A. Lêi nãi ®Çu Theo c¸c nhµ sö häc, ®Êt níc ta ®· tr¶i qua bèn ngh×n n¨m dùng níc vµ gi÷ níc, chèng thï trong giÆc ngoµi. Trong chiÕn tranh, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· l·nh ®¹o nh©n d©n mét c¸ch s¸ng suèt vµ kiªn ®Þnh ®¸nh ®uæi bÌ lò lang sãi x©m l¨ng. Tõ mét níc bÞ thèng trÞ díi ¸ch ®Õ quèc thùc d©n vµ bÞ k×m h·m vÒ mäi mÆt kinh tÕ - chÝnh trÞ - x· héi díi thêi phong kiÕn, ®Êt níc ta ®· v¬n lªn ®¸nh ®æ c¸c xiÒng xÝch ®Ó ®i theo con ®êng Chñ NghÜa X· Héi. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ gi÷a lóc c¸c níc §«ng ¢u, Liªn X«, Cu Ba vµ mét sè níc trong hÖ thèng c¸c níc X· Héi Chñ NghÜa bÞ tan d· hay khñng ho¶ng mµ níc ta vÉn bá qua chÕ ®é T B¶n Chñ NghÜa vÉn kiªn ®Þnh chän con ®êng X· Héi Chñ NghÜa. Së dÜ vËy lµ §¶ng vµ Nhµ níc ta nhËn thÊy chØ cã chÕ ®é X· Héi Chñ NghÜa míi thùc sù lµ Nhµ níc cña d©n, do d©n vµ v× d©n, míi thùc hiÖn ®îc c«ng b»ng vµ tiÕn bé x· héi, ®oµn kÕt d©n téc v÷ng bÒn. Song song víi viÖc æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ b¶o vÖ Tæ Quèc, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· l·nh ®¹o nh©n d©n x©y dùng mét nÒn kinh tÕ v÷ng m¹nh ®Ó ®¶m b¶o ®êi sèng nh©n d©n vµ dÇn dÇn sÏ c¶i thiÖn n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n vµ x©y dùng ®Êt níc phån vinh giµu m¹nh. §Ó thc hiÖn môc tiªu ®ã, §¶ng vµ Nhµ níc ta nhËn thÊy nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp kh«ng cßn phï hîp n÷a, bëi nã k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ qu¸ nhiÒu cña ®Êt níc nãi chung vµ sù t duy, s¸ng t¹o cña con ngêi, øc chÕ sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ c¸ thÓ. Tõ n¨m 1986, níc ta thùc hiÖn ®æi míi, bíc sang thêi kú ”më cöa” héi nhËp vµo xu híng ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi, xu híng toµn cÇu ho¸, xo¸ bá nÒn kinh tÕ “khÐp kÝn”. NÒn kinh tÕ thÞ trêng ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng lµ mét yªu cÇu cÇn thiÕt ®èi víi chóng ta ®Ó hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. 1 NhËn thÊy vai trß quan träng vµ tÝnh cÊp thiÕt cña c¬ chÕ thÞ trêng trong thêi ®¹i ngµy nay vµ vai trß to lín cña Nhµ níc trong ®iÒu tiÕt, qu¶n lý kinh tÕ níc ta lµ vÊn ®Ò “næi cém” nªn ªm thiÕt nghÜ ®Ò tµi “C¬ chÕ thÞ trêng trong thêi kú qu¸ ®é lªn Chñ NghÜa X· Héi ë ViÖt Nam” rÊt ®¸ng ®îc quan t©m. VËy lµm thÕ nµo ®Ó bíc vµo c¬ chÕ thÞ trêng mµ níc ta vÉn gi÷ g×n ®îc nh÷ng phong tôc, tËp qu¸n, nh÷ng tinh hoa, truyÒn thèng cña d©n téc l¹i ®a kinh tÕ ph¸t triÓn n¨ng ®éng, cã hiÖu qu¶ cao theo ®Þnh h- íng X· Héi Chñ NghÜa vµ hîp víi ®Æc ®iÓm, xu thÕ cña thêi ®¹i, xu thÕ toµn cÇu ho¸ th× ph¶i cÇn ®Õn vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc ®Ó ph¸t huy nh÷ng tÝnh tÝch cùc vµ h¹n chÕ nh÷ng tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ trêng. Em mong r»ng bµi tiÓu luËn nµy phÇn nµo sÏ lµm râ ®îc vÊn ®Ò ®ã. 2 B. Néi dung. I. C¬ chÕ thÞ trêng. 