LỜI MỞ ĐẦU Sau khi chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn manh mÏ, ®êi sèng cña nh©n d©n ®- îc n©ng lªn râ rÖt. Cïng víi sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc, c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña nghµnh BH còng ®· tõng bíc ph¸t triÓn ®¸p øng tÝch cùc nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ x· héi. Sù ph¸t triÓn cña nghµnh BH ®îc thÓ hiÖn qua c¸c mÆt: + Doanh nghiÖp BH ho¹t ®éng réng kh¾p trong c¶ níc díi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau nh : C«ng ty BH 100% vèn cña níc ngoµi C«ng ty BH cæ phÇn C«ng ty BH liªn doanh C«ng ty BH cña Nhµ níc víi c¸c c«ng ty trùc thuéc, chi nh¸nh v¨n phßng ®¹i diÖn vµ m¹ng líi ®¹i lý... Sù ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty BH ®· tõng bíc t¹o thuËn lîi cho viÖc tham gia b¶o hiÓm cña mäi ®èi tîng. + NhiÒu nghiÖp vô b¶o hiÓm míi ®îc nghiªn cøu ®a ra phôc vô kh¸ch hµng, trong ®ã cã nghiÖp vô "B¶o hiÓm Nh©n thä". Tuy BHNT míi víi h¬n 4 n¨m ho¹t ®éng, BHNT cßn rÊt míi mÎ; Tuy nhiªn ChÝnh Phñ ®· b¾t ®Çu xem BHNT nh lµ mét yÕu tè quan träng trong hÖ thèng tµi chÝnh, ®Æc biÖt trong viÖc huy ®éng nguån tiÒn trong níc.Thùc vËy, BHNT cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc ph¸t triÓn vµ hç trî cho nÒn kinh tÕ thÞ trêng ViÖt Nam, BHNT thÓ hiÖn sù quan t©m lo l¾ng cña ngêi chñ gia ®×nh ®èi víi ngêi phô thuéc hoÆc cña cha mÑ ®èi víi con c¸i. ChÝnh v× thÕ, BHNT sÏ lµ g¸nh v¸c, chia sÎ nh÷ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh víi b¹n vµ gia ®×nh b¹n. Do BHNT lµ xu híng ph¸t triÓn tÊt yÕu trong x· héi v¨n minh, do BHNT cã ý nghÜa quan träng ®èi víi cuéc sèng cña mçi ngêi, nªn em ®· chän ®Ò tµi: “BHNT ë ViÖt Nam vµ ph¬ng híng triÓn khai” §©y lµ vÊn ®Ò rÊt phøc t¹p cÇn ®îc nghiªn cøu, lý gi¶i tõ nhiÒu gãc ®é, nhiÒu c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau míi cã thÓ ®Çy ®ñ.Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy, em xin tr×nh bµy nh÷ng kiÕn thøc mµ m×nh ®· ®îc häc.Tuy nhiªn do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ vµ cha cã kinh nghiÖm nªn ch¾c ch¾n bµi viÕt cßn rÊt nhiÒu thiÕu sãt . PhÇn I MéT Sè VÊN §Ò Lý LUËN VÒ BHNT I. ®Æc ®iÓm vµ t¸c dông cña BHNT 1. Kh¸i niÖm & ®Æc ®iÓm: a. kh¸i niÖm: + VÒ mÆt ph¸p lý: BHNT lµ b¶n hîp ®ång qua ®ã, ®Ó ®æi lÊy phÝ cña ngêi tham gia, nhµ BH cam kÕt sÏ tr¶ cho mét hoÆc nhiÒu ngêi ®îc hëng mét kho¶n tiÒn Ên ®Þnh ( sè tiÒn BH hay trî cÊp) trong trêng hîp ngêi ®îc BH chÕt hoÆc cßn sèng ®Õn mét thêi ®iÓm ®îc chØ râ trong hîp ®ång. + VÒ mÆt kü thuËt: BHNT lµ nghiÖp vô chøa ®ùng c¸c cam kÕt vµ sù thi hµnh c¸c cam kÕt nµy phô thuéc vµo tuæi thä cña con ngêi.  Nh vËy BHNT lµ lo¹i h×nh BH b¶o ®¶m cho c¸c rñi ro cã liªn quan ®Õn tuæi thä cña con ngêi, BHNT cã ®èi tîng tham gia rÊt réng lín, bao gåm mäi ngêi ë c¸c løa tuæi kh¸c nhau. ë ViÖt Nam BHNT lµ lo¹i h×nh BH chØ liªn quan ®Õn c¸c sù kiÖn x¶y ra trong cuéc sèng con ngêi. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, c¸c bªn khi tham gia vµo lÜnh vùc BHNT ph¶i th«ng qua mét v¨n b¶n lµ hîp ®ång BHNT. Hîp ®ång BHNT lµ sù cam kÕt gi÷a hai bªn, theo ®ã bªn nhËn BH (CTBHNT) cã tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô chi tr¶ cho bªn ®îc BH khi cã c¸c sù kiÖn BH x¶y ra, cßn bªn ®îc BH cã tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô ®ãng phÝ BH nh tho¶ thuËn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.( lµ mét d¹ng hîp ®ång song vô). Trong hîp ®ång BHNT quy ®×nh râ quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn tham gia. BHNT lµ mét lo¹i cña BH con ngêi, nã cã ®Çy ®ñ ®Æc ®iÓm cña BH con ng- êi nãi chung vµ nã còng cã c¸c ®Æc ®iÓm riªng biÖt cña BHNT. b. ®Æc ®iÓm cña BHNT BHNT cã c¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau ®©y: BHNT võa mang tÝnh chÊt tiÕt kiÖm, võa mang tÝnh chÊt rñi ro. §Æc ®iÓm nµy lµ sù kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a BHNT vµ BH phi nh©n thä. Nh©n d©n tiÕt kiÖm khi mua BHNT kh¸c víi c¸c h×nh thøc tiÕt kiÖm kh¸c ë chç ngêi BH ®¶m b¶o tr¶ cho ngêi tham gia BH hay ngêi th©n cña hä mét sè tiÒn rÊt lín ngay c¶ khi hä míi tiÕt kiÖm ®îc mét kho¶n tiÒn nhá. Ta thÊy, sè tiÒn BH ®îc chi tr¶ khi hÕt h¹n hîp ®ång vµ khi khi ngêi ®îc BH sèng ®Õn mét ®é tuæi nhÊt ®Þnh th× sè tiÒn ®ã xem nh mét kho¶n tiÕt kiÖm ®Ó ®Çu t cho t¬ng lai, cßn khi ngêi ®îc BH kh«ng may gÆp rñi ro trong thêi h¹n BH ®îc Ên ®Þnh, ngêi ®îc hëng quyÒn lîi BH sÏ ®- îc nhËn nh÷ng kho¶n trî cÊp hay sè tiÒn BH tõ c«ng ty BH. Tøc lµ khi sù kiÖn BH x¶y ra th× c«ng ty BH ph¶i cã tr¸ch nhiÖm chi tr¶ sè tiÒn BH, kh«ng