B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm cña chñ doanh nghiÖp ®èi víi ngêi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp nhµ níc lêi më ®Çu X· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th× nhu cÇu ®îc b¶o hiÓm cµng cao, vai trß b¶o hiÓm ®èi víi x· héi cµng lín. B¶o hiÓm lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch vµ quan träng gãp phÇn ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng æn ®Þnh cña x· héi. §Êt níc ta chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®· më ra c¬ héi kinh doanh, lµm ¨n cho c¸cdoanh ngiÖp nhµ níc. Nhµ níc cã nhiÒu chÝnh s¸ch u ®·i vµ khuyÕn khÝch ®Çu t. V× vËy ngµy cµng cã nhiÒu doanh nghiÖp d¸m më réng ph¸t triÓn lµm ¨n. Nh÷ng xÝ nghiÖp, nh÷ng v¨n phßng ®ã ®· thu hót mét lùc lîng lao ®éng rÊt lín cña níc ta. NghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm cña chñ doanh nghiÖp ®èi víi ngêi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp nhµ níc. §©y lµ lo¹i h×nh kinh doanh b¶o hiÓm ho¹t ®éng theo quy t¾c huy ®éng sù ®ãng gãp cña sè ®«ng ®Ó båi thêng cho sè Ýt. Khi tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp xÈy ra ®èi víi ngêi lao ®éng th× c¬ quan b¶o hiÓm sÏ cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn c¸c nghÜa vô båi thêng cho ngêi lao ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt thay cho ngêi sö dông lao ®éng B¶o HiÓm X· Héi (BHXH) lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc. níc. Ra ®êi vµ h×nh thµnh mét c¸ch kh¸ch quan dùa trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc, níc, hÖ thèng BHXH ViÖt Nam ®· ®ãng mét vai trß quan träng trong hÖ thèng an sinh x· héi. Cïng víi sù chØ ®¹o s©u x¸t cña §¶ng vµ Nhµ Níc, Níc, môc ®Ých, chøc n¨ng vµ híng híng ®i cña BHXH ®· vµ ®ang ®îc ®îc thùc hiÖn mét c¸ch ®óng ®¾n. Trong ®ã, c«ng t¸c qu¶n lý ®èi tîng tîng tham gia BHXH b¾t buéc ngµy cµng ®îc ®îc hoµn thiÖn ®¸p øng víi sù thay ®æi trong ®iÒu kiÖn míi. §Êt níc níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh ®æi míi, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n ngµy cµng cao. Nhu cÇu tham gia BHXH còng v× vËy mµ t¨ng lªn rÊt m¹nh. §ång thêi, th«ng qua chÝnh s¸ch c¶i c¸ch hµnh chÝnh cña Nhµ níc níc ®· t¸c ®éng vµo c¬ cÊu bé m¸y cña hÖ thèng qu¶n lý BHXH khiÕn c«ng t¸c qu¶n lý ®èi tîng tîng tham gia BHXH b¾t buéc lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt biÖt quan träng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn BHXH ë níc níc ta träng giai ®o¹n hiÖn nay. Bëi v× cã quan t©m ®Õn c«ng t¸c nµy th× quyÒn lîi cña ng êi lao ®éng còng nh gia ®×nh hä míi ®îc ®îc ®¶m b¶o. Cã quan t©m ®Õn c«ng t¸c 1 qu¶n lý ®èi tîng tîng tham gia BHXH b¾t buéc th× chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña BHXH míi ®îc ®îc thÓ hiÖn theo ®óng nghÜa. §ång thêi ®©y cßn lµ nÒn t¶ng cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn hÖ thèng BHXH ViÖt Nam sau nµy khi dù th¶o LuËt BHXH ®îc ®îc th«ng qua. Cè Thñ Tíng Tíng Ph¹m V¨n §ång ®· tõng nãi: “ ChÝnh s¸ch BHXH lµ v× lîi Ých cña con ngêi, ngêi, quan t©m ®Õn BHXH lµ quan t©m ®Õn lîi Ých cña con ngêi”. ngêi”. C©u nãi ®ã cµng thóc ®Èy em quan t©m ®Õn mét trong nh÷ng c«ng t¸c quan träng nµ sè gi¶i ph¸p nh»m kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ cßn tån ®äng vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý ®èi tîng tîng tham gia BHXH b¾t buéc. §Ó phôc vô môc ®Ých ®ã, luËn v¨n ®îc®îc kÕt cÊu thµnh ba ch¬ng: ch¬ng: Ch¬ng Ch¬ng I: c¬ së lý luËn vÒ BHXHtrong c¸c doanh nghiÖp Ch¬ng Ch¬ng II: Thùc tr¹ng thùc tr¹ng thùc hiÖn c¸c chÕ ®é BHXH trong c«ng ty m©y tre hµ néi Ch¬ng Ch¬ng III: kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p . I.B¶n chÊt, chøc n¨ng vµ quü BHXH: 1.B¶n chÊt cña BHXH: BHXH lµ mét trong nh÷ng lo¹i h×nh b¶o hiÓm ra ®êi kh¸ sím vµ ®Õn nay ®· ®îc ®îc thùc hiÖn ë tÊt c¶ c¸c níc níc trªn thÕ giíi. Nã ®îc ®îc coi lµ quèc s¸ch cña mçi quèc gia. Ngµy nay, khi nh¾c ®Õn nh÷ng chÝnh s¸ch vÒ ng êi lao ®éng lµ ngêi ngêi ta nh¾c ®Õn BHXH. Ph¹m trï BHXH ®· vµ ®ang ®i s©u vµo ý thøc cña mäi giai cÊp, tÇng líp nh©n d©n lao ®éng, cã lao ®éng lµ cã BHXH. BHXH lu«n s¸t c¸nh bªn vai, chia sÎ nh÷ng vÊt v¶ khã kh¨n cña lao ®éng, gãp phÇn æn ®Þnh nÒn an sinh x· héi toµn cÇu. VËy BHXH lµ g×? Cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm vÒ BHXH, trªn ®©y lµ hai kh¸i niÖm vÒ BHXH: Kh¸i niÖm thø nhÊt do BHXH ViÖt nam ®a ®a ra: BHXH lµ mét chÝnh s¸ch lín cña §¶ng vµ Nhµ Níc Níc ta thÓ hiÖn tinh thÇn nh©n ®¹o vµ nh©n v¨n cao c¶ “mçi ngêi ngêi v× mäi ngêi, ngêi, mäi ngêi ngêi v× mçi ngêi”. ngêi”. Lµm sao ®Ó cho d©n ®îc giµu, ®Êt níc níc v÷ng m¹nh, x· héi ®îc ®îc c«ng b»ng v¨n minh lµ mét môc tiªu hµng ®Çu mµ §¶ng vµ Nhµ níc níc ta quan t©m. Do vËy, ®Þnh nghÜa nµy mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh l¹i môc tiªu ®Ých thùc cña chÝnh s¸ch BHXH ®èi víi quyÒn ®îc ®îc sèng, tù do, b×nh ®¼ng b¾c ¸i cña mäi nh©n d©n lao ®éng trong mäi x· héi. ThÓ hiÖn râ tÇm nh×n chiÕn lîc lîc cña Nhµ níc níc ViÖt nam trong kû nguyªn míi, thêi ®¹i míi. §ã còng chÝnh lµ mét môc tiªu chung 2 cña hÖ thèng c¸c nícníc X· héi Chñ nghÜa nãi riªng vµ cña toµn thÕ giíi nãi chung. Kh¸i niÖm thø hai lµ: “BHXH lµ sù thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp cho ngêi ngêi lao ®éng khi hä bÞ mÊt hay gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng, bÞ mÊt viÖc do nh÷ng rñi ro x· héi hoÆc bÞ chÕt nhê viÖc h×nh thµnh vµ sö dông quü BHXH nh»m gãp phÇn ®¶m b¶o cuéc sèng cho ngêi ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, ®ång thêi gãp phÇn ®¶m b¶o an toµn x· héi”. Tõ ®©y, ng êi lao ®éng sÏ kh«ng ph¶i lo l¾ng vµ yªn t©m lao ®éng s¶n xuÊt v× hä ®· cã BHXH lµ chç dùa tin cËy BHXH “bï ®¾p” hoÆc “thay thÕ’’, ®¶m b¶o thu nhËp cho hä khi gÆp khã kh¨n, rñi ro. Dï thÓ hiÖn kh¸i niÖm BHXH díi díi h×nh thøc nµo ®i ch¨ng n÷a th× còng ph¶i thÓ hiÖn vai trß, ý nghÜa to lín cña BHXH ®èi víi ngêi ngêi lao ®éng nãi riªng vµ x· héi nãi chung. HiÓu râ hai kh¸i niÖm nµy gióp ngêi ngêi lao ®éng cã ®îc ®îc c¬ së ®Ó tù b¶o vÖ quyÒn lîi m×nh, còng nh ngêi ngêi sö dông lao ®éng vµ c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc vÒ BHXH thùc hiÖn ®óng chøc n¨ng vai trß nhiÖm vô cña m×nh. §¶m b¶o sù ph¸t triÓn toµn diÖn vµ v÷ng m¹nh cña BHXH. Trªn ®©y lµ kh¸i qu¸t vÒ BHXH, ®Ó ®i s©u h¬n n÷a vÒ c¬ së h×nh thµnh còng nh c¸c yÕu tè bªn trong x©y dùng lªn BHXH, chóng ta cÇn xem xÐt b¶n chÊt cña BHXH. Tõ ®ã gãp phÇn hiÓu râ ®îc ®îc b¶n chÊt cña c«ng t¸c qu¶n lý ®èi tîng tîng tham gia BHXH b¾t buéc. BHXH ra ®êi khi nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt hµng ho¸ cña mçi quèc gia ®· ph¸t triÓn. ë ®ã, quan hÖ thuª mínmín chñ thî vµ viÖc thuª mín mín trë lªn phæ biÕn. Quan hÖ nµy lóc ®Çu tá ra kh«ng cã m©u thuÉn nhng nhng sau ®ã ngµy cµng cã nhiÒu m©u thuÉn ph¸t sinh tëngtëng nh kh«ng bao giê ®iÒu hoµ ®îc. ®îc. Trong ®ã m©u thuÉn chñ yÕu nhÊt lµ m©u thuÉn vÒ quyÒn lîi kinh tÕ. M©u thuÉn nµy béc lé râ khi mµ ngêi ngêi lao ®éng kh«ng may gÆp khã kh¨n rñi ro èm ®au, thai s¶n, tai n¹n…Nhng trong quan hÖ nµy, giíi chñ kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm chi tr¶ kho¶n thu nhËp bÞ mÊt cña ngêi ngêi lao ®éng ®Ó gióp giíi thî duy tr× vµ æn ®Þnh cuéc sèng. §ång thêi, khi ngêi ngêi lao ®éng gÆp rñi ro nh vËy th× giíi chñ còng ph¶i mÊt mét phÇn lîi Ých do d©y truyÒn s¶n xuÊt bÞ gi¸n ®o¹n vµ còng ph¶i chi ra nh÷ng kho¶n tiÒn ®Ó b¶o vÖ cho ngêi ngêi lao ®éng mµ hä kh«ng muèn chót nµo. v× thÕ m©u thuÉn chñ - thî ph¸t sinh cô thÓ lµ gi÷a mét bªn (giíi chñ) kh«ng muèn bÞ mÊt lîi Ých ®Ó bï ®¾p vÒ c¬ b¶n cho nh÷ng tæn thÊt vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn cho bªn kia (giíi thî). Cuéc ®Êu tranh nµy diÔn ra ngµy cµng réng lín vµ cã t¸c ®éng nhiÒu mÆt ®Õn ®êi sèng 3 kinh tÕ x· héi. Khi mµ kh«ng ®îc®îc ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu vµ m«ng mái ®ã, giíi thî ®Õn mét lóc nµo ®ã sÏ tæ chøc ®×nh c«ng, b·i c«ng, biÓu t×nh thËm chÝ ph¸ m¸y mãc cña c«ng ty kh«ng lµm viÖc … dÉn ®Õn kh«ng chØ lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých cña giíi chñ mµ cßn ¶nh hënghëng ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña quèc gia. Do vËy, Nhµ níc níc ph¶i ®øng ra can thiÖp vµ ®iÒu hoµ m©u thuÉn. Sù can thiÖp nµy mét mÆt lµm t¨ng vai trß cña Nhµ níc, níc, mét mÆt Nhµ nícníc buéc c¶ giíi thî vµ giíi chñ ph¶i ®ãng gãp mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh hµng th¸ng vµ ®îc ®îc tÝnh to¸n chÆt chÏ dùa trªn c¬ së x¸c xuÊt rñi ro x¶y ra ®èi víi ngêi ngêi lµm thuª. Sè tiÒn ®ãng gãp cña c¶ thî vµ chñ h×nh thµnh lªn mét quü tiÒn tÖ tËp trung trªn ph¹m vi quèc gia – gäi lµ quü BHXH. §ång thêi Nhµ níc còng ®øng ra hç trî mét phÇn ®Ó gi¶i quyÕt khã kh¨n khi nguån quü nµy thiÕu hôt. ChÝnh nhê nh÷ng mèi quan hÖ rµng buéc nµy mµ rñi ro bÊt lîi cña ngêi ngêi lao ®éng ®îc ®îc dµn tr¶i, cuéc sèng cña hä vµ gia ®×nh ngµy cµng ®îc ®¶m b¶o vµ æn ®Þnh. Giíi chñ còng thÊy m×nh cã lîi vµ ®îc ®îc b¶o vÖ, s¶n xuÊt kinh doanh diÔn ra b×nh thêng thêng tr¸nh ®îc ®îc nh÷ng x¸o trén kh«ng cÇn thiÕt. Bªn c¹nh ®ã, Nhµ nícníc còng ®îc ®îc lîi v× ®· gi÷ ®îc ®îc vai trß chøc n¨ng ®iÒu phèi cña m×nh, x· héi nhê vËy mµ æn ®Þnh kinh tÕ ph¸t triÓn h¬n. Toµn bé mèi quan hÖ ba bªn nh vËy ®îc ®îc thÕ giíi cho r»ng ®ã chÝnh lµ BHXH. B¶n chÊt c¶u BHXH ®îc ®îc thÓ hiÖn ë nh÷ng néi dung chñ yÕu sau: - BHXH lµ nhu cÇu kh¸ch quan, ®a d¹ng vµ phøc t¹p cña x· héi, nhÊt l¶ trong x· héi mµ s¶n xuÊt hµng ho¸ ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng, trêng, mèi quan hÖ thuª mínmín lao ®éng ®Õn mét møc nhÊt ®Þnh. Kinh tÕ cµng ph¸t triÓn th× BHXH cµng ®a d¹ng vµ hoµn thiÖn. V× thÕ cã thÓ nãi kinh tÕ lµ nÒn t¶ng cña BHXH hay BHXH kh«ng vît vît qua tr¹ng th¸i kinh tÕ cña mçi quèc gia. - Mèi quan hÖ gi÷a ba bªn trong BHXH ph¸t sinh trªn c¬ së quan hÖ lao ®éng vµ diÔn ra gi÷a ba bªn: Bªn tham ra BHXH, bªn BHXH vµ bªn ® îc BHXH. Bªn tham ra BHXH cã thÓ chØ lµ ngêi ngêi lao ®éng hoÆc c¶ ngêi ngêi lao ®éng vµ ngêi ngêi sö dông lao ®éng. Bªn BHXH (Bªn nhËn nhiÖm vô BHXH) th«ng thêng thêng lµ c¬ quan chuyªn tr¸ch do Nhµ níc níc lËp ra vµ b¶o trî. Bªn ®îc ®îc BHXH lµ ngêingêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä khi cã ®ñ ®iÒu kiÖn rµng buéc cÇn thiÕt. - Nh÷ng biÕn cè lµm gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, mÊt viÖc lµm trong BHXH cã thÓ lµ nh÷ng rñi ro ngÉu nhiªn tr¸i víi ý muèn chñ quan cña con ngêi nh: èm ®au, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp… hoÆc ngêi nh: còng cã thÓ lµ nh÷ng trêng trêng hîp x¶y ra hoµn toµn kh«ng ngÉu nhiªn nh: nh: Tuæi 4 giµ, thai s¶n… ®ång thêi nh÷ng biÕn cè ®ã x¶y ra cã thÓ c¶ trong vµ ngoµi qu¸ tr×nh lao ®éng. - PhÇn thu nhËp cña ngêi ngêi lao ®éng bÞ gi¶m hoÆc mÊt ®i khi gÆp ph¶i nh÷ng biÕn cè, rñi ro sÏ ®îc ®îc bï ®¾p hoÆc thay thÕ tõ mét nguån quü tiÒn tÖ tËp trung ®îc ®îc tån tÝch l¹i. Nguån quü nµy do bªn tham ra BHXH ®ãng gãp lµ chñ yÕu, ngoµi ra cßn ®îc ®îc sù hç trî tõ phÝa Nhµ níc. níc. - Môc tiªu cña BHXH lµ nh»m tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu cña ngêi ngêi lao ®éng trong trêng trêng hîp bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp, mÊt viÖc lµm. Tãm l¹i: B¶n chÊt cña BHXH vÒ mÆt lý thuyÕt lµ mét vÊn ®Ò ®Æc biÖt quan träng. Chóng ta cµng thÊu hiÓu nã th× cµng thÊy ® îc