1. Kh¸i niÖm vµ néi dung c¬ chÕ thÞ trêng. C¬ chÕ kinh tÕ lµ nguyªn t¾c lµ ph¬ng thøc vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ. BÊt cø mét nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia, mét khu vùc nµo còng ®Òu vËn ®éng theo mét c¬ chÕ nhÊt ®Þnh. Trong nÒn kinh tÕ tù nhiªn th× c¬ chÕ vËn hµnh lµ c¬ chÕ tù s¶n tù tiªu, trong nÒn kinh tÕ chØ huy th× c¬ chÕ vËn hµnh lµ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ th× c¬ chÕ vËn hµnh lµ c¬ chÕ thÞ trêng. Tríc hÕt ta h·y ph©n tÝch kh¸i niÖm kinh tÕ hµng ho¸ vµ kinh tÕ thÞ trêng. Kinh tÕ hµng ho¸ lµ mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ x· héi mµ trong ®ã s¶n phÈm s¶n xuÊt ra lµ nh»m môc ®Ých ®Ó b¸n, trao ®æi trªn thÞ trêng, s¶n xuÊt ra ®Ó cho ngêi kh¸c tiªu dïng chø kh«ng ph¶i cho chÝnh ngêi s¶n xuÊt ra nã tiªu dïng. Kinh tÕ thÞ trêng lµ kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao mµ ë ®ã tÊt c¶ c¸c yÕu tè ®Çu vµo ®Òu th«ng qua h×nh th¸i hµng ho¸ còng nh c¸c yÕu tè ®Çu ra ®ã lµ s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô ®Òu th«ng qua thÞ trêng vµ do thÞ trêng quyÕt ®Þnh. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®Òu vËn ®éng theo c¸c quy luËt kinh tÕ vèn cã cña thÞ trêng nh quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung – cÇu, quy luËt c¹nh tranh v.v… NÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã nghÜa lµ nÒn kinh tÕ chÞu sù t¸c ®éng cña mét hÖ thèng c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan nhÊt lµ nh÷ng quy luËt vèn cã cña thÞ tr- êng. Tõ ®ã cã thÓ ®i ®Õn kÕt luËn c¬ chÕ thÞ trêng lµ c¬ chÕ tù ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸ do sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan vèn cã cña thÞ trêng, 3 nh»m gi¶i quyÕt 3 vÊn ®Ò c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ lµ: s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt nh thÕ nµo, s¶n xuÊt cho ai. Trong c¬ chÕ thÞ trêng lîi nhuËn võa lµ ®éng lùc võa lµ môc ®Ých cña c¸c doanh nghiÖp, cßn gi¸ c¶ thÞ trêng lµ 1 ph¹m trï trung t©m, nã võa ph¸t tÝn hiÖu cho c¸c chñ thÓ biÕt nªn s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt b»ng ph¬ng tiÖn g× vµ s¶n xuÊt cho ai. Gi¸ c¶ thÞ trêng cßn cã chøc n¨ng ph©n phèi nguån lùc vµ ®iÒu chØnh quan hÖ cung cÇu. II. V× sao níc ta l¹i cã xu thÕ chuyÓn tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng. Níc ta ®i lªn tõ mét nÒn kinh tÕ rÊt thÊp kÐm, ®ã lµ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, tù cung tù cÊp vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu. H¬n n÷a, do tr×nh ®é khoa häc kü thuËt thÊp kÐm, c«ng cô lao ®éng rÊt th« s¬, l¹c hËu víi “con tr©u ®i tríc c¸i cµy theo sau” trong mét nÒn kinh tÕ “khÐp kÝn”, mua b¸n theo phiÕu Nhµ níc ph¸t nªn søc s¶n xuÊt h¹n chÕ vµ kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n. H¬n n÷a, sau khi ®· quÐt s¹ch tµn d phong kiÕn vµ ®¸nh ®uæi ®Õ quèc thùc d©n giµnh chÝnh quyÒn níc ta vÉn bÞ 30 n¨m chiÕn tranh tµn ph¸ vµ 19 n¨m bÞ Mü cÊm vËn; v× thÕ, nÒn kinh tÕ ®· kÐm ph¸t triÓn l¹i cµng Ýt cã ®iÒu kiÖn ®Ó nh×n ra bªn ngoµi, tiÕp cËn thÞ tr- êng thÕ giíi ®Ó cã ®éng lùc ph¸t triÓn bÞ h¹n chÕ trong mét thêi gian kh¸ dµi ®ã nªn mÆc dï lao ®éng ®«ng nhng tr×nh ®é tay nghÒ vµ tr×nh ®é v¨n ho¸ ë møc trung b×nh thÊp ; tµi nguyªn phong phó ®a