Nội dung tài liệu: Luận văn nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ ba kiến nghị tại pjico
Lêi më ®Çu §i l¹i tõ l©u ®· lµ mét nhu cÇu thiÕt yÕu cña con ng êi, nhu cÇu nµy ngµy cµng cã xu híng t¨ng lªn cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi. Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ vÒ sè lîng còng nh chñng lo¹i c¸c ph¬ng tiÖn vËn t¶i c¬ giíi ®· ®em l¹i cho con ngêi mét ph¬ng thøc vËn chuyÓn nhanh gän vµ thuËn tiÖn. Tuy nhiªn, víi sù ph¸t triÓn nhanh chãng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng giao th«ng ®êng bé ngµy cµng phøc t¹p, sù ph¸t triÓn bÊt hîp lÝ gi÷a ph¬ng tiÖn c¬ giíi víi c¬ së h¹ tÇng lµm cho tai n¹n giao th«ng trë thµnh mét th¶m häa ®èi víi x· héi. NhËn thøc ®îc nguy c¬ tai n¹n x¶y ra sÏ g©y ra nhiÒu thiÖt h¹i ®Õn tÝnh m¹ng, t×nh tr¹ng søc kháe, ¶nh hëng ®Õn t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña ngêi ®iÒu khiÓn ph¬ng tiÖn xe c¬ giíi còng nh ngêi bÞ h¹i ngay tõ nh÷ng n¨m ®Êt níc míi hßa b×nh, ®éc lËp, khi b¶o hiÓm ra ®êi, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm trong níc ®· tiÕn hµnh triÓn khai nghiÖp vô BHTNDS ( B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù ) cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba. HiÖn nay, còng nh c¸c c«ng ty b¶o hiÓm phi nh©n thä kh¸c, PJICO còng ®ang tiÕn hµnh triÓn khai rÇm ré nghiÖp vô nµy. Qua qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i c«ng ty, ®îc sù gióp ®ì cña c¸n bé nh©n viªn Phßng b¶o hiÓm sè V vµ sù híng dÉn tËn t×nh cña c« gi¸o NguyÔn ThÞ H¶i §êng, em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi “NghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba- KiÕn nghÞ nh»m thùc hiÖn tèt nghiÖp vô theo nghÞ ®Þnh 15/2003/N§-CP cña ChÝnh phñ t¹i PJICO giai ®o¹n 1998-2002” lµm luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh. §Ò tµi nµy ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn bao gåm 3 ch¬ng: Ch¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò lÝ luËn vÒ BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba Ch¬ng II: Thùc tr¹ng triÓn khai nghiÖp vô BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba t¹i PJICO Ch¬ng III: KiÕn nghÞ nh»m thùc hiÖn tèt h¬n nghÞ ®Þnh 15/2003/N§-CP cña ChÝnh phñ ®èi víi viÖc thùc hiÖn nghiÖp vô BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba t¹i PJICO 1 Do thêi gian thùc tËp cßn Ýt, nhËn thøc thùc tiÔn nghiÖp vô ch a s©u s¾c nªn luËn v¨n ®Ò cßn nhiÒu h¹n chÕ. RÊt mong c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®ãng gãp ý kiÕn. Qua ®©y em xin ch©n thµnh c¶m ¬n tíi c¸c thÇy c« gi¸o trong bé m«n b¶o hiÓm, ®Æc biÖt c« gi¸o h¹c sü NguyÔn ThÞ H¶i § êng, cïng c¸c c¸n bé nh©n viªn Phßng b¶o hiÓm khu vùc V ®· gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! 2 Ch¬ng I Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ B¶o hiÓm Tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba I. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ t¸c dông cña BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba 1. T×nh h×nh tai n¹n giao th«ng ®êng bé ë ViÖt Nam vµ vai trß cña BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba. Tèc ®é gia t¨ng ph¬ng tiÖn vËn t¶i lµ rÊt lín, mäi thµnh phÇn kinh tÕ vµ tõng ngêi d©n ®Òu cã thÓ bá vèn ®Çu t ph¬ng tiÖn vµ mua s¾m ph¬ng tiÖn vËn t¶i. Víi sù t¨ng lªn ®ét biÕn vÒ ph¬ng tiÖn vËn t¶i th× tØ lÖ giao th«ng t¨ng lªn vµ nã ®ang lµ th¸ch thøc cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi vµ cña ViÖt Nam. An toµn giao th«ng lµ vÊn ®Ò bøc xóc kh«ng chØ ë hiÖn t¹i mµ c¶ trong t¬ng lai. Theo tæng hîp cña UB ATGT, trong 7 th¸ng ®Çu n¨m 2000 c¶ níc x¶y ra 13.521 vô tai n¹n cã 4.540 ngêi chÕt, 14.872 ngêi bÞ th¬ng t¨ng 4,6% sè vô, 9,03% sè ngêi chÕt vµ 2,02% sè ngêi bÞ th¬ng so víi cïng k× n¨m tríc. Trong ®ã tai n¹n giao th«ng ®êng bé x¶y ra cã sè ngêi chÕt vµ bÞ th¬ng lµ lín nhÊt chiÕm kho¶ng 96% vô, 95% sè ngêi chÕt vµ 98% sè ngêi bÞ th¬ng. ChÝnh v× vËy ph¶i tËp trung mäi nç lùc, t×m c¸c gi¶i ph¸p ng¨n chÆn vµ kiÒm chÕ tai n¹n giao th«ng nãi chung vµ tai n¹n giao th«ng ®êng bé nãi riªng. Nãi riªng vÒ tai n¹n giao th«ng ®êng bé - theo b¸o c¸o cña côc c¶nh s¸t giao th«ng ®êng bé - ®êng s¾t - 6 th¸ng ®Çu n¨m 2000, toµn quèc x¶y ra 11.560 vô tai n¹n giao th«ng ®êng bé, lµm chÕt 3.685 ngêi, bÞ th¬ng 12.999 ngêi so víi 6 th¸ng ®Çu n¨m 1999 t¨ng 7,5% vÒ sè vô, t¨ng 7,2% sè ngêi chÕt, t¨ng 5,8% sè ngêi bÞ th¬ng. §Æc biÖt ®· x¶y ra 77 vô tai n¹n giao th«ng rÊt nghiªm träng (t¨ng 54% so víi cïng kú n¨m 1999) lµm chÕt 179 ngêi (t¨ng 21,7%), bÞ th¬ng 395 ngêi (t¨ng 11%). So s¸nh tû lÖ t¨ng cña tai n¹n giao th«ng ®êng bé vÉn thÊp h¬n tû lÖ gia t¨ng cña ph¬ng tiÖn giao th«ng c¬ giíi: « t«, xe m¸y Th¸ng 7/2000, tuy sè lîng tai n¹n giao th«ng ®êng bé gi¶m nhng tÝnh chÊt nghiªm träng t¨ng: X¶y ra 1.523 vô, chÕt 592 ngêi, bÞ th¬ng 1.613 ngêi. Ngµy 16/7/2000 còng t¹i ®Þa bµn nµy x¶y ra vô xe kh¸ch 79N.0475 chë 53 ng- êi cã c¶ l¸i