Môc lôc Môc lôc.......................................................................1 Lêi më ®Çu................................................................3 Ch¬ng I......................................................................5 Tæng quan vÒ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù.................5 cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3...............................5 I. kh¸i niÖm chung vÒ tr¸ch nhiÖm d©n sù vµ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù............................................................................. ...................................5 1. Tr¸ch nhiÖm d©n sù............................................5 2. C¸c yÕu tè lµm ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù........6 3. B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù..............................7 II. Sù cÇn thiÕt triÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3........9 1. §Æc ®iÓm vµ tÝnh n¨ng ®éng cña xe c¬ giíi..........9 2. Sù cÇn thiÕt ph¶i triÓn khai nghiÖp vô b¶o hÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3......................................................................... 10 3. Cë së h×nh thµnh tÝnh b¾t buéc cña b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3....12 4. T¸c dông cña b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba...................................13 III. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3 ............................................................................. 14 1. §èi tîng b¶o hiÓm vµ ph¹m vi b¶o hiÓm...............14 2. PhÝ b¶o hiÓm vµ ph¬ng ph¸p tÝnh phÝ................18 3. Hîp ®ång b¶o hiÓm...........................................21 4. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm båi thêng cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm.........................................24 Ch¬ng II...................................................................29 Thùc tr¹ngtriÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3 t¹i c«ng ty b¶o hiÓm x¨ng dÇu..........................................................29 I. Vµi nÐt vÒ c«ng ty b¶o hiÓm x¨ng dÇu...................29 1. Qóa tr×nh h×nh thµnh.......................................29 2. C¸c nghiÖp vô triÓn khai t¹i PJICO.......................31 3. C¬ cÊu tæ chøc.................................................32 4. Mét sè kÕt qu¶ mµ PJICO ®¹t ®îc tõ khi thµnh lËp 34 1 II. Thùc tÕ triÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi víi ngêi thø 3 t¹i c«ng ty b¶o hiÓm PJICO.............................................................36 1. C«ng t¸c khai th¸c.............................................36 2. C«ng t¸c ®Ò phßng vµ h¹n chÕ tæn thÊt..............47 3. C«ng t¸c gi¸m ®Þnh båi thêng..........................511 4. §¸nh gi¸ t×nh h×nh kinh doanh nghiÖp vô qua mét sè n¨m...............................................................588 CH¦¥NG III................................................................63 Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3 t¹i PJICO....................................63 I. ®¸nh gi¸ thuËn lîi vµ khã kh¨n c«ng ty cña c«ng ty 63 1. Nh÷ng thuËn lîi.................................................63 2. Khã kh¨n c¬ b¶n cña PJICO................................63 II. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cö chñ xe c¬ giíi ®«Ý víi ngêi thø 3 t¹i PJICO.............................65 1. Môc tiªu vµ ph¬ng híng trong thêi gian tíi.............65 2. Mét sè kiÕn nghÞ...............................................67 KÕt luËn...................................................................74 Tµi liÖu tham kh¶o.....................................................75 2 Lêi më ®Çu Nhu cÇu ®i l¹i ®· tõ l©u lµ mét nhu cÇu thiÕt yÕu cña con ngêi. Nhu cÇu nµy cµng cã xu híng t¨ng nªn cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ x· héi, cña tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt. Ngµy nay víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ vÒ sè l- îng, còng nh chñng lo¹i c¸c ph¬ng tiÖn vËn t¶i c¬ giíi ®· dem l¹i cho con ngêi mét ph¬ng thøc vËn chuyÓn thuËn tiÖn nhanh gän vµ tiÕt kiÖm Tuy nhiªn sù ph¸t triÓn mét c¸ch nhanh chãng ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng giao th«ng ®êng bé ngµy cµng trë nªn phøc t¹p. Sù ph¸t triÓn bÊt hîp lý gi÷a møc ®é t¨ng nhanh cña c¸c ph¬ng tiÖn c¬ giíi víi tèc ®é ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng giao th«ng cïng víi viÖc thiÕu ý thøc cña nh÷ng ngêi tham gia giao th«ng ®· lµm cho tai n¹n giao th«ng x¶y ra ngµy cµng nhiÒu vµ møc ®é ngµy cµng nghiªm träng g©y thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n, tÝnh m¹ng cho c¸ nh©n, còng nh toµn x· héi §Ó gi¶m bít nh÷ng thiÖt h¹i ®ã nh»m b¶o d¶m an toµn cho x· héi ®ång thêi b¶o vÖ lîi Ých trong ho¹t ®éng kinh doanh, c«ng ty b¶o hiÓm ptrolimex gäi t¾t lµ PJICO ®· triÓn khai lo¹i h×nh b¶o hiÓm (B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ gíi ®èi víi ngêi thø ba). B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù lµ nghiÖp vô b¶o hiÓm quan träng nã thùc hiÖn hai môc tiªu: - Thùc hiÖn tèt nghÞ ®Þnh 115/1997/N§/CP vÒ viÖc quy ®Þnh vÒ chÕ ®é b¶o hiÓm b¾t buéc tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi, lîi Ých 3 chÝnh ®¸ng vµ hîp ph¸p cho nh÷ng ngêi thiÖt h¹i vÒ th©n thÓ vµ tµi s¶n cho chñ xe c¬ giíi g©y ra ®ång thêi gióp chñ xe kh¾c phôc hËu qu¶ - §ãng gãp kh«ng nhá trong tæng doanh thu h»ng n¨m cña c«ng ty PJICO lµ mét c«ng ty cæ phÇn ho¹t ®éng trªn thÞ tr- êng b¶o hiÓm ®îc 7 n¨m nhng hä ®· sím kh¼ng ®Þnh ®îc m×nh trªn thÞ trêng b¶o hiÓm phi nh©n thä. NghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba t¹i c«ng ty ®· kh«ng ngõng ph¸t triÓn, nã ®ãng gãp kh«ng nhá vµo tæng doanh thu h»ng n¨m cña c«ng ty vµ kh«ng ngõng n©ng cao uy tÝn cña c«ng ty trªn thÞ trêng b¶o hiÓm. Tuy vËy trong thc tÕ kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng khã kh¨n còng nh nh÷ng thiÕu xãt trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, triÓn khai tõ kh©u khai th¸c ®Õn kh©u gi¸m ®Þnh båi th- êng. Qua thùc tÕ ho¹t ®éng cña c«ng ty, nhËn thøc ®îc vai trß to lín cña nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖn d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi th ba, sau thêi gian thùc tËp t¹i v¨n phßng khu vùc VII em ®· chän ®Ò tµi: “NghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3 t¹i c«ng ty b¶o hiÓm cæ phÇn Petrolimex thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p”. KÕt cÊu ®Ò tµi gåm cã 3 ch¬ng: Ch¬ng I: Tæng quan vÒ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3. 