Lêi nãi ®Çu. Trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc, c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng ®Òu cã ®ãng gãp nhÊt ®Þnh vµ lu«n tù c¶i tiÕn ®Ó v¬n tíi sù hoµn thiÖn. B¶o hiÓm lµ mét ngµnh dÞch vô, cã gi¸ trÞ quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. B¶o hiÓm kh«ng chØ thùc hiÖn viÖc huy ®éng vèn cho nÒn kinh tÕ mµ ®iÒu quan träng lµ gãp phÇn ®¶m b¶o æn ®Þnh tµi chÝnh cho c¸c c¸ nh©n, gia ®×nh, cho mäi tæ chøc vµ doanh nghiÖp ®Ó kh«i phôc ®êi sèng vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Ngµy nay b¶o hiÓm kh«ng cßn xa l¹ mµ ®· len lái ®Õn mäi lµng quª, mäi c¬ quan, doanh nghiÖp vµ ®· th©m nhËp vµo mäi ho¹t ®éng trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, ®êi sèng cµng cao th× nhu cÇu b¶o hiÓm ngµy cµng lín, cµng xuÊt hiÖn nhiÒu nghiÖp vô míi. B¶o hiÓm x· héi (BHXH) kh«ng nh÷ng lµ mét lo¹i h×nh b¶o hiÓm mµ nã cßn lµ mét c¬ chÕ b¶o vÖ ngêi lao ®éng trong trêng hîp ngêi lao ®éng mÊt, gi¶m thu nhËp t¹m thêi hoÆc vÜnh viÔn do mÊt, gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng. BHXH mµ cßn lµ mét trong nh÷ng hÖ thèng b¶o ®¶m x· héi. Lµ mét sinh viªn cña Trêng §¹i häc Kinh TÕ Quèc D©n vµ t¬ng lai lµ mét ngêi tham gia lµm c«ng t¸c B¶o HiÓm em ®· chän thùc tËp t¹i BHXH QuËn Hai Bµ Trng. Qua mét thêi gian thùc tËp t¹i ®©y ®· gióp cho em cã c¸i nh×n s©u s¸t h¬n trong c«ng viÖc thùc tÕ cña ngµnh BHXH. Vµ trong qu¸ tr×nh thùc tËp, em ®îc may m¾n vµo thùc tËp t¹i bé phËn thu BHXH cña quËn. Do ®îc häc tËp, híng dÉn, chØ b¶o vµ thùc hµnh lµm c¸c c«ng viÖc cña mét c¸n bé thu ph¶i lµm em chän cho m×nh ®Ò tµi ®Ó lµm chuyªn ®Ò thùc tËp lµ: “C«ng t¸c thu BHXH t¹i B¶o HiÓm X· Héi QuËn Hai Bµ Trng” Bµi viÕt cña em gåm 3 phÇn chÝnh sau: PhÇn I: Tæng quan vÒ BHXH vµ c«ng t¸c thu BHXH. PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c thu BHXH QuËn Hai Bµ Trng. PhÇn III: Mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi c«ng t¸c thu BHXH ë BHXH QuËn Hai Bµ Trng. §îc sù quan t©m chØ b¶o tËn t×nh cña c¸c c«, c¸c chó vµ cña c¸c anh, chÞ t¹i c¬ quan nªn ®· gióp em cã thÓ hoµn thµnh bµi viÕt cña m×nh. Tuy nhiªn, do ®©y lµ lÇn ®Çu em ®îc lµm quen víi c«ng viÖc thùc tÕ vµ tù viÕt nªn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em mong ®îc sù th«ng c¶m vµ chØ b¶o, 1 ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy c« gi¸o cña c¸c c«, c¸c chó, c¸c anh, c¸c chÞ vµ c¸c b¹n. Em xin ch©n thµnh biÕt ¬n. 2 PhÇn I: Tæng quan vÒ BHXH vµ c«ng t¸c thu BHXH. I.B¶n chÊt, ®èi tîng, chøc n¨ng vµ tÝnh chÊt cña BHXH. 1.B¶n chÊt cña BHXH. 1.1.Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña BHXH. Cïng víi sù ra ®êi cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸, søc lao ®éng trë thµnh hµng ho¸ ®îc mua b¸n trªn thÞ trêng lµm ph¸t sinh quan hÖ thuª mín lao ®éng. Thêi kú ®Çu chñ sö dông lao ®éng chØ cam kÕt tr¶ c«ng cho ngêi lao ®éng theo thêi gian hä lµm viÖc, kh«ng tr¶ c«ng thêi gian ngêi lao ®éng nghØ lµm viÖc do hä bÞ èm ®au tai n¹n… §iÒu ®ã ®· g©y khã kh¨n kh«ng Ýt cho ng - êi lao ®éng ®Æc biÖt khi thêi gian lao ®éng cña hä bÞ kÐo dµi kh«ng ®ñ ®Ó cho hä t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. Tríc t×nh tr¹ng ®ã nh÷ng ngêi lao ®éng liªn kÕt l¹i víi nhau ®Êu tranh chèng l¹i giíi chñ, ®ßi hä ph¶i tr¶ tiÒn lîng víi mét møc nhÊt ®Þnh cho nh÷ng ngêi lao ®éng ph¶i nghØ lao ®éng v× nh÷ng rñi ro trªn. M©u thuÉn nµy kÐo dµi ¶nh hëng ®Õn ®êi sèng kinh tÕ x· héi do ®ã nhµ níc ®· ph¶i ®øng ra can thiÖp b»ng c¸ch b¾t buéc c¶ ngêi lao ®éng vµ chñ sö dông lao ®éng ph¶i trÝch thu nhËp hµng th¸ng ®Ó ®ãng vµo quü chung, tõ ®ã bï ®¾p mét phÇn thu nhËp bÞ mÊt khi ngêi lao ®éng gÆp ph¶i rñi ro. Vµ khi thiÕu sÏ ®îc sù hç trî tõ Ng©n s¸ch Nhµ níc vµ ®©y ®îc gäi lµ BHXH. Nh vËy BHXH ra ®êi lµ sù bï ®¾p mét phÇn thu nhËp bÞ mÊt cho ngêi lao ®éng khi gÆp ph¶i rñi ro lµm gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, mÊt viÖc lµm. Qua ®ã h×nh thµnh mét quü tµi chÝnh tËp trung cã sù ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng, ngêi chñ sö dông lao ®éng vµ Nhµ níc. Tõ ®ã gióp ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä æn ®Þnh cuéc sèng cña chÝnh m×nh. 1.2.B¶n chÊt cña BHXH. Con ngêi muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn tríc hÕt ph¶i ¨n, mÆc, ë vµ ®i l¹i v.v… §Ó tháa m·n nh÷ng nhu cÇu tèi thiÓu ®ã, ng êi ta ph¶i lao ®éng ®Ó lµm ra nh÷ng s¶n phÈm cÇn thiÕt. Khi s¶n phÈm ®îc t¹o ra ngµy cµng nhiÒu th× ®êi sèng con ngêi ngµy cµng ®Çy ®ñ vµ hoµn thiÖn, x· héi ngµy cµng v¨n minh h¬n. Nh vËy, viÖc tháa m·n nh÷ng nhu cÇu sinh sèng vµ ph¸t triÓn cña con ng- êi phô thuéc vµo chÝnh kh¶ n¨ng lao ®éng cña hä. Nhng trong thùc tÕ kh«ng ph¶i lóc nµo con ngêi còng chØ gÆp thuËn lîi, cã ®Çy ®ñ thu nhËp vµ mäi ®iÒu kiÖn sinh sèng b×nh thêng. Tr¸i l¹i, cã rÊt nhiÒu trêng hîp khã kh¨n bÊt lîi, Ýt nhiÒu ngÉu nhiªn ph¸t sinh lµm cho ngêi ta bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp hoÆc c¸c ®iÒu kiÖn sinh sèng kh¸c. Ch¼ng h¹n, bÊt ngê bÞ èm ®au hay bÞ tai n¹n 3 trong lao ®éng, mÊt viÖc lµm hay khi tuæi giµ kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh¶ n¨ng tù phôc vô bÞ suy gi¶m v.v… Khi r¬i vµo nh÷ng tr êng hîp nµy, c¸c nhu cÇu cÇn thiÕt trong cuéc sèng kh«ng v× thÕ mµ mÊt ®i, tr¸i l¹i cã c¸i cßn t¨ng lªn, thËm chÝ cßn xuÊt hiÖn mét sè nhu cÇu míi nh: cÇn ®îc kh¸m ch÷a bÖnh vµ ®iÒu trÞ khi èm ®au; tai n¹n th¬ng tËt nÆng cÇn ph¶i cã ngêi ch¨m sãc nu«i