c¨n cø vµo sè phÝ ®ãng BH nhiÒu hay Ýt. BHNT ®¸p øng ®îc rÊt nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau cña ngêi tham gia BH. Víi BH phi nh©n thä chØ ®¸p øng ®îc mét môc ®Ých lµ gãp phÇn kh¾c phôc hËu qu¶ khi ®èi tîng tham gia gÆp sù cè, tõ ®ã gãp phÇn æn ®Þnh tµi chÝnh cho ngêi tham gia, th× BHNT l¹i ®¸p øng ®îc nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau nh: æn ®Þnh cuéc sèng khi giµ yÕu (b¶o hiÓm hu trÝ); gióp cho gia ®×nh mét sè tiÒn khi hä bÞ tö vong, lµ vËt thÕ chÊp ®Ó vay vèn ... BHNT cã c¸c lo¹i hîp ®ång BHNT rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p. sù ®a d¹ng vµ phøc t¹p nµy thÓ hiÖn ngay ë c¸c s¶n phÈm cña BHNT. Vµ mçi s¶n phÈm BHNT còng cã c¸c loµi kh¸c nhau, ch¼ng h¹n hîp ®ång BHNT hçn hîp cã c¸c hîp ®ång thêi h¹n 5 n¨m, 10 n¨m. Thêi h¹n trong hîp ®ång kh¸c nhau sÏ dÉn tíi sù kh¸c nhau vÒ sè tiÒn BH, phÝ BH, ph¬ng ph¸p ®ãng phÝ kh¸c nhau ... Ngay trong mét b¶n hîp ®ång th× mèi quan hÖ gi÷a c¸c bªn còng rÊt phøc t¹p. PhÝ trong BHNT chÞu t¸c ®éng tæng hîp cña rÊt nhiÒu nh©n tè v× vËy qu¸ tr×nh ®Þnh phÝ kh¸ phøc t¹p. Trong qu¸ tr×nh ®Þnh phÝ ph¶i c¨n cø vµo nhiÒu yÕu tè nh: - chi phÝ khai th¸c vµ qu¶n lý hîp ®ång. - ®é tuæi cña ngêi ®îc BH - Tuæi thä b×nh qu©n cña con ngêi. - Sè tiÒn BH - Thêi h¹n tham gia. - Tû lÖ l¹m ph¸t vµ thiÓu ph¸t cña ®ång tiÒn... BHNT cã sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi nhÊt ®Þnh. Ngoµi nh÷ng ®iÒu kiÖn KT – XH, m«i trêng ph¸p lý còng cã ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña BHNT Tæng hîp c¸c ®iÒu kiÖn KT – XH vµ ph¸p lý ¶nh hëng rÊt lín ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña BHNT. 2. T¸c dông cña BHNT: Lµ mét lo¹i cña BH con ngêi, BHNT cã ®Çy ®ñ t¸c dông cña BH con ngêi nãi chung nh: Gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng cho c¸c c¸ nh©n vµ gia ®×nh lµ chç dùa tinh thÇn cho ngêi ®îc BH. Gãp phÇn æn ®Þnh tµi chÝnh vµ s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp, t¹o lËp mèi quan hÖ gÇn gòi g¾n bã gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi s dông lao ®éng. Th«ng qua viÖc thu phÝ h×nh thµnh quü BH, quü nµy ®îc sö dông chñ yÕu vµo môc ®Ých båi thêng chi tr¶ vµ dù phßng. Khi nhµn rçi nã sÏ lµ nguån vèn ®Çu t h÷u Ých gãp phÇn ph¸t triÓn KT – XH. Lµ c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó huy ®éng nguån vèn nhµn rçi trong d©n c, thùc hµnh tiÕt kiÖm, chèng l¹m ph¸t. Gãp phÇn gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò x· héi nh: gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp, t¨ng vèn ®Çu t cho gi¸o dôc con c¸i, t¹o ra mét nÕp sèng tèt ®Ñp, tiÕt kiÖm cã kÕ ho¹ch... BHNT lµ lo¹i BH nh©n ®¹o nhÊt, nã cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn cuéc sèng hµng ngµy cña con ngêi. Nã cho phÐp chóng ta chuyÓn giao rñi ro cña m×nh cho c¸c c«ng ty BHNT nÕu ta sö dông s¶n phÈm BHNT. BHNT kh«ng chØ cã t¸c dông víi ngêi ®îc BH vµ gia ®×nh mµ nã cßn mang l¹i lîi Ých cho ngêi BH vµ c¶ x· héi. a. T¸c dông ®èi víi ngêi ®îc BH vµ gia ®×nh hä: Trong cuéc sèng hµng ngµy, con ngêi cã rÊt nhiÒu mèi lo, x· héi cµng ph¸t triÓn, tiÕn bé ®ßi hái b¶n th©n mçi ngêi ph¶i cã suy nghÜ, lo l¾ng vµ ®Æt kÕ ho¹ch lµm viÖc, lao ®éng còng nh häc tËp... ®Ó hoµ nhËp ®îc víi x· héi. Ngay c¶ lóc khoÎ m¹nh nçi lo vÒ tµi chÝnh cho con c¸i vµo ®¹i häc hay sinh c¬ lËp nghiÖp, nçi lo khi vÒ hu, hay chuÈn bÞ lËp gia ®×nh... lu«n lu«n tån t¹i trong mçi chóng ta. Råi nçi lo rñi ro bÊt ngê Ëp ®Õn, khoÎ m¹nh ®· ®µnh, n÷a lµ èm ®au, th¬ng tËt råi chÕt, ®· kh«ng kiÕm ®îc tiÒn cßn bao nhiªu chi phÝ ph¸t sinh. Kh«ng chØ ¶nh h- ëng ®Õn thu nhËp cña chÝnh ngêi ®ã, cßn ¶nh hëng ®Õn gia ®×nh vµ nh÷ng ngêi phô thuéc, ngoµi ra cßn ¶nh hëng ®Õn c¶ doanh nghiÖp (nÕu ®ã lµ mét trong nh÷ng ngêi chñ chèt). Kh«ng ai muèn nghÜ ®Õn c¸i chÕt nhng kh«ng ai biÕt ®îc nã sÏ ®Õn víi m×nh lóc nµo. BHNT ®· vµ ®ang ®îc triÓn khai tõ hµng tr¨m n¨m nay nh lµ mét ph¬ng thøc ®¶m b¶o ®Òn bï phÇn thu nhËp bÞ mÊt vµ c¸c chi phÝ ®Õn kú ph¶i tr¶ hay hËu qu¶ cña c¸i chÕt ®îc gi¶i quyÕt ngay lËp tøc, b»ng tiÒn mÆt vµ kh«ng ph¶i chÞu bÊt cø lo¹i thuÕ nµo. Kh¶ n¨ng cña BHNT lµ lµm viÖc nµy khi ®îc cÇn ®Õn nhÊt – lóc chÕt – nã cung cÊp phÇn nµo sù ®¶m b¶o vÒ tµi chÝnh cho hµng triÖu con ngêi trªn thÕ giíi ®îc nh ngµy h«m nay.  