xe phô – bÞ bèc ch¸y lµm chÕt 16 ngêi, bÞ th¬ng 17 ngêi. N¨m 2001 – c¶ níc x¶y ra 25.040 vô tai n¹n giao th«ng, lµm 10.477 ngêi bÞ chÕt, 29.188 ngêi bÞ th¬ng, sè ngêi chÕt so víi n¨m 2000 lµ 30%. Theo 3 UB ATGTQG chØ trong 8 th¸ng ®Çu n¨m 2002 c¶ níc x¶y ra 18.876 vô lµm chÕt 8.604 ngêi (36 ngêi/ ngµy), chÊn th¬ng 21.288 ngêi, 60% liªn quan ®Õn xe m¸y (10 triÖu xe). Tai n¹n giao th«ng ®êng bé x¶y ra mét c¸ch trÇm träng nh vËy lµ do c¸c nguyªn nh©n sau: * Nguyªn nh©n kh¸ch quan: C¬ së h¹ tÇng níc ta cßn thÊp, sè ®êng r¶i bª t«ng cßn Ýt, sè ®Ìo dèc nguy hiÓm nhiÒu. * Nguyªn nh©n chñ quan: - XuÊt ph¸t tõ ngêi tham gia giao th«ng 4.569 vô – 76,7% - trong ®ã do ch¹y qóa tèc ®é quy ®Þnh lµ 2.039 vô (34,2%), do tr¸nh vît sai quy ®Þnh 1.600 vô (26,8%), do ngêi ®iÒu khiÓn ph¬ng tiÖn say rîu bia 337 vô (5,6%), do thiÕu quan s¸t 425 vô (7,1%), do ngêi ®i bé 168 vô (2,8%), thiÕt bÞ kh«ng ®¶m b¶o an toµn ph¬ng tiÖn 112 vô ( 1,9%), do cÇu ®êng 12 vô (0,2%)...vµ do c¸c nguyªn nh©n kh¸c 1263 vô (21,2%). - Sè lîng ®Çu xe t¨ng nhanh do nhu cÇu vËn chuyÓn ®i l¹i vµ do gi¸ thµnh ph¬ng tiÖn h¹ lµm cho sè lîng ®Çu xe t¨ng lªn mét c¸ch ®ét biÕn. - Tuæi cña ph¬ng tiÖn tham gia giao th«ng qu¸ cao. - HÖ thèng c¬ së b¶o dìng, söa ch÷a, thay thÕ phô tïng cña níc ta cha cã quy ho¹ch, tæ chøc vµ qu¶n lý chÆt chÏ. - NhËn thøc vµ tr¸ch nhiÖm cña chñ ph¬ng tiÖn trong viÖc duy tr× t×nh tr¹ng an toµn kû luËt cña ph¬ng tiÖn theo tiªu chuÈn quy ®Þnh khi tham gia giao th«ng cßn rÊt h¹n chÕ nh thay ®æi tæng thµnh, linh kiÖn, phô kiÖn xe c¬ giíi, coi thêng c¸c quy ®Þnh cña nhµ chÕ t¹o do thiÕu hiÓu biÕt... Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c¸c ph¬ng tiÖn c¬ giíi mét mÆt mang l¹i cho con ngêi mét h×nh thøc vËn chuyÓn thuËn tiÖn, nhanh chãng kÞp thêi vµ gi¸ rÎ phï hîp víi ®¹i ®a sè ngêi d©n ViÖt Nam. C¸c khu c«ng nghÖ s¶n xuÊt xe « t«, xe m¸y trªn thÕ giíi vµ c¶ trong níc ph¸t triÓn rÇm ré. ChØ tÝnh riªng ViÖt Nam trong vßng h¬n 10 n¨m qua, c¸c ph¬ng tiÖn xe c¬ giíi ®· cã møc t¨ng trëng kh¸ cao, ®Æc biÖt lµ m« t«, hiÖn nay sè xe m¸y ®ang lu hµnh lµ h¬n 10 triÖu chiÕc. Tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2002 b×nh qu©n hµng n¨m ph¬ng tiÖn xe c¬ giíi t¨ng 25,15%. §èi lËp víi tèc ®é gia t¨ng mét c¸ch ®ét biÕn vÒ ph¬ng tiÖn xe c¬ giíi, tèc ®é ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng giao th«ng ®êng bé cßn nhiÒu h¹n chÕ. Theo sè liÖu thèng kª cho thÊy n¨m 1990 cã 112.700 km ®êng bé th× chØ cã 19,8% r¶i nhùa vµ bª t«ng. N¨m 2001 cã 127.000 km th× chØ cã 38% ®êng r¶i nhùa vµ bª t«ng, mÆc dï tû lÖ ®êng nhùa vµ bª t«ng cã t¨ng nhng chÊt lîng kÐm vµ ®ang cã nguy c¬ ngµy cµng xuèng cÊp trÇm träng. ChÝnh v× sù bÊt hîp lý nµy nªn t×nh tr¹ng tai n¹n giao th«ng 4 nãi chung vµ giao th«ng ®êng bé nãi riªng ngµy cµng gia t¨ng vµ møc ®é ngµy cµng trÇm träng. Theo sè liÖu cña c¶nh s¸t giao th«ng th× trung b×nh mçi ngµy x¶y ra 33 vô tai n¹n xe c¬ giíi lµm chÕt 20 ngêi vµ bÞ th¬ng 35 ngêi cha kÓ thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn. Sè vô tai n¹n n¨m sau cao h¬n n¨m tríc lµ 22,5%, sè ng- êi chÕt vµ bÞ th¬ng trong n¨m cao h¬n n¨m tríc lµ 27,7% vµ 30,6%. Sè vô tai n¹n nghiªm träng ngµy cµng t¨ng, trong ®ã tai n¹n xe c¬ giíi lu«n chiÕm tû lÖ cao nhÊt – chiÕm 93,7% vÒ sè vô, 94,13% vÒ sè ngêi chÕt, 98,8% sè ngêi bÞ th¬ng. Víi t×nh h×nh tai n¹n ngµy cµng gia t¨ng mét c¸ch ®¸ng b¸o ®éng nh vËy, Nhµ níc ta ®· ®a ra nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó lµm gi¶m bít tai n¹n giao th«ng vµ møc ®é nghiªm träng cña nã. Nh xö lý vi ph¹m luËt lÖ giao th«ng, híng dÉn häc luËt an toµn giao th«ng, b¾t buéc ®éi mò b¶o hiÓm...Tuy nhiªn víi sù cè g¾ng cña b¶n th©n con ngêi còng nh sù hç trî cña khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ, chóng ta vÉn cha thÓ lo¹i bá ®îc tai n¹n giao th«ng x¶y ra víi møc ®é vµ nhÞp ®é ngµy cµng lín. Khi tai n¹n x¶y ra kh«ng chØ cã b¶n th©n n¹n nh©n vµ gia ®×nh hä bÞ thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng, thu nhËp, søc khoÎ mµ c¶ ngêi g©y ra tai n¹n còng nh x· héi ®Òu bÞ ¶nh hëng, bëi lÏ nh÷ng ngêi tham gia giao th«ng lµ nh÷ng ngêi trô cét, lµ ngêi lao ®éng chÝnh cña gia ®×nh, cña doanh nghiÖp. LuËt ph¸p ®· quy ®Þnh khi x¶y ra tai n¹n chñ ph¬ng tiÖn ph¶i båi thêng. