ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG GIÁO DỤC ------------  ------------ TRẦN THÙY DƢƠNG XÂY DỰNG BỘ CHỈ SỐ ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC GIẢNG DẠY CỦA GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP CẢNH SÁT GIAO THÔNG) Chuyên ngành: Đo lƣờng và đánh giá trong giáo dục Mã số: 60 14 01 20 LUẬN VĂN THẠC SĨ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS ĐINH THỊ KIM THOA Hà Nội – 2015 LỜI CẢM ƠN Trước tiên, học viên xin trân trọng bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đối với PGS. TS Đinh Thị Kim Thoa Đại học Giáo dục – Đại học Quốc Gia Hà Nội người đã định hướng và tận tình hướng dẫn giúp đỡ học viên hoàn thành luận văn. Học viên cũng xin bày tỏ lòng cảm ơn đến quý thầy trong Ban Giám hiệu Trường Trung cấp Cảnh sát giao thông; các đồng chí lãnh đạo vầ cán bộ phòng Khảo thí và đảm bảo chất lượng đào tạo đã tạo điều kiện thuận lợi cho học viên hoàn thành tốt luận văn. Thông qua luận văn này, học viên xin gửi lời cảm ơn đến quý Thầy (Cô) đã tham gia giảng dạy khóa học Đo lường – Đánh giá trong giáo dục khóa học 2012 -2014 đã nhiệt tình truyền đạt những kiến thức vô cùng quý báu về lĩnh vực đo lường và đánh giá như: PGS.TS Nguyễn Quý Thanh - Viện trưởng Viện Đảm bảo chất lượng giáo dục; PGS.TS Nguyễn Công Khanh; PGS.TS Ngô Doãn Đãi, TS. Nguyễn Thị Thu Hương, TS Phạm Xuân Thanh, … Cảm ơn các bạn học viên cùng khóa cũng như các anh (chị) khóa trên đã động viên, hỗ trợ trong quá trình nghiên cứu luận văn. Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng cũng không thể tránh khỏi những sai sót, hạn chế. Kính mong qúy Thầy (Cô), các nhà khoa học, các bạn học viên và những người quan tâm đóng góp ý kiến để tác giả có thể làm tốt hơn những nghiên cứu về lĩnh vực này trong thời gian sắp tới. Xin trân trọng cảm ơn. Quảng Nam, ngày tháng năm 2015 Học viên Trần Thùy Dƣơng LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn với tiêu đề: “Xây dựng bộ chỉ số đánh giá năng lực giảng dạy của giáo viên trường Trung cấp Cảnh sát giao thông” hoàn toàn là kết quả nghiên cứu của chính bản thân tôi và chưa được công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu nào của người khác. Trong quá trình thực hiện luận văn, tôi đã thực hiện nghiêm túc các quy tắc đạo đức nghiên cứu; các kết quả trình bày trong luận văn là sản phẩm nghiên cứu, khảo sát của riêng cá nhân tôi; tất cả các tài liệu tham khảo sử dụng trong luận văn đều được trích dẫn tường minh, theo đúng quy định. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính trung thực của số liệu và các nội dung khác trong luận văn của mình. Hà Nội, ngày tháng năm 2015 Tác giả luận văn Trần Thùy Dƣơng MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cảm ơn Lời cam đoan Mục lục Danh mục các từ viết tắt Danh mục các bảng, hình MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 6 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 6 2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 7 3. Giới hạn nghiên cứu ...................................................................................... 8 4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu .............................................................. 8 5. Câu hỏi nghiên cứu ....................................................................................... 8 6. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 8 7. Phạm vi, thời gian nghiên cứu ...................................................................... 9 8. Cấu trúc của luận văn .................................................................................... 9 Chƣơng 1: TỔNG QUAN VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC GIẢNG DẠY CỦA GIÁO VIÊN .......................................... 10 1.1. Tổng quan ............................................................................................... 10 1.1.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới .................................................... 10 1.1.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam .................................................... 13 1.2. Cơ sở lý luận ........................................................................................... 16 1.2.1. Khái niệm về tiêu chuẩn, tiêu chí, chỉ số .......................................... 16 1.2.2. Một số vấn đề về năng lực ................................................................ 19 1.2.3. Đánh giá năng lực ............................................................................. 28 1.3. Khung lý thuyết ...................................................................................... 39 Tiểu kết chƣơng 1 .......................................................................................... 41 1 Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................ 