d- ìng v.v… Bëi vËy, muèn tån t¹i vµ æn ®Þnh cuéc sèng, con ng êi vµ x· héi ph¶i t×m ra vµ thùc tÕ ®· t×m ra nhiÒu c¸ch gi¶i quyÕt kh¸c nhau nh: san sÎ, ®ïm bäc lÉn nhau trong néi bé céng ®ång; ®i vay, ®i xin hoÆc dùa vµo sù cøu trî cña Nhµ níc v.v… Râ rµng, nh÷ng c¸ch ®ã hoµn toµn thô ®éng vµ kh«ng ch¾c ch¾n. 4 Khi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn, viÖc thuª mín nh©n c«ng trë nªn phæ biÕn. Lóc ®Çu ngêi chñ chØ cam kÕt tr¶ c«ng lao ®éng, nhng vÒ sau ph¶i ®· cam kÕt c¶ viÖc b¶o ®¶m cho ngêi lµm thuª cã mét sè thu nhËp nhÊt ®Þnh ®Ó hä trang tr¶i nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu khi kh«ng may bÞ èm ®au, tai n¹n, thai s¶n v.v… Trong thùc tÕ, nhiÒu khi c¸c tr êng hîp trªn kh«ng x¶y ra vµ ngêi chñ kh«ng ph¶i chi ra mét ®ång nµo. Nhng còng cã khi x¶y ra dån ®Ëp, buéc hä mét lóc ph¶i bá ra nhiÒu kho¶n tiÒn lín mµ hä kh«ng muèn. V× thÕ, m©u thuÉn chñ- thî ph¸t sinh, giíi thî liªn kÕt ®Êu tranh buéc giíi chñ thùc hiÖn cam kÕt. Cuéc ®Êu tranh nµy diÔn ra ngµy cµng réng lín vµ cã t¸c ®éng nhiÒu mÆt ®Õn ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Do vËy, Nhµ níc ®· ph¶i ®øng ra can thiÖp vµ ®iÒu hoµ m©u thuÉn. Sù can thiÖp nµy mét mÆt lµm t¨ng ®îc vai trß cña Nhµ n- íc, mÆt kh¸c buéc c¶ giíi chñ vµ giíi thî ph¶i ®ãng gãp mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh hµng th¸ng ®îc tÝnh to¸n chÆt chÏ dùa trªn c¬ së x¸c suÊt rñi ro x¶y ra ®èi víi ngêi lµm thuª. Sù ®ãng gãp cña c¶ chñ vµ thî h×nh thµnh mét quü tiÒn tÖ tËp trung trªn ph¹m vi mét quèc gia. Quü nµy cßn ®îc bæ sung tõ ng©n s¸ch Nhµ níc khi cÇn thiÕt nh»m ®¶m b¶o cho ngêi lao ®éng khi gÆp ph¶i nh÷ng biÕn cè bÊt lîi. ChÝnh nhê nh÷ng mèi quan hÖ rµng buéc ®ã mµ rñi ro, bÊt lîi c¶ ngêi lao ®éng ®îc dµn tr¶i, cuéc sèng cña ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä ®îc ®¶m b¶o æn ®Þnh. Giíi chñ còng thÊy m×nh cã lîi vµ ®îc b¶o vÖ, s¶n xuÊt kinh doanh diÔn ra b×nh thêng, tr¸nh nh÷ng x¸o trén kh«ng cÇn thiÕt. V× vËy, nguån quü tiÒn tÖ tËp trung ®îc thiÕt lËp ngµy cµng lín vµ nhanh chãng. Kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt c¸c ph¸t sinh lín cña quü ngµy cµng ®¶m b¶o. Toµn bé nh÷ng ho¹t ®éng ®èi víi nh÷ng mèi quan hÖ rµng buéc chÆt chÏ trªn ®îc thÕ giíi quan niÖm lµ b¶o hiÓm x· héi ®èi víi ngêi lao ®éng. Nh vËy, BHXH lµ sù ®¶m b¶o thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp ®èi víi ng- êi lao ®éng khi hä gÆp ph¶i nh÷ng biÕn cè lµm gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, mÊt viÖc lµm trªn c¬ së h×nh thµnh vµ sö dông mét quü tiÒn tÖ tËp trung nh»m ®¶m b¶o ®êi sèng cho ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä gãp phÇn b¶o ®¶m an toµn x· héi. Víi c¸ch hiÓu nh trªn, b¶n chÊt cña BHXH ®îc thÓ hiÖn ë nh÷ng néi dung chñ yÕu sau ®©y: - BHXH lµ nhu cÇu kh¸ch quan, ®a d¹ng vµ phøc t¹p cña x· héi, nhÊt lµ trong x· héi mµ s¶n xuÊt hµng ho¸ ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng, mèi quan hÖ thuª mín lao ®éng ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nµo ®ã. Kinh tÕ cµng ph¸t triÓn th× BHXH cµng ®a d¹ng vµ hoµn thiÖn. V× thÕ cã thÓ nãi kinh tÕ lµ nÒn t¶ng cña BHXH hay BHXH kh«ng vît qu¸ tr¹ng th¸i kinh tÕ cña mçi níc. 5 - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c bªn trong BHXH ph¸t sinh trªn c¬ së quan hÖ lao ®éng vµ ph¸t sinh gi÷a 3 bªn: Bªn tham gia BHXH, bªn BHXH vµ bªn ®îc BHXH. Bªn tham gia BHXH chØ lµ ngêi lao ®éng hoÆc c¶ ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng. Bªn BHXH (bªn nhËn nhiÖm vô BHXH) th«ng thêng lµ c¬ quan chuyªn tr¸ch do Nhµ níc lËp ra vµ b¶o trî. Bªn ®îc BHXH lµ ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä khi cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn rµng buéc cÇn thiÕt. - Nh÷ng biÕn cè lµm gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, mÊt viÖc lµm trong BHXH cã thÓ lµ nh÷ng rñi ro ngÉu nhiªn tr¸i víi ý muèn chñ quan cña con ngêi nh: èm ®au, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp … HoÆc còng cã thÓ lµ nh÷ng trêng hîp x¶y ra kh«ng hoµn toµn ngÉu nhiªn nh: tuæi giµ, thai s¶n… §ång thêi nh÷ng biÕn cè ®ã cã thÓ diÔn ra c¶ trong vµ ngoµi qu¸ tr×nh lao ®éng. - PhÇn thu nhËp cña ngêi lao ®éng bÞ gi¶m hoÆc mÊt ®i khi gÆp ph¶i nh÷ng biÕn cè, rñi ro sÏ ®îc bï ®¾p hoÆc thay thÕ b»ng mét quü tiÒn tÖ tËp trung ®îc tån tÝch l¹i. Nguån quü nµy do bªn tham gia BHXH ®ãng gãp lµ chñ yÕu, ngoµi ra cßn ®îc sù hç trî cña Nhµ níc. - Môc tiªu cña BHXH lµ nh»m th¶o m·n nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu cña ngêi lao ®éng trong trêng hîp bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp, mÊt viÖc lµm. Môc tiªu nµy ®· ®îc tæ chøc lao ®éng quèc tÕ (ILO) cô thÓ ho¸ nh sau: + §Òn bï cho ngêi lao ®éng nh÷ng kho¶n thu nhËp bÞ mÊt ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu sinh sèng thiÕt yÕu cña hä. + Ch¨m sãc søc khoÎ vµ chèng bÖnh tËt. + X©y dùng ®iÒu kiÖn sèng ®¸p øng nhu cÇu cña d©n c vµ c¸c nhu cÇu ®Æc biÖt cña ngêi giµ, ngêi tµn tËt vµ trÎ em. Víi nh÷ng môc tiªu trªn, BHXH ®· trë thµnh mét trong nh÷ng quyÒn con ngêi vµ ®îc §¹i héi ®ång Liªn hîp quèc thõa nhËn vµ ghi vµo Tuyªn ng«n Nh©n quyÒn ngµy 10/12/1948 r»ng: “TÊt c¶ mäi ngêi víi t c¸ch lµ thµnh viªn cña x· héi cã quyÒn hëng BHXH, quyÒn ®ã ®îc ®Æt c¬ së trªn sù tho¶ m·n c¸c quyÒn vÒ kinh tÕ, x· héi vµ v¨n ho¸ nhu cÇu cho nh©n c¸ch vµ sù tù do ph¸t triÓn cña con ngêi”. T¹i níc ta, BHXH lµ mét bé phËn quan träng trong