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ viÖc båi thêng cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, phøc t¹p, nhiÒu khi chñ ph¬ng tiÖn g©y ra tai n¹n sau ®ã bá trèn, g©y thiÖt h¹i cho n¹n nh©n vµ øc chÕ cho gia ®×nh n¹n nh©n. NhiÒu khi l¸i xe còng bÞ chÕt nªn viÖc båi thêng còng phøc t¹p, ngoµi ra nhiÒu khi chñ xe kh«ng ®ñ tµi chÝnh nªn viÖc båi thêng cho n¹n nh©n kh«ng thùc hiÖn ®îc...TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy dÉn ®Õn g©y ra sù øc chÕ vµ m©u thuÉn gi÷a gia ®×nh n¹n nh©n víi l¸i xe hoÆc chñ xe, g©y ra mÊt trËt tù an toµn x· héi. §Ó bï ®¾p nh÷ng tæn thÊt vÒ ngêi vµ cña, æn ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh, t©m lý cña chñ xe còng nh mäi ®èi tîng, b¶o hiÓm xe c¬ giíi nãi chung vµ b¶o hiÓm TNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba nãi riªng ra ®êi lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt hiÖn nay. Do ®ã nghiÖp vô B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba ra ®êi lµ cÇn thiÕt kh¸ch quan. Ngay tõ khi míi ra ®êi theo NghÞ ®Þnh sè 30/H§BT - ®· mang tÝnh chÊt b¾t buéc, NghÞ ®Þnh 115/1997/N§ - CP 17/12/1997 thay nghÞ ®Þnh cò nh»m n©ng cao tÝnh b¾t buéc cña ngêi ®iÒu khiÓn xe c¬ giíi, nhng sè ngêi tham gia cßn qu¸ Ýt so víi d©n sè, so víi ngêi bÞ n¹n. Chñ xe chØ mua b¶o hiÓm khi ®¨ng ký xe, hÕt h¹n kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô tiÕp theo lµ t¸i tôc. Do ®ã ngµy 19/02/2003 ChÝnh 5 phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 15/2003/N§-CP vÒ “Quy chÕ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh vÒ giao th«ng ®êng bé” – Theo môc 3 ®iÒu 25 – Ch¬ng V cña NghÞ ®Þnh quy ®Þnh: “Ph¹t tiÒn tõ 50000-100000 ngh×n ®ång ®èi víi ngêi ®iÒu khiÓn m« t« vi ph¹m...kh«ng cã giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi cßn hiÖu lùc”- Nh vËy tÝnh b¾t buéc cña nghiÖp vô sÏ t¨ng lªn. 2. T¸c dông cña b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba ra ®êi lµ cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ nã cã t¸c dông rÊt lín ®èi víi c¶ chñ xe, c¶ ngêi thø ba vµ cßn cã t¸c dông ®èi víi x· héi. 2.1. §èi víi chñ xe B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù ®èi víi ngêi thø ba lµ tÊm l¸ ch¾n v÷ng ch¾c vµ cuèi cïng cho c¸c chñ xe, t¹o ra t©m lý yªn t©m, tho¶i m¸i, tù tin cho ngêi ®iÒu khiÓn xe còng nh chñ xe. Gãp phÇn æn ®Þnh tµi chÝnh, æn ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c chñ xe v× xe c¬ giíi lµ mét lo¹i tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín ®èi víi mçi chñ xe, khi kh«ng may x¶y ra tai n¹n, thiÖt h¹i vÒ ngêi vµ tµi s¶n sÏ mÊt ®i c¬ héi kinh doanh, kh«ng ®ñ tµi chÝnh båi thêng... TÝch cùc gãp phÇn ng¨n ngõa vµ ®Ò phßng tai n¹n giao th«ng, dùa trªn c¬ së ý thøc cña mçi chñ xe. Gãp phÇn xoa dÞu bít sù c¨ng th¼ng gi÷a chñ xe vµ gia ®×nh n¹n nh©n khi x¶y ra tai n¹n, b»ng c¸ch nhµ b¶o hiÓm cã mÆt kÞp thêi ®Ó båi thêng vµ gi¶i quyÕt m©u thuÉn. Trªn c¬ së ®ã t¹o thªm niÒm tin vµ n©ng cao uy tÝn cña c«ng ty b¶o hiÓm. 2.2. §èi víi ngêi thø ba Khi kh«ng may x¶y ra tai n¹n, lµ n¹n nh©n, ngêi thø ba sÏ ®îc c«ng ty b¶o hiÓm ®øng ra thay thÕ chñ xe båi thêng kÞp thêi, ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tµi chÝnh kÞp thêi, lµm gi¶m bít sù lo ©u, gióp ngêi thø ba æn ®Þnh tinh thÇn, æn ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh. 3.3. §èi víi x· héi: NghiÖp vô nµy ra ®êi cßn gãp phÇn t¨ng thu Ng©n s¸ch cho Nhµ níc th«ng qua thuÕ, ®Ó tõ ®ã cã ®iÒu kiÖn ®Çu t trë l¹i n©ng cÊp vµ x©y dùng míi c¬ së h¹ tÇng giao th«ng, t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. 6 3. §Æc trng cña b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba. Lµ mét nghiÖp vô trong sè rÊt nhiÒu nghiÖp vô cña lo¹i h×nh b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù, ®Æc trng cña b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba mang ®Æc trng cña lo¹i h×nh b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù nh sau: 3.1. §èi tîng b¶o hiÓm mang tÝnh trõu tîng §èi tîng b¶o hiÓm cña c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù lµ phÇn tr¸ch nhiÖm hay nghÜa vô båi thêng c¸c thiÖt h¹i, do ®ã rÊt trõu tîng. H¬n n÷a tr¸ch nhiÖm lµ bao nhiªu còng kh«ng x¸c ®Þnh ®îc ngay lóc tham gia b¶o hiÓm. §èi tîng nghiÖp vô nµy mang tÝnh b¾t buéc, th«ng thêng tr¸ch nhiÖm ph¸p lý ph¸t sinh khi cã ®ñ ba ®iÒu kiÖn: - Xe ph¶i cã lçi. - Ngêi thø ba ph¶i cã thiÖt h¹i thùc tÕ. - Cã quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a hµnh vi tr¸i ph¸p luËt cña ngêi ®iÒu khiÓn xe ®èi víi ngêi thø ba. Møc ®é thiÖt h¹i do tr¸ch nhiÖm ph¸p lý ph¸t sinh bao nhiªu lµ hoµn toµn do sù ph¸n xö cña toµ ¸n, th«ng thêng thiÖt h¹i nµy ®îc tÝnh dùa trªn møc ®é lçi cña ngêi ®iÒu khiÓn xe c¬ giíi g©y ra cho ngêi thø ba. 3.2. B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba ®- îc thùc hiÖn díi h×nh thøc b¾t buéc. B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm ngoµi viÖc nh»m ®¶m b¶o æn ®Þnh tµi chÝnh cho ngêi ®îc b¶o hiÓm cßn cã môc ®Ých kh¸c lµ b¶o vÖ quyÒn lîi cho phÝa n¹n nh©n, ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng trong x· héi vµ ®¶m b¶o quyÒn lîi cña mäi c«ng d©n. MÆt kh¸c nghiÖp vô nµy cã quan hÖ trùc tiÕp víi mét sè bé luËt cña quèc gia mµ luËt ph¸p th× mäi c«ng d©n ph¶i cã nghÜa vô thùc hiÖn. Ngoµi ra thùc hiÖn b¾t buéc nh»m gãp phÇn cïng víi c¬ quan chøc n¨ng qu¶n lý tèt c¸c lo¹i ®Çu xe c¬ giíi. 7 3.3. B¶o hiÓm TNDS cña chñ xe c¬ giíi cã ¸p dông giíi h¹n tr¸ch nhiÖm Bëi v× thiÖt h¹i tr¸ch nhiÖm d©n sù ph¸t sinh cha thÓ x¸c ®Þnh ®îc ngay t¹i thêi ®iÓm tham gia b¶o hiÓm vµ thiÖt h¹i ®ã cã thÓ lµ rÊt lín, bëi vËy ®Ó n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña