Môc lôc A. lêi nãi ®Çu.................................................................................................2 b. néi dung ...................................................................................................3 I. Néi dung, vµ ý nghÜa..........................................................................................3 1. TÇm quan träng cña BHXH...........................................................................3 2. Sù ra ®êi vµ tèc ®é t¨ng trëng.......................................................................4 3. C¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm.................................................................................5 4. Quy m« cña thÞ trêng b¶o hiÓm.....................................................................6 5. Vai trß cña Nhµ níc ®èi víi b¶o hiÓm x· héi.................................................8 II. §Þnh híng ph¸t triÓn ngµnh b¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010..........9 1. B¶o hiÓm vµ hoµn thiÖn c¸c c¬ së vÒ ph¸p lý:................................................9 2. Coi träng ph¸t triÓn vÒ chiÒu réng: bao gåm c¶ më réng c¸c ®èi tîng tham gia BHXH lÉn c¸c h×nh thøc BHXH.......................................10 3. Xóc tiÕn thiÕt lËp vµ më réng quan hÖ cña BHXH ViÖt Nam víi BHXH c¸c níc:......................................................................................................10 4. Ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn vÒ c¬ cÊu tæ chøc vµ c¬ së vËt chÊt cña ngµnh BHXH.....10 5. Nh÷ng u ®iÓm vµ nhîc ®iÓm cña BHXH.......................................................11 C. KÕt luËn .................................................................................................13 1 A. lêi nãi ®Çu Trong suèt qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña m×nh, con ngêi lu«n ph¶i ®èi phã víi nh÷ng hiÓm ho¹ kh«n lêng cña thiªn nhiªn vµ nh÷ng tæng thÊt x¶y ra bÊt ngê trong qu¸ tr×nh vËn hµnh, ®iÒu khiÓn ph¬ng tiÖn m¸y mãc, kÜ thuËt ®o chÝnh cña ngêi s¸ng, chÕ t¹o. Phßng ngõa rñi ro tai n¹n lµ hÕt søc quan träng, nh- ng thÕ nµo kh¾c phôc hËu qu¶ rñi ro, tai n¹n ®Ó s¶n xuÊt ph¸t triÓn b×nh thêng, cuéc sèng ®îc æn ®Þnh ngµy cµng ph¸t triÓn l¹i mèi quan t©m cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh vµ mäi tÇng líp d©n c. Mét trong nh÷ng ph¬ng thøc h÷u hiÖu nhÊt ®· ®îc nh©n lo¹i nghiªn cøu, ®óc kÕt vµ tiÕn hµnh lµ b¶o hiÓm. Tõ nh÷ng thùc tÕ trªn ngµnh B¶o hiÓm ViÖt Nam ®· ra ®êi. V× vËy, em ®· chän tiÓu luËn víi néi dung "Vai trß vµ ý nghÜa cña BHXH ViÖt Nam" ®Ó nghiªn cøu. 2 b. néi dung I. Néi dung, vµ ý