4 Ch¬ng II: Thùc tr¹ng triÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3 t¹i c«ng ty b¶o hiÓm x¨ng dÇu PJICO Ch¬ng III Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi t¹i c«ng ty b¶o hiÓm PJICO Ch¬ng I Tæng quan vÒ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3 I. kh¸i niÖm chung vÒ tr¸ch nhiÖm d©n sù vµ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù 1. Tr¸ch nhiÖm d©n sù Ngµy nay mäi ho¹t ®éng cña c¸ nh©n ®Òu ph¶i tu©n thñ theo nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt, ph¸p luËt sÏ c«ng nhËn vµ b¶o vÖ lîi Ých chÝnh ®¸ng cho mäi ngêi. Mét khi nh÷ng lîi Ých nay bÞ x©m ph¹m th× hä cã quyÒn ®ßi hái sù båi thêng vµ sù bï ®¾p hîp lý XuÊt ph¸t tõ viÖc cÇn thiÕt b¶o vÖ lîi Ých chÝnh ®¸ng trªn nh÷ng quy t¾c ®· ®îc thÓ chÕ hãa thµnh mét chÕ tµi cña ph¸p luËt d©n sù ®ã lµ tr¸ch nhiÖm d©n sù vµ nã b¾t buéc mäi c«ng d©n ph¶i tu©n thñ Tr¸ch nhiÖm d©n sù lµ tr¸ch nhiÖm ph¸t sinh do vi ph¹m nghÜa vô d©n sù. Trong ®ã nghÜa vô d©n sù chÝnh lµ viÖc mµ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× mét hoÆc nhiÒu chñ thÓ kh«ng ®îc lµm hoÆc b¾t buéc lµm mét hµnh ®éng nµo ®ã ®èi víi mét hoÆc nhiÒu chñ thÓ kh¸c. Ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù mµ kh«ng thùc hiÖn ®Çy 5 ®ñ hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®óng nghÜa vô ®ã th× ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi ngêi bÞ h¹i vµ tríc ph¸p luËt. Nh×n chung th× tr¸ch nhiÖm d©n sù lµ tr¸ch nhiÖm båi thêng vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn. Trong ®ã tr¸ch nhiÖm båi thêng vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn lµ tr¸ch nhiÖm båi th- êng nh÷ng tæn thÊt vËt chÊt thùc tÕ, tÝnh ®îc thµnh tiÒn do bªn vi ph¹m nghÜa vô d©n sù g©y ra bao gåm tæn thÊt vÒ tµi s¶n, chi phÝ ng¨n chÆn thiÖt h¹i, thu nhËp thùc tÕ bÞ gi¶m sót. Ngêi thiÖt h¹i vÒ tinh thÇn ®èi víi ngêi kh¸c do x©m pham ®Õn tÝnh m¹ng søc kháe, danh dù, uy tÝn cña ngêi kh¸c th× ngoµi viÖc chÊm døt hµnh vi vi ph¹m cßn ph¶i båi thêng mét kho¶n tiÒn cho ngêi bÞ h¹i Trong ph¸p luËt d©n sù th× ngoµi viÖc g©y ra thiÖt h¹i ®èi víi ngêi bÞ h¹i cßn ph¶i do hµnh vi vã lçi cña chñ thÓ míi ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù 2. C¸c yÕu tè lµm ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù 2.1. §Æc ®iÓm cña tr¸ch nhiÖm d©n sù Tr¸ch nhiÖm d©n sù mang ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc ®iÓm chung cña lo¹i h×nh tr¸ch nhiÖm ph¸p lý Thø nhÊt: Tr¸ch nhiªm d©n sù ®îc coi lµ mét biÖn ph¸p cìng chÕ cña ph¸p luËt ®îc thÓ hiÖn díi d¹ng tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn nghÜa vô d©n sù vµ tr¸ch nhiÖm båi th- êng thiÖt h¹i nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cho bªn bÞ h¹i 6 Thø hai: Cïng víi c¸c biÖn ph¸p cìng chÕ thi hµnh nghÜa vô d©n sù nã sÏ ®em l¹i cho ngêi thùc hiÖn nghÜa vô d©n sù nh÷ng hËu qu¶ bÊt lîi Thø ba: Tr¸ch nhiÖm d©n sù do c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cña nhµ níc thùc thi theo tr×nh tù vµ thñ tôc nhÊt ®Þnh ®èi víi nh÷ng ngßi cã hµnh vi tr¸i ph¸p luËt g©y thiÖt h¹i cho ngêi kh¸c nhng cha ®ñ ®Ó chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù tríc ph¸p luËt 2.2. C¸c yÕu tè lµm ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù Theo quy ®Þnh cña cña ph¸p luËt th× nh÷ng trêng hîp mµ tháa m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y sÏ ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù : - Ph¶i cã thiÖt h¹i thùc tÕ cña bªn bÞ h¹i - Ph¶i cã lçi cña ngêi g©y ra thiÖt h¹i - Ph¶i cã mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a lçi