ngêi tham gia b¶o hiÓm c¸c c«ng ty b¶o hiÓm thêng ®a ra giíi h¹n tr¸ch nhiÖm, tøc lµ c¸c møc båi thêng tèi ®a cña b¶o hiÓm (STBH). Nãi c¸ch kh¸c, thiÖt h¹i tr¸ch nhiÖm d©n sù cã thÓ ph¸t sinh rÊt lín nhng c«ng ty b¶o hiÓm kh«ng båi thêng toµn bé thiÖt h¹i tr¸ch nhiÖm d©n sù ph¸t sinh ®ã mµ chØ khèng chÕ trong ph¹m vi STBH. 8 II. Néi dung b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba 1. Kh¸i niÖm tr¸ch nhiÖm d©n sù vµ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi víi ngêi thø ba. Tr¸ch nhiÖm d©n sù lµ tr¸ch nhiÖm ph¸t sinh do vi ph¹m nghÜa vô d©n sù trong ®ã nghÜa vô d©n sù chÝnh lµ viÖc mµ theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt th× mét hoÆc nhiÒu chñ thÓ kh«ng ®îc lµm hoÆc b¾t buéc lµm mét hµnh ®éng nµo ®ã ®èi víi mét hoÆc nhiÒu chñ thÓ kh¸c. Ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù mµ kh«ng thùc hiÖn ®Çy ®ñ hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®óng nghÜa vô ®ã th× ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ngêi bÞ h¹i vµ tríc ph¸p luËt. Nh×n chung tr¸ch nhiÖm d©n sù lµ tr¸ch nhiÖm båi thêng vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn trong ®ã tr¸ch nhiÖm båi th- êng vÒ vÊt chÊt vµ tinh thÇn lµ tr¸ch nhiÖm båi thêng nh÷ng tæn thÊt vËt chÊt thùc tÕ, tÝnh ®îc thµnh tiÒn do bªn vi ph¹m nghÜa vô d©n sù g©y ra bao gåm tæn thÊt vÒ tµi s¶n, chi phÝ ng¨n ngõa thiÖt h¹i, thu nhËp thùc tÕ bÞ gi¶m sót. Tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba: Lµ phÇn tr¸ch nhiÖm ®îc x¸c ®Þnh b»ng tiÒn theo qui ®Þnh cña luËt ph¸p vµ sù ph¸n quyÕt cña toµ ¸n quyÕt ®Þnh chñ xe ph¶i g¸nh chÞu do sù lu hµnh xe cña m×nh g©y ra. B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba ph¶i chÞu chi phÝ cho c¸c rñi ro, cô thÓ lµ ph¶i båi thêng cho c¸c n¹n nh©n gÆp rñi ro trªn ®êng phè ®îc tr¶ th«ng qua phÝ b¶o hiÓm mµ nh÷ng chñ ph¬ng tiÖn giao th«ng cña c¶ x· héi ®ãng gãp. 2. §èi tîng b¶o hiÓm Ngêi tham gia b¶o hiÓm th«ng thêng lµ chñ xe, cã thÓ lµ c¸ nh©n hay ®¹i diÖn cho mét tËp thÓ. Ngêi b¶o hiÓm chØ nhËn b¶o hiÓm cho phÇn tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe ph¸t sinh do sù ho¹t ®éng vµ ®iÒu khiÓn xe c¬ giíi cña ngêi l¸i xe. Nh vËy ®èi tîng b¶o hiÓm lµ tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba. Tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba lµ tr¸ch nhiÖm hay nghÜa vô båi thêng ngoµi hîp ®ång cña chñ xe hay l¸i xe cho ngêi thø ba do viÖc lu hµnh xe g©y tai n¹n. Ngêi thø ba trong b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi lµ nh÷ng ngêi bÞ thiÖt h¹i vÒ th©n thÓ vµ tµi s¶n do xe c¬ giíi g©y ra nhng lo¹i trõ hµnh kh¸ch, ngêi trªn xe, phô xe, ngêi lµm c«ng cho chñ xe, nh÷ng ngêi l¸i xe ph¶i nu«i dìng nh cha, mÑ, vî, chång, con c¸i... 9 §èi tîng ®îc b¶o hiÓm kh«ng ®îc x¸c ®Þnh tríc. ChØ khi nµo viÖc lu hµnh xe g©y ra tai n¹n cã ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe ®èi víi ngêi thø ba th× ®èi tîng nµy míi ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ. C¸c ®iÒu kiÖn ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe ®èi víi ngêi thø ba bao gåm: - Cã thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n, tÝnh m¹ng hoÆc søc khoÎ cña bªn thø ba. - Chñ xe (l¸i xe) ph¶i cã hµnh vi tr¸i ph¸p luËt. Cã thÓ do v« t×nh hay cè ý mµ l¸i xe vi ph¹m luËt giao th«ng ®êng bé, hoÆc vi ph¹m c¸c qui ®Þnh kh¸c cña nhµ níc. - Ph¶i cã mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a hµnh vi tr¸i ph¸p luËt cña chñ xe, l¸i xe víi nh÷ng thiÖt h¹i cña ngêi thø ba. - Chñ xe, l¸i xe ph¶i cã lçi. Thùc tÕ chØ cÇn ®ång thêi x¶y ra ba ®iÒu kiÖn ®Çu lµ ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù ®èi víi ngêi thø ba cña chñ xe (l¸i xe). NÕu thiÕu mét trong ba ®iÒu kiÖn trªn tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe sÏ kh«ng ph¸t sinh, vµ do ®ã kh«ng ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm cña b¶o hiÓm. §iÒu kiÖn cuèi cã thÓ cã hoÆc kh«ng v× nhiÒu khi tai n¹n x¶y ra lµ do tÝnh nguy hiÓm cao ®é cña xe c¬ giíi mµ kh«ng hoµn toµn do lçi cña chñ xe, l¸i xe. VÝ dô: xe ®ang ch¹y bÞ næ lèp, l¸i xe mÊt kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn nªn g©y tai n¹n, trong trêng hîp nµy tr¸ch nhiÖm d©n sù vÉn cã thÓ ph¸t sinh nÕu cã ®ñ ba ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn. 10 3. Ph¹m vi b¶o hiÓm Ngêi b¶o hiÓm nhËn b¶o ®¶m cho c¸c rñi ro bÊt ngê kh«ng lêng tríc ®- îc g©y ra tai n¹n vµ lµm ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe. Cô thÓ c¸c thiÖt h¹i n»m trong ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña ngíi b¶o hiÓm bao gåm: - ThiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng vµ t×nh tr¹ng søc khoÎ cña bªn thø ba. - ThiÖt h¹i vÒ tµi s¶n, hµng ho¸ cña bªn thø ba. - ThiÖt h¹i tµi s¶n lµm ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh hoÆc thu nhËp. - C¸c chi phÝ cÇn thiÕt vµ hîp lý ®Ó thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ng¨n ngõa h¹n chÕ thiÖt h¹i, c¸c