nghÜa 1. TÇm quan träng cña BHXH Ho¹t ®éng b¶o hiÓm lµ viÖc h×nh thµnh c¸c quü tµi chÝnh ®Ó bï ®¾p nh÷ng thiÖt h¹i do thiªn tai, tai n¹n bÊt ngê g©y ra. Trong nh÷ng trêng hîp nµy, c¸c c¸ nh©n cã thÓ dïng kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm cña m×nh, Nhµ níc cã thÓ dïng kho¶n dïng kho¶n dù tr÷ quèc gia ®Ó bï ®¾p. Nhng kh«ng ph¶i c¸ nh©n nµo còng ®ñ kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó tÝch luü vµ gi¶i quyÕt nh÷ng tæn thÊt lín, cßn Nhµ n íc th× kh«ng thÓ trî cÊp cho tõng c¸ nh©n nÕu thiÖt h¹i chØ lµ nh÷ng thiÖt h¹i nhá. Cho nªn, khi nÒn kinh tÕ ®· ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é cao (kinh tÕ hµng ho¸) ho¹t ®éng b¶o hiÓm ®· trë thµnh mét lÜnh vùc dÞch vô - dÞch vô tµi chÝnh chuyªn nghiÖp, mang tÝnh kinh doanh. §ã lµ b¶o hiÓm th¬ng m¹i (kh¸c víi b¶o hiÓm x· héi - kh«ng mang tÝnh kinh doanh). ë níc ta, víi viÖc chuyÓn nÒn kinh tÕ sang c¬ chÕ thÞ trêng, Nhµ níc ®· xo¸ bá sù bao cÊp vÒ vèn cho c¸c doanh nghiÖp, ngay c¶ trong trêng hîp thiªn tai. V× thÕ khi gÆp rñi ro, tæn thÊt th× b¶o hiÓm thùc sù lµ gi¸ ®ì tµi chÝnh cho mäi c¸ nh©n, tæ chøc, doanh nghiÖp. Nhê cã b¶o hiÓm, Nhµ níc kh«ng ph¶i chi nh÷ng kho¶n lín bÊt thêng lµm ¶nh hëng ®Õn kÕ ho¹ch ng©n s¸ch hµng n¨m, c¸ nh©n kh«ng ph¶i chÞu nh÷ng tæn thÊt tµi chÝnh nÆng nÒ. MÆt kh¸c toµn bé quü tµi chÝnh tÝch gãp th«ng qua con ®êng b¶o hiÓm, khi t¹m thêi nhµn rçi sÏ ®îc sö dông nh mét nguån tµi chÝnh ®Ó t¸i ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt x· héi. Nh vËy, ng- êi tham gia b¶o hiÓm vµ nÒn kinh tÕ kh«ng chØ ®îc lîi mét lÇn : lÇn ®Çu ®îc c«ng ty b¶o hiÓm båi thêng theo møc tr¸ch nhiÖm, lÇn sau ®îc díi d¹ng phóc lîi, vËt chÊt do nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, mµ mét phÇn ®ãng gãp tµi chÝnh kh«ng nhá lµ c¸c quü b¶o hiÓm. 2. Sù ra ®êi vµ tèc ®é t¨ng trëng NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña ho¹t ®éng b¶o hiÓm nªn ngay tõ nh÷ng n¨m 1965, Thñ tíng ChÝnh phñ ®· ra quyÕt ®Þnh sè 179 CP thµnh lËp C«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam (nay lµ Tæng c«ng ty B¶o hiÓm ViÖt Nam) më ra thêi kú ph¸t triÓn míi cña ngµnh b¶o hiÓm ViÖt Nam. Tuy nhiªn, trong mét thêi gian dµi cña c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, Nhµ níc ta duy tr× chÕ ®é ®éc quyÒn Nhµ níc 3 trong kinh doanh b¶o hiÓm. §iÒu ®ã ®ång nghÜa víi viÖc kh«ng cho phÐp c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh tham gia kinh doanh b¶o hiÓm. V× thÕ, tríc n¨m 1993, ë ViÖt Nam chØ cã duy nhÊt mét doanh nghiÖp Nhµ níc chuyªn kinh doanh b¶o hiÓm, ®ã lµ B¶o ViÖt. XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm ®æi míi trong ho¹t ®éng kinh tÕ vµ ®êi ssãng, do nhu cÇu b¶o hiÓm ngµy cµng t¨ng, ngµy 18/12/1993, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 100 CP quy ®Þnh vÒ ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm. TiÕp ®ã ®Õn ngµy 16/4/1997, ChÝnh phñ l¹i tiÕp tô ban hµnh NghÞ ®Þnh 74 CP söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh 100 CP. §©y lµ nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lý ®Çu tiªn cña Nhµ níc ta vÒ ngµnh kinh doanh b¶o hiÓm, më ra mét giai ®o¹n míi, thùc hiÖn chÝnh s¸ch nhiÒu thµnh phÇn trong kinh doanh b¶o hiÓm, ®ång thêi còng lµ sù tuyªn bè vÒ sù më cöa cña thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam. Sau h¬n 4 n¨m thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 100 vµ NghÞ ®Þnh 74, thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ. Tríc hÕt, ®ã lµ sù ®a d¹ng ho¸, më réng ph¹m vi quy m« cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm. TÝnh ®Õn nay, ngoµi 3 doanh nghiÖp Nhµ níc lµ B¶o ViÖt, B¶o Minh (C«ng ty B¶o hiÓm thµnh phè Hå ChÝ Minh), PVIC (C«ng ty b¶o hiÓm dÇu khÝ ViÖt Nam) trªn thÞ trêng cßn cã sù hiÖn diÖn cña 2 c«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm lµ PJICO (C«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm Petrolimex), B¶o Long (C«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm Nhµ Rång), 2 c«ng ty liªn doanh b¶o hiÓm lµ VIA (C«ng ty b¶o hiÓm quèc tÕ ViÖt Nam), UIC (C«ng ty b¶o hiÓm liªn hiÖp) - võa míi ®îc cÊp giÊy phÐp ban thµnh lËp vµ 1 liªn doanh m«i giíi b¶o hiÓm AON - Inchinbrok. Tæng phÝ thu trªn toµn thÞ trêng n¨m 1997 lµ 1362 tû ®ång. Trong khi ®ã, sè tiÒn båi thêng b¶o hiÓm tõ n¨m 1990 trë l¹i ®©y kh«ng ngõng t¨ng lªn, ®¹t ®Õn con sè gÇn 1000 tû ®ång trªn toµn thÞ trêng trong n¨m 1997m cha kÓ ®Õn sè phÝ b¶o hiÓm ®îc ®a vµo quü dù tr÷ nghiÖp vô cho nh÷ng tr¸ch nhiÖm cha kÕt thóc, nh÷ng tæn thÊt lín. Sè thu nép ng©n s¸ch Nhµ níc cña ngµnh b¶o hiÓm kh¸ cao, mçi n¨m t¨ng 20% n¨m, n¨m 1997 nép 120 tû ®ång. Tuy nhiªn, kh«ng thÓ ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng b¶o hiÓm còng nh lîi Ých mµ nã mang l¹i th«ng qua nh÷ng con sè vÒ thu nép ng©n s¸ch, vÒ phÝ b¶o hiÓm mµ ph¶i tÝnh ®Õn sè ngêi, gi¸ trÞ tµi s¶n vµ tr¸ch nhiÖm ®îc b¶o hiÓm, bëi phÝ b¶o hiÓm chØ lµ mét phÇn rÊt nhá, ®«i khi chØ lµ mét vµi phÇn ngh×n (0/00) cña sè tiÒn b¶o hiÓm ®· kh«ng ngõng gia t¨ng. ChØ tÝnh riªng B¶o ViÖt, tõ n¨m 1990 trë l¹i ®©y, b×nh qu©n mçi n¨m, B¶o ViÖt ®· nhËn b¶o hiÓm cho h¬n 10 triÖu häc sinh viªn, 5 triÖu lît kh¸ch du lÞch, 6 triÖu ngêi b¶o hiÓm trî cÊp phÉu thuËt vµ n»m viÖn, b¶o hiÓm tai n¹n con ngêi, b¶o hiÓm