vµ thiÖt h¹i thùc tÕ Tr¸ch nhiÖm d©n sù bao gåm tr¸ch nhiÖm d©n sù trong vµ ngoµi hîp ®ång Tr¸ch nhiÖm d©n sù theo hîp ®ång ph¸t sinh trªn c¸c c¬ së nh÷ng tháa thuËn gi÷a c¸c bªn trong hîp ®ång. Nh vËy tr¸ch nhiÖm d©n sù theo hîp ®ång chØ ph¸t sinh khi c¸c bªn cã nh÷ng mèi quan hÖ r»ng buéc tõ tríc vµ cã c¸c quan hÖ trùc tiÕp ®Õn hîp ®ång ký kÕt, liªn quan ®Õn chñ thÓ ký kÕt hîp ®ång, hä ®Òu lµ nh÷ng ngêi cã ®Çy ®ñ n¨ng lùc hµnh vi. Nã kh¸c víi tr¸ch nhiÖm d©n sù 7 ngoµi hîp ®ång chñ thÓ g©y ra cã thÓ lµ do ngêi hoÆc sóc vËt… Bëi vËy tr¸ch nhiÖm båi thêng còng cã sù kh¸c nhau, liªn quan ®Õn nh÷ng ngêi ®¹i diÖn hîp ph¸p hÆc chñ së h÷u (®èi víi vËt vµ gia sóc). §©y chÝnh lµ ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a tr¸ch nhiÖm d©n sù trong vµ ngoµi hîp ®ång. ViÖc ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù thêng lµ bÊt ngê vµ kh«ng ai cã thÓ lêng tríc ®îc. NhiÒu nh÷ng trêng hîp thiÖt h¹i vît qu¸ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña c¸ nh©n, tæ chøc Do vËy c¸c c¸ nh©n còng nh c¸c tæ chøc ®· t×m mäi c¸c biÖn ph¸p ®Ó h¹n chÕ vµ kiÓm so¸t tæn thÊt nh: - Tù chÞu rñi ro - NÐ tr¸nh rñi ro - B¶o hiÓm Tuy nhiªn biÖn ph¸p u viÖt nhÊt, tèt nhÊt lµ c¸c c¸ nh©n còng nh c¸c tæ chøc nªn mua b¶o hiÓm. Qua ®ã c¸c c¸ nh©n chuyÓn giao rñi ro cho nhµ b¶o hiÓm, bï l¹i c¸c c¸ nh©n ph¶i ®ãng cho nhµ b¶o hiÓm mét kho¶n phÝ vµ nhµ b¶o hiÓm sÏ cam kÕt båi thêng cho ngêi ®îc b¶o hiÓm khi sù kiÖn b¶o hiÓm x¶y ra. 3. B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù lµ mét lo¹i h×nh b¶o hiÓm mµ nguêi b¶o hiÓm cam kÕt båi thêng phÇn tr¸ch nhiÖm d©n sù cña ngêi b¶o hiÓm theo c¸ch thøc vµ h¹n møc ®· ®îc hai bªn tháa thuËn trong hîp ®ång víi ®iÒu 8 kiÖn ngêi tham gia b¶o hiÓm ph¶i ®ãng mét kho¶n phÝ t- ¬ng øng Môc ®Ých cña ngêi tham gia chÝnh lµ chuyÓn giao phÇn tr¸ch nhiÖm d©n sù cña m×nh mµ chñ yÕu lµ tr¸ch nhiÖm båi thêng NghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù ra ®êi tõ rÊt sím vµ ngµy cµng ph¸t triÓn. HiÖn nay cã rÊt nhiÒu c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm nh : - B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3 - B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi hµnh kh¸ch trªn xe - B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ tÇu biÓn - B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm ®èi víi hµng hãa vËn chuyÓn trªn xe - B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm ®èi víi s¶n phÈm vµ cña chñ lao ®éng ®èi víi ngêi lao ®éng MÆc dÇu cã rÊt nhiÒu nghiÖp vô b¶o hiÓm d©n sù nhng mçi nghiÖp vô ®Òu mang nh÷ng ®Æc ®iÓm chung cña b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù : Thø nhÊt: §èi tîng b¶o hiÓm mang tÝnh trõu tîng. §ã chÝnh lµ tr¸ch nhiÖm hay nghÜa vô båi thêng. H¬n n÷a tr¸ch nhiÖm lµ bao nhiªu l¹i kh«ng x¸c ®Þnh ®îc ngay ë lóc tham gia b¶o hiÓm. Møc ®é thiÖt h¹i thêng x¸c ®Þnh 9 dùa trªn møc ®é lçi cña ngêi g©y ra vµ møc ®é thiÖt h¹i cña bªn thø ba. Thø hai: B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù thêng ®îc thùc hiÖn díi h×nh thøc b¾t buéc Thø ba: Ph¬ng thøc b¶o hiÓm cã thÓ lµ cã hoÆc kh«ng cã giíi h¹n Bëi v× thiÖt h¹i tr¸ch nhiÖm d©n sù cha x¸c ®Þnh ®îc ngay t¹i thêi ®iÓm tham gia b¶o hiÓm vµ thiÖt h¹i nµy cã thÓ sÏ lµ rÊt lín. Bëi vËy ®Ó n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña ngêi tham gia b¶o hiÓm th× c¸c c«ng ty b¶o hiÓm thêng ®a ra c¸c h¹n møc tr¸ch nhiÖm, tøc lµ møc