vai trß vµ t¸c dông to lín c¶u BHXH. §ång thêi nÕu nh b¶n chÊt cña BHXH cµng ®îc ®îc béc lé ra bao nhiªu th× quyÒn lîi cña ngêi ngêi lao ®éng cµng ®îc ®îc b¶o vÖ. V× vËy qu¶n lý ®èi tîng tîng tham gia BHXH cµng ph¶i chÆt chÏ vµ nã lµ mét qu¸ tr×nh xuyªn suèt toµn bé thêi gian tham gia cña ngêi ngêi lao ®éng. 2. Chøc n¨ng cña BHXH: BHXH lµ mét trong ba nh¸nh cña hÖ thèng ®¶m b¶o x· héi cña quèc gia (hai nh¸nh cßn l¹i lµ cøu trî x· héi vµ u ®·i x· héi). Cïng víi hai nh¸nh nµy, BHXH cã mét vai trß to lín kh«ng chØ ®èi víi mçi c¸ nh©n mçi gia ®×nh mµ nã cßn ®îc®îc coi nh lµ chç dùa v÷ng ch¾c cña x· héi. BHXH ®¶m b¶o, trô ®ì x· héi æn ®Þnh vµ ngµy cµng ph¸t triÓn theo chiÒu s©u. Nã lµ bµn tay che chë cho ngêi ngêi lao ®éng mçi khi hä gÆp rñi ro khã kh¨n. Víi sè tiÒn hµng th¸ng nhÊt ®Þnh mµ ngêi ngêi lao ®éng trÝch ra tõ tiÒn l¬ng l¬ng cña m×nh ®Ó nép vµo quü BHXH, hä cã thÓ kh«ng ®îc ®îc hëng hëng lîi Ých BHXH ngay tõ ®Çu mµ trong t¬ng t¬ng lai khi hä kh«ng cßn ®ñ søc lao ®éng n÷a quü BHXH sÏ ®øng ra trî cÊp ®¶m b¶o. Nh vËy BHXH cã c¸c chøc n¨ng: - Chøc n¨ng thø nhÊt lµ: BHXH thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp cho ngêi ngêi lao ®éng tham gia b¶o hiÓm khi hä bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp do mÊt kh¶ n¨ng hoÆc mÊt viÖc lµm. §©y lµ chøc n¨ng c¬ b¶n nhÊt, nã quyÕt ®Þnh nhiÖm vô tÝnh chÊt vµ c¶ c¬ chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng BHXH. - Chøc n¨ng thø hai lµ: TiÕn hµnh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp gi÷a nh÷ng ngêi ngêi tham gia BHXH. Tham gia BHXH kh«ng chØ cã ngêi ngêi lao ®éng mµ c¶ nh÷ng ngêi ngêi sö dông lao ®éng. C¸c bªn tham gia ®Òu ph¶i ®ãng gãp vµo quü BHXH. Quü nµy dïng ®Ó trî cÊp cho mét sè ngêi ngêi lao ®éng khi hä bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp. Sè lîng lîng nh÷ng ngêi ngêi nµy thêng thêng chiÕm tû träng nhá trong tæng sè nh÷ng ngêi ngêi tham gia ®ãng gãp. Nh vËy, 5 theo quy luËt sè ®«ng bï sè Ýt, BHXH thùc hiÖn ph©n phèi l¹i thu nhËp theo c¶ chiÒu däc vµ chiÒu ngang. Ph©n phèi l¹i gi÷a nh÷ng ngêi ngêi lao ®éng cã thu nhËp cao vµ thÊp, gi÷a nh÷ng ngêi ngêi ®ang lµm viÖc khoÎ m¹nh víi nh÷ng ng-ng- êi èm yÕu ph¶i nghØ viÖc…Thùc hiÖn chøc n¨ng nµy cã nghÜa lµ BHXH gãp phÇn vµo thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. - Chøc n¨ng thø ba lµ: BHXH gãp phÇn vµo kÝch thÝch ngêi ngêi lao ®éng h¨ng h¸i lao ®éng s¶n xuÊt n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n vµ n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. Chøc n¨ng nµy biÓu hiÖn nh mét ®ßn bÈy kinh tÕ kÝch thÝch ngêi ngêi lao ®éng n©ng cao ¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n vµ n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. - Chøc n¨ng thø t lµ: BHXH g¾n bã lîi Ých gi÷a ngêi ngêi lao ®éng víi ngêi ngêi sö dông lao ®éng, gi÷a ngêingêi lao ®éng víi x· héi. Trong thùc tÕ, ngêi ngêi lao ®éng vµ ngêi ngêi sö dông lao ®éng vèn cã nh÷ng m©u thuÉn néi t¹i, kh¸ch l¬ng, tiÒn c«ng, thêi gian lao ®éng …Th«ng qua BHXH, nh÷ng quan vÒ tiÒn l¬ng, m©u thuÉn nµy sÏ ®îc®îc ®iÒu hoµ vµ gi¶i quyÕt. §Æc biÖt, c¶ hai giíi nµy ®Òu thÊy nhê BHXH mµ m×nh cã lîi vµ ®îc ®îc b¶o vÖ. Tõ ®ã hä hiÓu nhau h¬n vµ g¾n bã lîi Ých ®îc ®îc víi nhau. §èi víi Nhµ nícníc vµ x· héi, chi cho BHXH lµ c¸ch thøc ph¶i chi Ýt nhÊt vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt nh ng vÉn gi¶i quyÕt ®îc ®îc khã kh¨n cña ngêi ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, gãp phÇn lµm cho s¶n xuÊt æn ®Þnh, kinh tÕ chÝnh trÞ vµ x· héi ®îc ®îc ph¸t triÓn an toµn h¬n. VÊn ®Ò cÇn thiÕt nhÊt ë ®©y lµ ph¶i lµm sao cho chøc n¨ng cña BHXH ®îc®îc thùc hiÖn mét c¸ch. Do vËy, yÕu tè qu¶n lý ®èi tîng tîng tham gia BHXH b¾t buéc ë ®©y còng ®ãng mét vai trß quan träng ®Æc biÖt lµ trong c¬ chÕ thÞ trêng trêng nh hiÖn nay. Thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ níc níc vÒ BHXH ®èi víi ngêi ngêi lao ®éng còng chÝnh lµ thùc hiÖn chøc n¨ng cña BHXH. II.S¬ lù¬c lÞch sö ph¸t triÓn cña BHXH trªn thÕ giíi vµ ViÖt Nam: II.S¬ 1. S¬ lîc vÒ sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña BHXH trªn thÕ giíi: Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, BHXH ®· cã nh÷ng bíc bíc tiÕn ®¸ng khÝch lÖ vµ ngµy cµng trë lªn thiÕt yÕu ®èi víi ngêi ngêi lao ®éng, nhu cÇu ®ã ph¶i ®îc ®îc ®¸p øng nh c¬m ¨n, ¸o mÆc hµng ngµy. sù ph¸t triÓn cña BHXH g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña løc lîng lîng s¶n xuÊt. Nh÷ng níc níc cã nÒn s¶n xuÊt ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ ®· dÇn dÇn ®i vµo ®êi sèng s¶n xuÊt, cô thÓ lµ c¸c níc níc t b¶n chñ nghÜa ë Ch©u ¢u vµ Ch©u Mü. 6 BHXH ra ®êi sím vµ næi râ nhÊt tõ thßi kú b¾t ®Çu CNH, trong x· héi xuÊt hiÖn tÇng líp lµm c«ng ¨n l¬ng. l¬ng. HÖ thèng BHXH ®Çu tiªn ra ®êi t¹i Céng hoµ liªn bang §øc (1850) b»ng viÖc chÝnh quyÒn nhiÒu liªn bang ë céng hoµ Liªn bang §øc b¾t tay trùc tiÕp víi giíi thî thuyÒn thiÕt lËp quü èm ®au do chÝnh nh÷ng ph¶i ®ãng gãp b¾t buéc ®îc ®îc ®Ò ra tõ n¨m 1883 ®îc®îc giao cho Héi ®ång qu¶n lý. §Õn 1884 më tiÕp b¶o hiÓm tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp do c¸c hiÖp héi giíi chñ qu¶n lý vµ 1889 ph¸t triÓn thªm b¶o hiÓm tuæi giµ vµ b¶o hiÓm tµn tËt do c¸c tØnh qu¶n lý. C¸c trî cÊp BHXH nh c¸i tªn cña nã ®· chØ ra ®îc ®îc sù chi tr¶ tõ c¸c kho¶n ®ãng gãp BHXH. C¸c lo¹i trî cÊp núa lµ b¾t buéc ®èi víi ngêingêi lµm c«ng ¨n l¬ng l¬ng cã tr×nh ®é hoÆc kh«ng, b¾t buéc ®èi víi ngêi ngêi giµ cóng nh ®èi víi ngêi ngêi trÎ, ®µn «ng còng nh ®µn bµ vµ hoµn toµn ®éc lËp víi t×nh tr¹ng søc khoÎ cña hä. Tõ ®ã trë ®i, nh÷ng ngêi ngêi kh«ng cã g× ngoµi kho¶ng t¬ngt¬ng trî c¶u Nhµ níc