sinh m¹ng c¸ nh©n, trªn mét triÖu 4 « t« vµ m« t« ®îc b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm nh©n sù chñ xe, 1,5 tû USD kim ng¹ch hµng ho¸ xuÊt khÈu, h¬n 2 tû USD gi¸ trÞ tµi s¶n mua b¶o hiÓm ch¸y. Nh vËy, khi cã tæn thÊt x¶y ra, ngêi ®îc b¶o hiÓm cã sù gióp ®ì vÒ tµi chÝnh, tr¸nh ®îc c¸c t×nh huèng bÞ ®éng khã kh¨n tµi chÝnh trong kh¾c phôc hËu qu¶ tæn thÊt, hay nãi mét c¸ch kh¸c, nÕu kh«ng cã Nhµ níc chi viÖn, can thiÖp th× hËu qu¶ sÏ trë nªn tåi tÖ. 3. C¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm Bªn c¹nh ®ã, c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm ngµy cµng ®îc ®a d¹ng vµ hoµn thiÖn. Tõ chç ngµnh b¶o hiÓm ViÖt Nam míi chØ tiÕn hµnh mét sè nghiÖp vô b¶o hiÓm truyÒn thèng chñ yÕu lµ b¶o hiÓm tµi s¶n nh b¶o hiÓm hµng ho¸, b¶o hiÓm tµu biÓn, ®Õn nay c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®· chó träng h¬n viÖc ®a d¹ng hãa c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm vµ khai th¸c tèt h¬n c¶ 3 nhãm nghiÖp vô b¶o hiÓm : b¶o hiÓm con ngêi, b¶o hiÓm tµi s¶n vµ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm ; ®ång thêi, c¸c quy t¾c, ®iÒu kho¶n, biÓu phÝ b¶o hiÓm ®· ®îc nghiªn cøu ®Ó phï hîp víi kh«ng nh÷ng thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam mµ cßn víi tËp qu¸n vµ th«ng lÖ b¶o hiÓm thÕ giíi. 4. Quy m« cña thÞ trêng b¶o hiÓm MÆc dï cã tèc ®é t¨ng trëng kh¸ cao nh ®· kÓ trªn nh÷ng quy m« cña thÞ tr- êng b¶o hiÓm ViÖt Nam cßn nhá bÐ, cha xøng ®¸ng víi tiÒm n¨ng vµ tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ x· héi. Doanh thu toµn ngµnh míi chØ chiÕm tû träng nhá so víi tæng s¶n phÈm quèc néi cña nÒn kinh tÕ (n¨m 1996 chØ chiÕm 0,48%). NÕu ®em so s¸nh víi tû träng cña nh÷ng níc trong khu vùc nh NhËt B¶n (n¨m 1993: 13,2%). Singapore (n¨m 1994: 5,4%), Malasyia (n¨m 1994: 3,7%), Indonesia (n¨m 1994: 1,57%), th× míi thÊy thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam cha lín. C¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm cha tho¶ m·n tèi ®a nhu cÇu b¶o hiÓm trong níc còng nh c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi. Trong lÜnh vùc b¶o hiÓm phi nh©n thä, c¸c nghiÖp vô ®· triÓn khai th× cha phñ kÝn c¸c khu vùc cña nÒn kinh tÕ nh khu vùc t nh©n (b¶o hiÓm tµi s¶n, b¶o hiÓm nhµ t nh©n), nhiÒu nghiÖp vô b¶o hiÓm kh¸c cßn cha ®îc triÓn khai. Riªng trong lÜnh vùc b¶o hiÓm nh©n thä, do míi ®îc triÓn khai nªn møc phæ biÕn vµ nhËn thøc vÒ b¶o hiÓm nh©n thä cha ®îc s©u réng trong quÇn chóng. MÆt kh¸c, s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä ®ang ®îc b¸n cha ®ñ ®a d¹ng ®Ó phôc vô mäi ®èi tîng d©n c vµ mäi løa tuæi. Ngµnh b¶o