d¹ng song tr÷ lîng l¹i ë møc võa vµ nhá , ®iÒu kiÖn khai th¸c l¹i khã kh¨n , thiÕu vèn vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu nªn nÒn kinh tÕ níc ta rÊt khã ®Ó ph¸t triÓn mµ thËm chÝ bÞ tôt hËu nöa thÕ kû so víi thÕ giíi vÒ tr×nh ®é khoa häc - c«ng nghÖ vµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Nhng hiÖn nay, chóng ta ®· nhËn thøc ®óng ®¾n b¶n chÊt vµ nh÷ng khuyÕt ®iÓm cña c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp lµ kh«ng phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay 4 ë trong níc nãi riªng vµ trªn thÕ giíi nãi chung mµ nÒn kinh tÕ ®ã ph¶i vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng lµ hîp lý . VËy nh÷ng ®Æc trng cña c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp lµ g× ? Vµ lµm thÕ nµo lµ vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cña nÒn kinh tÕ vµ c¬ chÕ thÞ trêng cã nh÷ng u, nhîc ®iÓm g× mµ ®· phñ ®Þnh ®îc c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp vµ u, nhîc ®iÓm cña nã cã m©u thuÉn nh thÕ nµo mµ ph¶i cÇn ®Õn vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc . 1.Nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp C¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp lµ biÓu hiÖn cña nÒn kinh tÕ tù nhiªn mµ ë ®ã tÊt c¶ c¸cho¹t ®éng kinh tÕ ®Òu xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña con ngêi. Nã vËn hµnh theo nguyªn t¾c t©m sinh lý. Nã cã nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n lµ:  Trong c¬ chÕ tËp trung chØ huy Nhµ níc qu¶n lý nÒn kinh tÕ b»ng mÖnh lÖnh hµnh chÝnh lµ chñ yÕu. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë viÖc Trung ¦ong ®a kÕ ho¹ch xuèng b»ng mét hÖ thèng chØ tiªu ph¸p lÖnh .  C¸c c¬ quan hµnh chÝnh - kinh tÕ can thiÖp qu¸ s©u vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së, lµm gi¶m tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña ®¬n vÞ, ®ång thêi l¹i kh«ng cã c¬ chÕ rµng buéc tr¸ch nhiÖm vËt chÊt tríc nh÷ng quyÕt ®Þnh cña m×nh.  NÒn kinh tÕ vËn hµnh theo chÕ ®é bao cÊp trµn lan, lÊy môc tiªu hoµn thµnh kÕ ho¹ch lµ chÝnh chø kh«ng ph¶i lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ.  Duy tr× vµ ph¸t triÓn chÕ ®é c«ng h÷u t liÖu s¶n xuÊt díi hai h×nh thøc toµn d©n vµ tËp thÓ lµ chñ yÕu. Ngîc l¹i, së h÷u t nh©n cïng víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ngoµi kinh tÕ quèc doanh vµ kinh tÕ tËp thÓ bÞ coi lµ “phi X· Héi Chñ NghÜa” kh«ng ®îc coi träng ph¸t triÓn.  Trong nÒn kinh tÕ quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ bÞ coi nhÑ mµ tÊt c¶ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®Òu th«ng qua chÕ ®é cÊp 5 ph¸t vµ giao nép s¶n phÈm v× vËy h¹ch to¸n kinh tÕ chØ lµ h×nh thøc. ChÕ ®é bao cÊp ®îc thÓ hiÖn díi c¸c h×nh thøc: Bao cÊp qua gi¸, chÕ ®é cung cÊp vµ cÊp ph¸t vèn cña ng©n s¸ch mµ kh«ng cã c¬ chÕ chÆt chÏ rµng buéc vËt chÊt víi ngêi ®îc cÊp ph¸t vèn.  