chi phÝ thùc hiÖn biÖn ph¸p ®Ò xuÊt cña c¬ quan b¶o hiÓm (kÓ c¶ biÖn ph¸p kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶). - Nh÷ng thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng, t×nh tr¹ng søc khoÎ cña nh÷ng ngêi tham gia cøu ch÷a, ng¨n ngõa tai n¹n, chi phÝ cÊp cøu vµ ch¨m sãc n¹n nh©n. Rñi ro lo¹i trõ. Ngêi b¶o hiÓm kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm båi thêng thiÖt h¹i cña c¸c vô tai n¹n, mÆc dï cã ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù trong c¸c trêng hîp sau: - Hµnh ®éng cè ý cña chñ xe, l¸i xe vµ ngêi bÞ thiÖt h¹i. - Xe kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn kü thuËt vµ thiÕt bÞ an toµn ®Ó tham gia giao th«ng theo qui ®Þnh cña ®iÒu lÖ trËt tù an toµn giao th«ng vËn t¶i ®êng bé. - Chñ xe hoÆc l¸i xe vi ph¹m nghiªm träng trËt tù an toµn giao th«ng ®- êng bé nh: + Xe kh«ng cã giÊy phÐp lu hµnh, giÊy chøng nhËn kiÓm ®Þnh an toµn kü thuËt vµ m«i trêng. + L¸i xe kh«ng cã b»ng l¸i hoÆc b»ng bÞ tÞch thu, b»ngkh«ng hîp lÖ. + L¸i xe bÞ ¶nh hëng cña chÊt kÝch thÝch nh rîu bia. + Xe chë chÊt ch¸y, chÊt næ tr¸i phÐp. + Xe sö dông ®Ó tËp l¸i, ®ua thÓ thao, ®ua xe tr¸i phÐp, ch¹y thö sau khi söa ch÷a. + Xe ®i vµo ®êng cÊm, ®i ®ªm kh«ng ®Ìn hoÆc chØ cã ®Ìn bªn ph¶i. + Xe kh«ng cã hÖ thèng l¸i bªn ph¶i. + ThiÖt h¹i do chiÕn tranh, b¹o ®éng. + ThiÖt h¹i gi¸n tiÕp do tai n¹n nh gi¶m gi¸ trÞ th¬ng m¹i, lµm ®×nh trÖ s¶n xuÊt kinh doanh. + ThiÖt h¹i ®èi víi tµi s¶n bÞ cíp, bÞ mÊt c¾p trong tai n¹n. + Tai n¹n x¶y ra ngoµi l·nh thæ quèc gia trõ khi cã tho¶ thuËn kh¸c. Ngoµi ra ngêi b¶o hiÓm còng kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi tµi s¶n ®Æc biÖt nh vµng, b¹c, ®¸ quÝ, tiÒn, ®å cæ, tranh ¶nh quÝ hiÕm, thi hµi, hµi cèt,... 11 4. PhÝ b¶o hiÓm vµ ph¬ng ph¸p tÝnh phÝ 4.1. PhÝ b¶o hiÓm PhÝ b¶o hiÓm ®îc tÝnh theo ®Çu ph¬ng tiÖn. Ngêi tham gia b¶o hiÓm ®ãng phÝ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba theo sè lîng ®Çu ph¬ng tiÖn cña m×nh. mÆt kh¸c, c¸c ph¬ng tiÖn kh¸c nhau vÒ chñng lo¹i, vÒ ®é lín cã x¸c suÊt g©y ra tai n¹n kh¸c nhau. Do ®ã phÝ b¶o hiÓm ®îc tÝnh riªng cho tõng lo¹i ph¬ng tiÖn (hoÆc nhãm ph¬ng tiÖn) tuú theo mçi ®Çu ph¬ng tiÖn. Nh vËy, phÝ b¶o hiÓm lµ kho¶n tiÒn mµ chñ xe c¬ giíi ph¶i nép cho ngêi b¶o hiÓm ®Ó h×nh thµnh quü tiÒn tÖ ®éc lËp tËp trung ®ñ lín ®Ó båi thêng thiÖt h¹i x¶y ra trong n¨m nghiÖp vô theo ph¹m vi b¶o hiÓm vµ h¹n møc tr¸ch nhiÖm mµ ngêi tham gia ®· ký víi nhµ b¶o hiÓm trong hîp ®ång b¶o hiÓm. PhÝ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba vµ biÓu phÝ do bé tµi chÝnh qui ®Þnh, ngoµi ra c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cã thÓ tho¶ thuËn víi c¸c chñ xe c¬ giíi theo sè lîng ®Çu xe, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm trªn c¬ së c¹nh tranh lµnh m¹nh cã thÓ gi¶m phÝ cho kh¸ch hµng tham gia víi sè l îng lín hoÆc kh¸ch hµng thêng xuyªn t¸i tôc, hoÆc còng cã thÓ gi¶m phÝ cho nh÷ng kh¸ch hµng tham gia víi gi¸ trÞ lín trong nhiÒu n¨m liªn tôc nhng kh«ng x¶y ra rñi ro... ViÖc x¸c ®Þnh møc phÝ b¶o hiÓm nh×n chung lµ rÊt khã kh¨n, bëi v× phÝ b¶o hiÓm lµ nguån thu chñ yÕu cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nªn møc phÝ tèi thiÓu ph¶i tho¶ m·n nhu cÇu thanh to¸n båi thêng vµ c«ng t¸c ®Ò phßng h¹n chÕ tæn thÊt ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o cho c«ng ty cã ®îc kho¶n lîi nhÊt ®Þnh. Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña thÞ trêng b¶o hiÓm ngµy cµng cã nhiÒu c¸c c«ng ty b¶o hiÓm gia nhËp lµm cho thÞ trêng ngµy cµng c¹nh tranh gay g¾t. ChÝnh v× vËy viÖc ®a ra mét møc phÝ thÝch hîp lµ mét vÊn ®Ò kh«ng dÔ dµng ®èi víi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm. PhÝ b¶o hiÓm ph¶i lµ mét møc phÝ c¹nh tranh, kh«ng qu¸ cao, kh«ng qu¸ thÊp so víi møc phÝ cña Bé Tµi ChÝnh qui ®Þnh, theo qui luËt ®Þnh gi¸ th× ®Þnh gi¸ cao sÏ b¸n ®îc gi¸ cao vµ ®Þnh gi¸ thÊp sÏ b¸n víi gi¸ thÊp, tuy nhiªn s¶n phÈm b¶o hiÓm l¹i v« h×nh nªn nÕu phÝ qu¸ cao còng bÞ h¹n chÕ sè ngêi tham gia, mÆt kh¸c phÝ thÊp qu¸ còng g©y ra nh÷ng tiªu cùc trong kh¸ch hµng. Do ®ã khi ®Þnh gi¸ ph¶i ®¶m b¶o ®îc nguyªn t¾c sè ®«ng bï sè Ýt vµ ®¶m b¶o ®îc sù c©n ®èi thu- chi trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty b¶o hiÓm. 4.2. Ph¬ng ph¸p tÝnh phÝ 12 TÝnh phÝ ph¶i ®¶m b¶o cã c¬ së khoa häc, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè ¶nh hëng cã liªn quan vµ møc phÝ ph¶i phï hîp víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña c¸c chñ ph¬ng tiÖn. C«ng thøc tÝnh phÝ: P=f+d Trong ®ã: P: PhÝ b¶o hiÓm / ®Çu ph¬ng tiÖn f: PhÝ thuÇn d: Phô phÝ (20% - 30%) phÝ b¶o hiÓm PhÝ thuÇn ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: f= Trong ®ã: Si: Sè vô tai n¹n x¶y ra cã ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe ®îc b¶o hiÓm båi thêng trong n¨m i. Ti: Sè tiÒn båi thêng b×nh qu©n mét vô tai n¹n trong n¨m i. Ci: Sè ®Çu ph¬ng tiÖn tham gia b¶o hiÓm trong n¨m i. n: Sè n¨m thèng kª, thêng tõ 3 – 5 