hiÓm ViÖt Nam cã thêi gian h¬n 30 n¨m h×nh thµnh, tån t¹i. Song ®Õn tËn thêi ®iÓm nµy, viÖc ®iÒu chØnh ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm míi 5 chØ dõng l¹i ë møc NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ, cha cã luËt kinh doanh b¶o hiÓm. Do vËy phÇn nµo h¹n chÕ tèc ®é ph¸t triÓn cña ngµnh b¶o hiÓm còng nh c«ng cô qu¶n lý, gi¸m s¸t Nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm. T¹i thêi ®iÓm hiÖn nay, mÆc dï ®· cã 7 doanh nghiÖp b¶o hiÓm trong ®ã 3 doanh nghiÖp lµ doanh nghiÖp Nhµ níc nhng B¶o ViÖt vÉn lµ doanh nghiÖp hµng ®Çu trªn thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam. N¨m 1997, B¶o ViÖt chiÕm h¬n 60% thÞ phÇn b¶o hiÓm trong níc, hÇu hÕt mäi quy t¾c, ®iÒu kho¶n, biÓu phÝ c¸c nghiÖp vô ®Òu do B¶o ViÖt nghiªn cøu, so¹n th¶o, tr×nh Bé Tµi chÝnh phª duyÖt vµ ban hµnh, B¶o ViÖt lµ doanh nghiÖp duy nhÊt triÓn khai kinh doanh ë c¶ hai lÜnh vùc b¶o hiÓm nh©n thä vµ phi nh©n thä víi trªn 50 nghiÖp vô kh¸c nhau. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh mét ®iÒu ch¾c ch¾n r»ng, doanh nghiÖp b¶o hiÓm Nhµ níc vÉn gi÷ vai trß chñ ®¹o trªn thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam trong thêi gian tíi. Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ mäi ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô, viÖc tõng bíc më cöa thÞ trêng b¶o hiÓm, hoµ nhËp víi thÞ trêng b¶o hiÓm thÕ giíi ®· trë thµnh mét vÊn ®Ò ®îc ChÝnh phñ quan t©m. C¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp b¶o hiÓm sÏ ®- îc ®a d¹ng. S¶n phÈm b¶o hiÓm phong phó h¬n nh»m ®¸p øng mäi nhu cÇu b¶o hiÓm. ViÖc chuyÓn giao vèn, c«ng nghÖ b¶o hiÓm tõ níc ngoµi vµo sÏ ®a ngµnh b¶o hiÓm níc ngoµi ®Çu t vµo thÞ trêng néi ®Þa, chÌn Ðp c«ng ty b¶o hiÓm trong níc, lòng ®o¹n thÞ trêng, g©y ¸p lùc ®Ó nÒn kinh tÕ lµ cã thÓ x¶y ra. Cho dï c¸c quy t¾c ®iÒu kho¶n, nghiÖp vô b¶o hiÓm ViÖt Nam hÇu hÕt ®Òu phï hîp víi th«ng lÖ vµ tËp qu¸n b¶o hiÓm quèc tÕ, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ViÖt Nam ®· thiÕt lËp ®îc quan hÖ vÒ t¸i b¶o hiÓm, m«i trêng b¶o hiÓm, ®¹i lý gi¸m ®Þnh vµ xÐt båi thêng víi hµng tr¨m c«ng ty b¶o hiÓm trªn thÕ giíi, nhng nh÷ng ®ßi hái vÒ mét thÞ trêng b¶o hiÓm tù do ®ang th¸ch thøc c¸c nhµ qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ViÖt Nam. GÇn ®©y, WTO (Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi) ®ang ®ßi hái c¸c níc thµnh viªn më cöa thÞ trêng, nhÊt lµ trong lÜnh vùc dÞnh nh bu chÝnh viÔn th«ng, dÞch vô tµi chÝnh mµ trong ®ã cã kinh doanh b¶o hiÓm. C¸c C«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam v× coi ®©y lµ thÞ trêng cßn s¬ khai, th©m nhËp ®Ó mét sè c«ng ty b¶o hiÓm níc ngoµi lËp c«ng ty con hay chi nh¸nh 100% vèn níc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®ang lµ mét trong nh÷ng ®ßi hái cña c¸c ®èi t¸c níc ngoµi trong khi so¹n th¶o hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng gi÷a ViÖt Nam vµ mét sè n- íc. Trong bèi c¶nh ®ã, viÖc cho phÐp thµnh lËp thªm c¸c c«ng ty liªn doanh, chi nh¸nh c«ng ty níc ngoµi cÇn ®îc c©n nh¾c kü c¸c quan hÖ cung cÇu vµ b¶o hiÓm cña thÞ trêng ViÖt Nam trong mét thêi kú cô thÓ, ®Æc biÖt lµ khi ViÖt Nam cha cã nhiÒu kinh nghiÖm vÒ viÖc qu¶n lý trong lÜnh vùc nµy. Mét sè níc Ch©u 6 ¸, ®Æc biÖt thùc tiÔn ë NhËt B¶n ®· cho thÊy: NhËt B¶n më cöa thÞ trêng b¶o hiÓm trong níc cho c¸c c«ng ty 100% vèn níc ngoµi vµo ho¹t ®éng, nhng qu¸ tr×nh ®ã ®îc thùc hiÖn mét c¸ch tõ tõ, thËn träng, kh«ng g©y sèc b»ng c¸ch giíi h¹n sè lîng giÊy phÐp ho¹t ®éng, nghÜa lµ mçi n¨m ChÝnh phñ NhËt B¶n chØ cÊp giÊy phÐp cho mét c«ng ty níc ngoµi vµo kinh doanh trªn thÞ trêng. Bªn c¹nh ®ã, còng kh«ng lo¹i trõ viÖc cÇn u tiªn cho phÐp thµnh lËp c«ng ty con cña c¸c c«ng ty t¸i b¶o hiÓm níc ngoµi v× ho¹t ®éng cña mét c«ng ty t¸i b¶o hiÓm sÏ ®ßi hái kü thuËt cao h¬n, vèn lín h¬n (mµ ®iÒu kiÖn néi lùc khã ®¸p øng), ®ång thêi thu hót ®îc nguån vèn ®Çu t vµo ViÖt Nam vµ t¨ng kh¶ n¨ng gi÷ l¹i ngo¹i tÖ trong n- íc. Song song víi viÖc thóc ®Èy thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam hoµ nhËp víi thÞ trêng b¶o hiÓm quèc tÕ, vÊn ®Ò b¶o hé vµ ph¸t triÓn thÞ trêng néi ®Þa còng cÇn ph¶i ®îc ChÝnh phñ quan t©m thÝch ®¸ng. Mét hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vµ hîp lý vÒ thuÕ, vÒ nghiÖp vô b¶o hiÓm, vÒ tiÒn l¬ng vµ c¸c chÕ ®é kh¸c ®Ó doanh nghiÖp b¶o hiÓm néi ®Þa cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®· trë thµnh mét ®ßi hái cÊp thiÕt. ViÖc kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm níc ngoµi còng cÇn ®îc chó träng th«ng qua c¸c qui ®Þnh h¹n chÕ vÒ ph¹m vi, ®Þa bµn, lÜnh vùc ho¹t ®éng. §ång thêi, ChÝnh phñ nªn xem xÐt ®Õn viÖc ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®· qui ®Þnh trong NghÞ ®Þnh 100CP, hç trî doanh nghiÖp b¶o hiÓm Nhµ níc, ®Ó c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh lµnh m¹nh, phôc vô tèt h¬n cho c«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸ - c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc, chuÈn bÞ ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ViÖt Nam gia nhËp AFTA, APEC, WTO. 5. Vai trß cña Nhµ níc ®èi víi b¶o hiÓm x· héi §Ó qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm b»ng ph¸p luËt. Nhµ níc cÇn sím ban hµnh Bé LuËt b¶o hiÓm lµ v¨n b¶n cã hiÖu