Bé m¸y qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ níc tõ Trung ¬ng ®Õn c¬ së hÕt søc cång kÒnh kÐm n¨ng ®éng. §éi ngò c¸n bé kÐm n¨ng lùc vµ chuyªn m«n nhng hÕt søc cöa quyÒn vµ quan liªu. Tõ tÊt c¶ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung nh ®· ph©n tÝch l¹i ®îc triÓn khai trong mét thêi gian qu¸ dµi v× vËy tÊt yÕu dÉn ®Õn t×nh tr¹ng quan liªu bao cÊp tr× trÖ. Tõ ®ã t¹o thµnh lùc c¶n k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Tõ khi níc ta bíc vµo thêi kú ®æi míi §¶ng ta kh¼ng ®Þnh ph¶i nhanh chãng chuyÓn nÒn kinh tÕ níc ta sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc ®Þnh híng XHCN. 2. Nh÷ng u ®iÓm cña c¬ chÕ thÞ trêng. So víi c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, c¬ chÕ thÞ tr- êng cã nh÷ng mÆt tÝch cùc mµ thay thÕ phñ ®Þnh ®îc c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp. C¬ chÕ thÞ trêng ®îc x¸c ®Þnh lµ c¬ chÕ thÝch hîp nhÊt ®èi víi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ kinh tÕ thÞ trêng bêi v× nã cã nh÷ng u ®iÓm sau:  C¬ chÕ thÞ trêng kÝch thÝch ho¹t ®éng cña chñ thÓ kinh tÕ vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn tÝnh n¨ng ®éng tù do cña c¸c chñ thÓ vµ dÉn ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ ngµy cµng cao.  C¬ chÕ thÞ trêng cã kh¶ n¨ng tho¶ m·n mäi nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ c¶ vÒ s¶n phÈm h÷u h×nh vµ v« h×nh vµ bao gåm c¶ nh÷ng nhu cÇu cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. 6  C¬ chÕ thÞ trêng kÝch thÝch ®æi míi kü thuËt, hîp lý ho¸ s¶n xuÊt. Søc Ðp c¹nh tranh buéc nh÷ng ngêi s¶n xuÊt ph¶i gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt c¸ biÖt ®Õn møc tèi thiÓu b»ng c¸ch ¸p dông ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt tèt nhÊt nh kh«ng ngõng ®æi míi kü thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®æi míi s¶n phÈm, ®æi míi tæ chøc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý kinh doanh, n©ng cao hiÖu qu¶.  C¬ chÕ thÞ trêng thùc hiÖn ph©n phèi c¸c nguån lùc kinh tÕ mét c¸ch tèi u. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, viÖc lu ®éng, di chuyÓn, ph©n phèi c¸c yÕu tè s¶n xuÊt, vèn ®Òu tu©n theo nguyªn t¾c cña thÞ trêng.  C¬ chÕ thÞ trêng t¹o ra nh÷ng quyÕt ®Þnh kinh tÕ mÒm dÎo nhÊt, tèi u h¬n c¸c quyÕt ®Þnh cña nhµ níc tríc ®©y. V× vËy, nÕu thÝch nghi nhanh víi biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ. 3. Nh÷ng nhîc ®iÓm cña c¬ chÕ thÞ trêng Cïng víi nh÷ng mÆt tÝch cùc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn th× c¬ chÕ thÞ trêng còng tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ kh«ng thÓ kh¾c phôc ®îc. Nh÷ng h¹n chÕ ®ã lµ:  C¬ chÕ thÞ trêng sÏ dÇn ®Õn sö dông l·ng phÝ c¸c nguån tµi nguyªn khi ch¹y theo ®éng lùc lîi nhuËn c¸ nh©n dÉn ®Õn « nhiÔm m«i trêng, sö dông l·ng phÝ tµi nguyªn.  C¬ chÕ thÞ trêng sÏ dÉn ®Õn ph©n phèi thu nhËp kh«ng c«ng b»ng t¹o ra sù ph©n ho¸ giÇu nghÌo.  C¬ chÕ thÞ trêng tÊt yÕu ®Î ra c¸c tÖ n¹n vèn cã cña thÞ trêng nh hµng thËt hµng gi¶, tham nhòng, chèn thuÕ,..v..v..  C¬ chÕ thÞ trêng khã tr¸nh khái nh÷ng th¨ng trÇm cña nÒn kinh tÕ nh t×nh tr¹ng khñng ho¶ng l¹m ph¸t, thÊt nghiÖp. 