Chi phÝ ch«n cÊt vµ hËu sù. Khi mét ngêi chÕt, mét sè kho¶n cÇn ph¶i chi tr¶ nh vay thÕ chÊp, vay c¸ nh©n, nî mua xe..., ngoµi ra cßn mét sè chi phÝ liªn quan ®Õn ngêi chÕt nh viÖn phÝ, chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh ngoµi BHYT vµ c¸c chi phÝ mai t¸ng liªn quan. Riªng ë mét sè níc cã mét sè lo¹i thuÕ nh thuÕ ®¸nh vµo tµi s¶n thõa kÕ... V× vËy, BHNT cã thÓ cung cÊp tiÒn mÆt cÇn thiÕt ®Ó tr¶ cho tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ nµy. ë ViÖt Nam, tham gia BHNT gióp ngêi d©n cã mét kho¶n tiÒn ®Ó lo chi phÝ mai t¸ng còng nh gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn tiÒn b¹c sau khi chÕt.  Sù b¶o trî nh÷ng ngêi phô thuéc. Nh÷ng ngêi phô thuéc vÉn ph¶i ®îc æn ®Þnh cuéc sèng, vÉn ph¶i cã chi phÝ gia ®×nh ®Ó mua thøc ¨n, quÇn ¸o, c¸c kho¶n chi kh¸c liªn quan ®Õn cuéc sèng hµng ngµy cña hä. BHNT cã thÓ cung cÊp tiÒn ®Ó gióp c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh cho tíi khi hä t×m ®îc kÕ sinh nhai kh¸c hoÆc cã thªm thu nhËp.  Chi phÝ gi¸o dôc Mét trong nh÷ng môc tiªu hµng ®Çu cña nh÷ng bËc cha mÑ trªn thÕ giíi lµ cã ®ñ kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó göi con hä vµo c¸c trêng ®¹i häc, v× häc thøc lµ c¸i vèn quý nhÊt mµ cha mÑ cã thÓ giµnh cho con. Nh÷ng c¸i chÕt cña bè hoÆc mÑ ®ang lµm viÖc cã thÓ ®ång nghÜa víi viÖc gi¶m nguån thu nhËp cña gia ®×nh ¶nh hëng ®Õn viÖc häc cña con c¸i hä. BHNT gióp ®ì ®Ó ch¾c ch¾n tÝch luü ®îc kho¶n tiÒn ®¶m b¶o sù häc hµnh cho con c¸i. Cha mÑ cã thÓ tham gia BH dµi h¹n hoÆc BH hçn hîp cã thêi h¹n cã l·i ®Ó ®¸p øng tiÒn häc phÝ cho con c¸i hä häc ®¹i häc ngay c¶ khi hä cßn sèng.  Thu nhËp khi vÒ hu. HÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu cã nh÷ng chÝnh s¸ch, ch¬ng tr×nh ®Ó ®¶m b¶o cho c¸ nh©n cã thu nhËp khi vÒ hu. MÆc dï vËy, sè thu nhËp nµy thêng kh«ng ®ñ ®¶m b¶o cho mét ngêi hu trÝ. Hîp ®ång BHNT l©u dµi ®¶m nhiÖm hai vai trß. Thø nhÊt lµ BH rñi ro cho ngêi ®îc BH trong suèt thêi gian lµm viÖc. Sau ®ã tiÒn tiÕt kiÖm ®îc tÝch luü cã thÓ ®îc sö dông lµm nguån thu nhËp khi vÒ hu. b. T¸c ®éng tíi doanh nghiÖp, c¸ nh©n kinh doanh. BHNT c¸ nh©n ®¶m b¶o tr¶ mét kho¶n tiÒn ®Ó c«ng viÖc kinh doanh vÉn tiÕp tôc trong trêng hîp tö vong cña chñ doanh nghiÖp, ®èi t¸c hoÆc ngêi chñ chèt. Mét doanh nghiÖp còng cã thÓ dïng BHNT ®Ó ®¶m b¶o mét sè chÕ ®é ®·i ngé cho ngêi lµm c«ng. BHNT còng ®¶m b¶o sù tiÕp tôc kinh doanh cho doanh nghiÖp nÕu chñ doanh nghiÖp hoÆc nh÷ng nh©n vËt chñ chèt cña tæ chøc nµy chÕt. NÕu ngêi chñ doanh nghiÖp chÕt, cæ phÇn cña anh ta trong doanh nghiÖp sÏ trë thµnh mét phÇn tµi s¶n. TÊt c¶ tµi s¶n bao gåm c¶ nh÷ng tµi s¶n tõ ho¹t ®éng kinh doanh cña anh ta chuyÓn thµnh tµi s¶n thõa kÕ cña anh ta vµ tµi s¶n nµy ph¶i ®îc dïng ®Ó tr¶ c¸c kho¶n nî, kÓ c¶ nî kinh doanh. NÕu kh«ng ®ñ tr¶ nî, ngêi thùc hiÖn di chóc buéc ph¶i b¸n doanh nghiÖp víi kho¶n lç lín ®Ó cã ®îc sè tiÒn cÇn thiÕt tr¶ c¸c kho¶n nî. TÊt nhiªn, viÖc b¶n doanh nghiÖp víi bÊt cø gi¸ nµo sÏ bÞ lç rÊt lín so víi gi¸ trÞ thùc tÕ trªn thÞ trêng. ChÝnh v× vËy viÖc chuÈn bÞ tõ tríc mét hîp ®ång mua b¸n cã thÓ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò r¾c rèi liªn quan ®Õn c¸i chÕt ®ét ngét cña nhµ kinh doanh. Mét bªn ®ång ý b¸n toµn bé tµi s¶n vµ lîi nhuËn trong kinh doanh cho ®èi t¸c ®ång ý mua quyÒn lîi víi gi¸ ®Æc biÖt. NÕu nh©n viªn ( hoÆc thµnh viªn trong gia ®×nh ) kh«ng ®ñ tiÒn mua doanh nghiÖp th× BHNT lµ c¸ch phæ biÕn nhÊt ®Ó cung cÊp vèn ho¹t ®éng nµy. Nh©n viªn sÏ mua hîp ®ång BH nh©n m¹ng cña chñ së h÷u doanh nghiÖp. Anh ta võa lµ chñ hîp ®ång võa lµ ngêi tr¶ phÝ BH vµ lµ ng- êi hëng quyÒn lîi BH. STBH ®ñ ®Ó ngêi ®ã mua doanh nghiÖp. c. T¸c dông ®èi víi x· héi: Mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch ®Ó thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch tµi chÝnh cña mçi quèc gia lµ b¾t ®Çu ngay trong tõng gia ®×nh, v× mçi gia ®×nh lµ mét tÕ bµo cña x· héi. BHNT lµ mét trong nh÷ng ph¬ng thøc hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó thùc hiÖn huy ®éng tiÕt kiÖm c¸ nh©n. BHNT gióp cho b¶n th©n mçi ngêi d©n cã ý thøc tiÕt kiÖm, cã ý thøc ch¨m lo ®Õn t¬ng lai. BHNT còng t¹o nguån vèn ®Çu t dµi h¹n trong níc. BHNT lµ c¸ch thøc huy ®éng vèn ®Çu t kh¸ hiÖu qu¶ trong d©n c, kh«ng nh÷ng thÕ mµ c¸c hîp ®ång ®Çu BHNT l¹i lµ c¸c hîp ®ång dµi h¹n, ®iÒu ®ã ®ång nghÜa víi nguån vèn ®Çu t dµi h¹n trong níc. Ngay tõ khi ra ®êi, BHNT ®· thu hót ®îc mét lùc lîng lín lao ®éng trong x· héi, gãp phÇn gi¶i quyÕt phÇn nµo ®îc n¹n thÊt nghiÖp lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò bøc thiÕt cña x· héi ta hiÖn nay. I. S¬ lîc lÞch sö ph¸t triÓn cña bhnt 1. Trªn thÕ giíi Trong cuéc sèng hµng ngµy, mçi ngêi thêng gÆp nh÷ng rñi ro bÊt ngê khã lêng tríc ®îc. ChÝnh v× vËy, BH ra ®êi ®Ó chia sÎ rñi ro víi sè ®«ng vµ mét vµi ngêi trong sè hä g¸nh chÞu. Cã thÓ nãi trªn thÕ giíi BHNT ra ®êi tõ n¨m 1583, víi hîp ®ång ®Çu tiªn ®îc ký kÕt gi÷a ngêi ®îc BH lµ William Gybbon ë Lu©n §«n – Anh Quèc. Tuy nhiªn m·i cho ®Õn n¨m 1759, c«ng ty BHNT ®Çu tiªn míi ®îc thµnh lËp ë Ch©u Mü nhng chØ b¸n BH cho c¸c con chiªn nhµ thê. Ba n¨m sau, BHNT ®îc ph¸t triÓn réng r·i cho tÊt c¶ nh©n d©n do c«ng ty BHNT ®Çu tiªn cña Anh thµnh lËp n¨m 1762. Tõ ®ã ®Õn nay, hµng lo¹t c«ng ty BHNT ra ®êi, BHNT kh«ng chØ xuÊt hiÖn ë c¸c níc Ch©u ¢u, Ch©u Mü mµ cßn xuÊt hiÖn ë Ch©u ¸ : NhËt n¨m 1881; Hµn Quèc n¨m 1905; Singapore n¨m 1908...; Theo sè liÖu thèng kª n¨m 1990 trong 100% phÝ BHNT trªn thÕ giíi th×: - PhÝ BHNT ë Ch©u Mü chiÕm :34,8% - PhÝ BHNT ë Ch©u ¢u chiÕm :31,4% - PhÝ BHNT ë Ch©u ¸ chiÕm :33,8% Trong ®ã n¨m thÞ trêng BHNT lín nhÊt thÕ giíi lµ : NhËt, Mü, Anh, Ph¸p vµ §øc. BiÓu 1: Doanh thu phÝ BHNT mét sè níc n¨m 1994 STT Níc PhÝ BH( triÖu USD) ThÞ phÇn thÞ trêng(%) 1 NhËt 477.016 42,55 2 Mü 241.419 22,42 3 Anh 74.786 6,67 4 Ph¸p 69.741 6,62 5 §øc 51.400 4,58 BiÓu 2: C¬ cÊu phÝ BHNT n¨m 1994 Khu vùc Phi nh©n thä(%) Nh©n thä(%) Ch©u ¸ 25 75 B¾c mü 57 43 Ch©u ©u 50 50 Nam mü 80 20 Ch©u phi 29 71 C¸c khu vùc kh¸c 60 40 Tæng thÓ 42 57 2. ë ViÖt Nam a. Sù ra ®êi: ë viÖt Nam tríc n¨m 1975 ®· cã c«ng ty Hng ViÖt ( MiÒn Nam ViÖt Nam) ®· triÓn khai lo¹i h×nh b¶o hiÓm “BHNT” vµ ho¹t ®éng trong thêi gian ng¾n chØ 1 – 2 n¨m. §Õn n¨m 1987, Tæng c«ng ty B¶o HiÓm ViÖt Nam (B¶o ViÖt) ®· tæ chøc nghiªn cøu ®Ò tµi “BHNT vµ viÖc vËn dông vµo ViÖt Nam” vµ ®Õn n¨m 1990 B¶o ViÖt ®· triÓn khai nghiÖp vô “B¶o hiÓm sinh m¹ng c¸ nh©n – mét lo¹i h×nh ng¾n h¹n cña B¶o HiÓm nh©n thä” Sau mét thêi gian nghiªn cøu, ngµy 20/03/1996 Bé Tµi ChÝnh ®· ký QuyÕt ®Þnh sè 281/TC/TCNH, cho phÐp Tæng c«ng ty B¶o HiÓm ViÖt Nam triÓn khai 2 lo¹i h×nh BHNT lµ: - BHNT cã thêi h¹n 5 n¨m, 10 n¨m. - BHNT trÎ em ( an sinh gi¸o dôc). b. Sù ph¸t triÓn Víi h¬n 4 n¨m ho¹t ®éng, BHNT cßn qu¸ míi mÎ trªn thÞ trêng ViÖt Nam. Tuy nhiªn, ngay khi ra ®êi BHNT ®· cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn víi tèc ®é kh¸ nhanh. §Õn hÕt th¸ng 12 n¨m 1996 C«ng ty BHNT ®· tËp huÊn vµ híng dÉn triÓn khai víi 1256 hîp ®ång vµ sè phÝ thu gÇn 1 tû VN§. Mét n¨m sau, 31/12/1997 cã 39/42 c«ng ty tõ B×nh ThuËn trë ra triÓn khai BHNT víi sè hîp ®ång khai th¸c ®îc lµ 25.937 hîp ®ång, ®a tæng sè hîp ®ång ®ang cã hiÖu lùc cña c«ng ty ®ang qu¶n lý lªn ®Õn 35.558 hîp ®ång víi doanh thu gÇn 20 tû VN§. HiÖn nay, BHNT ®ang ®îc ®¸nh gi¸ lµ ph¸t triÓn nhÊt ë miÒn B¾c ViÖt Nam, vµ sÏ ph¸t triÓn m¹nh h¬n n÷a trong t¬ng lai v× doanh thu cña nghiÖp vô nµy rÊt lín. §Þnh híng ph¸t triÓn ®Õn n¨m 2010: - Doanh thu : 6.000 ®Õn 10.000 tû VN§. - Tû träng: 50% trªn tæng phÝ BH toµn thÞ trêng. II. C¸c lo¹i h×nh bhnt & néi dung c¬ b¶n cña hîp ®ång bhnt 1. C¸c lo¹i h×nh BHNT BHNT ®¸p øng rÊt nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau cña ngêi tham gia, cã thÓ nãi ®Ó ®¸p øng vµ tho¶ m·n c¸c nhu cÇu cña ngêi tham gia, ngêi BH ph¶i thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm BHNT, thùc chÊt lµ ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i hîp ®ång BHNT. Trong thùc tÕ cã 3 lo¹i h×nh BHNT: - BH trong trêng hîp tö vong - BH trong trêng hîp sèng - BHNT hçn hîp. 1.1. B¶o hiÓm trong trêng hîp tö vong: §©y lµ lo¹i h×nh phæ biÕn nhÊt trong BHNT vµ ®îc chia thµnh 2 nhãm: a) BH tö kú cßn gäi lµ BH t¹m thêi( hay BH sinh m¹ng cã thêi h¹n) §îc ký kÕt BH cho c¸i chÕt x¶y ra trong thêi gian ®· quy ®Þnh cña hîp ®ång. NÕu c¸i chÕt x¶y ra trong thêi h¹n hîp ®ång th× ngêi BH ph¶i cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n sè tiÒn BH cho ngêi thô hëng quyÒn lîi BH ®îc chØ ®Þnh. Ta thÊy BH tö kú cã ®Æc ®iÓm: - Thêi h¹n x¸c BH ®Þnh. - Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi mang tÝnh t¹m thêi. - Møc phÝ BH thÊp v× kh«ng ph¶i lËp quü tiÕt kiÖm cho ngêi ®- îc BH. BH tö kú ®îc ®a d¹ng ho¸ thµnh c¸c lo¹i h×nh sau ®©y: + BH tö kú cè ®Þnh: Cã møc thu phÝ BH vµ STBH cè ®Þnh, kh«ng thay ®æi trong suèt thêi gian cã hiÖu lùc cña hîp ®ång. + BH tö kú cã thÓ t¸i tôc: Cã thÓ ®îc t¸i tôc vµo ngµy kÕt thóc hîp ®ång vµ kh«ng yªu cÇu cã thªm b»ng chøng nµo vÒ søc khoÎ cña ng- êi ®îc BH, nhng cã sù giíi h¹n vÒ ®é tuæi,( phÝ t¨ng lªn t¹i lóc t¸i tôc v× ®é tuæi cña ngêi ®îc BH t¨ng). + BH tö kú cã thÓ chuyÓn ®æi: Cho phÐp ngêi ®îc BH cã sù lùa chän chuyÓn ®æi 1 phÇn hay toµn bé hîp ®ång thµnh 1 hîp ®ång BHNT trän ®êi hay BHNT hçn hîp t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã khi hîp ®ång ®ang cßn hiÖu lùc. + BH tö kú gi¶m dÇn: §©y lµ lo¹i h×nh BH mµ cã 1 bé phËn cña STBH gi¶m hµng n¨m theo mét møc ®é quy ®Þnh. Bé phËn nµy gi¶m tíi 0 vµo cuèi thêi h¹n cña hîp ®ång. + BH tö kú t¨ng dÇn: PhÝ BH sÏ t¨ng dÇn theo STBH vµ ph¶i dùa trªn tuæi t¸c cña ngêi ®îc BH khi t¸i tôc hîp ®ång. + BH thu nhËp gia ®×nh. + BH thu nhËp gia ®×nh t¨ng dÇn. + BH tö kú cã ®iÒu kiÖn: §iÒu kiÖn ë ®©y lµ viÖc thanh to¸n trî cÊp chØ ®îc thùc hiÖn khi ngêi ®îc BH bÞ chÕt ®ång thêi ngêi thô hëng quyÒn lîi BH ®îc chØ ®Þnh trong hîp ®ång ph¶i cßn sèng. b) BHNT trän ®êi (BH trêng sinh) Lo¹i h×nh BH nµy cam kÕt chi tr¶ cho ngêi thô hëng BH mét sè tiÒn BH ®· ®îc Ên ®Þnh tríc trªn hîp ®ång. Khi ngêi ®îc BH chÕt vµo bÊt cø lóc nµo kÓ tõ ngµy ký kÕt hîp ®ång. Ph¬ng ch©m cña ngêi BH ë ®©y lµ “BH ®Õn khi chÕt”. Cã mét sè trêng hîp lo¹i h×nh BH nµy cßn ®¶m b¶o chi tr¶ cho ngêi ®îc BH ngay c¶ khi hä sèng ®Õn 100 tuæi. Víi lo¹i h×nh BHNT trßn ®êi hiÖn nay thêng cã c¸c lo¹i hîp ®ång sau: + BHNT trän ®êi phi lîi nhuËn: Lo¹i nµy cã møc phÝ vµ STBH cè ®Þnh suèt cuéc ®êi. V× vËy khi thanh to¸n STBH cho ngêi thô hëng kh«ng cã lîi nhuËn ®îc chia. + BHNT trän ®êi cã tham gia chia lîi nhuËn: T¬ng tù nh lo¹i BH trªn nhng khi thanh to¸n STBH cho ngêi thô hëng quyÒn lîi hä ®îc chia mét phÇn lîi nhuËn nh ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång. + BHNT trän ®êi ®ãng phÝ liªn tôc: Lo¹i nµy yªu cÇu ngêi ®îc BH ®ãng phÝ liªn tôc cho tíi khi chÕt. + BHNT trän ®êi ®ãng phÝ mét lÇn: Lµ lo¹i h×nh BH mµ ngêi ®- îc BH chØ ®ãng phÝ mét lÇn khi ký hîp ®ång, cßn ngêi BH ph¶i ®¶m b¶o chi tr¶ bÊt cø lóc nµo khi c¸i chÕt cña ngêi ®îc BH xuÊt hiÖn. + BHNT trän ®êi quy ®Þnh sè lÇn ®ãng phÝ BH: Lo¹i nµy kh«ng ®ßi hái ngêi ®îc BH ph¶i ®ãng phÝ liªn tôc hay mét lÇn, mµ quy ®Þnh râ sè n¨m ®ãng phÝ BH. 1.2. BH trong trêng hîp sèng( cßn gäi lµ BH sinh kú) Thùc chÊt cña lo¹i h×nh BH nµy lµ ngêi BH cam kÕt chi tr¶ nh÷ng kho¶n tiÒn ®Òu ®Æn trong mét kho¶n thêi gian x¸c ®Þnh hay trong suèt cuéc ®êi ngêi tham gia BH. Nªu ngêi ®îc BH chÕt tríc ngµy ®Õn h¹n thanh to¸n th× sÏ kh«ng ®- îc chi tr¶ bÊt kú mét kho¶n tiÒn nµo. Nh vËy lµ c¸c kho¶n trî cÊp ®Þnh kú chØ ®îc b¾t ®Çu thanh to¸n vµo 1 ngµy Ên ®Þnh vµ chØ ®îc tr¶ khi ngêi ®îc BH cßn sèng. Còng cã mét sè c«ng ty BH cßn ¸p dông c¸c ®iÒu kho¶n bæ sung ®Ó hoµn phÝ BH cho ngêi thô hëng quyÒn lîi BH khi ngêi ®îc BH bÞ tö vong. Lo¹i h×nh BH nµy rÊt phï hîp víi nh÷ng ngêi khi vÒ hu hay nh÷ng ngêi kh«ng ®îc hëng trî cÊp hu trÝ tõ BHXH ®Õn ®é tuæi t¬ng øng víi tuæi vÒ hu ®¨ng ký tham gia, ®Ó ®îc hëng nh÷ng kho¶n trî cÊp ®Þnh kú hµng th¸ng. V× vËy tªn gäi “BH tiÒn trî cÊp hu trÝ”, “BH tiÒn hu”, “Niªn kim nh©n thä”... ®îc c¸c c«ng ty BH vËn dông linh ho¹t. 1.3. BHNT hçn hîp. Lµ BH c¶ trong trêng hîp ngêi ®îc BH bÞ tö vong hay cßn sèng. YÕu tè tiÕt kiÖm vµ rñi ro ®an xen nhau v× thÕ nã ®îc ¸p dông réng r·i ë hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi. VËy ta thÊy BHNT hçn hîp cã c¸c ®Æc ®iÓm sau ®©y: + Sè tiÒn BH ®îc tr¶ khi: HÕt h¹n hîp ®ång hay ngêi ®îc BH bÞ tö vong trong thêi h¹n hîp ®ång. + Thêi h¹n BH x¸c ®Þnh. + PhÝ BH thêng ®ãng ®Þnh kú vµ kh«ng thay ®æi trong suèt thêi h¹n BH. + Cã thÓ chia l·i th«ng qua ®Çu t phÝ BH vµ còng cã thÓ ®îc hoµn phÝ khi kh«ng cã ®iÒu kiÖn tiÕp tôc tham gia. Khi triÓn khai BHNT hçn hîp c¸c c«ng ty BH cã thÓ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nµy b»ng c¸c hîp ®ång cã thêi h¹n kh¸c nhau, hîp ®ång phi lîi nhuËn, cã lîi nhuËn vµ c¸c hîp ®ång kh¸c tuú theo t×nh h×nh thùc tÕ. 1.4. C¸c ®iÒu kho¶n bæ sung Khi triÓn khai c¸c lo¹i h×nh BHNT, nhµ BH cßn nghiªn cøu ®a ra c¸c ®iÒu kho¶n bæ sung ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu ®a d¹ng cña ngêi d©n. Th«ng thêng cã c¸c ®iÒu kho¶n bæ sung sau ®©y hay ®îc vËn dông. + §iÒu kho¶n bæ sung BH n»m viÖn vµ phÉu thuËt: Nhµ BH cam kÕt tr¶ c¸c chi phÝ n»m viÖn vµ phÉu thuËt cho ngêi ®îc BH khi hä bÞ èm ®au, th¬ng tÝch. NÕu nh ngêi ®ã tù g©y ra th¬ng tÝch, tù tö, mang thai vµ sinh në... th× kh«ng ®îc hëng quyÒn lîi BH. + §iÒu kho¶n bæ sung BH tai n¹n: Nh»m trî gióp chi phÝ trong ®iÒu trÞ th¬ng tËt tõ ®ã bï ®¾p sù mÊt m¸t hay gi¶m thu nhËp do bÞ chÕt hay bÞ th¬ng tÝch cho ngêi ®îc BH. Nh÷ng trêng hîp tù th¬ng, tai n¹n do nghiÖn rîu, ma tuý...sÏ kh«ng ®îc hëng quyÒn lîi BH. + §iÒu kho¶n bæ sung BH søc khoÎ: Thùc chÊt cña ®iÒu kho¶n nµy lµ nhµ BH sÏ cam kÕt thanh to¸n khi ngêi ®îc BH m¾c c¸c chøng bÖnh hiÓm nghÌo nh: - §au tim. - Ung th. - Suy gan. - Suy h« hÊp. Ngoµi ra cßn cã c¸c ®iÒu kho¶n bæ sung kh¸c nh: hoµn phÝ BH, miÔn thanh to¸n phÝ khi bÞ tai n¹n, th¬ng tËt... nh»m t¨ng tÝnh hÊp dÉn ®Ó thu hót ngêi tham gia. 2. Néi dung c¬ b¶n cña hîp ®ång BHNT. - Kh¸i niÖm: Hîp ®ång BHNT lµ sù cam kÕt gi÷a hai bªn theo ®ã bªn nhËn BH ( c«ng ty BH) cã tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô chi tr¶ cho bªn ®îc BH khi cã c¸c sù kiÖn BH x¶y ra cßn bªn ®îc BH cã tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô ®ãng phÝ BH nh ®· tho¶ thuËn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §©y lµ 1 hîp ®ång d©n sù song vô, mçi bªn tham gia ®Òu cã quyÒn vµ nghÜa vô ®èi víi nhau.  