båi thêng bÞ giíi h¹n bëi sè tiÒn b¶o hiÓm Tuy vËy còng cã mét sè nghiÖp vô b¶o hiÓm l¹i kh«ng ¸p dông h¹n møc tr¸ch nhiÖm. H×nh thøc b¶o hiÓm nµy khiÕn c¸c nhµ b¶o hiÓm kh«ng x¸c ®Þnh ®îc møc ®é thiÖt h¹i cña c¸c rñi ro, kh«ng x¸c ®Þnh ®îc sè tiÒn b¶o hiÓm v× vËy tr¸ch nhiÖm båi thêng chÝnh lµ toµn bé tr¸ch nhiÖm ph¸t sinh cña ngêi ®îc b¶o hiÓm. ThÕ nhng lo¹i b¶o hiÓm nµy rÊt dÔ ®Èy c¸c c«ng ty vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n. Do vËy khi nhËn b¶o hiÓm kh«ng cã giíi h¹n th× c¸c c«ng ty ph¶i sö dông c¸c biÖn ph¸p nh»m ph©n t¸n rñi ro ®Ó b¶o vÖ m×nh. 10 II. Sù cÇn thiÕt triÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3 1. §Æc ®iÓm vµ tÝnh n¨ng ®éng cña xe c¬ giíi Xe c¬ giíi lµ tÊt c¶ c¸c lo¹i xe ho¹t ®éng trªn ®êng bé b»ng chÝnh nh÷ng ®éng c¬ cña m×nh vµ ®îc phÐp lu hµnh trªn l·nh thæ cña mçi quèc gia. Xe c¬ giíi chiÕm mét sè lîng lín vµ cã mét vÞ trÝ quan träng trong ngµnh giao th«ng vËn t¶i, mét ngµnh kinh tÕ cã ¶nh hëng tíi tÊt c¶ c¸c ngµnh nã lµ mét sîi d©y kÕt nèi c¸c mèi quan hÖ lu th«ng hµng hãa gi÷a c¸c vïng, gi÷a trong vµ ngoµi níc t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ vµ phôc vô nhu cÇu ®i l¹i cña nh©n d©n. Ngµy nay vËn chuyÓn b»ng xe c¬ giíi lµ h×nh thøc vËn chuyÓn phæ biÕn vµ sö dông réng r·i trong nÒn kinh tÕ quèc d©n Xe c¬ giíi cã tÝnh u ®iÓm lµ tÝnh c¬ ®éng cao vµ linh ho¹t cã thÓ di chuyÓn trªn ®Þa bµn phøc t¹p, tèc ®é cao vµ chi phÝ t¬ng ®èi lµ thÊp. Tuy vËy vÊn ®Ò an toµn ®ang lµ vÊn ®Ò lín ®ang ®îc ®Æt ra ®èi víi lo¹i h×nh vËn chuyÓn nµy. §©y lµ h×nh thøc vËn chuyÓn cã møc ®é nguy hiÓm lín, kh¶ n¨ng x¶y ra tai n¹n lµ rÊt cao do sè lîng ®Çu xe dµy ®Æc, ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i, bÊt cËp vÒ chÊt lîng. H¬n n÷a hÖ thèng ®êng x¸ ngµy cµng xuèng cÊp l¹i kh«ng ®îc tu söa kÞp thêi. §ã chÝnh lµ nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn c¸c vô tai n¹n giao th«ng g©y thiÖt h¹i lín vÒ ngêi vµ cña cho nh©n d©n g©y mÊt trËt tù an toµn x· héi. 11 2. Sù cÇn thiÕt ph¶i triÓn khai nghiÖp vô b¶o hÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3 Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c¸c ph¬ng tiÖn c¬ giíi mét mÆt ®em l¹i cho con ngêi mét h×nh thøc vËn chuyÓn thuËn tiÖn nhanh chãng kÞp thêi, gi¸ rÎ vµ phï hîp víi ®¹i ®a sè c d©n viÖt nam hiÖn nay. ChØ tÝnh riªng viÖt nam hiÖn nay trong vßng h¬n 10 n¨m qua c¸c ph¬ng tiÖn c¬ giíi ®· cã møc t¨ng trëng kh¸ cao ®Æc biÖt lµ m« t« : Tõ n¨m 1990 ®Õn n¨m 2001 b×nh qu©n h»ng n¨m ph¬ng tiÖn c¬ giíi ®êng bé t¨ng 17,8% trong ®ã « t« t¨ng 7,6% , xe m¸y xÊp xØ b»ng 19,5%. N¨m 2000 so víi n¨m 1990 ph¬ng tiÖn c¬ giíi ®êng bé t¨ng 4,5 lÇn, « t« t¨ng 2,14 lÇn, xe m¸y t¨ng 4,64 lÇn. Mét ®Æc ®iÓm vÒ c¬ cÊu ph¬ng tiÖn c¬ giíi ®êng bé níc ta lµ sè lîng xe m¸y chiÕm 91% tæng sè ph¬ng tiÖn c¬ giíi ®êng bé vµ tuy møc ®é t¨ng trëng cao nhng nh×n chung møc c¬ giíi hãa lµ vÉn cßn thÊp so víi c¸c níc trong khu vùc. HiÖn nay ViÖt Nam cã 75 xe trªn 1000 d©n trong khi Th¸i Lan cã 190 xe trªn 1000 d©n, Malaixia 340 xe trªn 1000 d©n. Tû lÖ xe cò n¸t cã ®iÒu kiÖn an toµn thÊp chiÕm tû träng lín vµ tæng sè xe ®îc kiÓm ®Þnh so víi tæng sè xe ®ang lu hµnh cßn qu¸ thÊp Theo c¸c chuyªn gia trong thËp kû tíi ph¬ng tiÖn c¬ giíi níc ta vÉn t¨ng cao. Møc t¨ng trëng theo dù b¸o theo GDP th× cø mçi n¨m khi GDP t¨ng 1% th× tæng lîng vËn 12 t¶i t¨ng tõ 1,2% ®Õn 1,5% ®Æc biÖt lµ n¨m 2006 khi chóng ta më