lùc ph¸p lý cao nhÊt, theo ®ã, quyÒn lîi chÝnh ®¸ng kh«ng chØ cña ngêi ®îc b¶o hiÓm mµ cßn cña c¸c doanh nghiÖp ®îc b¶o hiÓm sÏ ®îc ph¸p luËt b¶o vÖ. Tríc m¾t, mét sè vÊn ®Ò vÒ b¶o hiÓm nh hÖ thèng biÓu phÝ "sµn" cho mét sè nghiÖp vô nh b¶o hiÓm ch¸y, c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm b¾t buéc nh b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi, b¶o hiÓm x©y dùng l¾p ®Æt, b¶o hiÓm tai n¹n hµnh kh¸ch, ph¹m vi ho¹t ®éng cña c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn b¶o hiÓm níc ngoµi t¹i ViÖt Nam, ®Þa vÞ ph¸p lý cña c¸c ®¹i lý b¶o hiÓm, ®Æc biÖt lµ ®¹i lý b¶o hiÓm nh©n thä, cÇn ph¶i ®îc cô thÓ ho¸ b»ng ph¸p luËt ®Ó thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam ph¸t triÓn nhanh chãng vµ lµnh m¹nh. 7 II. §Þnh híng ph¸t triÓn ngµnh b¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®Þnh híng ph¸t triÓn nhiÒu thµnh phÇn, tõ ®ã thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®· ®îc ph¸t triÓn nhanh, cã ®ãng gãp lín trong nh©n quü vµ ®· tham gia nhiÒu mÆt trong c¸c chÝnh s¸ch x· héi. Riªng vÒ b¶o hiÓm x· héi, ®· thùc sù "sù b¶o vÖ x· héi" cho mäi thµnh viªn trong x· héi. NÕu nh tríc ®©y BHXH chØ lµ ®¬n tuyÕn nguån chi b¶o hiÓm x· héi chñ yÕu tõ ng©n s¸ch Nhµ níc th× nay, nhu cÇu b¶o hiÓm x· héi ®· ph¸t triÓn réng h¬n, tíi toµn x· héi. §iÒu ®ã thóc ®Èy BHXH ph¶i cã c¸c ®Þnh híng ph¸t triÓn míi ®Ó ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu ®ã: 1. B¶o hiÓm vµ hoµn thiÖn c¸c c¬ së vÒ ph¸p lý: - Söa ®æi, bæ sung mét sè BHXH quy ®Þnh t¹i c¸c ®iÒu lÖ BHXH ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 12/CP vµ 45/CP cña ChÝnh phñ ®Ó kh¾c phôc c¸c tån t¹i hiÖn nay. - KhÈn tr¬ng x©y dùng luËt BHXH theo NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc ®Æt ra vµ NghÞ quyÕt cña Quèc héi kho¸ 9. - KiÖn toµn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý c«ng t¸c BHXH, x©y dùng quy chÕ vËn hµnh ®ñ søc ®¸p øng yªu cÇu, nhiÖm vô ®Æt ra trong thêi gian tíi cña ngµnh BHXH ViÖt Nam. - §Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ quy chÕ tµi chÝnh thèng nhÊt, b¶o ®¶o ®ñ nguån thu, chèng bao cÊp, b¶o tån vµ t¨ng trëng quü cho ho¹t ®éng BHXH ViÖt Nam. - T¨ng cêng c«ng t¸c kiÓm tra, thanh tra thùc hiÖn chÝnh s¸ch BHXH nh»m ®¶o b¶o mäi quy ®Þnh cã liªn quan ®îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ, ®óng ®¾n, kÞp thêi. 2. Coi träng ph¸t triÓn vÒ chiÒu réng: bao gåm c¶ më réng c¸c ®èi tîng tham gia BHXH lÉn c¸c h×nh thøc BHXH. Ngµnh BHXH sÏ cè g¾ng thu hót tÊt c¶ c¸c ®èi lîng lao ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia BHXH. Më réng ®èi tîng tham gia BHXH