n¨m. i= (1, n) Nh vËy, f thùc chÊt lµ sè tiÒn båi thêng b×nh qu©n trong thêi kú n n¨m cho mçi ®Çu ph¬ng tiÖn tham gia b¶o hiÓm trong thêi kú ®ã. §èi víi c¸c ph¬ng tiÖn th«ng dông, møc ®é rñi ro lín h¬n nh xe kÐo r¬moãc, xe chë hµng nÆng...th× tÝnh thªm tû lÖ phô phÝ so víi møc phÝ c¬ b¶n. §èi víi c¸c ph¬ng tiÖn ho¹t ®éng ng¾n h¹n (díi 1 n¨m) thêi gian tham gia b¶o hiÓm ®îc tÝnh trßn th¸ng. Vµ phÝ b¶o hiÓm ®îc tÝnh nh sau: Pn¨m * Sè th¸ng xe ho¹t ®éng Png¾n h¹n = 12 th¸ng HoÆc Png¾n h¹n = P n¨m * Tû lÖ phÝ ng¾n h¹n theo th¸ng (Díi 3 th¸ng tÝnh 30%; tõ 3 – 6 th¸ng 60%; tõ 6 – 9 th¸ng tÝnh 90%...) Trêng hîp ®· ®ãng phÝ c¶ n¨m, nhng vµo mét thêi ®iÓm nµo ®ã ph¬ng tiÖnkh«ng ho¹t ®éng n÷a hoÆc chuyÓn së h÷u mµ kh«ng chuyÓn quyÒn b¶o hiÓm th× chñ ph¬ng tiÖn sÏ ®îc hoµn phÝ b¶o hiÓm t¬ng øng víi sè thêi gian cßn l¹i cña n¨m (lµm trßn th¸ng) nÕu tríc ®ã chñ ph¬ng tiÖn cha cã khiÕu n¹i vµ ®îc nhµ b¶o hiÓm båi thêng. 13 sè th¸ng xe kh«ng ho¹t ®éng Phoµn l¹i = Pn¨m * 12 th¸ng Nép phÝ b¶o hiÓm lµ tr¸ch nhiÖm cña chñ ph¬ng tiÖn. Tuú theo sè lîng ph¬ng tiÖn, ngêi b¶o hiÓm sÏ quy ®Þnh thêi gian, sè lÇn nép vµ møc phÝ t¬ng øng cã xÐt gi¶m phÝ theo tû lÖ tæn thÊt vµ gi¶m phÝ theo sè lîng ph¬ng tiÖn tham gia b¶o hiÓm (tèi ®a gi¶m 20%). NÕu kh«ng thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh sÏ bÞ ph¹t. VÝ dô: - ChËm tõ 01 ngµy ®Õn 02 th¸ng ph¶i nép thªm 100% møc phÝ c¬ b¶n. - ChËm tõ 02 ®Õn 04 th¸ng nép thªm 200% møc phÝ c¬ b¶n. - ChËm 04 th¸ng trë lªn nép thªm 300% møc phÝ c¬ b¶n. - HoÆc huû hîp ®ång b¶o hiÓm. Trong qu¸ tr×nh tÝnh phÝ b¶o hiÓm ph¶i lu ý c¸c yÕu tè lµm t¨ng phÝ. * YÕu tè lµm t¨ng phÝ thuÇn nh: - Sè ph¬ng tiÖn tham gia b¶o hiÓm trong n¨m thÊp - T¨ng sè vô tai n¹n x¶y ra cã ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù - Sè vô båi thêng b×nh qu©n mét vô trong n¨m lín * YÕu tè lµm t¨ng phô phÝ nh: - ChÝ phÝ qu¶n lý t¨ng - Chi phÝ khai th¸c, gi¸m ®Þnh båi thêng t¨ng - Chi phÝ h¹n chÕ vµ ®Ò phßng tæn thÊt t¨ng 14 B¶ng1: BiÓu phÝ BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba (Ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 23/2003/Q§-BTC) §¬n vÞ: VND TT Lo¹i xe PhÝ cha tÝnh thuÕ VAT Tæng 1 M«t« 2 b¸nh - Tõ 50cc trë xuèng 50.000 5.000 55.000 - > 50 cc 55.000 5.500 60.500 2 Xe lam, m«t« 3 b¸nh, xÝch l« m¸y... 140.000 14.000 154.000 3 Xe «t« kh«ng kinh doanh vËn t¶i Xe chë ngêi ( phÝ phô thuéc vµo sè chç ngåi trªn xe). VÝ dô: - < 6 chç 200.000 20.000 220.000 - 6-11 chç 400.000 40.000 440.000 - 12-24 chç 640.000 64.000 704.000 - > 24 chç 920.000 92.000 1.012.000 Xe chë hµng (xe t¶i) - < 3 tÊn 340.000 34.000 374.000 - 3-8 tÊn 670.000 67.000 737.000 - > 8 tÊn 930.000 93.000 1.023.000 Xe võa chë ngêi võa chë hµng 470.000 47.000 517.000 4 ¤ t« kinh doanh vËn t¶i Xe chë ngêi (phÝ phô thuéc vµo sè chç ngåi trªn xe). VÝ dô: - < 6 chç 350.000 35.000 385.000 - 6 chç 430.000 43.000 473.000 - 7 chç 500.000 50.000 550.000 ................ Xe chë hµng - < 3 tÊn 380.000 38.000 418.000 - 3-8 tÊn 740.000 74.000 814.000 - > 8 tÊn 1.020.000 102.000 1.122.000 5 Taxi: - < 6 chç: PhÝ b¶o hiÓm b»ng 150% phÝ cña xe kinh doanh chë ngêi < 6 chç ngåi - > 6 chç: PhÝ b¶o hiÓm b»ng víi phÝ cña xe kinh doanh chë ngêi cïng sè chç ngåi 6 Xe Buýt: PhÝ b¶o hiÓm b»ng víi phÝ cña xe «t« kh«ng kinh doanh cïng sè chç ngåi III. Hîp ®ång b¶o hiÓm 1. Hîp ®ång b¶o hiÓm Hîp ®ång b¶o hiÓm TNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba ®îc ký kÕt gi÷a nhµ b¶o hiÓm víi ngêi l¸i xe, chñ xe ®îc thùc hiÖn trªn c¬ së nhµ 15 b¶o hiÓm ®a ra mét lo¹i giÊy tê in s½n c¸c th«ng tin vµ khi ký hîp ®ång ngêi tham gia ®îc cÊp mét giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm. Nh×n chung giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm lµ mét hîp ®ång rÊt ®¬n gi¶n, ng¾n gän vµ dÔ hiÓu, bao gåm c¸c th«ng tin sau: - Sè thø tù cña giÊy chóng nhËn b¶o hiÓm. - Tªn chñ xe. - BiÓn sè xe vµ c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn xe ®Ó nhËn biÕt. - Träng t¶i. - PhÝ b¶o hiÓm, sè tiÒn b¶o hiÓm vµ ph¹m vi b¶o hiÓm. - Môc ®Ých sö dông xe. - Thêi h¹n b¶o hiÓm (12 th¸ng). - C¸c th«ng tin gióp ngêi tham gia hiÓu râ h¬n vÒ quyÒn vµ nghÜa vô. - §Þa chØ liªn hÖ khi x¶y ra rñi ro, sù cè. VÒ h¹n møc tr¸ch nhiÖm th× cã nhiÒu møc kh¸c nhau, møc tr¸ch nhiÖm cña nhµ b¶o hiÓm sÏ kh¸c nhau do ®ã khi ký hîp ®ång, nhµ b¶o hiÓm vµ ngêi tham gia b¶o hiÓm tho¶ thuËn víi nhau ®Ó b¶o hiÓm theo møc phÝ vµ møc tr¸ch nhiÖm hîp lý nhÊt. 2. HiÖu lùc b¶o hiÓm. HiÖu lùc b¶o hiÓm b¾t ®Çu vµ kÕt thóc theo quy ®Þnh ghi trªn giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm. Doanh nghiÖp b¶o hiÓm chØ cÊp giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm khi chñ xe c¬ giíi ®· ®ãng ®ñ phÝ b¶o hiÓm trõ khi cã tho¶ thuËn kh¸c. 3. ChuyÓn quyÒn së h÷u. Trong thêi h¹n cßn hiÖu lùc ghi trong giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm, nÕu cã sù chuyÓn quyÒn së h÷u xe mµ chñ xe c¬ giíi kh«ng cã yªu cÇu huû bá hîp ®ång b¶o hiÓm th× mäi quyÒn lîi b¶o hiÓm liªn quan ®Õn chiÕc xe ®îc b¶o hiÓm vÉn cßn hiÖu lùc víi chñ xe c¬ giíi míi. 4. Hñy bá hîp ®ång. Trêng hîp cã yªu cÇu hñy bá hîp ®ång b¶o hiÓm, chñ xe c¬ giíi ph¶i th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm biÕt tríc 15 ngµy. Trong vßng 15 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®îc th«ng b¸o huû bá, nÕu doanh nghiÖp b¶o hiÓm kh«ng cã ý kiÕn th× hîp ®ång b¶o hiÓm mÆc nhiªn bÞ huû bá, doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i hoµn l¹i cho chñ xe 80% phÝ b¶o hiÓm cña thêi gian huû bá, trõ trêng hîp trong thêi h¹n hîp ®ång b¶o hiÓm ®ang cã hiÖu lùc ®· x¶y ra 16 sù kiÖn b¶o hiÓm liªn quan ®Õn chiÕc xe cã yªu cÇu huû bá hîp ®ång b¶o hiÓm. 5. Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña c¸c bªn trong hîp ®ång b¶o hiÓm. 5.1. Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña chñ xe c¬ giíi 5.1.1. Tr¸ch nhiÖm cña chñ xe c¬ giíi Khi yªu cÇu b¶o hiÓm, chñ xe c¬ giíi ph¶i kª khai ®Çy ®ñ vµ trung thùc nh÷ng néi dung trong giÊy yªu cÇu b¶o hiÓm. Khi tai n¹n giao th«ng x¶y ra, chñ xe c¬ giíi ph¶i cã tr¸ch nhiÖm: - Cøu ch÷a h¹n chÕ thiÖt h¹i vÒ ngêi vµ tµi s¶n, b¶o vÖ hiÖn trêng tai n¹n, b¸o ngay cho c¶nh s¸t giao th«ng n¬i gÇn nhÊt ®Ó phèi hîp gi¶i quyÕt tai n¹n. Trõ khi cã lý do chÝnh ®¸ng, trong vßng 5 ngµy kÓ tõ ngµy x¶y ra tai n¹n, chñ xe c¬ giíi ph¶i göi cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm th«ng b¸o tai n¹n. - Kh«ng ®îc di chuyÓn, th¸o gì hoÆc söa ch÷a tµi s¶n khi cha cã ý kiÕn cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm, trõ trêng hîp lµm nh vËy lµ cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o an toµn cho ngêi vµ tµi s¶n hoÆc ph¶i thi hµnh theo yªu cÇu cña c¬ quan cã thÈm quyÒn. - B¶o lu quyÒn khiÕu n¹i vµ chuyÓn quyÒn ®ßi båi thêng cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm trong ph¹m vi sè tiÒn mµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®· båi th- êng kÌm theo toµn bé chøng tõ cÇn thiÕt cã liªn quan trong trêng hîp vô tai n¹n cã liªn quan ®Õn tr¸ch nhiÖm cña ngêi thø ba. - Chñ xe c¬ giíi ph¶i trung thùc trong viÖc thu thËp vµ cung cÊp c¸c tµi liÖu, chøng tõ trong hå s¬ yªu cÇu båi thêng vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm trong qu¸ tr×nh x¸c minh tÝnh ch©n thùc cña c¸c tµi liÖu chøng tõ ®ã. Trêng hîp thay ®æi môc ®Ých sö dông xe, chñ xe c¬ giíi míi ph¶i th«ng b¸o ngay cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm biÕt ®Ó ®iÒu chØnh l¹i tû lÖ phÝ b¶o hiÓm cho phï hîp. NÕu chñ xe c¬ giíi kh«ng thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c tr¸ch nhiÖm quy ®Þnh trªn th× doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã thÓ tõ chèi mét phÇn hoÆc toµn bé sè tiÒn båi thêng t¬ng øng víi thiÖt h¹i do lçi cña chñ xe c¬ giíi g©y ra. 5.1.2. QuyÒn lîi cña chñ xe c¬ giíi Chñ xe c¬ giíi cã quyÒn hëng båi thêng khi cã tai n¹n mµ ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm trong thêi h¹n b¶o hiÓm. Sè tiÒn båi thêng bÞ giíi h¹n bëi sè tiÒn b¶o hiÓm. Chñ xe cã quyÒn yªu cÇu nhµ b¶o hiÓm söa ®æi, bæ sung, huû bá hîp ®ång b¶o hiÓm. 17 5.2. Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm 5.2.1. Tr¸ch nhiªm cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm - Cung cÊp cho chñ xe c¬ giíi quy t¾c, biÓu phÝ vµ møc tr¸ch nhiÖm liªn quan tíi TNDS cña chñ xe c¬ giíi. - Híng dÉn vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho chñ xe c¬ giíi tham gia b¶o hiÓm. - Khi hå båi thêng ®Çy ®ñ vµ hîp lÖ, doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i tiÕn hµnh xÐt vµ gi¶i quyÕt båi thêng trong thêi h¹n gi¶i quyÕt båi thêng. - Khi tai n¹n x¶y ra, ®Ó yªu cÇu ngêi b¶o hiÓm båi thêng, chñ xe, l¸i xe ph¶i göi hå s¬ khiÕu l¹i båi thêng cho ngêi b¶o hiÓm. §èi víi nh÷ng vô tai n¹n ®Æc biÖt nghiªm träng (tai n¹n g©y chÕt ngêi hoÆc bÞ th¬ng nhiÒu ng¬× hoÆc bÞ thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n tõ 20.000.000 ®ång trë lªn), doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i phèi hîp chÆt chÏ víi chñ xe c¬ giíi vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng ngay tõ ®Çu ®Ó gi¶i quyÕt tai n¹n. Trong mét sè trêng hîp doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i t¹m øng ngay nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt vµ hîp lý trong ph¹m vi tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm nh»m kh¾c phôc mét c¸ch tèt nhÊt hËu qu¶ cña tai n¹n. - Ph¶i cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng vµ h¹n chÕ tæn thÊt. - Ph¶i hoµn phÝ cho chñ xe khi cã sù thay ®æi chñ së h÷u còng nh khi xe kh«ng ho¹t ®éng. 5.2.2. QuyÒn lîi cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm - Thu phÝ b¶o hiÓm. - Yªu cÇu bªn mua b¶o hiÓm cung cÊp ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c th«ng tin liªn quan. - Cã quyÒn tõ chèi båi thêng mét phÇn hoÆc toµn bé nÕu bªn mua b¶o hiÓm vi ph¹m hîp ®ång. IV. Gi¸m ®Þnh tæn thÊt vµ gi¶i quyÕt båi thêng 1. Gi¸m ®Þnh tæn thÊt C«ng t¸c