níc cßn ®îc mét hÖ thèng trî cÊp míi b¶o vÖ mµ kh«ng ph¶i lo, ph¶i khai b¸o vÒ tÝnh tr¹ng khèn khã vµ lao vµo sèng ë tr¹i tÕ bÇn giµnh cho ngêi ngêi nghÌo. TiÕp theo níc Céng hoµ liªn bang §øc lµ mét lo¹t c¸c níc Ch©u ¢u vµ c¸c n¬i kh¸c. trong nh÷ng n¨m 1930, BHXH ®· t×m they ®Êt cña m×nh ë Ch©u Mü La Tinh, níc Mü vµ Canada. Sau chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai vµ sau ngµy ®¨ng quang ®éc lËp rÊt nhiÒu níc ë Ch©u Phi, Ch©u ¸ vµ vïng Caribª còng x©y dung cho m×nh mét hÖ thèng BHXH vµ còng trong giai ®o¹n ®ã kh¸i niÖm “B¶o hiÓm x· héi” ®îc sö dông chÝnh thøc ®Çu tiªn trong tiªu ®Ò cña mét ®iÒu cña níc Mü. LuËt 1935 vÒ BHXH nµy chØ míi ®Ò cËp ®Õn hu trÝ, tö tuÊt, tµn tËt vµ thÊt nghiÖp. Kh¸i niÖm nµy l¹i ®îc t¸i xuÊt hiÖn vµo 1938 trong mét ®¹o luËt cña T©y Ban Nha. §¹o luËt nµy ®îc tËp hîp mét sè h×nh thøuc trî cÊp ®ang tån t¹i vµ c¸c h×nh thøc trî cÊp míi. N¨m 1944, kh¸i niÖm nµy ®îc sö dông trong mét tµi liÖu chiÕn tranh ®îc biÕt ®Õn díi c¸i tªn “HiÕn ch¬ng §¹i T©y d¬ng”, tæ chøc lao ®éng quèc tÕ (ILO) ®· kh«ng chËm trÔ trong viÖc chÊp nhËn kh¸i niÖm nµy. §©y lµ kh¸i niÖm ®îc diÔn ®¹t mét c¸ch rµnh m¹ch vµ phæ cËp nhÊt cña toµn bé nh©n lo¹i trªn thÕ giíi. Khi ®i vµo thùc hiÖn BHXH, mét sè níc bíc ®Çu míi chØ thùc hiÖn tong phÇn víi mét sè chÕ ®é, sau ®ã tuú theo ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi vµ nhu cÇu thùc tÕ ph¸t sinh mµ më thªm c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm kh¸c. ChÝnh v× vËy mµ mçi níc cã ®iÒu kiÖn kh¸c nhau sÏ cã c¸c chÕ ®é BHXH kh¸c nhau, kh«ng níc nµo cã thÓ ngay tõ ®Çu thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c chÕ ®é BHXH khi xÐt thÊy chÕ ®é nµy phï hîp nhÊt sÏ u tiªn thùc hiÖn tríc. Cã n- 7 íc chän trî cÊp èm ®au, thai s¶n, víi chÕ ®é nµy ®ßi hái th©m niªn ®ãng gãp g¾n h¹n, l¹i ®¶m b¶o trî cÊp nhanh, h¬n n÷a nã phï hîp víi t©m lý ng- êi lao ®éng trÎ hä thêng lo l¾ng ®Õn nh÷ng khã kh¨n tríc m¾t, ®ång thêi nã mang l¹i sù tÝn nhiÖm ®èi víi BHXH. Tr¸i l¹i, cã nh÷ng níc b¾t ®Çu thùc hiÖn BHXH b»ng c¸c chÕ ®é trî cÊp tuæi giµ, tµn tËt, tö tuÊt… ¦u ®iÓm cña viÖc thùc hiÖn c¸c chÕ ®é nµy lµ khi b¾t ®Çu thùc víi nh÷ng chÕ ®é BHXH Ýt ph¶i chi tr¶ trî cÊp ngay vµ thêng xuyªn, do ®ã cã thêi gian tÝch luü quü BHXH lªn cã thÓ ®em ®Çu t sinh lîi t¨ng trëng thªm thu nhËp cho BHXH nãi riªng vµ cho quèc gia nãi chung. Nhng kh«ng ph¶i mäi quèc gia ®Òu thiÕt lËp mét c¬ chÕ BHXH mét c¸ch hoµn thiÖn, mµ b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cho phÐp cña ®Êt níc, viÖc thiÕt lËp cßn ph¶i dùa trªn c¬ së cè g¾ng lç lùc cña Nhµ níc. 2. S¬ lîc qu¸ tr×nh h×nh thµnh ph¸t triÓn cña BHXH ViÖt Nam: BHXH ViÖt Nam ra ®êi µ mét bíc bíc ®ét ph¸ t¸c ®éng nhiÒu mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi ngay tõ lóc ®Çu. Thùc tÕ BHXH ®· ra ®êi trong thêi kú Ph¸p thuéc. Mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch næi bËt nh¨m duy tr× bé m¸y cai trÞ cña chÝnh quyÒn thùc d©n lµ chÝnh s¸ch BHXH cho ®éi ngò c«ng chøc, qu©n nh©n ViÖt Nam vµ lùc lîng lîng vò trang cña Ph¸p ë §«ng d¬ngd¬ng (Gåm c¸c chÕ ®é hu hu bæng, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp, èm ®au. Do ®©y lµ c¸c chÕ ®é BHXH ®Çu tiªn ®îc ®îc thùc hiÖn ë ViÖt Nam cho lªn ph¹m vi thùc hiÖn cßn h¹n hÑp. Sau c¸ch m¹ng th¸ng t¸m n¨m 1945, §¶ng vµ Nhµ níc níc ®· sím quan t©m ®Õn BHXH vµ BHXH thùc sù lµ mét chÝnh s¸ch lín cña §¶ng vµ Nhµ níc níc ®èi víi ngêi ngêi lao ®éng vµ céng ®ång. §iÒu ®ã ®îc ®îc thÓ hiÖn ngay sau khi nícníc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ ra ®êi, ChÝnh phñ ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ BHXH. S¾c lÖnh 54/SL ngµy 01/11/1945 Ên ®Þnh nh÷ng c«ng chøc vÒ hu. hu. S¾c lÖnh sè 105/SL ngµy 14/6/1946 Ên ®Þnh viÖc cÊp hu hu bæng cho c«ng chøc. Hai s¾c lÖnh nµy ®· quy ®Þnh cho c«ng chøc ph¶i ®ãng hu hu liÔm vµo trong quü huhu bæng cã phÇn ®ongs thªm cña Nhµ níc. níc. S¾c lÖnh sè 76/SL ngµy 20/5/1950 Ên ®Þnh cô thÓ h¬n c¸c chÕ ®é trî cÊp hu hu trÝ, thai s¶n, ch¨m sãc y tÕ, tai n¹n lao ®éng vµ tiÒn tuÊt ®èi víi viªn chøc. Trong khu vùc s¶n xuÊt lóc nµy ch a thµnh lËp quü BHXH, nhngnhng s¾c lÖnh sè 29/SL ngµy 12/3/1947 vµ s¾c lÖnh sè 77/SL ngµy 22/5/1950 ®· Ên ®Þnh cô thÓ c¸c chÕ ®é trî cÊp èm ®au, thai s¶n, tai nan lao ®éng, hu hu trÝ vµ tö tuÊt ®èi víi c«ng nh©n. 8 Sau khi hoµ b×nh lËp l¹i ë MiÒn B¾c, thùc hiÖn HiÕn ph¸p n¨m 1959 héi ®ång ChÝnh phñ ban hµnh ®iÒu lÖ t¹m thêi vÒ c¸c chÕ ®é trî cÊp BHXH ®èi víi c«ng nh©n viªn chøc Nhµ níc níc kÌm theo nghÞ ®Þnh 218/CP ngµy 27/11/1961. C¸c chÕ ®é BHXH bao gßm 6 lo¹i trî cÊp: - ChÕ ®é trî cÊp èm ®au, - ChÕ ®é trî cÊp huhu trÝ, - ChÕ ®é trî cÊp tö tuÊt, - ChÕ ®é trî cÊp thai s¶n, - ChÕ ®é trî cÊp mÊt søc lao ®éng, - ChÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. Nh vËy sau nghÞ ®Þnh 218/CP, BHXH ViÖt Nam chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng. §¸ng chó ý lµ ®Õn lóc nµy Quü BHXH còng ®îc ®îc thµnh lËp- lµ Quü thuéc ng©n s¸ch Nhµ níc.níc. C¸c c¬ quan, doanh nghiÖp Nhµ níc níc chØ nép mét tû lÖ % so víi tæng quü l¬ng l¬ng cña c«ng nh©n viªn chøc vµ c«ng nh©n viªn chøc kh«ng ph¶i ®ãng BHXH. §iÒu lÖ t¹m thêi nµy ®îc ®îc thùc hiÖn trong suet gÇn 32 n¨m. Trong qu¸ tr×nh ®ã cã mét sè ®iÓm bæ sung, söa ®æi nhng nhng chØ lµ vÒ tû lÖ nép cña c¸c c¬ quan, doanh nghiÖp Nhµ n íc, ®iÒu kiÖn vµ møc hëng hëng trî cÊp, c¸ch tÝnh thêi gan c«ng t¸c, tiÒn l¬ng l¬ng lµm c¨n cø tÝnh møc trî cÊp, c¬ quan qu¶n lý Quü BHXH. C¸i míi cña giai ®o¹ nµy lµ ®· cã thªm c¬ chÕ BHXH ®èi víi khu vùc ngoµi quèc doanh trong khu vùc tiÓu thñ c«ng nghiÕp. Liªn hiÖp x· TW ban hµnh ®iÒu lÖ t¹m thêi vÒ chÕ ®é BHXH ®èi víi c¸c x· viªn