42 2.1. Bối cảnh nghiên cứu ............................................................................... 42 2.2. Các bƣớc xây dựng Bộ chỉ số đánh giá ................................................ 45 2.2.1. Quy trình nghiên cứu ........................................................................ 45 2.2.2. Nội dung bộ chỉ số đánh giá năng lực giảng dạy của giáo viên trường TC CSGT ......................................................................................... 46 2.2.3. Xác định mẫu và chọn mẫu ............................................................... 50 2.2.4. Thiết kế công cụ đo ........................................................................... 53 2.2.5. Khảo sát thử nghiệm và đánh giá độ tin cậy của công cụ đo lường ....... 56 Tiểu kết chƣơng 2 .......................................................................................... 63 Chƣơng 3: KẾT QUẢ KHẢO SÁT VÀ PHÂN TÍCH SỐ LIỆU ............. 65 3.1. Kết quả tự đánh giá của giáo viên về năng lực giảng dạy .................. 65 3.2. Kết quả lấy ý kiến phản hồi của học viên về năng lực giảng dạy ...... 69 3.3. Phân tích mối tƣơng quan giữa các hình thức đánh giá .................... 74 Tiểu kết chƣơng 3 .......................................................................................... 77 KẾT LUẬN .................................................................................................... 78 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 80 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 84 2 DANH MỤC CÁC TỪ/CHỮ VIẾT TẮT Từ/chữ viết tắt Nội dung đầy đủ ĐG Đánh giá GD Giảng dạy GV Giáo viên HV Học viên SV Sinh viên NL Năng lực TC CSGT Trung cấp Cảnh sát giao thông 3 DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Bộ chỉ số đánh giá năng lực giảng dạy của giáo viên trường TC CSGT...................................................................................... 47 Bảng 2.2: Cơ cấu giáo viên các Khoa, bộ môn theo nhóm tuổi ................... 52 Bảng 2.3: Cơ cấu giáo viên tham gia vào nghiên cứu .................................. 52 Bảng 2.4: Mẫu học viên tham gia lấy ý kiến phản hồi ................................. 53 Bảng 2.5: Kết quả phân tích chất lượng phiếu khảo sát bằng phần mềm QUEST ......................................................................................... 58 Bảng 2.6: Kết quả phân tích mối tương quan giữa các câu hỏi trong Phiếu Tự đánh giá của GV ........................................................... 59 Bảng 2.7: Kết quả phân tích Phiếu lấy ý kiến sự hài lòng của HV về năng lực giảng dạy của GV.......................................................... 60 Bảng 2.8: Kết quả phân tích Phiếu tự ĐG của GV sau khi đã chỉnh sửa ..... 63 Bảng 3.1: Kết quả phân tích Phiếu Tự ĐG của GV chính thức .................. 65 Bảng 3.2: Mối liên hệ giữa các câu hỏi trong phiếu Tự ĐG thu được ......... 66 Bảng 3.3: Kết quả GV tự ĐG năng lực giảng dạy ........................................ 67 Bảng 3.4: Sự phù hợp của các câu hỏi trong khoảng đồng bộ cho phép ...... 68 Bảng 3.5: Năm chỉ số tóm tắt về đại lượng đo mức độ hài lòng GV đối với năng lực giảng dạy ................................................................. 68 Bảng 3.6: Kết quả khảo sát đối với Phiếu khảo sát sự hài lòng của HV về năng lực giảng dạy................................................................... 69 Bảng 3.7: Mối liên hệ với câu hỏi trong Phiếu lấy ý kiến sự hài lòng của HV.......................................................................................... 69 Bảng 3.8: Thống kê độ tin cậy của phiếu tự đánh giá của GV ..................... 73 Bảng 3.9: Thống kê độ tin cậy của phiếu lấy ý kiến phản hồi của HV ........ 74 4 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 1.1 Mô hình tảng băng về cấu trúc năng lực ...................................... 22 Hình 1.2 Khung lý thuyết nghiên cứu ......................................................... 39 Hình 2.1 Bộ máy tổ chức Trường TC CSGT .............................................. 43 Hình 2.2 Quy trình nghiên cứu thực hiện đề tài .......................................... 46 Hình 3.2 Biểu đồ hộp thể hiện mức độ hài lòng của HV đối với NLGD của GV .......................................................................................... 73 Hình 3.3 Đồ thị tương quan giữa hai hình thức đánh giá NL giảng dạy… 75 5 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Lý luận giáo dục và thực tiễn giáo dục đã khẳng định rằng: “Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục” [7]. Chức năng trọng yếu của giáo dục là hình thành và phát triển nhân cách con người toàn diện. Người giáo viên là những người trực tiếp giáo dục đào tạo thế hệ trẻ theo đúng mục đích giáo dục. Giáo viên có trách nhiệm truyền đạt cho thế hệ trẻ hệ thống tri thức khoa học, và kỹ năng, kỹ xảo lao động nghề nghiệp, truyền bá cho họ lý tưởng và đạo đức chân chính, hệ thống các giá trị, tinh hoa văn hoá của dân tộc và nhân loại, đào luyện họ trở thành những lớp người có ích cho đất nước. Giáo viên đóng vai trò quyết định đối với thành bại của sự nghiệp giáo dục, đào tạo ở mọi quốc gia, ở mọi thời đại. Do vậy, đánh giá toàn diện và chính xác năng lực của giáo viên là một trong những yếu tố quan trọng khuyến khích sự phấn đấu và vươn lên của giáo viên, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo trong giáo dục. Hiện nay, trong xu thế toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế của đất nước, một trong những nhiệm vụ quan trọng của các trường trung cấp chuyên nghiệp (TCCN) là đào tạo nguồn nhân lực chất lượng đảm bảo cho sự phát triển bền vững của đất nước. Để thực hiện nhiệm vụ này các trường TCCN ngoài việc không ngừng mở rộng quy mô đào tạo mà còn phải đảm bảo chất lượng và hiệu quả trong đào tạo. Trong đó chất lượng giáo viên nói chung và năng lực giảng dạy của giáo viên nói riêng là yếu tố rất quan trọng giúp cho quá trình đảm bảo và nâng cao chất lượng giáo dục TCCN. Tuy nhiên, để tránh tình trạng lúng túng trong đánh giá giáo viên thì việc xây dựng các tiêu đánh giá chính xác, khoa học, phù hợp với lý luận và thực tiễn là có tính cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. 6 Giáo dục đào tạo trong lực lượng Công an nhân dân cũng không nằm ngoài quy luật đó. Để lực lượng Công an nhân dân có một đội ngũ cán bộ có phẩm chất tốt, có bản lĩnh chính trị vững vàng, tinh thông pháp luật, giỏi về nghiệp vụ thì phải không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo; và chính những giáo viên trong các Trường Công an nhân dân là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục đào tạo của ngành. Trường Trung cấp Cảnh sát giao thông mặc dù mới thành lập, nhưng đã được giao trọng trách quan trọng: xây dựng Trường thành cơ sở đào tạo có đủ điều kiện và khả năng tổ chức đào tạo các chuyên ngành nghiệp vụ Cảnh sát trình độ Trung cấp cho Công an các tỉnh, thành phố miền Trung, Tây Nguyên và chuyên ngành Cảnh sát giao thông đường thủy cho Công an các đơn vị, địa phương trong toàn quốc. Để hoàn thành nhiệm vụ quan trọng này, đòi hỏi phải có đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục đạt chuẩn về chất lượng, đủ về số lượng và đồng bộ về cơ cấu. Nhà trường đã xác định rõ việc xây dựng, phát triển đội ngũ giáo viên các Trường Công an nhân dân là yêu cầu bức thiết, không chỉ đáp ứng yêu cầu trước mắt mà còn mang tính chiến lược cơ bản lâu dài. Do đó, Nhà trường đã chú trọng đến công tác đào tạo, bồi dưỡng giáo viên đảm bảo chất lượng, đáp ứng được yêu cầu thực tiễn đặt ra. Vì vậy tôi chọn đề tài “Xây dựng bộ chỉ số đánh giá năng lực giảng dạy của giáo viên trường Trung cấp Cảnh sát giao thông” để làm đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành Đo lường đánh giá trong giáo dục. Kết quả nghiên cứu của đề tài được kỳ vọng là các chỉ số đánh giá năng lực giảng dạy của giáo viên trường Trung cấp Cảnh sát giao thông. Từ những kết quả này sẽ là cơ sở khoa học cho việc bồi dưỡng,nâng cao năng lực giảng dạy cho giáo viên Nhà trường. 2. Mục đích nghiên cứu Xây dựng bộ chỉ số đánh giá năng lực giảng dạy của giáo viên trong trường trung cấp Cảnh sát giao thông, làm cơ sở cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên nhà trường. 7 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tài liệu tiếng Việt 1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2008), Công văn số 1276/BGDĐT ngày 20/2/2008 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục & Đào tạo về việc Hướng dẫn lấy ý kiến phản hồi từ người học về hoạt động giảng dạy của GV 2. Hoàng Trọng, Chu Nguyễn Mộng Ngọc (2008), Phân tích dữ liệu nghiên cứu với SPSS, Nhà xuất bản Hồng Đức, tập 1-2 3. Lâm Quang Thiệp (2009), Về phương pháp dạy, học và đánh giá thành quả học tập trong học chế tín chỉ, Kỷ yếu Hội thảo khoa học Trường Đại học Huế 4. Lê Đức Ngọc (2003), Bài giảng: Đo lường và Đánh giá trong giáo dục 5. Lê Thị Thu Liễu (2009), Khái niệm về đánh giá quá trình, Trung tâm Đánh giá và Kiểm định chất lượng Giáo dục 6. Lê Văn Hảo (2005), Lấy ý kiến sinh viên về hoạt động giảng dạy: một vài kinh nghiệm thế giới và tại Trường đại học Nha Trang, kỷ yếu Hội thảo Quốc gia đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội 7. Luật Giáo dục 2005 và Luật Giáo dục sửa đổi 2009 8. Mai Thị Quỳnh Lan (2005), Một số ưu và nhược điểm của việc sinh viên đánh giá giảng viên, Kỷ yếu Hội thảo quốc gia đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên của ĐHQG, Nhà xuất bản ĐHQG Hà Nội 9. Nguyễn Phương Nga, Nguyễn Quý Thanh (2010), Giáo dục đại học, Đảm bảo, đánh giá và kiểm định chất lượng, Nhà xuất bản ĐHQG Hà Nội. 80