4. Vai trß vµ chøc n¨ng qu¶n lý cña nhµ níc 7 Tuú thuéc vµo chÕ ®é x· h«Þ, giai ®o¹n lÞch sö vµ tõng quèc gia kh¸c nhau mµ vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc cã nh÷ng biÓu hiÖn kh¸c nhau. Vai trß kinh tÕ nhµ níc cã tríc chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn díi h×nh thøc thuÕ vµ ph¸p luËt. Theo ¡ngghen th× c¸c nhµ níc nµy ë bªn trªn, bªn ngoµi c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ. §ã lµ sù can thiÖp gi¸n tiÕp cña nhµ níc vµo nÒn kinh tÕ. ë níc ta, §¶ng thùc hiÖn l·nh ®¹o kinh tÕ chñ yÕu th«ng qua Nhµ níc. §©y lµ mét ®Æc ®iÓm míi, chØ cã ®îc sau khi §¶ng cã chÝnh quyÒn l·nh ®¹o x©y dùng ®Êt níc. §¶ng l·nh ®¹o kinh tÕ bao hµm nhiÒu ý nghÜa, chñ yÕu th«ng qua Nhµ níc. Nh vËy, Nhµ níc lµ mét c«ng cô thuËn lîi mµ qua ®ã §¶ng l·nh ®¹o nÒn kinh tÕ níc nhµ. 4.1. T¹i sao ë níc ta, nÒn kinh tÕ vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cÇn cã sù qu¶n lý cña nhµ níc. - C¬ chÕ thÞ trêng cã nh÷ng mÆt tÝch cùc nh thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt vµ kü thuËt ph¸t triÓn tiÕn bé, thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, c¹nh tranh nhng ®ång thêi nã còng lµm n¶y sinh mÆt tiªu cùc nh ph©n ho¸ nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸, g©y khñng ho¶ng kinh tÕ, g©y thÊt nghiÖp vµ nhiÒu tÖ n¹n x· héi v.v... Do ®ã cÇn cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc ®Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ, nh÷ng ph¸t sinh tiªu cùc ®ã. Sù qu¶n lý cña Nhµ níc cßn nh»m híng sù ph¸t triÓn kinh tÕ theo nh÷ng môc tiªu, ph¬ng híng nhÊt ®Þnh, h¹n chÕ mÆt tiªu cùc vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ. H¬n n÷a, sù qu¶n lý cña Nhµ níc ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c c«ng cô rÊt cã hiÖu lùc. - Nhµ níc X· Héi Chñ NghÜa víi t c¸ch lµ ngêi ®¹i diÖn cho lîi Ých cña nh©n d©n, cña toµn x· h«Þ, cã nhiÖm vô qu¶n lý ®Êt níc vÒ hµnh chÝnh, kinh tÕ vµ x· héi. - Nhµ níc lµ ngêi ®¹i diÖn cho së h÷u toµn d©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt, cã nhiÖm vô qu¶n lý c¸c xÝ nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ Nhµ níc . 8 4.2. Chøc n¨ng kinh tÕ cña nhµ níc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë thêi kú qu¸ ®é lªn Chñ NghÜa X· Héi: - Nhµ níc ë níc ta ph¶i ®¶m b¶o sù æn ®Þnh chÝnh trÞ Kinh tÕ vµ X· héi thiÕt lËp 1 khu«n khæ ph¸p luËt ®Ó t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng Kinh tÕ. Së dÜ ë níc ta vÊn ®Ò æn ®Þnh chÝnh trÞ ®îc ®Æt lªn hµng ®Çu bëi v× chÝnh trÞ nã lµ ®iÒu kiÖn lµ tiÒn ®Ò cho kinh tÕ. §Ó ®¶m b¶o sù æn ®Þnh kinh tÕ – chÝnh trÞ th× nhµ níc VN sau khi thiÕt lËp hÖ thèng ph¸p luËt th× ph¶i t¹o ra hµnh lang ph¸p lý cho tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ b»ng c¸ch ®a ra nh÷ng ®iÒu luËt c¬ b¶n vÒ quyÒn së h÷u ®èi víi tµi s¶n, quy ®Þnh nh÷ng chi tiÕt cho Doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ. - Nhµ níc ph¶i ®Þnh híng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ b»ng viÖc nhµ níc x¸c ®Þnh c¸c chiÕn lîc kinh tÕ x· héi, h×nh thµnh ra c¸c kÕ ho¹ch hay quy ho¹ch ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. §ång thêi nhµ níc ph¶i trùc tiÕp ®Çu t vµo 1 sè ngµnh kinh tÕ mòi nhän ®Ó t¹o ra søc m¹nh kinh tÕ gióp cho nhµ níc thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt còng nh híng dÉn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn theo môc tiªu ®· ®Þnh híng. - Nhµ níc ph¶i ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Muèn vËy, nhµ níc cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ó ng¨n chÆn c¸c t¸c ®éng xÊu, tiªu cùc tõ phÝa bªn ngoµi ®èi víi nÒn kinh tÕ. §ång thêi, ®Ó ®¹t môc tiªu hiÖu qu¶ th× nhµ níc cÇn ph¶i t¹o ra m«i trêng c¹nh tranh lµnh m¹nh chèng ®éc quyÒn ®Ó n©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng thÞ trêng. - Nhµ níc ph¶i h¹n chÕ hay kh¾c phôc vµ söa ch÷a c¸c khuyÕt tËt do c¬ chÕ thÞ trêng t¹o ra qua ®ã mµ t¹o ra sù c«ng b»ng trong XH. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu c«ng b»ng th× nhµ níc cÇn ph¶i cã c¬ së chiÕn lîc trong viÖc ph©n phèi tæng s¶n phÈm vµ thu nhËp quèc d©n, 1 mÆt ®Ó ®¶m b¶o thóc ®Èy nÒn Kinh tÕ t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng 9 nhng mÆt kh¸c lµ ®Ó t¹o ra m«i trêng c«ng b»ng nh»m c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. 4.2.1. Chøc n¨ng kinh tÕ cña nhµ níc th«ng qua nhiÖm vô tæ chøc toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n ë tÇm vÜ m« vµ vi m«, trong ®ã qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« lµ chñ yÕu. 3.3.1.1. Qu¶n lý kinh tÕ ë tÇm vÜ m«. Thùc hiÖn chøc n¨ng kinh tÕ nµy, Nhµ níc sö dông c¸c c«ng cô cã hiÖu qu¶ nh hÖ thèng luËt ph¸p, ®Æc biÖt lµ luËt ph¸p kinh tÕ,hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi tríc hÕt lµ chinh s¸ch vÌ tµi chÝnh , tÝn dông, tiÒn tÑ ng©n hµng; kÕ ho¹ch ho¸ dÞnh híng ph¸t triÓ kinh tÕ ; lùc lîng dù tr÷ quèc gia; kinh tÕ Nhµ níc. Nh÷ng c«ng cô trªn víi t c¸ch lµ hÖ thèng c«ng cô ®Ó ®Þnh híng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ vµ chØ ®¹o ho¹t ®éng, ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ quèc d©n ph¸t triÓn theo ®Þnh h¬ng X· Héi Chñ Ngi· vµ môc tiªu ®Ò ra, ®¶m b¶o nh÷ng c©n ®èi vÜ m« cÇn thiÕt. Thùc hiÖn tèt vai trß ngêi chñ së h÷u toµn bé tµi s¶n quèc gia, Nhµ níc cã quyÒn vµ cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý, ph©n bè mäi nguån lùc vµ ®Êt níc ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ cao nhÊt , kiÓm tra ,kiÓm so¸t ho¹t ®éng kinh tÕ. T¹o mäi ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho cho c¸c qu¸ tr×nh t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn æn ®Þnh bÒn v÷ng qu¸ tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ khu vùc vµ toµn cÇu ®a ®Êt níc tiÕn kÞp tr×nh ®é chung cña thÕ giíi. §Çu t vµo c©c ngµnh kinh tÕ mòi nhän , c¸c ngµnh dîc lùa chän ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ theo ®Þnh híng X· Héi Chñ NghÜa. T¹o m«i trêng vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ nh : æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi , thiÕt lËp ku«n khæ ph¸p luËt , chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n , æn ®Þnh m«i trêng kinh doanh , khèng chÕ tû lÖ l¹m ph¸t, chèng khñng ho¶ng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn mÆt tÝch cùc , h¹n chÕ mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ trêng. 