gi¸m ®Þnh tæn thÊt nh»m x¸c ®Þnh møc ®é thiÖt h¹i cña bªn thø ba vµ møc ®é lçi cña c¸c chñ ph¬ng tiÖn, ®ång thêi x¸c ®Þnh xem nguyªn nh©n x¶y ra tai n¹n thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm hay kh«ng ®îc b¶o hiÓm. Trong c«ng t¸c gi¸m ®Þnh ph¶i cã sù chøng kiÕn cña bªn chñ xe, bªn thø ba hoÆc ®¹i diÖn cña bªn thø ba, bªn b¶o hiÓm vµ c«ng an. NÕu chñ xe kh«ng thèng nhÊt vÒ møc ®é thiÖt h¹i do doanh nghiÖp b¶o hiÓm x¸c ®Þnh, hai bªn sÏ tho¶ thuËn chän gi¸m ®Þnh viªn kü thuËt chuyªn nghiÖp. QuyÕt ®Þnh cña gi¸m 18 ®Þnh viªn kü thuËt ®îc coi lµ quyÕt ®Þnh cuèi cïng. Trêng hîp kÕt luËn cña gi¸m ®Þnh viªn kü thuËt kh¸c víi kÕt luËn cña gi¸m ®Þnh viªn b¶o hiÓm, doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i chÞu chi phÝ gi¸m ®Þnh. Trêng hîp kÕt kuËn cña gi¸m ®Þnh viªn kü thuËt vµ cña gi¸m ®Þnh viªn b¶o hiÓm trïng nhau th× chñ xe c¬ giíi ph¶i chÞu chi phÝ gi¸m ®Þnh. Trong trêng hîp ®Æc biÖt, nÕu doanh nghiÖp b¶o hiÓm kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc viÖc lËp biªn b¶n gi¸m ®Þnh th× cã thÓ c¨n cø vµo c¸c biªn b¶n, kÕt luËn cña c¬ quan chøc n¨ng cã thÈm quyÒn vµ c¸c hiÖn vËt thu ®îc (¶nh chôp, lêi khai cña c¸c bªn cã liªn quan...) ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é thiÖt h¹i. Mäi tæn thÊt ®îc kh¸ch hµng th«ng b¸o ®Òu ph¶i ®îc gi¸m ®Þnh mét c¸ch nhanh chãng ®Ó c¸c tang vËt vµ nh©n chøng kh«ng bÞ ph©n t¸n. NÕu tai n¹n x¶y ra cã liªn quan ®Õn bªn thø ba th× gi¸m ®Þnh viªn ph¶i h- íng dÉn bªn thø ba tiÕn hµnh c¸c thñ tôc vµ cïng ®øng ra gi¸m ®Þnh ®Ó gi¶i quyÕt tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn. Sau khi gi¸m ®Þnh cã ®ñ mÆt c¸c bªn liªn quan cÇn thiÕt, ph¶i tiÕn hµnh lËp biªn b¶n gi¸m ®Þnh, c¨n cø vµo biªn b¶n gi¸m ®Þnh nhµ b¶o hiÓm sÏ tiÕn hµnh xÐt gi¶i quyÕt båi thêng cho chñ xe. 2. Båi thêng 2.1. Hå s¬ yªu cÇu båi thêng Khi tai n¹n x¶y ra, ®Ó yªu cÇu ngêi b¶o hiÓm båi thêng chñ xe (l¸i xe) ph¶i göi hå s¬ khiÕu n¹i båi thêng cho ngêi b¶o hiÓm. Hå s¬ bao gåm c¸c giÊy tê sau: - Th«ng b¸o tai n¹n, giÊy yªu cÇu båi thêng cña chñ xe. - B¶n sao giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm. - B¶n sao giÊy phÐp l¸i xe. - B¶n sao giÊy chøng nhËn ®¨ng ký xe. - B¶n sao gÊy chøng nhËn kiÓm ®Þnh an toµn kü thuËt vµ m«i trêng. - B¶n sao giÊy ®¨ng ký kinh doanh vËn chuyÓn hµnh kh¸ch trong trêng hîp yªu cÇu båi thêng hµnh kh¸ch bÞ thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng vµ søc khoÎ. B¶n kÕt luËn ®iÒu tra tai n¹n cña c«ng an hoÆc b¶n sao bé hå s¬ tai n¹n (cã c¸c nhËn cña c«ng an n¬i thô lý hå s¬ tai n¹n) bao gåm: - S¬ ®å hiÖn trêng tai n¹n giao th«ng. - Biªn b¶n kh¸m nghiÖm hiÖn trêng. - Biªn b¶n kh¸m nghiÖm xe liªn quan ®Õn tai n¹n giao th«ng. - Biªn b¶n gi¶i quyÕt tai n¹n giao th«ng. - QuyÕt ®Þnh cña toµ ¸n (nÕu cã). 19 - C¸c giÊy tê liªn quan tíi tr¸ch nhiÖm cña bªn thø ba (nÕu cã). - Biªn b¶n gi¸m ®Þnh thiÖt h¹i (nÕu cã). 2.2. Thñ tôc yªu cÇu båi thêng Khi yªu cÇu båi thêng chñ xe c¬ giíi cã tr¸ch nhiÖm chuyÓn cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm hå s¬ båi thêng theo quy ®Þnh bao gåm c¸c giÊy tê sau: * §èi víi thiÖt h¹i vÒ ngêi: +Trêng hîp bÞ th¬ng: C¸c giÊy tê cña c¬ quan y tÕ cã thÈm quyÒn x¸c nhËn t×nh tr¹ng th¬ng tËt cña n¹n nh©n do tai n¹n giao th«ng g©y ra nh giÊy chøng th¬ng cña c¸ nh©n, giÊy ra viÖn, phiÕu mæ vµ c¸c giÊy tê cã liªn quan ®Õn c¸c chi phÝ ch¨m sãc cøu ch÷a... + Trêng hîp chÕt: GiÊy chøng tö cña n¹n nh©n. * §èi víi thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n: C¸c b»ng chøng chøng minh thiÖt h¹i nh ho¸ ®¬n söa ch÷a, thay míi tµi s¶n bÞ thiÖt h¹i do tai n¹n. C¸c giÊy tê chøng minh c¸c chi phÝ cÇn thiÕt vµ hîp lý mµ chñ xe ®· chi ra ®Ó gi¶m thiÓu tæn thÊt hay ®Ó thùc hiÖn chØ dÉn cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm. X¸c ®Þnh sè tiÒn båi thêng Sau khi nhËn ®îc hå s¬ khiÕu n¹i båi thêng, nhµ b¶o hiÓm sÏ x¸c ®Þnh sè tiÒn båi thêng sau khi ®· tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh. Sè tiÒn båi thêng ®îc tÝnh nh sau: STBT = L * M (1) STBT = ( L1 + L2 + L3 + ...+Ln) * M (2) Trong ®ã: L: Møc ®é lçi cña chñ xe. M: Møc ®é thiÖt h¹i thùc tÕ cña ngêi thø ba. NÕu cã nhiÒu xe cïng cã lçi th× x¸c ®Þnh STBT theo c«ng thøc (2). ThiÖt h¹i thùc tÕ cña ngêi thø ba (M) bao gåm: * M1: ThiÖt h¹i vÒ t×nh tr¹ng søc kháe, tÝnh m¹ng cña ngêi thø ba. ThiÖt h¹i nµy rÊt khã lîng ho¸ ra b»ng tiÒn v× tÝnh m¹ng lµ v« gi¸, nhng b»ng mäi c¸ch ph¶i lîng ho¸ ra b»ng tiÒn ®Ó båi thêng.V× vËy khi båi thêng nhµ b¶o hiÓm c¨n cø vµo: Chi phÝ hîp lý cho c«ng viÖc cøu ch÷a, båi dìng phôc håi søc khoÎ vµ chøc n¨ng bÞ mÊt hoÆc gi¶m sót nh: Chi phÝ cÊp cøu, tiÒn hao phÝ vËt chÊt vµ c¸c chi phÝ y tÕ kh¸c (thuèc men, dÞch truyÒn, chi phÝ chôp chiÕu X – Quang...) Chi phÝ hîp lý vµ phÇn thu nhËp cña ngêi ch¨m sãc bÖnh nh©n vµ kho¶n tiÒn cÊp dìng cho ngêi mµ bÖnh nh©n cã nghÜa vô nu«i dìng. Kho¶n thu nhËp bÞ mÊt hoÆc gi¶m sót cña ngêi ®ã. Kho¶n tiÒn bï ®¾p tæn thÊt vÒ tinh thÇn. 20