Bªn nhËn BH chÝnh lµ c¸c c«ng ty BHNT. Khi cam kÕt nhËn BH, tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña c«ng ty lµ chi tr¶ STBH khi cã sù kiÖn BH x¶y ra víi ngêi ®îc BH ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång. Sù kiÖn BH trong BHNT thêng bao gåm: + Tö vong. + Sèng ®Õn mét ®é tuæi nhÊt ®Þnh. + Th¬ng tËt. + HÕt h¹n hîp ®ång. Bªn nhËn BH kh«ng ®îc huû bá hay thay ®æi c¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång vµ còng kh«ng ®îc khiÕu n¹i ®ßi phÝ BH.  Bªn ®îc BH trong hîp ®ång BHNT cã thÓ lµ ba ngêi sau:  Ngêi ®îc BH lµ ngêi mµ sinh m¹ng vµ cuéc sèng cña hä ®îc BH theo c¸c ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång. Ngêi ®îc b¶o hiÓm cã thÓ lµ ngêi ®· trëng thµnh hoÆc cha ®ñ tuæi thµnh niªn ph¶i th«ng qua ngêi ®¹i diÖn hîp ph¸p ®øng vµ ký hîp ®ång.  Ngêi tham gia BH lµ ngêi ®øng ra yªu cÇu BH, tho¶ thuËn vµ ký kÕt hîp ®ång. Ngêi tham gia BH b¾t buéc ph¶i lµ ngêi cã n¨ng lùc ph¸p lý ®Çy ®ñ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Ngêi tham gia BH lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm nép phÝ vµ cã quyÒn yªu cÇu huû hîp ®ång BH. Ngêi tham gia BH cã thÓ lµ ngêi ®îc BH vµ còng cã thÓ kh«ng ph¶i lµ ngêi ®îc BH. Ta thÊy ngêi tham gia BH vµ ngêi ®îc BH lµ hai ngêi kh¸c nhau chØ khi ngêi ®îc BH cha ®ñ tuæi thµnh niªn hoÆc trong c¸c hîp ®ång BH theo nhãm.  Ngêi ®îc hëng quyÒn lîi BH lµ ngêi ®îc nhËn STBH hoÆc c¸c kho¶n trî cÊp do c«ng ty BH thanh to¸n nh ®· nªu trong hîp ®ång. §©y lµ ngêi do ngêi tham gia BH chØ ®Þnh. NÕu viÖc chØ ®Þnh kh«ng râ rµng, STBH ®îc gi¶i quyÕt theo luËt thõa kÕ. Ngêi ®îc hëng quyÒn lîi BH thêng lµ ngêi ®îc BH, chØ lµ ngêi kh¸c khi ngêi ®îc BH chÕt. X¸c ®Þnh râ ngêi ®îc hëng quyÒn lîi BH lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng ®Ó tr¸nh ®îc nh÷ng tranh chÊp, khiÕu n¹i. - Hîp ®ång BHNT rÊt ®a d¹ng do c¸c c«ng ty BH thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu phong phó cña ngêi tham gia. §èi tîng BHNT lµ tÊt c¶ nh÷ng ngêi tõ 1 tuæi ( trßn 12 th¸ng tuæi) ®Õn trßn 60 tuæi. Ngêi tham gia BH cã thÓ tham gia bÊt kú mét lo¹i h×nh BH nµo theo yªu cÇu vµ nguyÖn väng cña m×nh. Khi tham gia BH ngêi tham gia ph¶i viÕt giÊy yªu cÇu BH. GiÊy yªu cÇu BH lµ 1 bé phËn cña hîp ®ång BH. Trong giÊy nµy ngêi tham gia BH ph¶i kª khai ®Çy ®ñ: - Tªn tuæi. - Giíi tÝnh. - Chç ë. - T×nh tr¹ng søc khoÎ... C¨n cø vµo giÊy yªu cÇu BH c«ng ty BH quyÕt ®Þnh cã nhËn BH hay kh«ng. GiÊy nµy ph¶i ®îc lu trong hå s¬ mçi hîp ®ång BH. C¸c quy ®Þnh trong hîp ®ång BH cã nhiÒu ®iÓm kh¸c nhau ë mçi níc. Hîp ®ång BHNT cã thÓ thay ®æi theo yªu cÇu cña ngêi tham gia BH. VÝ dô: BH tö kú cè ®Þnh cã thÓ chuyÓn thµnh 1 hîp ®ång BHNT trêng sinh;... Tuy nhiªn cÇn thÊy r»ng sù chuyÓn ®æi nµy kh«ng nh»m môc ®Ých trôc lîi BH. Ngêi tham gia rÊt quan t©m ®Õn khÝa c¹nh sau khi tham gia BHNT v× nh÷ng lý do nµo ®ã mµ kh«ng cßn kh¶ n¨ng ®ãng phÝ tiÕp tôc vµ huû hîp ®ång th× cã ®îc hëng quyÒn lîi g× kh«ng? C©u hái nµy ®îc tr¶ lêi: hä sÏ nhËn l¹i ®îc 1 sè tiÒn nµo ®ã gäi lµ gi¸ trÞ hoµn l¹i ( hay gi¸ trÞ gi¶i íc ) nhng víi ®iÒu kiÖn: ° Trong hîp ®ång hay ®¬n BH ®· cã sù chØ râ vÒ gi¸ trÞ gi¶i íc tõng n¨m 1 c¸ch ®Çy ®ñ. ° Trong hîp ®ång ®· cã mét phÇn dù phßng phÝ ®ñ lín do c«ng ty BH tÝnh to¸n. Tuy nhiªn trong mét sè lo¹i hîp ®ång BHNT nh: hîp ®ång tö vong cã kú h¹n x¸c ®Þnh, hîp ®ång cã STBH tr¶ sau... viÖc hoµn phÝ kh«ng ®îc thùc hiÖn. - Hîp ®ång BHNT lµ hîp ®ång dµi h¹n v× vËy chñ yÕu ®îc ký kÕt víi tõng c¸ nh©n. ViÖc ký kÕt theo nhãm rÊt Ýt vµ nÕu cã th× chñ yÕu lµ lo¹i h×nh BH tö vong cã kú h¹n x¸c ®Þnh.  Trªn ®©y lµ c¸c néi dung c¬ b¶n cña hîp ®ång BHNT nhng ®Ó hîp ®ång BHNT ®i vµo thùc tÕ th× c¸c bªn ph¶i tham gia ký kÕt hîp ®ång. Tuy nhiªn, khi tham gia ký kÕt hîp ®ång c¸c bªn ph¶i chó ý c¸c quy ®Þnh sau ®©y: ٧ HiÖu lùc cña hîp ®ång: Thêng ®îc tÝnh tõ ngµy nép phÝ BH ®Çu tiªn. Ngµy nép phÝ BH ®Çu tiªn ph¶i ®îc ghi chÐp thèng nhÊt vµ chÝnh x¸c trong c¶ ho¸ ®¬n thu phÝ vµ c¶ giÊy yªu cÇu BH... Hîp ®ång buéc ph¶i ®îc ký kÕt gi÷a nh÷ng ngêi cã ®ñ n¨ng lùc ph¸p lý. ٧ Tuæi cña ngêi ®îc BH hay ngêi tham gia BH c¨n cø vµo tuæi trong giÊy khai sinh, chøng minh th, hé chiÕu hay hå s¬ hé khÈu. C¨n cø vµo ngµy sinh trong c¸c lo¹i giÊy tê nµy ®Ó tÝnh ®é tuæi ®îc nhËn BH. Th«ng thêng c¸c c«ng ty BH vËn dông 2 c¸ch tÝnh tuæi :  TÝnh tuæi theo ngµy sinh nhËt ngay sau ngµy b¾t ®Çu ®îc nhËn BH.  