hîp t¸c x· vµ c¸c tæ hîp s¶n xuÊt tieÎu thñ c«ng nghiÖp (theo quyÕt ®Þnh 292/BCH- L§ ngµy 15/2/1982. VÒ c¬ b¶n ®iÒu lÖ nµy m« pháng theo m« h×nh c¸c chÕ ®é BHXH trong khu vc vc Nhµ níc, níc, tuy cã tÝnh ®Õn mét sè ®Æc ®iÓm cña nghµnh s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp. §Æc ®iÓm kh¸c quan träng h¬n lµ nguån thu dùa trªn c¬ së tiÒn ®ãng gãp cña ngêi ngêi lao ®éng nhng nhng do s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghÞ kh«ng æn ®Þnh nªn ngêi ngêi lao ®éng ®ãng gãp kh«ng thêg thêg xuyªn, quü BHXH l¹i kh«ng cã sù b¶o hé cña Nhµ níc. níc. V× vËy §iÒu lÖ chØ ®îc®îc thùc hiÖn trong thêi gian ng¾n gñi ®Õn n¨m 1989 ph¶i chÊm døt ë giai ®o¹n nµy trong khu vùc n«ng nghiÖp tuy ch - a cã b¶o hiÓm (BH) chÝnh thèng nhng nhng do nhu cÇu cuéc sèng ë mét sè n¬i ®· tù ph¸t lËp ra chÕ ®é BH tuæi giµ trong ph¹m vi th«n x· lµ chÝnh. Quü BH tuæi giµ chñ yÕu h×nh thµnh b»ng sè thãc nép cña nh÷ng ng êi tham gia, trî cÊp tuæi giµ còng b»ng sè thãc cho nªn ®iÒu nµy chñ yÕu lµ h×nh thøc s¬ khai cã tÝnh chÊt BHXH, ph¹m vi t¸c dông cßn nhiÒu h¹n chÕ. 9 Nh vËy tr¶i qua 30 n¨m thùc hiÖn cho ®Õn thêi gian gÇn ®©y c¸c chÕ ®é BHXH nh ®· nªu phÇn trªn ®· ®îc ®îc nhiÒu lÇn söa ®æi bæ xung theo sù thay ®æi t×nh h×nh kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc. níc. Trong c¸c lÊn ®ã, lÇn söa ®æi bæ sung quan träng nhÊt lµ vµo 8/1985 b»ng nghÞ ®Þnh 236/H§BT khi Nhµ níc tæng ®iÒu chØnh Gi¸ - L¬ng- L¬ng- TiÒn ®Ó phï hîp víi chÝnh s¸ch kinh tÕ x· h«Þ trong giai ®o¹n ®æi míi ë níc níc ta, khi c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc níc ngµy cµng ®i vµo chiÒu s©u. Trong c¸c chÝnh s¸ch x· héi th× viÖc c¶i c¸ch ®æi míi chÕ ®é BHXH lµ mét yªu cÇu cÊp b¸ch. Ngµy 22/6/1993, ChÝnh phñ ban hµnh nghÞ ®Þnh sè 43/CP quy ®Þnh t¹m thêi vÒ chÕ ®é BHXH cho ngêi ngêi lao ®éng ë c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. §©y lµ sù c¶i c¸ch toµn diÖn vÒ BHXH nh»m xo¸ bá t duy bao cÊp û l¹i më ra lo¹i h×nh BHXH b¾t buéc vµ lo¹i h×nh BHXH tù nguyÖn; thùc hiÖn c¬ chÕ ®ãng gãp phÝ BHXH ®èi víi nh÷ng ngêi ngêi ®îc BH. Trong lo¹i h×nh BHXH b¾t buéc th× ngêi ngêi sö dông lao ®éng cñng ph¶i ®ãng gãp phÝ BHXH nh©n danh nh÷ng ngêi ngêi lao ®éng sö dông, quü BHXH ®¬c®¬c Nhµ níc níc hç trî thªm; quyÕt ®Þnh l¹i 5 chÕ ®é trî cÊp BHXH lµ: èm ®au (ngoµi BHYT), tai n¹n lao ®éng - bÖnh nghÒ nghiÖp, thai s¶n, hu hu trÝ vµ tö tuÊt vµ xo¸ bá chÕ ®é trî cÊp mÊt søc lao ®éng vèn ®· béc lé nhiÒu biÓu hiÖn tiªu cùc vµ bÊt hîp lý; thèng nhÊt ho¸ BHXH trong c¶ níc. níc. Trªn c¬ së thùc tiÕn thùc hiÖn BHXH tõ tr íc ®Õn nay, nhÊt lµ c¨n cø nh÷ng kinh nghiÖm thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 43/CP c¬ chÕ BHXH ®· ®îc ®îc ®Þnh thµnh mét ch¬ng ch¬ng trong Bé LuËt lao ®éng ®îc®îc Quèc héi níc níc Céng Hoµ X· Héi Chñ NghÜa ViÖt Nam th«ng qua ngµy 23/6/1994 vµ ®· ®îc ®îc cô thÓ ho¸ trong §iÒu lÖ BHXH míi ban hµnh kÌm theo nghÞ ®Þnh 12/CP ngµy 26/1/1995 vµ nghÞ ®Þnh 19/CP ngµy 11/2/1995 vÒ viÖc thµnh lËp BHXH ViÖt Nam. Tõ ®©y hÖ thèng qu¶n lý ®èi tîng tîng tham ra BHXH b¾t buéc trë thµnh mét c«ng t¸c mang tÝnh ph¸p lý h¬n, tËp trung thèng nhÊt h¬n. Híng Híng tíi khi cã luËt BHXH ra ®êi chÝnh thøc th× c«ng t¸c nµy sÏ cã sù thay ®æi nhÊt ®Þnh vµ hoµn thiÖn h¬n n÷a. Tãm l¹i cïng víi qu¸ tr×nh hoµn thiÖn ®æi míi chÝnh s¸ch BHXH ®èi víi ngêi ngêi lao ®éng, c«ng t¸c qu¶n lý ®èi tîng tîng tham ra BHXH b¾t buéc ngµy cµng trë thµnh mét yÕu tè träng t©m ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái bøc thiÕt cña ngêi ngêi lao ®éng còng nh x· héi. Hoµn thiÖn c«ng t¸c nµy còng chÝnh lµ mét phÇn ®ãng gãp vµo hoµn thiÖn chÝnh s¸ch BHXH- mét chÝnh s¸ch lín cña §¶ng vµ Nhµ níc. níc. III.C«ng t¸c qu¶n lý ®èi tîng tham gia BHXH b¾t buéc : 1.BHXH b¾t buéc vµ BHXH tù nguyÖn: 10 BHXH b¾t buéc vµ BHXH tù nguyÖn lµ hai lo¹i h×nh cña BHXH. Hai lo¹i h×nh BHXH bæ sung vµ t¬ng t¬ng trî cho nhau t¹o nªn hÖ thèng BHXH thèng nhÊt, toµn diÖn. VÒ c¬ b¶n, môc tiªu cña mäi quèc gia ®èi víi chÝnh s¸ch BHXH lµ b¶o hiÓm cho tÊt c¶ ®èi tîngtîng ë mäi giai cÊp, mäi ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau nh»m ®¶m b¶o sù c«ng b»ng, b×nh ®¼ng trong x· héi. Nhng Nhng nÕu ph¶i tæ chøc ngay tõ ®Çu c¶ BHXH b¾t buéc vµ BHXH tù nguyÖn th× sÏ rÊt khã kh¨n trong c«ng t¸c qu¶n lý bëi v× ®èi t îng tham gia BHXH tù nguyÖn chiÕm tíi h¬n 60% (nãi chung) trªn tæng sè ng- ng- êi cã kh¶ n¨ng tham gia BHXH. Do ®ã, bíc bíc ®Çu lµ ph¶i ph©n ra thµnh ®èi t- t- îng thuéc diÖn ph¶i tham gia BHXH b¾t buéc vµ tù nguyÖn vµ tiÕn hµnh thùc hiÖn BHXH b¾t buéc ®èi víi ngêi ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng l¬ng ®Çu tiªn. Mçi quèc gia cã thÓ cã mét ph¬ng ph¬ng ¸n qu¶n lý vµ ph©n lo¹i ®èi tîng tîng BHXH b¾t buéc riªng nhngnhng xu híng híng chung th× ®èi tîng tîng tham gia BHXH b¾t buéc nµy cµng ®îc ®îc më réng tuú theo ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi trong tõng thêi kú kh¸c nhau. ë mét sè níc, níc, lo¹i doanh nghiÖp cã díi díi 5 lao ®éng míi thuéc diÖn kh«ng b¾t buéc tham gia BHXH, nhng nhng mét sè nícníc kh¸c l¹i kh«ng ph©n biÖt sè lîng lîng lao ®éng nhiÒu hay Ýt, miÔn lµ cã thu nhËp æn ®Þnh. Nh vËy ®èi tîng tîng tham gia BHXH b¾t buéc ë ®©y lµ kh¸ réng r·i vµ linh ho¹t. Së dÜ khi míi triÓn khai BHXH, c¸c nícníc chØ qui ®Þnh BHXH b¾t buéc ®èi víi ngêi ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng l¬ng lµ v×: - Lý do c¬ b¶n nhÊt xuÊt ph¸t tõ mèi quan hÖ lao ®éng. Ng êi lµm c«ng ¨n l¬ng l¬ng chÞu nhiÒu ¸p lùc vµ thiÖt thßi tõ phÝa ngêi ngêi sö dông lao ®éng. Ngêi Ngêi sö dông lao ®éng n¨m trong tay quyÒn ®iÒu hµnh nh©n sù trong doanh nghiÖp trong ®ã, môc ®Ých cuèi cïng cña