chÝnh s¸ch b¶o ®¶m an sinh x· héi. Ngoµi BHXH, chÝnh s¸ch b¶o ®¶m BHXH cßn cã cøu trî x· héi vµ u ®·i x· héi. Cøu trî x· héi lµ sù gióp ®ì cña nhµ níc vµ x· héi vÒ c¸c thu nhËp vµ c¸c ®iÒu kiÖn sinh sèng kh¸c ®èi víi mäi thµnh viªn cña x· héi, trong nh÷ng trêng hîp bÞ bÊt h¹nh, rñi ro, nghÌo ®ãi, kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó tù lo cuéc sèng 6 tèi thiÓu cña b¶n th©n vµ gia ®×nh. Sù gióp ®ì nµy ®îc thùc hiÖn tõ c¸c nguån quü dù phßng cña Nhµ níc, b»ng tiÒn hoÆc b»ng hiÖn vËt ®ãng gãp cña c¸c tæ chøc x· héi vµ nh÷ng ngêi h¶o t©m. ¦u ®·i x· héi lµ sù ®·i ngé ®Æc biÖt c¶ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn cña Nhµ níc, cña x· héi nh»m ®Òn ®¸p c«ng lao ®èi víi nh÷ng ngêi hay mét bé phËn x· héi cã nhiÒu cèng hiÕn cho x· héi. Ch¼ng h¹n nh÷ng ngêi cã c«ng víi níc, liÖt sü vµ th©n nh©n liÖt sü, th¬ng binh, bÖnh binh v.v.v…§Òu lµ nh÷ng ®èi t - îng ®îc hëng sù ®·i ngé cña Nhµ níc, cña x· héi, u ®·i x· héi tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ sù bè thÝ, ban ¬n, mµ nã lµ mét chÝnh s¸ch x· héi cã môc tiªu chÝnh trÞ – kinh tÕ – x· héi, gãp phÇn cñng cè thÓ chÕ chÝnh trÞ cña Nhµ níc tríc m¾t vµ l©u dµi, ®¶m b¶o sù c«ng b»ng x· héi. MÆc dï cã nhiÒu ®iÓm kh¸c nhau vÒ ®èi tîng vµ ph¹m vi, song BHXH, cøu trî x· héi vµ u ®·i x· héi lµ nh÷ng chÝnh s¸ch x· héi kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña mét quèc gia. Nh÷ng chÝnh s¸ch nµy lu«n bæ sung cho nhau vµ tÊt c¶ ®Òu gãp phÇn ®¶m b¶o an toµn x· héi. 2. §èi tîng cña BHXH BHXH ra ®êi vµo nh÷ng n¨m gi÷a thÕ kû 19, khi nÒn c«ng nghiÖp vµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®· b¾t ®Çu ph¸t triÓn m¹nh mÏ ë c¸c níc ch©u ¢u. Tõ n¨m 1883, ë níc Phæ (CHLB §øc ngµy nay) ®· ban hµnh ®¹o luËt b¶o hiÓm y tÕ. Mét sè níc ch©u ¢u vµ B¾c Mü m·i ®Õn cuèi nh÷ng n¨m 1920 míi cã ®¹o luËt vÒ BHXH. BHXH lµ mét hÖ thèng ®¶m b¶o kho¶n thu nhËp bÞ gi¶m hoÆc bÞ mÊt ®i do ngêi lao ®éng bÞ gi¶m hoÆc bÞ mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, bÞ mÊt viÖc lµm v× c¸c nguyªn nh©n rñi ro nh èm ®au, tai n¹n lao ®éng, giµ yÕu ... ChÝnh v× vËy, ®èi tîng cña BHXH chÝnh lµ thu nhËp cña ngêi lao ®éng bÞ biÕn ®éng gi¶m hoÆc mÊt ®i do bÞ gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, mÊt viÖc lµm cña nh÷ng ngêi tham gia BHXH. §èi tîng tham gia BHXH lµ ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng. Tuy vËy, tuú theo ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña mçi níc mµ ®èi t- îng nµy cã thÓ lµ tÊt c¶ hoÆc mét bé phËn nh÷ng ngêi lao ®éng nµo ®ã. HÇu hÕt c¸c níc khi míi cã chÝnh s¸ch BHXH, ®Òu thùc hiÖn BHXH ®èi víi c¸c viªn chøc Nhµ níc, nh÷ng ngêi lµm c«ng hëng l¬ng. ViÖt nam còng kh«ng vît ra khái thùc tÕ nµy, mÆc dï biÕt r»ng nh vËy lµ kh«ng b×nh ®¼ng gi÷a tÊt c¶ nh÷ng ngêi lao ®éng. NÕu xem xÐt trªn mèi quan hÖ rµng buéc trong BHXH, ngoµi ngêi lao ®éng cßn cã ngêi sö dông lao ®éng vµ c¬ quan BHXH, díi sù b¶o trî cña Nhµ 7 níc. Ngêi sö dông lao ®éng ®ãng gãp vµo quü BHXH lµ tr¸ch nhiÖm cña hä ®Ó b¶o hiÓm cho ngêi lao ®éng mµ hä sö dông. Cßn c¬ quan BHXH nhËn sù ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng, ph¶i cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý vµ sö dông quü ®Ó thùc hiÖn mäi c«ng viÖc vÒ BHXH ®èi víi ngêi lao ®éng. Nã quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña BHXH mét c¸ch æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng. 3.Chøc n¨ng cña BHXH. Chøc n¨ng lµ sù kh¸i qu¸t cña c¸c nhiÖm vô c¬ b¶n, lµ d¹ng ho¹t ®éng ®Æc trng vµ kh¸i qu¸t nhÊt cña tæ chøc hay c¸ nh©n g¾n víi chøc danh nµo ®ã trong mét hÖ thèng tæ chøc ho¹t ®éng thuéc ph¹m vi nhÊt ®Þnh trong x· héi. Còng nh c¸c thµnh phÇn kh¸c cña nÒn kinh tÕ b¶o hiÓm, BHXH cã hai chøc n¨ng c¬ b¶n lµ chøc n¨ng ph©n phèi vµ chøc n¨ng gi¸m ®èc. Tuy nhiªm do tÝnh ®Æc thï cña m×nh, BHXH kh«ng nh÷ng cã tÝnh kinh tÕ mµ cßn cã tÝnh x· héi rÊt cao. V× vËy vÒ tæng qu¸t, BHXH cã nh÷ng chøc n¨ng sau: 3.1.B¶o ®¶m thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp cho ng êi lao ®éng ®îc b¶o hiÓm khi hä bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp do bÞ gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng hoÆc mÊt viÖc lµm theo nh÷ng ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh. Nãi lµ b¶o ®¶m hay thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp cho ngêi lao ®éng lµ nãi sù thay thÕ hoÆc bï ®¾p ®ã nhÊt ®Þnh ph¶i x¶y ra, x¶y ra ®óng nh thÕ chø kh«ng thÓ nµo kh¸c khi ngêi lao ®éng r¬i vµo c¸c trêng hîp nãi trªn vµ héi tô c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh. Së dÜ nh vËy lµ gi÷a ngêi lao ®éng vµ c¬ quan BHXH cã mèi quan hÖ hÕt søc chÆt chÏ. Quan hÖ nµy ph¸t sinh trªn c¬ së lao ®éng vµ quan hÖ tµi chÝnh BHXH. Quan hÖ ®ã diÔm ra gi÷a 3 bªn: bªn tham gia b¶o hiÓm, bªn nhËn b¶o hiÓm vµ bªn ®îc b¶o hiÓm. Bªn tham gia b¶o hiÓm tríc hÕt lµ ngêi sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm ph¶i ®ãng phÝ ®Ó b¶o hiÓm cho ngêi lao ®éng mµ m×nh sö dông, ®ång thêi ngêi lao ®éng còng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®ãng phÝ ®Ó tù b¶o hiÓm cho m×nh. Sù ®ãng gãp nµy lµ b¾t buéc, ®Òu kú vµ theo nh÷ng møc quy ®Þnh cho bªn nhËn b¶o hiÓm, ®ã lµ c¬ quan BHXH chuyªn nghiÖp. Khi ngêi lao ®énh héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt th× nhÊt ®Þnh hä sÏ ®îc hëng trî cÊp víi møc hëng, thêi ®iÓm vµ thêi h¹n hëng ph¶i ®óng quy ®Þnh, dï cho ngêi lao ®éng hay ngêi sö dông lao ®éng cã