TÝnh tuæi s¸t víi ngµy sinh nhËt. ٧ LuËt vµ nh÷ng v¨n b¶n díi luËt vÒ BH thêng quy ®Þnh lo¹i trõ nh÷ng tr- êng hîp sau ®©y trong trêng hîp tö vong, c«ng ty BHNT kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm chi tr¶  Ngêi ®îc BH tù tö.  Ngêi ®îc BH bÞ kÕt ¶n tö h×nh.  Ngêi ®îc thô hëng quyÒn lîi BH cè ý g©y ra tö vong cho ngêi ®îc BH.  ChiÕn tranh, néi chiÕn g©y ra c¸i chÕt cho ngêi ®îc BH ( rñi ro nµy thêng cã nh÷ng tho¶ thuËn riªng). ٧ Sè tiÒn BH gi¶m ®i: khi hîp ®ång cã hiÖu lùc trong 1 thêi gian nµo ®ã ( cã thÓ lµ 1 n¨m hay 2 n¨m trë lªn) ngêi tham gia BH cã thÓ duy tr× hîp ®ång miÔn phÝ víi sè tiÒn BH gi¶m ®i. ٧ Nh÷ng quy ®Þnh vÒ nép phÝ BH: Trong BHNT, phÝ BH cã thÓ nép theo th¸ng, quý, n¨m hoÆc ®ãng 1 lÇn. ViÖc ®a d¹ng ho¸ thêi h¹n nép phÝ ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi tham gia BHNT cã kÕ ho¹ch sö dông ng©n s¸ch gia ®×nh hîp lý. Ngµy ®Þnh kú thu phÝ ®îc c¸c ®¹i lý ký tho¶ thuËn víi ngêi tham gia. ٧ Thñ tôc tr¶ tiÒn BH: Khi cã c¸c sù kiÖn x¶y ra nh quy ®Þnh trong hîp ®ång, ngêi ®îc hëng quyÒn lîi BH ph¶i th«ng b¸o cho c«ng ty BH biÕt vÒ t×nh tr¹ng ngêi ®îc BH, ®Þa chØ vµ nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt kh¸c, sau ®ã hoµn tÊt hå s¬ khiÕu n¹i vµ nép cho c«ng ty hoÆc ngêi ®¹i diÖn cña c«ng ty. Sau mét thêi gian quy ®Þnh, c«ng ty BHNT sÏ tr¶ tiÒn BH vµ tiÒn l·i, tiÒn thëng (nÕu cã) cho ngêi ®îc hëng quyÒn lîi BH. PhÇn II Thùc tr¹ng triÓn khai vµ ph¬ng híng ph¸t triÓn BHNT ë viÖt nam I. Thùc tr¹ng triÓn khai bhnt ë viÖt nam XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm ®¹o phËt: Con ngêi lµ vèn quý nhÊt nªn BH con ng- êi xuÊt hiÖn ë ViÖt Nam tõ rÊt sím. Ngay díi thêi Ph¸p thuéc ®· cã vµi chÕ ®é BHXH ®èi víi c«ng nh©n: n¨m 1918 thùc hiÖn chÕ ®é ®èi víi c«ng nh©n tµn tËt; n¨m 1920 thùc hiÖn BH èm ®au... ë miÒn B¾c nh÷ng ngêi lµm viÖc cho Ph¸p ®· ®îc BH vµ mét sè giai ®o¹n ®· ®îc hëng quyÒn lîi cña hîp ®ång BHNT - c¸c hîp ®ång nµy ®Òu do c«ng ty bh cña Ph¸p trùc tiÕp thùc hiÖn.Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ - x· héi. Tæng c«ng ty BH ViÖt Nam – B¶o ViÖt ( tiÒn th©n lµ c«ng ty BH ViÖt Nam ) ra ®êi ngµy17/12/1964 vµ chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng ngµy 15/01/195. Trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn, B¶o ViÖt t¨ng cêng më réng c¸c nghiÖp vô BH còng nh ngµy cµng ®a d¹ng ho¸ c¸c nghiÖp vô cña m×nh ®Æc biÖt lµ nghiÖp vô BH con ngêi. N¨m 1996, B¶o ViÖt lµ doanh nghiÖp ®Çu tiªn triÓn khai dÞch vô BHNT t¹i ViÖt Nam víi sù h×nh thµnh c«ng ty BHNT ( tªn gäi lµ BHNT Hµ Néi). Ngay tõ n¨m 1987, B¶o ViÖt ®· cã ®Ò tµi “BHNT vµ viÖc vËn dông vµo ViÖt Nam”. Trong ®Ò tµi nµy nhãm nghiªn cøu ®· tæng hîp nh÷ng lý thuyÕt c¬ b¶n mµ ngµnh BHNT trªn thÕ giíi ®· ¸p dông ®ång thêi ph©n tÝch nh÷ng ®iÒu kiÖn triÓn khai BHNT vµo ®iÒu kiÖn KT – XH VN nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 80. ViÖc triÓn khai BHNT lóc ®ã lµ cha phï hîp v× ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cña níc ta lóc ®ã cã: + Tû lÖ l¹m ph¸t cao, kh«ng æn ®Þnh. + Thu nhËp cña ®¹i bé phËn d©n c cßn thÊp. + Cha cã m«i trêng ®Ó cho c«ng ty BH ho¹t ®éng. + Cha cã m«i trêng ph¸p lý trong lÜnh vùc BHNT... Bíc sang thËp kû 90, trong c¬ chÕ thÞ trêng ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i hinh kinh doanh BH phôc vô cho nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi lµ mét ®ßi hái thiÕt thùc. XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn æn ®Þnh, gãp phÇn khai th¸c mäi tiÒm n¨ng trong níc phôc vô ®Çu t ph¸t triÓn, thùc hiÖn chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ 1991 – 2000 cña ®Êt níc. Trong giai ®o¹n nµy, kinh tÕ ViÖt Nam ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi t¨ng lªn râ nÐt, nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn t¬ng ®èi æn ®Þnh. §ã lµ ®iÒu kiÖn quan träng cã thÓ triÓn khai nghiÖp vô BHNT, thªm vµo ®ã m«i trêng ®Çu t cña níc ta ®· cã nhiÒu thuËn lîi, d©n sè níc ta l¹i ®«ng ( kho¶ng 80 triÖu ngêi ). ChÝnh tõ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸ch quan nh thÕ BHNT ®· chÝnh thøc ®îc triÓn khai s©u réng trong c¶ níc víi viÖc ra ®êi cña c«ng ty BHNT trùc thuéc B¶o ViÖt, tiÕp ®Õn lµ c¸c c«ng ty BHNT níc ngoµi nh: + C«ng ty BHTNNN Chinfon – Manulife (6/1999) + C«ng ty TNNN - BHNT Prudential (10/99) + Liªn doanh BHNT