hä lµ lµm sao thu ®îc®îc nhiÒu lîi Ých nhÊt. Vµ ®Ó lµm ®îc ®îc ®iÒu ®ã, ngoµi n¨ng lùc tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt, c¸ch mµ dÔ dµng h¬n c¶ lµ bãc lét lîi Ých cña ng êi lao ®éng. Ngêi Ngêi sö dông lao ®éng sÏ b»ng c¸ch nµo ®ã mµ Ðp buéc nh©n c«ng lµm thªm nhiÒu giê, kh«ng dïng c¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o an toµn cho ngêi ngêi lao ®éng, kh«ng b¶o vÖ hä khi gÆp rñi ro tai n¹n lao ®éng … Søc Ðp nµy ®Õn mét lóc nµo ®ã sÏ ph¸ vì mèi quan hÖ lao ®éng thuÇn tuý vµ g©y t¸c ®éng ®Õn an sinh x· héi. Mèi quan hÖ thuª mínmín nµy còng cã t¸c ®éng ¶nh hëng hëng l©u dµi ®Õn nhiÒu mèi quan hÖ kinh tÕ x· héi kh¸c. Do vËy. Thùc hiÖn BHXH b¾t buéc ®èi víi ngêi ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng l¬ng lóc ®Çu chÝnh lµ mét ph¬ng ph¬ng ph¸p ®iÒu chØnh mèi quan hÖ thuª mín mín vµ ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn l©u dµi cho x· héi. - Nh÷ng ngêi ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng l¬ng thêng thêng lµ nh÷ng ngêi ngêi cã tr×nh ®é vµ hä ®îc ®îc qua ®µo t¹o ë c¸c cÊp ®é kh¸c nhau do vËy kh¶ n¨ng nhËn thøc vÒ 11 BHXH (vai trß, chøc n¨ng, ý nghÜa…) lµ cao h¬n so víi c¸c ®èi t îng kh¸c. §èi tîng tîng nµy nh trªn ®· tr×nh bµy ph¶i chÞu nhiÒu søc Ðp cña chñ sö dông lao ®éng, vÒ viÖc lµm…hä ®îc lµm viÖc trong mét m«i trêng trêng cã giê giÊc v× vËy ý thøc kû luËt, tu©n thñ theo chÝnh s¸ch ph¸p luËt cña Nhµ n íc rÊt cao. Nh÷ng ®èi tîng tîng kh¸c thêng thêng lµ nh÷ng ngêi ngêi lao ®éng tù do, kh«ng cã mèi quan hÖ lao ®éng, lao ®éng theo thêi vô, Ýt ®îc®îc qua ®µo t¹o ë tr×nh ®é cao… Ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña ®èi tîng tîng nµy kh«ng cã giê giÊc, cã lóc ph¶i lµm nhng còng cã lóc l¹i rÊt nhµn rçi trong mét thêi gian dµi …Thùc viÖc cËt lùc nhng hiÖn BHXH b¾t buéc ®èi víi ngêi ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng l¬ng v× thÕ bíc bíc ®Çu ®îc ®îc thùc hiÖn dÔ dµng vµ thuËn lîi h¬n. - Quü BHXH lµ mét h¹t nh©n cña hÖ thèng BHXH ®îc ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së ®ãng gãp b»ng tiÒn (®¶m b¶o sù c«ng b»ng), nguån quü nµy cÇn ph¶i ®îc ®îc b¶o tån vµ ph¸t triÓn nh»m duy tr× sù ho¹t ®éng cña BHXH. Ng êi lµm c«ng ¨n l¬ng l¬ng chÝnh lµ ®èi tîng tîng ®¸p øng ®îc ®îc yªu cÇu nµy bëi v× hä cã thu nhËp æn ®Þnh. Trong khi ®ã, thu nhËp cña c¸c ®èi tîng tîng kh¸c, nhÊt lµ ë c¸c níc níc ®ang ph¸t triÓn, thêng thêng kh«ng æn ®Þnh, mang tÝnh thêi vô vµ thêng thêng thÊp h¬n so víi ngêi ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng. l¬ng. Kh¶ n¨ng tham gia ®ãng BHXH tõ ®ã còng kh«ng ®îc ®îc duy tr× liªn tôc, thu chi BHXH gÆp khã kh¨n h¬n. Mét sè níc níc cã thÓ tiÕn hµnh BHXH b¾t buéc ®èi víi ngêi ngêi lao ®éng n«ng th«n nhng nhng ë nh÷ng níc níc nµy n«ng d©n cã mét nguån thu nhËp kh¸ æn ®Þnh nh ng nãi chung ®©y chØ lµ sù më réng ®èi tîng tîng tham gia BHXH b¾t buéc sau khi ®· tiÕn hµnh BHXH b¾t buéc ®èi víi ngêi ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng. l¬ng. - Khi míi thµnh lËp, triÓn khai BHXH th× n¨ng lùc qu¶n lý vÒ BHXH cßn cã sù h¹n chÕ bëi hÖ thèng BHXH cßn ë giai ®o¹n non trÎ. Lý do nµy còng xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm sè lînglîng tham gia chiÕm tû träng nhá trong tæng sè ®èi tîng tîng cã kh¶ n¨ng tham gia BHXH cña ngêi ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng. l¬ng. TÊt nhiªn quèc gia nay cã thÓ tæ chøc sím h¬n hay muén h¬n quèc gia kh¸c, quèc gia tæ chøc thùc hiÖn BHXH muén h¬n sÏ häc hái ® îc kinh nghiÖm qu¶n lý cña quèc gia ®i tríc tríc nhng nhng ®iÒu ®ã l¹i ph¶i phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cña mçi quèc gia vµ tãm l¹i lµ ®Òu ph¶i tæ chøc tõ ®Çu. Cho nªn, chØ BHXH b¾t buéc ®èi víi ngêi ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng l¬ng lµ mét bíc bíc ®i tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p phï hîp víi tr×nh ®é qu¶n lý. - §a sè ngêi ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng l¬ng ®îc ®îc lµm viÖc trong nh÷ng ngµnh, lÜnh vùc chñ yÕu cña quèc gia (®iÖn tö, c«ng nghiÖp nÆng, c«ng nghiÖp nhÑ …). Nh÷ng ngµnh nµy ®ãng vai trß chñ ®¹o, dÉn d¾t c¸c ngµnh kh¸c ph¸t triÓn theo.Thùc hiÖn BHXH ®èi víi ngêi ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng l¬ng chÝnh lµ mét ®éng 12 lùc ®Ó thóc ®Èy tríc tríc tiªn ®èi víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt Êy. Do ®ã ph¶i thùc hiÖn BHXH b¾t buéc cho ®èi tîng tîng lµm c«ng ¨n l¬ng l¬ng lµ mét bíc bíc ®i hîp lý, t¹o ®µ cho c¸c bíc bíc ®i tiÕp theo cña BHXH nãi riªng vµ toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung. - Thùc hiÖn BHXH b¾t buéc cho ngêingêi lµm c«ng ¨n l¬ng l¬ng chØ lµ mét b- b- íc ®i ®Çu tiªn, sau nµy cßn ph¶i thùc hiÖn BHXH cho toµn bé ®èi tîng.tîng. Cã nh vËy míi ®¶m b¶o sù c«ng b»ng b×nh ®¼ng gi÷a tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c thµnh phÇn t«n gi¸o … Thùc hiÖn ®iÒu nµy víi nh÷ng ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng l¬ng lµ tÊm g¬ng g¬ng cho c¸c ®èi tîng tîng kh¸c nhËn thøc râ h¬n vÒ vai trß, ý nghÜa cña BHXH. Sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc gia trong ®ã thu nhËp b×nh qu©n cña c¸c ®èi tîng tîng cßn cha cha ®îc ®îc tham gia BHXH ®îc ®îc c¶i thiÖn, n©ng cao vµ ngµy cµng æn ®Þnh. Thêi ®¹i ngµy nay lµ thêi ®¹i cña tri thøc vµ c«ng nghÖ th«ng tin, n¨ng suÊt lao ®éng trong mäi lÜnh vùc ngµnh nghÒ t¨ng lªn nhanh chãng. Tæ chøc BHXH tù nguyÖn v× thÕ ph¸t triÓn lªn mét bíc bíc míi ®ã lµ kh¶ n¨ng vµ nhu cÇu tham gia ngµy cµng mét lín m¹nh. Sù hoµn chØnh cña c«ng t¸c qu¶n lý BHXH b¾t buéc nãi riªng vµ sù ®i lªn v÷ng m¹nh cña BHXH nãi chung lµ yÕu tè thóc ®Èy kh¶ n¨ng tæ chøc