muèn hay kh«ng. 3.2.Ph©n phèi l¹i thu nhËp. BHXH lµ b¶o ®¶m thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp cho ngêi lao ®éng khi hä bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp do èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, thÊt nghiÖp, tuæi giµ, b»ng c¸ch h×nh thµnh vµ sö dông mét quü tµi chÝnh 8 tËp trung ®îc tån tÝch dÇn bëi sù ®ãng gãp nh÷ng ngêi sö dông lao ®éng, ngêi lao ®éng vµ sù hç trî cña Nhµ níc. Nh vËy ngêi sö dông lao ®éng b¾t buéc ph¶i ®ãng gãp vµ quü BHXH lµ ®Ó b¶o hiÓm nhng kh«ng ph¶i trùc tiÕp cho m×nh mµ cho ngêi lao ®éng do ng- êi sö dông nªn kh«ng ®îc quyÒn hëng trî cÊp, nhng lao ®éng cã ®ãng gãp vµo quü BHXH míi cã quyÒn hëng trî cÊp nhng do cßn khoÎ m¹nh, cã viÖc lµm vµ cã thu nhËp b×nh thêng nªn còng kh«ng ®îc hëng trî cÊp b¶o hiÓm. Sè l- îng nh÷ng ngêi kh«ng ®îc hëng trî cÊp nh vËy thêng chiÕm tû träng rÊt lín trong tæng sè ngêi tham gia ®ãng gãp b¶o hiÓm. ChØ nh÷ng ngêi lao ®éng bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp trong nh÷ng trêng hîp x¸c ®Þnh vµ cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt míi ®îc hëng trî cÊp tõ quü BHXH. Sè lîng nh÷ng ngêi nµy th- êng chiÕm tû träng nhá trong sè nh÷ng ngêi tham gia ®ãng gãp nªu trªn. Nh vËy, BHXH ®· lÊy sè ®«ng bï sè Ýt vµ thùc hiÖn chøc n¨ng ph©n phèi l¹i thu nhËp theo c¶ chiÒu däc vµ chiÒu ngang gi÷a nh÷ng ngêi lao ®éng cã thu nhËp thÊp h¬n, gi÷a nh÷ng ngêi khoÎ m¹nh ®ang lµm viÖc víi nh÷ng ngêi èm yÕu ph¶i nghØ viÖc vµ kh¸i qu¸t h¬n lµ sè ®«ng nh÷ng ngêi ®ãng gãp vµo quü BHXH ®Òu kú víi sè Ýt nh÷ng ngêi hëng trî cÊp theo chÕ ®é x¸c ®Þnh. §iÒu ®ã còng gãp phÇn vµo viÖc thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. 3.3.Gãp phÇn kÝch thÝch, khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng h¨ng h¸i lao ®éng s¶n xuÊt. Ngêi lao ®éng cã viÖc lµm khi khoÎ m¹nh lµm viÖc b×nh thêng sÏ cã tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, khi èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng tuæi giµ hoÆc kh«ng may bÞ chÕt ®· cã BHXH ®¶m b¶o thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp quan träng, do ®ã ®êi sèng cña b¶n th©n vµ gia ®×nh hä lu«n lu«n cã chç dùa, lu«n lu«n ®îc ®¶m b¶o. ChÝnh v× thÕ, hä sÏ g¾n bã víi c«ng viÖc, víi n¬i lµm viÖc vµ yªn t©m, tÝch cùc lao ®éng s¶n xuÊt, gãp phÇn t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng còng nh t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ. Nãi c¸ch kh¸c, tiÒn l¬ng (tiÒn c«ng) vµ BHXH lµ nh÷ng ®éng lùc thóc ®Èy ho¹t ®éng lao ®éng cña ngêi lao ®éng. 3.4.Ph¸t huy tiÒm n¨ng vµ g¾n bã lîi Ých. BHXH dùa trªn c¬ së ®ãng gãp Ýt nhng ®Òu kú cña mäi ngêi sö dông lao ®éng, ngêi lao ®éng vµ Nhµ níc cho bªn thø ba lµ c¬ quan BHXH, ®Ó tån tÝch dÇn dÇn thµnh mét quü tËp trung, quü nµy l¹i huy ®éng phÇn nhµn rçi t- ¬ng ®èi vµo ho¹t ®éng sinh lêi lµm t¨ng thªm nguån thu. Do ®ã, BHXH hoµn toµn cã thÓ b¶o ®¶m thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp cho ngêi lao ®éng khi hä gÆp ruØ ro, khã kh¨n theo nh÷ng chÕ ®é x¸c ®Þnh, gãp phÇn b¶o ®¶m æn ®Þnh vµ an toµn ®êi sèng cho ngêi lao ®éng vµ cho gia ®×nh hä. 9 Trªn gi¸c ®é x· héi, b»ng ph¬ng thøc dµn tr¶i rñi ro thiÖt h¹i theo c¶ thêi gian vµ kh«ng gian, BHXH ®· gióp gi¶m thiÓu thiÖt h¹i cho sè ®«ng trong x· héi, ®ång thêi lµm t¨ng kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt rñi ro, khã kh¨n cña nh÷ng ng- êi lao ®éng tham gia b¶o hiÓm víi mét tæng dù tr÷ Ýt nhÊt. §èi víi Nhµ níc chi cho BHXH ®èi víi ngêi lao ®éng lµ mét c¸ch thøc ph¶i chi tr¶ Ýt nhÊt nhng vÉn gi¶i quyÕt tèt c¸c rñi ro, khã kh¨n vÒ ®êi sèng cña ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, gãp phÇn lµm cho s¶n xuÊt æn ®Þnh, kinh tÕ, chÝnh trÞ x· héi æn ®Þnh vµ an toµn. §èi víi ngêi sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng còng vËy. C¶ hai giíi nµy ®Òu thÊy nhê BHXH mµ m×nh cã lîi vµ ®îc b¶o vÖ. BHXH ®· ph¸t huy tiÒm n¨ng cña sè ®«ng vµ u ®iÓm cña nhiÒu ph¬ng thøc ho¹t ®éng trong kinh tÕ thÞ trêng ®Ó b¶o ®¶m an toµn ®êi sèng cho ngêi lao ®éng còng nh cho x· héi. §ång thêi BHXH còng t¹o ra sù g¾n bã chÆt chÏ vÒ lîi Ých, c¶ lîi Ých tríc m¾t vµ lîi Ých l©u dµi cña c¸c bªn tham gia BHXH, còng nh cña c¸c bªn ®ã ®èi víi Nhµ níc. 4.TÝnh chÊt cña BHXH. BHXH g¾n liÒn víi ®êi sèng cña ngêi lao ®éng,v× vËy nã cã mét sè tÝnh chÊt c¬ b¶n sau: - TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan trong ®êi sèng x· héi . Nh phÇn trªn ®· tr×nh bµy, trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt ngêi lao ®éng cã thÓ gÆp rÊt nhiÒu biÕn cè, rñi ro khi ®ã ngêi sö dông lao ®éng còng r¬i vµo t×nh c¶nh khã kh¨n kh«ng kÐm nh: s¶n xuÊt kinh doanh bÞ gi¸n ®o¹n, vÊn ®Ò tuyÓn dông lao ®éng lu«n ph¶i ®îc ®Æt ra ®Ó thay thÕ v.v… S¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn, nh÷ng rñi ro ®èi víi ngêi lao ®éng vµ nh÷ng khã kh¨n ®èi víi ngêi sö dông lao ®éng cµng trë nªn phøc t¹p, dÉn ®Õn mèi quan hÖ chñ – thî cµng ngµy cµng c¨ng th¼ng. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, Nhµ níc ph¶i ®øng ra can thiÖp th«ng qua BHXH. Vµ nh vËy, BHXH ra ®êi hoµn toµn mang tÝnh kh¸c quan trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi mçi níc. - BHXH cã tÝnh ngÉu nhiªn, ph¸t sinh kh«ng ®ång ®Òu theo thêi gian vµ kh«ng gian. TÝnh chÊt nµy thÓ hiÖn rÊt râ ë nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña BHXH. Tõ thêi ®iÓm h×nh thµnh vµ triÓn khai, ®Õn møc ®ãng gãp cña c¸c bªn tham gia ®Ó h×nh thµnh quü BHXH. Tõ nh÷ng rñi ro ph¸p sinh ngÉu nhiªn theo thêi gian vµ kh«ng gian ®Õn møc trî cÊp BHXH theo tõng chÕ ®é cho ngêi lao ®éng v.v… - BHXH võa mang tÝnh kinh tÕ, võa mang tÝnh x· héi, ®ång thêi cßn mang tÝnh dÞch vô. 10 TÝnh kinh tÕ thÓ hiÖn râ nhÊt lµ ë chç, qòy BHXH muèn ®îc h×nh thµnh, b¶o toµn vµ t¨ng trëng ph¶i cã sù ®ãng gãp cña c¸c bªn tham gia vµ ph¶i ®îc qu¶n lý chÆt chÏ, sö dông ®óng môc ®Ých. Møc ®ãng gãp cña c¸c bªn ph¶i ®îc t×nh to¸n rÊt cô thÓ dùa trªn x¸c suÊt ph¸t sinh thiÖt h¹i cña tËp hîp ngêi lao ®éng tham gia BHXH. Quü BHXH chñ yÕu dïng ®Ó trî cÊp cho ngêi lao ®éng theo c¸c ®iÒu kiÖn BHXH. Thùc chÊt, phÇn ®ãng gãp cña mçi ngêi lao ®éng lµ kh«ng ®¸ng kÓ, nhng quyÒn lîi nhËn ®îc lµ rÊt lín khi gÆp rñi ro. §èi víi ngêi sö dông lao ®éng viÖc tham gia ®ãng gãp vµo quü BHXH lµ ®Ó b¶o hiÓm cho ngêi lao ®éng mµ m×nh sö dông. XÐt díi gãc ®é kinh tÕ, hä còng cã lîi Ých v× kh«ng ph¶i bá ra mét kho¶n tiÒn lín ®Ó trang tr¶i cho nh÷ng ngêi lao ®éng bÞ mÊt hoÆc gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng. Víi Nhµ níc BHXH gãp phÇn lµm gi¶m g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch ®ång thêi quü BHXH cßn lµ nguån ®Çu t ®¸ng kÓ cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. BHXH lµ bé phËn chñ yÕu cña hÖ thèng b¶o ®¶m x· héi, v× vËy tÝnh x· héi cña nã thÓ hiÖn rÊt râ. XÐt vÒ l©u dµi, mäi ngêi lao ®éng trong x· héi ®Òu cã quyÒn tham gia BHXH. Vµ ngîc l¹i, BHXH ph¶i cã tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm cho mäi ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, kÓ c¶ khi hä cßn trong ®é tuæi lao ®éng. TÝnh x· héi cña BHXH lu«n g¾n chÆt víi tÝnh dÞch vô cña nã. Khi nÒn kinh tÕ x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th× tÝnh dÞch vô vµ tÝnh chÊt x· héi ho¸ cña BHXH còng ngµy cµng cao. II.Quü BHXH vµ môc ®Ých sö dông quü. 1. §Æc ®iÓm quü BHXH. - Quü ra ®êi tån t¹i vµ ph¸t triÓn g¾n liÒn víi môc ®Ých æn ®Þnh cuéc sèng cho ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä. - Ho¹t ®éng cña quü kh«ng nh»m môc ®Ých kinh doanh kiÕm lêi. - ViÖc ph©n phèi quü BHXH võa mang tÝnh hoµn tr¶ võa mang tÝnh kh«ng hoµn tr¶. - Qu¸ tr×nh tÝch luü ®Ó h×nh thµnh quü ph¶i lu«n ®îc b¶o tån gi¸ trÞ vµ ®¶m b¶o an toµn. §©y lµ mét ®Æc ®iÓm mang tÝnh nguyªn t¾c. - Quü BHXH lµ h¹t nh©n cña tµi chÝnh BHXH mµ tµi chÝnh BHXH l¹i lµ kh©u tµi chÝnh trung gian cÊu thµnh hÖ thèng tµi chÝnh Quèc gia. Sù ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn còng nh c¸c ®Æc ®iÓm ph©n phèi vµ sö dông kh¸c so víi c¸c kh©u kh¸c cña hÖ thèng tµi chÝnh Quèc gia. - Quü BHXH chÞu ¶nh hëng trùc tiÕp cña ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi trong tõng thêi kú. 2. Nguån h×nh thµnh quü. 11 Quü BHXH lµ mét yÕu tè mang tÝnh chÊt sèng cßn ®èi víi sù nghiÖp BHXH. Do ®ã, nguån h×nh thµnh quü bao giê còng ®îc quan t©m ®óng møc nh»m ®¶m b¶o chi tr¶ cho c¸c ®èi tîng ®îc hëng BHXH vµ ®¶m b¶o cho hÖ thèng BHXH ho¹t ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶. 2.1. Sù ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng. HÖ thèng BHXH ë c¸c níc trªn thÕ giíi tõ tríc ®Õn nay chñ yÕu vÉn thùc hiÖn trªn nguyªn t¾c: Ngêi tham gia BHXH ph¶i ®ãng gãp cho quü BHXH míi ®îc hëng trî cÊp BHXH. Ngêi lao ®éng tham gia ®ãng gãp lµ ®Ó b¶o hiÓm cho m×nh, võa thùc hiÖn nghÜa vô cao ®Ñp víi céng ®ång. Thùc chÊt ë ®©y ngêi lao ®éng ®· dµn tr¶i rñi ro theo thêi gian. 2.2. Sù ®ãng gãp cña ngêi sö dông lao ®éng . Ngêi sö dông lao ®éng ®ãng gãp cho quü BHXH ®Ó b¶o hiÓm cho ngêi lao ®éng mµ m×nh thuª mín. Sù ®ãng gãp nµy thÓ hiÖn tr¸ch nhiÖm cña hä ®èi víi ngêi lao ®éng. §ång thêi cßn thÓ hiÖn chÝnh lîi Ých cña ngêi sö dông lao ®éng. ë ®©y ngêi sö dông lao ®éng san sÎ rñi ro cho nhau ®Ó khi xÈy ra rñi ro ®èi víi ngêi lao ®éng th× hä kh«ng ph¶i bá ra mét kho¶n tiÒn lín ®Ó båi thêng, v× qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña hä kh«ng bÞ ¶nh hëng khi ngêi lao ®éng cã nhu cÇu BHXH. 2.3. Nhµ níc ®ãng gãp vµ hç trî. Sù tham gia cña Nhµ níc thÓ hiÖn tr¸ch nhiÖm cña Nhµ níc ®èi víi c¸c thµnh viªn trong x· héi. Trong hÖ thèng BHXH Nhµ níc cã thÓ tham gia trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp. Sù tham gia cña Nhµ níc ë ®©y chñ yÕu díi h×nh thøc b¶o ®¶m gi¸ trÞ ®ång vèn cho quü trong mét sè trêng hîp nh bï lç nh÷ng kho¶n thiÕu hôt. 2.4. C¸c nguån thu kh¸c. Bao gåm c¸c nguån thu chñ yÕu sau: - TiÒn l·i, tiÒn lêi tõ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t nh»m b¶o toµn vµ ph¸t triÓn quü BHXH. Nhng ph¶i chó ý lµ phÇn vèn nhµn rçi míi ®îc mang ®i ®Çu t. Bëi v× khi thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng nµy nÕu bÞ rñi ro th× kh«ng ¶nh hëng ®Õn phÇn quü BHXH chi tr¶ cho c¸c ®èi tîng ®îc hëng. - C¸c nguån tµi trî vµ viÖn trî kh¸c ë trong níc, ngoµi níc vµ céng ®ång quèc tÕ, kÓ c¶ c¸c tæ chøc phi ChÝnh phñ vµ c¸c c¸ nh©n h¶o t©m ... Tuy nhiªn nguån nµy kh«ng æn ®Þnh vµ kh«ng nhiÒu. - Gi¸ trÞ c¸c tµi s¶n cè ®Þnh cña BHXH ®îc ®¸nh gi¸ l¹i theo c¸c quy ®Þnh cña Nhµ níc. 12 - C¸c nguån thu kh¸c: TiÒn ph¹t do nép chËm BHXH so víi thêi gian quy ®Þnh, tiÒn truy thu khi c¸c ®¬n vÞ sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng ®ãng thiÕu tiÒn BHXH hoÆc nhËn thõa so víi chÕ ®é ®îc hëng thô. Th«ng thêng sù ®ãng gãp cña ba bªn: Ngêi lao ®éng, ngêi sö dông lao ®éng vµ Nhµ níc t¹o ra nguån quü c¬ b¶n nhÊt vµ chiÕm tû träng lín nhÊt. Tïy theo ®iÒu kiÖn kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi cña mçi níc mµ tû lÖ ®ãng gãp cña mçi bªn ®îc quy ®Þnh kh¸c nhau. VÝ dô: ë ViÖt Nam, theo NghÞ §Þnh 12/CP (26/1/1995) ®· quy ®Þnh: Quü BHXH lµ quü tµi chÝnh ®éc lËp, tËp trung ngoµi ng©n s¸ch Nhµ níc ®îc h×nh thµnh tõ ba nguån: + Ngêi sö dông lao ®éng ®ãng b»ng 15% so víi tæng quü l¬ng cña nh÷ng ngêi tham gia trong ®¬n vÞ. + Ngêi lao ®éng ®ãng b»ng 5% l¬ng hµng th¸ng. + Ng©n s¸ch Nhµ níc (NSNN) ®ãng vµ hç trî thªm ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn chÕ ®é BHXH ®èi víi ngêi lao ®éng. 3. PhÝ BHXH. MÆc dï chØ thuÇn tuý mang tÝnh kü thuËt nhng x¸c ®Þnh phÝ ®ãng BHXH l¹i kh¸ phøc t¹p v× nã liªn quan ®Õn c¶ ngêi lao ®éng, ngêi sö dông lao ®éng vµ c¶ Nhµ níc. Liªn quan ®Õn kh¶ n¨ng c©n ®èi thu nhËp cña ngêi lao ®éng vµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc.Tuy nhiªn, khi x¸c ®Þnh phÝ BHXH vÉn ph¶i b¶o ®¶m c¸c nguyªn t¾c: c©n b»ng thu chi, lÊy sè ®«ng bï sè Ýt vµ cã dù phßng. Møc phÝ x¸c ®Þnh ph¶i ®îc c©n ®èi víi møc h- ëng, víi nhu cÇu BHXH vµ ®iÒu chØnh sao cho tèi u nhÊt. PhÝ BHXH x¸c ®Þnh theo c«ng thøc P= f1+f2+f3 Trong ®ã : P : PhÝ BHXH f1: PhÝ thuÇn tuý trî cÊp BHXH f2: PhÝ dù phßng f3: PhÝ qu¶n lý PhÝ thuÇn trî cÊp BHXH cho c¶ c¸c chÕ ®é ng¾n h¹n vµ dµi h¹n. §èi víi c¸c chÕ ®é BHXH ng¾n h¹n viÖc ®ãng vµ hëng BHXH x¶y ra trong thêi gian ng¾n (thêng lµ mét n¨m) nh èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng nhÑ …V× vËy, sè ®ãng gãp BHXH ph¶i ®ñ cho sè ph¸t sinh chi tr¶ trong n¨m. §èi víi c¸ chÕ ®é dµi h¹n nh: hu trÝ, trî cÊp mÊt ngêi nu«i dìng, tai n¹n lao ®éng hoÆc bÖnh nghÒ nghiÖp nÆng v.v… qu¸ tr×nh ®ãng vµ h ëng BHXH t¬ng ®èi ®éc lËp víi nhau vµ diÔn ra trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. Cho nªn, sù c©n b»ng gi÷a 13 ®ãng gãp vµ hëng BHXH ph¶i ®îc dµn tr¶i trong c¶ thêi kú dµi. V× thÕ, ngoµi phÝ thuÇn tuý ph¶i cã phÝ dù phßng ®Ó ®¶m b¶o quü BHXH cã dù tr÷ ®ñ lín. Nh vËy, ®Ó x¸c ®Þnh ®îc møc phÝ ph¶i ®ãng vµ møc hëng BHXH ph¶i dùa vµo nhiÒu yÕu tè vµ nhiÒu th«ng tin kh¸c nhau vÒ nguån lao ®éng, c¬ cÊu nguån lao ®éng theo ®é tuæi, giíi tÝnh, ngµnh nghÒ v.v… Ngoµi ra cßn ph¶i x¸c ®Þnh vµ dù b¸o ®îc tuæi thä b×nh qu©n cña quèc gia; x¸c xuÊt èm ®au, tai n¹n, tö vong cña ngêi lao ®éng v.v… 4. Môc ®Ýnh sö dông quü. Quü BHXH ®îc sö dông chñ yÕu cho 2 môc ®Ých sau ®©y: - Chi tr¶ vµ trî cÊp cho c¸c chÕ ®é BHXH. - Chi phÝ cho sù nghiÖp qu¶n lý BHXH. Theo khuyÕn nghÞ cña tæ chøc lao ®éng Quèc tÕ (ILO) quü BHXH ®îc sö dông ®Ó trî cÊp cho c¸c ®èi tîng tham gia BHXH, nh»m æn ®Þnh cuéc sèng cho b¶n th©n vµ gia ®×nh hä, khi ®èi tîng tham gia BHXH gÆp rñi ro. Thùc chÊt lµ trî cÊp cho 9 chÕ ®é mµ tæ chøc nµy ®· nªu trong C«ng íc 102 th¸ng 6 n¨m 1952 t¹i Gi¬nev¬: (1): ch¨m sãc y tÕ. (2): trî cÊp èm ®au. (3): trî cÊp thÊt nghiÖp. (4): trî cÊp tuæi giµ. (5): trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. (6): trî cÊp gia ®×nh. (7): trî cÊp sinh ®Î. (8): trî cÊp khi tµn phÕ. (9): trî cÊp cho ngêi cßn sèng ( trî cÊp ngêi nu«i dìng). ChÝn chÕ ®é trªn h×nh thµnh mét hÖ thèng c¸c chÕ ®é BHXH. Tuú ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi mµ mçi níc tham gia c«ng íc Gi¬nev¬ thùc hiÖn khuyÕn nghÞ ®ã ë møc ®é kh¸c nhau, nhng Ýt nhÊt ph¶i thùc hiÖn 3 chÕ ®é. Trong ®ã Ýt nhÊt ph¶i thùc hiÖn mét trong n¨m chÕ ®é: (3); (4); (5); (8); (9). Mçi chÕ ®é trong hÖ thèng trªn khi x©y dùng ®Òu dùa trªn nh÷ng c¬ së kinh tÕ - x· héi; tµi chÝnh thu nhËp tiÒn l¬ng v.v… §ång thêi tuú tõng chÕ ®é khi x©y dùng cßn ph¶i tÝnh ®Õn c¸ yÕu tè sinh häc; tuæi thä b×nh qu©n cña quèc gia; nhu cÇu dinh dìng; x¸c xuÊt tö vong v.v… III.Vai trß cña c«ng t¸c thu BHXH. C«ng t¸c thu BHXH cã vai trß rÊt quan träng trong ho¹t ®éng cña ngµnh BHXH, ®©y lµ c«ng t¸c träng t©m cña ho¹t ®éng BHXH. 14 1.Vai trß cña c«ng t¸c thu BHXH trong viÖc t¹o lËp quü. C«ng t¸c thu ®îc triÓn khai vµ tiÕn hµnh t¹o ra mét quü tµi chÝnh ®Êy lµ quü BHXH. Quü nµy t¹o ra ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tµi chÝnh chi tr¶ BHXH. C«ng t¸c thu ®îc tiÕn hµnh ®Òu ®Æn tõng quý ®èi víi tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c ®¬n vÞ cã sö dông lao ®éng sÏ gióp Nhµ níc trong viÖc gi¶m chi tõ ng©n s¸ch Nhµ níc trong viÖc chi tr¶ c¸c chÕ ®é BHXH. Do vËy c«ng t¸c thu cã vai trß rÊt lín ®èi víi nÒn kinh tÕ níc Nhµ, v× hµng n¨m kho¶n chi nµy tõ ng©n s¸ch Nhµ níc lµ rÊt lín. MÆt kh¸c, thu nhanh, thu ®ñ ®· t¹o ra mét kho¶n tiÒn lín t¹m thêi nhµn rçi cha sö dông tíi, ®©y còng lµ mét trong nh÷ng nguån tiÒn cho vay rÊt cã Ých ®èi víi ®Êt níc trong sù ph¸t triÓn. Bëi nhiÒu c«ng tr×nh, h¹ng môc cña ®Êt níc muèn ®îc thi c«ng th× ph¶i cã vèn mµ ngay lËp tøc Nhµ níc cha thÓ cung cÊp kÞp thêi. 2.C«ng t¸c thu trong viÖc t¹o lËp mèi quan hÖ gi÷a c¸c bªn trong BHXH Sù nghiÖp BHXH, bíc ®Çu ®îc luËt ph¸p ho¸ trong ch¬ng XII Bé luËt Lao ®éng vµ ®îc cô thÓ ho¸ b»ng ®iÒu lÖ BHXH ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 12/CP ngµy 26/1/1995 cña ChÝnh phñ. §iÒu luËt cã quy ®Þnh viÖc thùc hiÖn c¸c chÕ ®é hëng BHXH ph¶i dùa trªn c¬ së ®ãng vµ thêi gian ®ãng BHXH cña tõng ngêi. V× vËy thu BHXH ®ßi hái ph¶i ®îc theo dâi, ghi chÐp kÕt qu¶ ®ãng cña tõng ngêi trong c¬ quan ®¬n vÞ, ®Ó lµm c¬ së cho viÖc tÝnh møc hëng BHXH theo quy ®Þnh. §©y lµ nh÷ng néi dung mang tÝnh nghiÖp vô chuyªn s©u vµ ®ßi hái sù chuÈn x¸c cao, cô thÓ tõng ngêi lao ®éng trong tõng th¸ng vµ liªn tôc kÐo dµi trong nhiÒu n¨m. KÕt qu¶ thu lu«n g¾n liÒn víi nghiÖp vô