cöa vµ thùc hiÖn c¸c cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ ®iÒu nµy sÏ dÉn tíi mét lîng xe khæng lå sÏ ®îc nhËp vµo ViÖt Nam víi gi¸ rÎ phï hîp víi tói tiÒn ngêi d©n §èi lËp víi tèc ®é gia t¨ng cña c¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng. Tèc ®é ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng giao th«ng cßn nhiÒu h¹n chÕ. Theo sè liÖu thèng kª cho thÊy n¨m 1998 c¶ níc cã 106.134 km ®êng bé th× chØ cã kho¶ng 28,7% lµ ®îc gi¶i nhùa nhng chÊt lîng kÐm vµ ngµy cµng xuèng cÊp trÇm träng. Còng tõ sù ph¸t triÓn bÊt hîp lý nµy ®· lµm cho t×nh h×nh tai n¹n giao th«ng cã xu híng ngµy cµng t¨ng. Theo sè liÖu thèng kª cña côc c¶nh s¸t th× trung b×nh mçi ngµy x¶y ra 33 vô tai n¹n xe c¬ giíi, lµm chÕt 20 ngêi vµ bÞ th¬ng 35 ngêi, cha kÓ thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn. Sè vô tai n¹n giao th«ng n¨m sau cao h¬n n¨m tríc lµ 22,5%, sè ngêi bÞ chÕt vµ th¬ng trong n¨m cao h¬n n¨m tríc lÇn lît lµ 27,78% vµ 30,6%. §iÓm ®¸ng lu ý ë d©y chÝnh lµ tai n¹n xe c¬ giíi lu«n chiÕm tû lÖ cao trong c¸c lo¹i h×nh giao th«ng vËn t¶i, chiÕm 93,7% vÒ sè vô, 94,13% vÒ sè ngêi chÕt, vµ 98,8% sè ngêi bÞ th¬ng §Êt níc ta còng nh nhiÒu níc trªn thÕ giíi ®Òu ph¶i ®èi mÆt víi t×nh tr¹ng tai n¹n giao th«ng, ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng thiÖt h¹i vÒ ngêi vµ cña mµ c¸c chñ ph¬ng tiÖn vµ ngêi thiÖt h¹i ph¶i g¸nh chÞu. Lµm thÕ nµo ®Ó kh¾c 13 phôc dîc nh÷ng thiÖt h¹i vµ n©ng cao tr¸ch hniÖm cña c¸c chñ ph¬ng tiÖn. Tõ xa ®Õn nay con ngêi ®· t×m ra c¸c biÖn ph¸p kiÓm so¸t rñi ro vµ tµi trî rñi ro thÕ nhng biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt lµ tham gia b¶o hiÓm.ViÖc tham gia b¶o hiÓm sÏ thµnh lËp nªn mét quü tµi chÝnh, quü nµy sÏ chi tr¶ cho c¸c ®èi tîng tham gia b¶o hiÓm khi cã sù kiÖn b¶o hiÓm x¶y ra nh»m gióp ®ì ngêi bÞ h¹i æn ®Þnh cuéc sèng. Nh vËy nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3 ra ®êi ®· ®¸p øng nhu cÇu cña toµn x· héi vµ còng lµ ®iÒu mong muèn thiÕt tha cña c¸c chñ ph¬ng tiÖn. 3. Cë së h×nh thµnh tÝnh b¾t buéc cña b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3 Nh»m n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña chñ ph¬ng tiÖn xe c¬ giíi, b¶o vÖ quyÒn lîi cña n¹n nh©n ngµy 10/3/88 H§BT ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh 30/H§BT vÒ viÖc quy ®Þnh chÕ ®é b¶o hiÓm b¾t buéc ®èi víi tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3. Ngµy 17/12/1997 ChÝnh phñ ban hµnh nghÞ ®iÞnh 115/N§/CP trong ®ã quy ®Þnh râ chñ xe c¬ giíi, kÓ c¶ chñ xe lµ ngêi níc ngoµi cã giÊy phÐp lu hµnh xe trªn l·nh thæ ViÖt Nam ®Òu ph¶i tham gia b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3 t¹i c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm trong níc. Së dÜ nhµ níc ta quy ®Þnh tÝnh b¾t buéc cña nghiÖp vô nµy lµ do: 14 Thø nhÊt: §ã lµ nh»m b¶o vÖ nh÷ng quyÒn lîi hîp ph¸p cña nh÷ng ngêi bÞ thiÖt h¹i do lçi cña c¸c chñ ph¬ng tiÖn g©y ra, ®ång thêi còng lµ b¶o vÖ lîi Ých cña toµn x· héi Thø hai: ViÖc quy ®Þnh b¾t buéc cßn n©ng cao tr¸ch nhiÖm trong viÖc ®iÒu khiÓn xe, gióp cho c¸c c¬ quan qu¶n lý sè lîng ®Çu xe ®ang lu hµnh vµ thèng kª ®Çy ®ñ c¸c vô tai n¹n, còng nh nh÷ng nguyªn nh©n cña nã ®Ó cã c¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng vµ h¹n chÕ tæn thÊt mét c¸ch cã hiÖu qu¶ Thø ba: TÝnh b¾t buéc cßn xuÊt ph¸t tõ viÖc thi hµnh nghiªm tóc nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt, thùc