BHXH tù nguyÖn ngµy mét sím h¬n nhÊt lµ ®èi víi c¸c níc níc cßn cha cha tiÕn hµnh thùc hiÖn. BHXH lµ mét lo¹i h×nh míi mÎ kh«ng chØ ®èi víi ViÖt nam mµ ngay c¶ c¸c níc níc trong khu vùc vµ trªn ThÕ giíi. Theo th«ng b¸o cña ILO: Hµn Quèc, Thæ NhÜ Kú, BunGaRi, Th¸i Lan, In®«nÔia, NhËt B¶n, Trung Quèc, Philippin, Ba Lan…vµ nhiÒu quèc gia kh¸c ®· thùc hiÖn BHXH cho n«ng d©n. §iÒu nµy thÓ hiÖn mét ®iÒu r»ng ®· ®Õn lóc ph¶i tæ chøc BHXH tù nguyÖn ®Ó BHXH thùc sù lµ BHXH cña mäi ngêi ngêi d©n lao ®éng. Nh vËy, nÕu ph¶i tiÕn hµnh thùc hiÖn c¶ BHXH b¾t buéc vµ BHXH tù nguyÖn th× ®©y sÏ lµ c¶ mét qu¸ tr×nh ®èi víi nhiÒu quèc gia. Tuy nhiªn, chØ 13 cã lµm nh vËy th× hÖ thèng BHXH míi ®îc ®îc ph¸t triÓn mét c¸ch ®ång bé vµ kh«ng cã sù khËp khiÔng. BHXH b¾t buéc vµ BHXH tù nguyÖn sÏ t¸c ®éng t¬ng hç cho nhau vÒ mäi mÆt trong ®ã ®¸ng chó ý lµ vÊn ®Ò quü BHXH, ®èi tîng tham gia BHXH sÏ ngµy ®îc ®îc më réng lµm c¬ së ngµy cµng ®¶m b¶o quy t¾c sè ®«ng bï sè Ýt trong BHXH, c«ng t¸c qu¶n lý ®èi tîng tîng míi ®îc ®îc tËp trung thèng nhÊt vµ hoµn thiÖn. ViÖc tæ chøc thùc hiÖn ®ång thêi c¶ BHXH b¾t buéc vµ BHXH tù nguyÖn ®Æt ra cho mçi quèc gia mét yªu cÇu, th¸ch thøc míi. Nãi chung, c¸i ®Ých cuèi cïng vÉn lµ ph¶i thÓ hiÖn ®îc ®îc tÝnh nh©n v¨n cao c¶ cña BHXH, thùc hiÖn an sinh x· héi. BHXH b¾t buéc tríc tríc sau ®ã míi tæ chøc thùc hiÖn BHXH tù nguyÖn lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan phï hîp víi qui luËt ph¸t triÓn cña nÕn kinh tÕ – x· héi I. Vµi nÐt vÒ c«ng ty m©y tre hµ néi c«ng ty m©y tre hµ néi lµ c«ng ty thuéc sù qu¶n lý cña nhµ n íc , c«ng ty ®ãng trªn ®Þa bµn ch¬ng d¬ ng ®é,c«ng ty cã sù qu¶n lý rÊt chÆt chÏ cho nªn c«ng ty lu«n cã sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng c¶ vÒ mÆt chÊt vµ mÆt lîng , t¹o ®iÓu kiÖn cho hµng tr¨m c«ng nh©n cã viÖc lµm vµ thu nhËp æn ®Þnh ,chÝnh sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng ®ã ®· t¹o cho c«ng nh©n cã ®êi sèng æn ®Þnh vµ tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho thùc hiÖn c¸c chÕ ®é BHXH trong c«ng ty ®îc thùc hiÖn mét c¸ch thuËn tiÖn . . Qua thêi gian thùc tËp t¹ic«ng ty m©y tre hµ néi, nhËn thÊy ®©y lµ mét nghiÖp vô míi mÎ, hÊp dÉn. Víi mong muèn ®i s©u t×m hiÓu vÒ nguyªn t¾c còng nh thùc tÕ triÓn trong c«ng ty, hy väng gãp nhá bÐ cña m×nh vµo viÖc nghiªn cøu hoµn thiÖn nghiÖp vô em ®· chän ®Ò tµi: "B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm cña chñ xÝ nghiÖp ®èi víi ngêi lao ®éng trong c¸ doanh nghiÖp nhµ níc" . +Bè côc cña chuyªn ®Ò nµy gåm: phÇn I:mét sè lý luËn chung vÒ b¶o hiÓm phÇn II:thùc tr¹ng thùc hiÖn c¸c chÕ ®é BHXH trong c«ng ty m©y tre hµ né PhÇn III: Nh÷ng ®¸nh gi¸ vµ kiÕn nghÞ Do cha cã nhiÒu thêi gian tiÕp xóc víi thùc tÕ c«ng viÖc vµ do kiÕn thøc cßn h¹n hÑp nªn chuyªn ®Ò thùc tËp kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, nhng em hy väng r»ng nã sÏ ®¸p øng ®îc phÇn nµo sù tin tëng vµ u ¸i cña c¸c 14 thÇy c« còng nh cña c¸c c« chó, anh, chÞ trong C«ng ty m©y tre hµ néigióp ®ì rÊt nhiÖt t×nh, t¹o ®iÒu kiÖn cho em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! PhÇn I Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm cña chñ doanh nghiÖp ®èi víi ngêi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp nhµ níc I- Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¶i b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm cña chñ doanh nghiÖp ®èi víi ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp nhµ níc I.nh÷ng néi dung c¬ b¶n vÒ BHXH trong c¸c doanh nghiÖp: 1.kh¸i niÖm:B¶o hiÓm x· héi lµ mét trong nh÷ng lo¹i h×nh b¶o hiÓm ra ®êi kh¸ símvµ cho ®Õn nay®· ®îc thùc hiÖn ë tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ giíi.So víi c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm kh¸c , ®èi tîng, chøc n¨ng vµ tÝnh chÊt cña B¶o hiÓm x· héi cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt do b¶n chÊt cña nã chi phèi 2.quan ®iÓm:b¶o :trong x· héi ngµy nay sù ph¸t triÓn g¾n liÒn víi kinh tÕ thÞ trêng , do vËy chóng cã vai trß quan träng , cã thÎ nãi BHXH lµm cho x· héi thÞnh vîng vµ ph¸t triÓn v÷ng ch¾c h¬n. 3.quü: Quü BHXH lµ quü tµi chÝnh ®éc lËp, tËp trung n»m ngoµi ng©n s¸ch Nhµ níc. Quü BHXH lµ h¹t nh©n tµi chÝnh cña BHXH, ®¶m b¶o ho¹t ®éng cña hÖ thèng BHXH. Quü BHXH ®îc h×nh thµnh chñ yÕu tõ c¸c nguån sau ®©y: 15 - Ngêi sö dông lao ®éng ®ãng gãp, - Ngêi lao ®éng ®ãng gãp, - Nhµ níc ®ãng vµ hç trî thªm, - C¸c nguån kh¸c nh (c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc tõ thiÖn ñng hé, l·i do ®Çu t phÇn quü nhµn dçi). Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, tr¸ch nhiÖm tham ra ®ãng gãp BHXH cho ngêi lao ®éng ®îc ph©n chia cho c¶ ngêi sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng trªn c¬ së quan hÖ lao ®éng. §iÒu nµy kh«ng ph¶i lµ sù ph©n chia rñi ro mµ lµ lîi Ých gi÷a hai bªn. vÒ phÝa ngêi sö dông lao ®éng, sù ®ãng gãp mét phÇn BHXH cho ngêi lao ®éng sÏ tr¸nh ®îc thiÖt h¹i kinh tÕ do ph¶i chi ra mét kho¶n tiÒn lín khi cã rñi ro x¶y ra ®èi víi ngêi lao ®éng mµ m×nh thuª mín. §ång thêi nã cßn gãp phÇn gi¶m bít t×nh tr¹ng tranh chÊp, kiÕn t¹o ®îc mèi quan hÖ tèt ®Ñp gi÷a chñ - thî. VÒ phÝa ngêi lao ®éng, sù ®ãng gãp mét phÈn ®Ó BHXH cho m×nh võa biÓu hiÖn sù tù g¸nh chÞu trùc tiÕp rñi ro cña chÝnh m×nh, võa cã ý nghÜa rµng buéc nghÜa vô vµ quyÒn lîi mét c¸ch chÆt chÏ. Mèi quan hÖ chñ-thî trong BHXH thùc chÊt lµ mèi quan hÖ lîi Ých. V× thÕ, còng nh nhiªu lÜnh vøc kh¸c trong quan hÖ lao ®éng, BHXH kh«ng thÓ thiÕu ® îc sù tham ra ®ãng gãp cña Nhµ níc. Tríc hÕt c¸c luËt lÖ cña Nhµ n íc vÒ BHXH lµ nh÷ng chuÈn mùc ph¸p lý mµ c¶ ng êi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng ®Òu ph¶i tu©n theo, nh÷ng tranh chÊp chñ - thî trong lÜnh vùc BHXH cã c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó gi¶i quyÕt. Ngoµi ra, b»ng nhiÒu h×nh thøc, biÖn ph¸p vµ møc ®é can thiÖp kh¸c nhau, Nhµ n íc kh«ng chØ tham ra 16 ®ãng gãp vµ hç trî thªm cho quü BHXH, mµ cßn trë thµnh chç dùa ®Ó ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng BHXH ch¾c ch¾n vµ æn ®Þnh. PhÇn lín c¸c níc trªn thÕ giíi, quü BHXH ®Òu ® îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån nªu trªn tuy nhiªn ph ¬ng thøc ®ãng gãp vµ møc ®ãng gãp cña c¸c bªn tham ra BHXH cã kh¸c nhau. VÒ ph¬ng thøc ®ãng gãp BHXH cña ng êi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng hiÖn vÉn cßn hai quan ®iÓm. Quan ®iÓm thø nhÊt cho r»ng, ph¶i c¨n cø vµo møc tiÒn l - ¬ng c¸ nh©n vµ quü l¬ng cña c¬ quan doanh nghiÖp. Quan ®iÓm thøc hai l¹i nªu lªn, ph¶i c¨n cø vµo møc thu nhËp c¬ b¶n cña ngêi lao ®éng ®îc c©n ®èi chung trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Ó x¸c ®Þnh møc ®ãng gãp. VÒ møc ®ãng gãp BHXH, mét sè n íc quy ®Þnh ngêi sö dông lao ®éng ph¶i chÞu toµn bé chi phÝ cho chÕ ®é tai n¹n lao ®éng, chÝnh phñ tr¶ chi phÝ y tÕ vµ trî cÊp gia ®×nh, c¸c chÕ ®é cßn l¹i c¶ ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng cïng ®ãng gãp mçi bªn mét phÇn b»ng nhau. Mét sè níc kh¸c l¹i qui ®Þnh, chÝnh phñ bï thiÕu cho quü BHXH hoÆc toµn bé chi phÝ qu¶n lý BHXH…. Quü BHXH ®îc sö dông chñ yÕu cho hai môc ®Ých sau ®©y: - Chi tr¶ vµ trî cÊp cho c¸c chÕ ®é BHXH - Chi phÝ cho sù nghiÖp qu¶n lý BHXH. Chi tr¶ cho c¸c chÕ ®é theo khuyÕn nghÞ cña Tæ chøc lao ®éng Quèc tÕ (ILO), quü BHXH ®îc sö dông ®Ó trî cÊp cho c¸c ®èi tîng tham gia BHXH, nh»m æn ®Þnh 17 cuéc sèng cho b¶n th©n vµ gia ®×nh hä, khi ®èi t îng tham gia BHXH gÆp rñi ro. Thùc chÊt lµ trî cÊp cho 9 chÕ ®é mµ tæ chøc nµy ®· nªu lªn trong C«ng íc 102 th¸ng 6 n¨m 1952 t¹i Gi¬nev¬: 1. Ch¨m sãc y tÕ 2. Trî cÊp èm ®au 3. Trî cÊp thÊt nghiÖp 4. Trî cÊp tuæi giµ 5. Trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp 6. Trî cÊp gia ®×nh 7. Trî cÊp sinh ®Î 8. Trî cÊp khi tµn phÕ 9. Trî cÊp cho ngêi cßn sèng (trî cÊp mÊt ngêi nu«i dìng). C¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn hëng, trî cÊp c¸c chÕ ®é BHXH ph¶i tÝnh ®Õn mét lo¹t c¸c yÕu tè liªn quan ®Õn toµn bé hÖ thèng c¸c chÕ ®é còng nh tõng chÕ ®é BHXH cô thÓ. Ch¼ng h¹n khi x¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn h ëng trî cÊp BHXH tuæi giµ ph¶i dùa vµo c¬ së sinh häc lµ tuæi ®êi vµ giíi tÝnh cña ngêi lao ®éng lµ chñ yÕu. Bëi v× tuæi giµ ®Ó h - ëng trî cÊp hu trÝ cña mçi giíi, mçi vïng, mçi quèc gia cã nh÷ng sù kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh. HoÆc khi x¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn hëng trî cÊp cho chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ph¶i tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè nh: §iÒu kiÖn vµ m«i trêng lao ®éng; b¶o hé lao ®éng… C¸c yÕu tè nµy th êng cã mèi quan hÖ vµ t¸c ®éng qua l¹i víi nhau Ýt nhiÒu ¶nh h ëng ®Õn 18 ®iÒu kiÖn BHXH cña tõng chÕ ®é vµ hÖ thèng c¸c chÕ ®é BHXH. Thêi gian hëng trî cÊp vµ møc trî cÊp BHXH nãi chung phô thuéc vµo tõng trêng hîp cô thÓ vµ thêi gian ®ãng phÝ b¶o hiÓm cña ngêi lao ®éng trªn c¬ së t¬ng øng gi÷a ®ãng vµ hëng. §ång thêi møc trî cÊp cßn phô thuéc vµo kh¶ n¨ng thanh to¸n chung cña tæng quü BHXH; møc sèng chung cña c¸c tÇng líp d©n c vµ ngêi lao ®éng. Nhng vÒ nguyªn t¾c, møc trî cÊp nµy kh«ng cao h¬n møc tiÒn l - ¬ng vµ tiÒn c«ng khi ngêi lao ®éng ®ang lµm viÖc vµ nã chØ b»ng mét tû lÖ (%) nhÊt ®Þnh so víi møc tiÒn l ¬ng hay tiÒn c«ng. ë c¸c níc kinh tÕ ph¸t triÓn do møc l¬ng cao do ®ã tû lÖ nµy thêng thÊp vµ ngîc l¹i ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn do møc tiÒn l¬ng cßn thÊp lªn ph¶i ¸p dông mét tû lÖ kh¸ cao. Tuy vËy viÖc c¸c n íc quy ®Þnh trî cÊp BHXH b»ng mét tû lÖ (%) so víi tiÒn l¬ng hay tiÒn c«ng thêng dÉn ®Õn béi chi quü BHXH. V× vËy mét sè n íc ®· ph¶i t×m c¸ch kh¾c phôc nh tr¶ ngay mét lÇn khi nghØ hu hoÆc suèt ®êi ®ãng theo tû lÖ % c¶u mét møc thu nhËp quy ®Þnh vµ h ëng còng theo tû lÖ % cña møc quy ®Þnh. Ngoµi viÖc chi tr¶ trî cÊp theo c¸c chÕ ®é BHXH, quü BHXH cßn ®îc sö dông cho chi phÝ qu¶n lý nh : tiÒn l¬ng cho nh÷ng ngêi lµm viÖc trong hÖ thèng BHXH; khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, v¨n phßng phÈm vµ mét sè kho¶n chi kh¸c…Chi cho qu¶n lý hÖ thèng BHXH còng lµ mét kho¶n chi thêng xuyªn vµ chØ chiÕm tõ 5 – 10% tæng chi nh ng ®©y lµ mét kho¶n chi b¾t buéc, th êng xuyªn nh»m ®¶m 19 b¶o ho¹t ®éng cña bé m¸y qu¶n lý sù nghiÖp Nhµ n íc vÒ BHXH. PhÇn quü nhµn rçi ph¶i ®îc ®em ®Çu t sinh lîi. Môc ®Ých ®Çu t quü BHXH lµ nh»m b¶o toµn vµ t¨ng tr ëng nguån quü. Qu¸ tr×nh ®Çu t quü BHXH ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c: An toµn, cã lîi nhuËn, cã kh¶ n¨ng thanh to¸n, vµ ®¶m b¶o lîi Ých kinh tÕ x· héi. ViÖc thµnh lËp vµ sö dông Quü BHXH lµ mét qu¸ tr×nh mang tÝnh chiÕn lîc l©u dµi. Nã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn qu¸ tr×nh qu¶n lý ®èi tîng bëi mÆc dï c«ng t¸c qu¶n lý mang theo m×nh sø mÖnh lµ b¶o vÖ ngêi lao ®éng nhng b¶n th©n ngêi lµm c«ng t¸c qu¶n lý còng ph¶i cã thu nhËp ®Ó duy tr× cuéc sèng cña chÝnh b¶n th©n hä. Do ®ã trong thu phÝ BHXH ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c thu ®óng, ®ñ, thu kÞp thêi; bªn c¹nh ®ã chi tr¶ ph¶i theo ®óng nguyªn t¾c ®¶m b¶o quy luËt sè ®«ng bï sè Ýt trong BHXH. 4.HÖ thèng c¸c chÕ ®é BHXH: cã 9 chÕ ®é 1.ch¨m sãc y tÕ 2.trî cÊp èm ®au 3.trî cÊp thÊt nghiÖp 4.trî cÊp tuæi giµ 5.trî cÊp tai n¹n vµ bÖnh nghÒ nghiÖp 6.trî cÊp gia ®×nh 7.trî cÊp sinh ®Î 8.trî cÊp tµn phÕ 20