chi tr¶ c¸c chÕ ®é BHXH, do ®ã viÖc theo dâi, ghi chÐp kÕt qña ®ãng BHXH ph¶i ®îc thùc hiÖn tõ ®¬n vÞ c¬ së n¬i ngêi chñ sö dông lao ®éng, ngêi lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm ®ãng BHXH. BHXH x· héi quËn huyÖn cã nhiÖm vô ®«n ®èc thu BHXH, ®ång thêi trùc tiÕp thanh quyÕt to¸n c¸c chÕ ®é cho ngêi lao ®éng. Tªn ®¬n vÞ sö dông lao ®éng, tæng sè lao ®éng ®ãng BHXH, tæng quü tiÒn l¬ng lµm c¨n cø ®ãng BHXH. Danh s¸ch, hä tªn, tuæi vµ møc tiÒn l¬ng cña tõng ngêi lao ®éng thuéc quü tiÒn l¬ng cña ®¬n vÞ lµm c¨n cø ®ãng BHXH. KÕt qu¶ ®ãng BHXH ghi tõng th¸ng theo tõng ®¬n vÞ ®Õn tõng ngêi lao ®éng. Trªn c¬ së danh s¸ch theo dâi kÕt qu¶ ®ãng BHXH nãi trªn ®Ó ghi kÕt qu¶ ®ãng BHXH vµo sæ theo dâi cña tõng ngêi, t¹o thµnh mèi quan hÖ ba bªn lµ ngêi lao ®éng, chñ sö dông lao ®éng vµ c¬ quan BHXH. 15 Mèi quan hÖ nµy cµng trë nªn kh¨ng khÝt khi c«ng t¸c thu BHXH tiÕn hµnh ®Òu ®Æn vµ nhiÖt t×nh. C«ng t¸c thu diÔn ra tèt ®· gãp phÇn b¶o vÖ quyÒn lîi cho ngêi lao ®éng. 3.C«ng t¸c thu trong viÖc ®¶m b¶o c«ng b»ng trong BHXH. Mét trong c¸c nguyªn t¾c cña BHXH kh«ng thÓ kh«ng nh¾c tíi, ®ã lµ nguyªn t¾c cã ®ãng cã hëng trong BHXH. Cã ®ãng gãp phÝ BHXH th× míi cã hëng c¸c chÕ ®é BHXH. ChÝnh nhê sù theo dâi, ®«n ®èc thu cña c«ng t¸c thu ®· lµm c¬ së ®¶m b¶o c«ng b»ng gi÷a cèng hiÕn vµ hëng thô vÒ BHXH. Còng chÝnh nhê sù theo dâi cÈn thËn trong qu¸ tr×nh thu ®· gãp phÇn kh¾c phôc c¸c tiªu cùc trong gi¶i quyÕt chÕ ®é chÝnh s¸ch BHXH. 16 PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c thu BHXH ë c¬ quan BHXH QuËn Hai Bµ Trng, hµ néi. I.Giíi thiÖu chung vÒ BHXH ViÖt Nam vµ BHXH QuËn Hai Bµ Trng. 1.BHXH ViÖt Nam. 1.1. Thêi kú 1945- 1960. B¶o hiÓm x· héi lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña chÝnh s¸ch x· héi nªn ngay tõ sau C¸ch m¹ng th¸ng 8/1945 thµnh c«ng, mÆc dï gÆp mu«n vµn khã kh¨n nhng Nhµ níc ta lu«n quan t©m ®Õn chÝnh s¸ch BHXH ®Ó ¸p dông cho ngêi lao ®éng cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi ë tõng thêi kú. Riªng ®èi víi c«ng nh©n viªn chøc Nhµ níc vµ qu©n nh©n , ChÝnh phñ ®· nhiÒu lÇn ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch BHXH gåm c¸c chÕ ®é trî cÊp khi èm ®au, sinh ®Î, tai n¹n lao ®éng, giµ yÕu chÕ ®é trî cÊp gia ®×nh khi c«ng nh©n viªn chøc tõ trÇn ®Ó ®¶m b¶o ®êi sèng cho hä vµ gia ®×nh, gãp phÇn ®¶m b¶o æn ®Þnh x· héi. Thùc tÕ nµy ®îc nhËn thÊy ngay tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, ChÝnh phñ ta ®· ¸p dông chÕ ®é hu trÝ cò cña Ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt quyÒn lîi cho mét sè c«ng chøc ®· lµm viÖc díi thêi Ph¸p, sau ®ã ®i theo kh¸ng chiÕn vµ ®· giµ yÕu. Sau c¸ch m¹ng th¸ng 8 thµnh c«ng, do ®iÒu kiÖn kinh tÕ rÊt khã kh¨n, nªn chÕ ®é nµy thùc hiÖn ®Õn n¨m 1949 th× kh«ng cßn n÷a. §Õn n¨m 1950, Hå Chñ TÞch ®· ký S¾c lÖnh sè 76/SL ngµy 20/5/1950 ban hµnh quy chÕ c«ng chøc vµ S¾c lÖnh sè 77/SL ngµy 22/5/1950 ban hµnh quy chÕ c«ng nh©n. Theo S¾c lÖnh nµy, th× quyÒn lîi c«ng chøc, c«ng nh©n vÒ chÕ ®é hu trÝ nh sau: - S¾c lÖnh sè 76/SL: §iÒu 92 ghi râ: “C«ng chøc cã ng¹ch bËc thuéc h¹ng thêng tró ®îc vÒ hu khi ®ñ 30 n¨m c«ng t¸c hay ®ñ 55 tuæi; ®èi víi c«ng chøc thuéc h¹ng lu ®éng ®îc vÒ hu khi ®ñ 50 tuæi hay 25 n¨m c«ng t¸c”. - S¾c lÖnh sè 77/SL: §iÒu 42 quy ®Þnh: c«ng nh©n lµm viÖc 30 n¨m hay ®ñ 55 tuæi ®îc vÒ hu. Nhng do t×nh h×nh kinh tÕ khã kh¨n, nªn viÖc thùc hiÖn nh÷ng quy ®Þnh trªn cho c«ng nh©n viªn chøc giµ yÕu vÒ nghØ chØ ®îc hëng trî cÊp 1 lÇn, víi møc mét n¨m c«ng t¸c t¬ng øng mét th¸ng l¬ng vµ phô cÊp, tèi ®a kh«ng qu¸ 6 th¸ng l¬ng theo ®iÒu 35 (77/SL) quy ®Þnh. 17 §èi víi nh÷ng ngêi bÞ mÊt søc lao ®éng, sau ngµy hoµ b×nh lËp l¹i (7/1954) c«ng nh©n viªn chøc mÊt søc lao ®éng do èm yÕu ®îc trî cÊp 1 lÇn theo quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 594/TTg ngµy 11/12/1957. Nh×n l¹i c¸c chÕ ®é ®· ban hµnh ë giai ®o¹n nµy thÊy r»ng: Do chÝnh s¸ch BHXH ®îc ban hµnh ngay sau khi giµnh ®éc lËp vµ sau ngµy hoµ b×nh lÆp l¹i, trong hoµn c¶nh kh¸ng chiÕn, kinh tÕ cßn thiÕu thèn nªn cha ®îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ, chØ míi ®îc mét sè chÕ ®é c¬ b¶n víi møc ®é cÊp thÊp nh»m ®¶m b¶o møc sèng tèi thiÓu cho c«ng nh©n viªn chøc nhµ níc. Møc hëng cßn mang tÝnh b×nh qu©n víi tinh thÇn ®ång cam céng khæ, cha cã tÝnh chÊt l©u dµi. C¸c kho¶n chi vÒ hu trÝ mÊt søc lao ®éng cßn lÉn lén víi tiÒn l¬ng nªn rÊt khã kh¨n trong viÖc h¹ch to¸n, chÝnh s¸ch BHXH cha cã quü riªng ®Ó thùc hiÖn; 100% nguån chi lÊy tõ ng©n s¸ch. Tuy vËy, chÝnh s¸ch BHXH ë giai ®o¹n nµy cã ý nghÜa gi¶i quyÕt khã kh¨n cho c«ng nh©n viªn chøc khi tuæi giµ hoÆc mÊt søc lao ®éng. 1.2. Thêi kú 1961-1/1995. Sau ngµy hoµ b×nh lËp l¹i, tõ n¨m 1960, sau khi hoµn thµnh kÕ ho¹ch 3 n¨m c¶i t¹o vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸ x· héi; miÒn B¾c ®· bíc vµo kÕ ho¹ch n¨m n¨m lÇn thø nhÊt. Lùc lîng c«ng nh©n viªn chøc lóc nµy ngµy cµng ®«ng h¬n ®Ó phôc vô cho yªu cÇu x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë miÒn B¾c, tríc t×nh h×nh nµy, Nhµ níc thÊy cÇn thiÕt bæ sung chÝnh s¸ch BHXH cho phï hîp víi t×nh h×nh vµ ®¸p øng ®îc môc tiªu kh«ng ngõng c¶i thiÖn ®êi sèng cho c«ng nh©n viªn chøc. V× vËy, ngµy 27/12/1961 ChÝnh phñ ®· ban hµnh §iÒu lÖ t¹m thêi theo NghÞ ®Þnh sè 218/ChÝnh phñ vÒ c¸c chÕ ®é BHXH cho c«ng nh©n viªn chøc Nhµ níc. §iÒu lÖ quy ®Þnh: + §èi tîng tham gia BHXH lµ c«ng nh©n viªn chøc Nhµ níc, lùc lîng vò trang. + §· h×nh thµnh