gi÷a B¶o Minh vµ Jardine CMG(3/2000) + C«ng ty BH quèc tÕ AIA (8/2000) Nh vËy cïng víi sù giao lu vµ ph¸t triÓn kinh tÕ víi c¸c níc trªn thÕ giíi ®· gãp phÇn lµm cho thÞ trêng BHNT ë ViÖt Nam trë nªn s«i ®éng, t¹o søc c¹nh tranh lín gi÷a c¸c s¶n phÈm cña c¸c c«ng ty BHNT trong níc vµ níc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Ngµy 20/03/1996 Bé Tµi ChÝnh ®· ký quyÕt ®Þnh sè 282/Q§TC cho phÐp B¶o ViÖt triÓn khai 2 lo¹i h×nh BHNT mang tÝnh tiÕt kiÖm ë ViÖt Nam ®ã lµ: - BHNT cã thêi h¹n - An sinh gi¸o dôc. C«ng ty C¸c s¶n phÈm chÝnh C¸c s¶n phÈm bæ sung B¶o ViÖt +BH vµ tiÕt kiÖm 5-10 n¨m. + BH th¬ng tËt toµn bé vÜnh +An sinh gi¸o dôc. viÔn do tai n¹n. +BH trän ®êi +BH chi phÝ phÉu thuËt. +Niªn kim nh©n thä. +BH sinh kú thuÇn tuý. +BH tö kú. B¶o Minh - CMG +BH hçn hîp. +BH tö kú. +BH trÎ em. +BH chÕt, th¬ng tËt do tai +BH hu trÝ. n¹n. +BH miÔn phÝ. +BH miÔn phÜ trong trêng hîp th¬ng tËt do tai n¹n. Prudential +Phó trêng an. +BHNT cã kú h¹n. +Phó tÝch luü an khang. +BH tõ bá thu phÝ. +Phó tÝch luü gi¸o dôc. +BH chÕt tµn tËt do tai n¹n. +Phó tÝch luü ®Þnh kú. +BH chÕt do tai n¹n. +Phó hoµ nh©n an. AIA +BH tö kú t¸i tôc hµng n¨m. +BH miÔn phÝ cho ngêi tham +BHNT hçn hîp tr¶ nhiÒu gia. lÇn cã ®iÒu chØnh thêi h¹n +BH tö vong do tai n¹n. 15 n¨m. +BH tö vong vµ th¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn do tai n¹n. +BH th¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn... Víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi æn ®Þnh, thªm vµo ®ã l¹i cã 1 m«i trêng ph¸p lý v÷ng ch¾c ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho BHNT ViÖt Nam cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn v÷ng ch¾c. Tõ n¨m 1989 vÒ tríc, B¶o ViÖt lµ c«ng ty BH duy nhÊt ë ViÖt Nam triÓn khai BHNT. HiÖn nay, ngoµi B¶o ViÖt cßn cã c¸c c«ng ty kh¸c nh Prudential, Chinfon... B¶o ViÖt NT Hµ Néi lµ c«ng ty ®Çu tiªn cña B¶o ViÖt, ®ång thêi lµ c«ng ty ®Çu tiªn triÓn khai cung cÊp c¸c s¶n phÈm BHNT trªn thÞ trêng ViÖt Nam theo quyÕt ®Þnh sè 568/TC/Q§/TCCB ngµy 22/06/1996 cña Bé Trëng BTC. B¶o ViÖt NT Hµ Néi chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng ngµy 01/08/1996. Víi kho¶ng thêi gian 5 n¨m cã thÓ lµ mét qu·ng thêi gian dµi víi sù nghiÖp cña mét c¸ nh©n nµo ®ã nhng l¹i lµ mét kho¶ng thêi gian rÊt ng¾n ®Ó ®¸nh gi¸ sù thµnh c«ng, trëng thµnh vµ lín m¹nh cña 1 lÜnh vùc míi. Tõ sau khi chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng BVNTHN ®· cã mét sù kÕt hîp tèi u gi÷a uy tÝn vµ kinh nghiÖm quý b¸u cña ngêi cha ( B¶o ViÖt ) víi søc m¹nh vµ sù linh ®éng cña tuæi trÎ. ChÝnh v× vËy c«ng ty ®· ®¹t ®îc nh÷ng bíc ph¸t triÓn nhanh vµ v÷ng ch¾c. BVNT cã hai hÖ thèng b¸n s¶n phÈm: + Mét lµ hÖ thèng m¹ng líi cña 53 c«ng ty BH phi nh©n thä trùc thuéc BV trong toµn quèc, ho¹t ®éng nh hÖ thèng céng t¸c viªn cña c«ng ty BVNT. + Hai lµ hÖ thèng ®¹i lý chuyªn nghiÖp trùc tiÕp t¹i c«ng ty. Ngoµi ra cßn cã mét sè c¬ quan nh: Bu chÝnh ViÔn Th«ng, B¸o Hoa Häc Trß vµ c¸c c¬ quan ë trung t©m HN ký kÕt hîp ®ång céng t¸c viªn víi BVNT. Víi kho¶ng thêi gian ho¹t ®éng ng¾n ngñi nhng BVNT ®· t×m ®îc chç ®øng cña m×nh trªn thÞ trêng vµ dÇn dÇn tù kh¼ng ®Þnh m×nh. Mét ®iÒu ®¸ng nãi ë ®©y lµ BHNT lµ mét lÜnh vùc míi, tõ chç ®a sè ngêi d©n cßn c¶m thÊy hÕt søc míi mÎ vÒ BHNT nhng ®Õn nay cã rÊt nhiÒu ngêi tham gia BHNT vµ tõ thùc tÕ triÓn khai BHNT cho thÊy ngêi d©n ViÖt Nam kh«ng thê ¬ víi BHNT mµ tr¸i l¹i hä ®· cã sù ®¸nh gi¸ cao tÝnh x· héi cña lo¹i h×nh BH nµy. Theo tê Th«ng tin ho¹t ®éng sè 3/2001 cho thÊy nh÷ng thµnh tùu cña BVNTHN nh: + T¨ng trëng doanh thu ®¹t møc rÊt cao vµ ®îc duy tr× æn ®Þnh qua c¸c n¨m. Riªng trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001, t¨ng trëng doanh thu ®¹t møc 147% so víi cïng kú n¨m 2000. Dù kiÕn ®Õn th¸ng 8 n¨m 2001, doanh thu n¨m 2001 cña BVNT HN sÏ ®¹t tíi con sè 100 tû ®ång. HiÖn t¹i, c«ng ty ®· ®îc trªn 70.000 kh¸ch hµng göi g¾m sù tin tëng vµ tham gia. + M¹ng líi khai th¸c ph¸t triÓn nhanh vµ phñ kh¾p c¸c ®Þa bµn d©n c. Ngµy míi thµnh lËp c«ng ty chØ cã 31 ®¹i lý vµ 1 chi nh¸nh t¹i Thµnh phè HCM. §Õn nay c«ng ty ®· cã 20 phßng ®¹i lý BHNT khu vùc víi gÇn 1000 c¸n bé khai th¸c ®îc tuyÓn chän vµ ®µo t¹o kü lìng ®ang ho¹t ®éng tÝch cùc t¹i tÊt c¶ c¸c quËn, huyÖn, thµnh phè, phôc vô mäi nhu cÇu vÒ BHNT cña nh©n d©n tõ ®« thÞ ®Õn c¸c vïng n«ng th«n xa x«i. Bªn c¹nh ®ã lµ sù ph¸t triÓn vÒ c¬ së vËt chÊt h¹ tÇng cña c«ng ty, hÖ thèng phÇn mÒm qu¶n lý hîp ®ång mét c¸ch khoa häc,... Víi nh÷ng con sè trªn ®· ph¶n ¸nh ®îc phÇn nµo sù ph¸t triÓn cña BHNTHN còng nh thÞ trêng BHNT nãi chung.