa được khám phá. Đối với cá nhân người lao động: Con người luôn có những nhu cầu cần được thỏa mãn về cả hai mặt vật chất và tinh thần. Khi người lao động cảm thấy những nhu cầu của mình được đáp ứng sẽ tạo tâm lý tốt thúc đẩy họ làm việc hăng say hơn. Đối với cá nhân người lao động không có động lực lao động thì hoạt động lao động khó có thể đạt được mục tiêu bởi vì khi đó họ chỉ lao động hoàn thành công việc được giao mà không có được sự sáng tạo hay cố gắng phấn đấu trong lao động, họ