hiÖn tèt nghÜa vô d©n sù chñ yÕu lµ nghÜa vô båi thêng ®· ®îc quy ®Þnh trong bé luËt d©n sù, thÓ hiÖn sù c«ng minh vµ c«ng b»ng cña ph¸p luËt 4. T¸c dông cña b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba 4.1. §èi víi chñ xe B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña cñ xe c¬ giíi kh«ng chØ cã vai trß to lín ®èi víi ngêi bÞ h¹i mµ cßn c¶ x· héi, nã lµ tÊm l¸ ch¾n v÷ng ch¾c cho chñ xe khi tham gia giao th«ng - Nã t¹o t©m lý yªn t©m, tho¶i m¸i, tù tin khi ®iÒu khiÓn c¸c ph¬ng tiÖn tham gia giao th«ng 15 - Båi thêng chñ ®éng kÞp thêi cho c¸c chñ xe khi ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù gãp phÇn phôc håi l¹i tinh thÇn, æn ®Þnh s¶n suÊt, ph¸t huy quyÒn tù chñ vÒ tµi vÒ chÝnh, tr¸nh thiÖt h¹i kinh tÕ cho chñ xe - Cã t¸c dông gióp chñ xe cã ý thøc trong viÖc ®Ò phßng vµ h¹n chÕ tæn thÊt b»ng c¸ch tham gia b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3. - Gãp phÇn xoa dÞu bít c¨ng th¼ng gi÷a chñ xe vµ ngêi bÞ h¹i 4.2. §èi víi ngêi thø ba. - Nhµ b¶o hiÓm sÏ båi thêng nh÷ng thiÖt h¹i cho n¹n nh©n mét c¸ch nhanh chãng kÞp thêi, kh«ng phô thuéc vµo t×nh tr¹ng tµi chÝnh cña chñ xe - Gióp ngêi thø ba æn ®Þnh tµi chÝnh vµ tinh thÇn 4.3. §èi víi x· héi - Tõ c«ng t¸c gi¸m ®Þnh båi thêng. Mçi c«ng ty b¶o hiÓm sÏ thèng kª c¸c rñi ro vµ nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra rñi ro ®Ó tõ ®ã ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng vµ h¹n chÕ tæn thÊt - Lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy cßn gãp phÇn lµm gi¶m nhÑ g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch nhµ níc, ®ång thêi gãp phÇn t¨ng thu cho ng©n s¸ch Nh vËy víi t c¸ch lµ mét nghiÖp vô b¶o hiÓm mang tÝnh b¾t buéc nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù 16 cña chñ xe c¬ giíi víi ngêi thø 3 võa mang tÝnh kinh tÕ, võa mang tÝnh x· héi, thÓ hiÖn tinh thÇn t¬ng th©n t¬ng ¸i, tÝnh nh©n v¨n, nh©n ®¹o cao c¶. Méi lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh tÝnh kh¸ch quan còng nh tÝnh b¾t buéc cña nghiÖp vô nµy. III. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3 1. §èi tîng b¶o hiÓm vµ ph¹m vi b¶o hiÓm 1.1. §èi tîng b¶o hiÓm B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña cñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3 lµ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm båi thêng cña l¸i xe, chñ xe khi ph¬ng tiÖn ®i vµo ho¹t ®éng g©y thiÖt h¹i cho ngêi thø 3. Nh vËy ®èi tîng ë ®©y chÝnh lµ phÇn tr¸ch nhiÖm d©n sù, tr¸ch nhiÖm båi thêng cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi nh÷ng hËu qu¶ tÝnh ®îc b»ng tiÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt khi chñ ph¬ng tiÖn g©y tai n¹n lµm thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng tµi s¶n, tinh thÇn cho bªn thø 3. Tuy nhiªn cÇn lu ý r»ng bªn thø 3 trong b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3 lµ nh÷ng ngêi trùc tiÕp bÞ thiÖt h¹i do hËu qu¶ cña c¸c vô tai n¹n ngo¹i trõ: - L¸i, phô xe, nguêi lµm c«ng cho chñ xe - Nh÷ng ngêi mµ l¸i xe ph¶i nu«i dìng nh cha mÑ, vî, chång, con c¸i - Hµnh kh¸ch ®i trªn xe 17 - Tµi s¶n t trang hµnh lý cña nh÷ng ngêi nãi trªn - C¸c kho¶n ph¹t mµ chñ xe, l¸i xe ph¶i g¸nh chÞu §èi tîng ®îc b¶o hiÓm kh«ng x¸c ®Þnh ®îc tõ tríc chØ khi nµo lu hµnh xe g©y tai n¹n cã ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3 th× ®èi tîng míi ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ. C¸c ®iÒu kiÖn ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3 bao gåm: - Cã thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n, tÝnh m¹ng hay søc kháe cña bªn thø 3 - Chñ xe ph¶i cã hµnh vi tr¸i ph¸p luËt. Cã thÓ do v« t×nh hay hay cè ý mµ l¸i xe vi ph¹m luËt giao th«ng ®êng bé hoÆc lµ vi ph¹m c¸c quy ®Þnh kh¸c cña nhµ níc - Ph¶i cã mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a lçi vµ thiÖt h¹i thùc tÕ - Chñ xe, l¸i xe ph¶i cã lçi Trªn thùc tÕ chØ cÇn ®ång thêi x¶y ra 3 ®iÒu kiÖn thø 1, thø 2, thø 3 lµ ®· ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3. NÕu thiÕu mét trong 3 ®iÒu kiÖn ®ã th× sÏ kh«ng ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù. §iÒu kiÖn 4 cã thÓ cã hoÆc kh«ng v× nhiÒu khi tai n¹n x¶y ra lµ do tÝnh nguy hiÓm cao ®é cña xe c¬ giíi mµ hoµn toµn kh«ng cã lçi cña chñ xe 18 1.2. Ph¹m vi b¶o hiÓm 1.2.1 C¸c rñi ro ®îc b¶o hiÓm Trong nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø 3 c¸c c«ng ty b¶o hiÓm chØ nhËn b¶o hiÓm cho nh÷ng rñi ro bÊt ngê kh«ng thÓ lêng tríc ®îc g©y tai n¹n vµ lµm ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe C«ng ty b¶o hiÓm sÏ båi thêng nh÷ng thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn, vÒ con ngêi, tµi s¶n ®îc tÝnh to¸n theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. Ngoµi ra th× c«ng ty b¶o hiÓm cßn ph¶i thanh to¸n cho chñ xe nh÷ng kho¶n chi phÝ mµ hä ®· chi ra nh»m ®Ò phßng thiÖt h¹i. Nh÷ng chi phÝ nµy chØ ®îc båi thêng khi nã ph¸t sinh sau khi tai n¹n x¶y ra vµ ®îc coi lµ cÇn thiÕt vµ hîp lý. Tr¸ch nhiÖm båi thêng cña c«ng ty b¶o hiÓm ®îc h¹n møc trong møc tr¸ch nhiÖm ghi trong hîp ®ång hay giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm. Trong b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi víi ngêi thø 3 c¸c thiÖt h¹i n»m trong ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña ngêi b¶o hiÓm gåm: - ThiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng vµ t×nh tr¹ng søc kháe cña bªn thø 3 - ThiÖt h¹i vÒ tµi s¶n, hµng ho¸ cña bªn thø 3 - ThiÖt h¹i vÒ tµi s¶n lµm ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh hoÆc lµm gi¶m thu nhËp 19 - C¸c chi phÝ cÇn thiÕt vµ hîp lý ®Ó thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng vµ h¹n chÕ tæn thÊt, c¸c chi phÝ ®Ò xuÊt cña bªn b¶o hiÓm - Nh÷ng thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng vµ t×nh tr¹ng søc khoÎ cña nh÷ng nguêi tham gia cøu ch÷a, ng¨n ngõa tai n¹n, chi phÝ cÊp cøu vµ ch¨m sãc n¹n nh©n Tuy nhiªn c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ vµ nhu cÇu cña ngêi b¶o hiÓm mµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cã thÓ më réng ph¹m vi b¶o hiÓm cho nh÷ng lo¹i rñi ro kh¸c. Nh÷ng ®iÒu kho¶n bæ sung sÏ kÐo theo ngêi tham gia ph¶i ®ãng thªm mét kho¶n phÝ 1.2.2. C¸c rñi ro lo¹i trõ Ngêi b¶o hiÓm kh«ng chÞu båi thêng thiÖt h¹i cña c¸c vô tai n¹n mÆc dï cã ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù trong c¸c trêng hîp sau : - Tai n¹n x¶y ra do hµnh vi cè ý cña chñ xe, l¸i xe vµ ngêi bÞ thiÖt h¹i - Xe kh«ng ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn kü thuËt vµ thiÕt bÞ an toµn ®Ó tham gia giao th«ng theo quy ®Þnh cña ®iÒu lÖ trËt tù an toµn giao th«ng ®êng bé - Chñ xe hoÆc l¸i xe vi ph¹m nghiªm träng trËt tù an toµn giao th«ng ®êng bé nh : + Xe kh«ng cã giÊy phÐp lu hµnh, giÊy chøng nhËn kiÓm ®Þnh an toµn kü thuËt vµ m«i trêng 20