nguån ®Ó chi tr¶ c¸c chÕ ®é BHXH trong ng©n s¸ch nhµ níc. Nguån ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së ®ãng gãp cña xÝ nghiÖp, cßn l¹i do ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp. Møc ®ãng cña c¸c xÝ nghiÖp lµ 4,7% so víi tæng quü l¬ng. Trong ®ã 1% ®Ó chi 3 chÕ ®é dµi h¹n vµ 3,7% chi cho 3 chÕ ®é ng¾n h¹n. §èi víi phÇn ng©n s¸ch Nhµ níc, hµng n¨m Quèc héi th«ng qua ng©n s¸ch cÊp cho viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch BHXH cho c«ng nh©n viªn chøc lµm viÖc trong khu vùc Nhµ níc. + ¸p dông 6 chÕ ®é BHXH lµ: èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp, mÊt søc lao ®éng, hu trÝ vµ tö tuÊt cho c«ng nh©n viªn chøc. 18 TiÕp ®Õn, ngµy 18/9/1985, cïng víi viÖc c¶i tiÕn chÕ ®é tiÒn l¬ng,Héi ®ång Bé trëng ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 236/H§BT vÒ viÖc bæ sung, söa ®æi chÕ ®é BHXH cho c«ng nh©n viªn chøc Nhµ níc vµ lùc lîng vò trang trong giai ®o¹n nµy thÓ hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò träng t©m sau: - Thø nhÊt, ®èi tîng tham gia BHXH lµ c«ng nh©n viªn chøc Nhµ níc vµ lùc lîng vò trang. Lùc lîng nµy ®Õn n¨m 1985 chiÕm kho¶ng 12% lùc lîng lao ®éng x· héi. Cßn l¹i 88% lµm viÖc trong ®¬n vÞ s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô ngoµi quèc doanh cha ®îc tham gia. - Thø hai, nguån tµi chÝnh ®Ó thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch BHXH mét phÇn do c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ®ãng vµ phÇn cßn l¹i do ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp. Møc ®ãng gãp theo quy ®Þnh NghÞ ®Þnh sè 218/CP lµ 4,7% nay ®îc n©ng lªn 13% so víi tæng quü l¬ng cña xÝ nghiÖp. Trong ®ã, Bé lao ®éng – Th¬ng binh x· héi ®îc giao qu¶n lý 8% ®Ó chi tr¶ 3 chÕ ®é mÊt søc lao ®éng, hu trÝ vµ tö tuÊt, cßn 5% do Tæng Liªn ®oµn L¹o ®éng ViÖt Nam qu¶n lý ®Ó chi tr¶ 3 chÕ ®é èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. MÆc dï NghÞ ®Þnh sè 236/H§BT quy ®Þnh kh¸ chÆt chÏ tr¸ch nhiÖm ®ãng gãp cña xÝ nghiÖp, nhng thêi gian nµy do c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt gÆp khã kh¨n, lµm ¨n thua lç, nªn hÇu hÕt nép thiÕu hoÆc kh«ng nép ®îc, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thu kh«ng ®ñ chi, phÇn ng©n s¸ch Nhµ níc n¨m sau cao h¬n n¨m tríc. §Õn n¨m 1993 trë ®i, ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp bï tíi 92,7% trong tæng sè tiÒn chi BHXH. B¶ng 1: T×nh h×nh Ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp ®Ó chi BHXH. (§¬n vÞ: %) N¨m Doanh nghiÖp ®ãng Ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp ®Ó chi BHXH ®Ó chi BHXH 1964 95,3 4,7 1968 45,2 54,8 1970 29,7 70,5 1980 15,8 84,3 1990 26,18 73,29 12/1993 7,3 92,7 Nguån BHXH ViÖt Nam 19 Nh vËy, cã thÓ thÊy do c¬ chÕ t¹o nguån cha ®îc x¸c ®Þnh râ rµng nªn quü BHXH cha ®îc tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ lµm cho thu kh«ng ®ñ chi, ng©n s¸ch Nhµ níc ph¶i cÊp bï ngµy cµng lín. - Thø ba, vÒ tæ chøc qu¶n lý BHXH n¨m 1986 theo hµnh chÝnh Nhµ n- íc do Bé Lao ®éng-Th¬ng binh vµ x· héi theo hÖ thèng qu¶n lý 3 cÊp: ë trung ¬ng ®¬n vÞ tµi chÝnh cÊp 1 cña Bé lµ Vô KÕ ho¹ch tµi chÝnh cã nhiÖm vô tæng hîp, cÊp ph¸t vµ quyÕt to¸n tµi chÝnh tõ ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp víi c¸c ®¬n vÞ tµi chÝnh cÊp hai lµ Së lao ®éng - TBXH tØnh vµ sau ®ã Së quyÕt to¸n víi ®¬n vÞ tµi chÝnh cÊp 3 trùc thuéc trªn c¬ së quü BHXH do Bé tµi chÝnh cÊp hµng n¨m. - Thø t, theo NghÞ ®Þnh 236/H§BT cña Héi ®ång bé trëng, th× trong chÝnh s¸ch BHXH cã 6 chÕ ®é ¸p dông cho ngêi lao ®éng trong c¸c trêng hîp èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng vµ bªnh nghÒ nghiÖp, mÊt søc lao ®éng hoÆc chÕt. §èi víi lao ®éng lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn nÆng nhäc, ®éc h¹i, lµm viÖc ë c¸c vïng xa x«i, hÎo l¸nh, n¬i h¶i ®¶o vµ lùc lîng vò trang chiÕn ®Êu ë chiÕn trêng ®îc quan t©m, u tiªn trong trong viÖc tÝnh thêi gian c«ng t¸c, nh: quy ®Þnh quy ®æi thêi gian c«ng t¸c 1 n¨m lµm viÖc thùc tÕ ®îc tÝnh thµnh 1 n¨m 2 th¸ng ®Ó nghØ hu (nÕu lao ®éng nÆng nhäc ®éc h¹i), tÝnh 1 n¨m 4 th¸ng (nÕu lµm viÖc ë vïng xa x«i hÎo l¸nh) hoÆc tÝnh thµnh 1 n¨m 6 th¸ng (nÕu trùc tiÕp chiÕn ®Êu ë chiÕn trêng gian khæ). Møc trî cÊp BHXH ®îc tÝnh theo tû lÖ (%) trªn møc l¬ng c¬ b¶n khi nghØ hu. Møc l¬ng hµng th¸ng ®èi víi nam ®ñ 30 n¨m c«ng t¸c vµ n÷ ®ñ 25 n¨m c«ng t¸c ®îc tÝnh b»ng 75% l¬ng chÝnh vµ c¸c kho¶n phô cÊp theo l¬ng, sau ®ã cø mét n¨m lµm viÖc l¹i tÝnh thªm 1% tèi ®a l¬ng hu lµ 95% l¬ng chÝnh thøc vµ c¸c kho¶n phô cÊp (nÕu cã). Riªng ®èi víi chÕ ®é mÊt søc lao ®éng hµng th¸ng ®îc quy ®Þnh ®Ó ¸p dông cho c«ng nh©n viªn chøc cã ®ñ 15 n¨m c«ng t¸c trë lªn bÞ èm ®au, tai n¹n lao ®éng bÞ mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng tõ 61% trë lªn hoÆc hÕt tuæi lao ®éng. Møc trî cÊp mÊt søc lao ®éng ®îc hëng theo quy ®Þnh lµ 40% tiÒn l¬ng ¸p dông nÕu cã ®ñ 15 n¨m c«ng t¸c, sau ®ã cø thªm mét n¨m th× ®îc thªm 1%. NÕu cha ®ñ 15 n¨m c«ng t¸c quy ®æi, th× ®îc hëng trî cÊp mét lÇn, cø mét n¨m c«ng t¸c ®îc hëng mét th¸ng l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp (nÕu cã). - Thø n¨m, Qu¶n lý Nhµ níc vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch BHXH theo NghÞ ®Þnh sè 236/H§BT ngµy 18/9/1985 cña Héi ®ång bé trëng th× Bé lao ®éng - TBXH cã nhiÖm vô x©y dùng vµ tr×nh ChÝnh phñ ban hµnh chÝnh s¸ch BHXH. Cßn tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch giao cho 2 c¬ quan: 20