sÏ gãp phÇn lµm lµnh m¹nh thÞ trêng lao ®éng cña níc ta. HiÖn nay ®èi tîng cña hÖ thèng b¶o hiÓm x· héi míi chØ chiÕm 10% lùc lîng lao ®éng, cßn ®a sè ngêi lao ®éng ë nh÷ng khu vùc kh«ng cã quan hÖ lao ®éng (chñ - thî) hoÆc ë c¸c doanh nghiÖp cã díi 10 lao ®éng vÉn cha ®îc tham gia BHXH mÆc dï nhiÒu ngêi trong sè hä cã nhu cÇu vÒ b¶o hiÓm x· héi. Tuy nhiªn viÖc më réng ®èi tîng tham gia 8 BHXH còng cÇn ph¶i thËn träng vµ cã nh÷ng bíc ®i thÝch hîp tuú theo ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña níc ta còng nh tr×nh ®é qu¶n lý cña ngµnh BHXH. 3. Xóc tiÕn thiÕt lËp vµ më réng quan hÖ cña BHXH ViÖt Nam víi BHXH c¸c níc: Nh»m sím héi nhËp víi hÖ thèng b¶o hiÓm c¸c níc, tríc m¾t lµ c¸c níc §«ng Nam ¸ hîp t¸c quèc tÕ sÏ ®îc tiÕn hµnh trªn c¸c lÜnh vùc: - Trao ®æi kinh nghiÖm cña ngµnh; - §µo t¹o ®éi ngò c¸n bé lµm viÖc vµ qu¶n lý; - Gia nhËp c¸c hiÖp héi nh»m hç trî nhau trong lÜnh vùc cïng quan t©m. 4. Ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn vÒ c¬ cÊu tæ chøc vµ c¬ së vËt chÊt cña ngµnh BHXH - Hoµn thµnh viÖc x©y dùng trô së lµm viÖc cho toµn bé hÖ thèng tõ Trung - ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng (kÓ c¶ c¸c huyÖn); - Tõng bíc ®Çu t ph¸t triÓn hÖ thèng th«ng tin trong toµn ngµnh; - §µo t¹o ®éi ngò c¸n bé nghiÖp vô ®ñ tr×nh ®é ®¶m tr¸ch vai trß to lín cña m×nh. Môc tiªu mçi n¨m Ýt nhÊt ph¶i cã 20% c¸n bé ®îc ®µo t¹o míi hoÆc ®µo t¹o l¹i, tËp trung vµ c¸c lÜnh vùc: NghiÖp vô c¬ b¶n trong c«ng t¸c BHXH; qu¶n lý quü BHXH; c¬ së khoa häc cña viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, chÕ ®é BHXH; nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ b¶o toµn vµ ph¸t triÓn quü BHXH; c«ng nghÖ th«ng tin (tin häc trong qu¶n lý quü BHXH); - H×nh thµnh m¹ng líi tæ chøc BHXH gåm 3 cÊp theo h×nh th¸p, trong ®ã, ®ãng vai trß h¹t nh©n vµ cÊp trªn, c¬ quan BHXH ViÖt Nam (víi c¸c tæ chøc trùc thuéc) cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý toµn ngµnh vµ thu hót hÇu hÕt ®èi tîng b¶o hiÓm b¾t buéc vµ b¶o hiÓm tù nguyÖn; toµn bé c¸c tæ chøc BHXH kÓ trªn ®Òu chÞu sù gi¸m s¸t vµ chØ ®¹o cña Héi ®ång qu¶n lý. Héi ®ång nµy sÏ kÕt hîp víi Bé Lao ®éng Th¬ng binh vµ X· héi, víi Bé Tµi chÝnh trong lÜnh vùc liªn quan ®Ó qu¶n lý mét c¸ch hiÖu qu¶ nguån vèn. * §Ó thùc hiÖn nh÷ng ®Þnh híng ph¸t triÓn BHXH ®Õn n¨m 2010 kh«ng chØ cÇn ®Õn nç lùc cña b¶n th©n ngµnh BHXH mµ cßn rÊt cÇn sù phèi hîp tõ c¸c cÊp c¸c ngµnh cã liªn quan còng nh phèi hîp chÆt chÏ BHXH víi c¸c chÝnh s¸ch b¶o ®¶m x· héi kh¸c, víi c¸c h×nh thøc b¶o hiÓm kh¸c. §ång thêi, Nhµ níc còng cÇn cã tr¸ch nhiÖm hç trî thªm cho quü BHXH tõ nguån ng©n s¸ch. 9