10 §Ò ra vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi cÇn thiÕt ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n theo môc tiªu kinh tÕ x· héi ®· x¸c ®Þnh. 3.3.1.2. Qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ Nhµ nuíc. Doanh nghiÖp Nhµ níc lµ nh÷ng ®¬n vÞ kinh tÕ trong ®ã phÇn tµi s¶n chñ yÕu thuéc së h÷u Nhµ níc. V× thÕ, Nhµ níc cã quyÒn vµ cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp nµy. Nhµ níc kh«ng trùc tiÕp sö dông tµi s¶n mµ giao quyÒn h¹n vµ nghÜa vô sö dông tµi s¶n Nhµ níc cho c¸c doanh nghiÖp b»ng v¨n b¶n ph¸p luËt. V× thÕ, chÝnh c¸n bé c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp trùc tiÕp sö dông tµi s¶n Nhµ níc Nhµ níc kh«ng trùc tiÕp chØ ®¹o kinh doanh mµ th«ng qua c¸c c¬ quan chøc n¨ng, Nhµ níc chØ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng chñ yÕu sau: QuyÕt ®Þnh thµnh lËp hay ph¸ s¶n doanh nghiÖp. QuyÕt ®Þnh ph¬ng híng kinh doanh chñ yÕu cña doanh nghiÖp vµ nghÜa vô cña nã ®èi víi Nhµ níc . Bæ nhiÖm , miÔn nhiÖm mét sè chøc danh cña doanh nghiÖp . Ban hµnh chÝnh s¸ch cÇn thiÕt cã tÝnh ph¸p lÖnh ®èi víi doanh nghiÖp. KiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ®ã t¹i c¸c doanh nghiÖp. Hai chøc n¨ng qu¶n lý trªn cña Nhµ níc cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Bëi v×, kinh tÕ Nhµ níc lµ mét trong nh÷ng ph- ¬ng tiÖn vËt chÊt ®Ó Nhµ níc qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ. §Ó lµm tèt hai chøc n¨ng trªn cÇn ph¶i gi¶i quyÕt tèt, ®óng ®¾n mèi quan hÖ vµ sù kh¸c nhau gi÷a chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ níc vÒ kinh tÕ vµ vai trß ngêi ®¹i diÖn chñ së h÷u tµi 11 s¶n c«ng cña Nhµ níc víi chøc n¨ng qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp; ®ång thêi ®ßi hái Nhµ níc ph¶i sö dônh mét c¸ch ®ång bé, cã hiÖu qu¶ cao c¸c lo¹i c«ng cô, c¸c biÖn ph¸p kh¸c nhau, bao gåm c¶ biÖn ph¸p hµnh chÝnh vµ biÖn ph¸p kinh tÕ. Mét mÆt, ®¶m b¶o sù phï hîp víi ®iÒu kiÖn t©m lý, truyÒn thèng, thùc tÕ cña ®Êt níc, cña d©n téc.MÆt kh¸c, ph¶i ®¸p øng yªu cÇu, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng cã hiÖu qu¶ cao theo ®Þnh híng X· Héi Chñ NghÜa phï hîp víi ®Æc ®iÓm xu híng cña thêi ®¹i. 3.3.1.3. C«ng cô ®Ó Nhµ n íc thùc hiÖn vai trß chøc n¨ng cña m×nh. HÖ thènng ph¸p luËt: §Æc biÖt lµ luËt kinh tÕ ph¶i ®Çy ®ñ, ®ång bé, ®ång nhÊt kh«ng ngõng ®îc hoµn chØnh vµ cã ®ñ hiÖu lùc ®Ó thùc hiÖn nã. Th«ng qua c«ng cô nµy, Nhµ níc t¹o ra hµnh lang ®Ó lËp vµ duy tr× kû c¬ng trËt tù híng dÉn c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo ph¸p luËt, chèng mäi ho¹t ®éng lµm ¨n phi ph¸p. KÕ ho¹ch ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n: §©y lµ c«ng cô quan träng cña Nhµ níc ®Ó ho¹ch ®Þnh c¸c ch¬ng tr×nh ®Þnh híng, môc tiªu trong tõng thêi kú. KÕ ho¹ch ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n ho¹t ®éng tù gi¸c, cã ý thøc cña Nhµ níc ®Ó qu¶n lý toµn bé nÒn kinh tÕtheo mét môc tiªu thèng nhÊt ®· ®Þnh tríc trªn c¬ së nhËn thøc vµ vËn dông c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan nh»m x¸c ®Þnh tèc ®é, quan hÖ tû lÖ c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý ®Ó kh«ng ngõng më réng s¶n xuÊt víi hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi ngµy cµng cao. Cã thÓ nãi, kÕ ho¹ch ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ qu¸ tr×nh cô thÓ ho¸ ®êng lèi chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc thµnh nh÷nh chØ tiªu sè liÖu cô thÓ trªn c¬ së ®ã mµ thùc hiÖn ®Ó biÕn ®êng lèi chñ tr¬ng chÝnh s¸ch thµnh hiÖn thùc. V× vËy, KÕ ho¹ch ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ c«ng cô cña Nhµ níc ®Ó qu¶n lý nÒn kinh tÕ thùc 12 hiÖn ®êng lèi cña §¶ng cÇm quyÒn, lµ lùc lîng ho¸ chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc. HÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi: HÖ thèng nµy bao gåm c¸c chÝnh s¸ch vÒ tµi chÝnh, tiÒn tÖ, tÝn dông ng©n hµng, chÝnh s¸ch ®Çu t, chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i, chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn gãp phÇn t¹o ra m«i trêng kinh tÕ - x· héi æn ®Þnh cã lîi cho sù nghiÖp t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, thùc hiÖn môc tiªu kÕt hîp t¨ng trëng kinh tÕ víi c«ng b»ng vµ tiÕn bé x· héi. C¸c lo¹i c«ng cô kh¸c: Nhµ níc sö dông lùc lîng kinh tÕ Nhµ níc, lùc lîng dù tr÷ quèc gia, th«ng tin v.v... ®Ó t¸c ®éng vµo nÒn kinh tÕ thÞ trêng nh»m ®¶m b¶o c©n ®èi vÜ m«, ®iÒu tiÕt thÞ trêng, ng¨n ngõa nh÷ng ®ét biÕn xÊu cña thÞ trêng theo híng cã lîi cho kinh tÕ - x· héi. Qua viÖc sö dông c¸c c«ng cô nãi trªn, Nhµ níc thùc hiÖn ®îc vai trß chøc n¨ng kinh tÕ cña m×nh nh»m môc ®Ých cuèi cïng lµ qu¶n lý ph©n bè, sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc cña ®Êt níc t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn môc tiªu t¨ng trëng kinh tÕ, kÕt hîp víi c«ng b»ng vµ tiÕn bé x· héi, ®a nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng X· Héi Chñ NghÜa. 13 Thùc tr¹ng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc ®Þnh híng XHCN §Æc trng cña nÒn kinh tÕ ë níc ta Tõ khi níc ta bíc vµo thêi ky ®æi míi §¶ng vµ nhµ níc ta ®a ra quan ®iÓm vÜ m« lµ thùc hiÖn qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tõ mét nÒn kinh tÕ mang nÆng tÝnh tù cÊp tù tóc l¹i vËn hµnh theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp sang ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc. Trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi ®ã nÒn kinh tÕ níc ta thÓ hiÖn rÊt râ nh÷ng ®Æc trng sau ®©y: - NÒn kinh tÕ ë níc ta gåm nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµ dùa trªn sù ®a d¹ng ho¸ vÒ quan hÖ së h÷u nªn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn võa cã sù thèng nhÊt nhng còng cã sù m©u thuÉn víi nhau vÒ lîi Ých vµ xu híng ph¸t triÓn. - NÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc. Víi ®Æc ®iÓm nµy còng gièng víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng cña c¸c níc nhng ®iÓm kh¸c biÖt ®ã lµ sù kh¸c nhau vÒ b¶n chÊt cña nhµ níc trong qu¶n lý vÜ m« ®èi víi nÒn kinh tÕ. Níc ta lµ níc cña d©n do d©n vµ v× d©n, v× vËy, trong khi thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt th× nhµ níc ®Òu híng tíi 1 môc tiªu XH c«ng b»ng, nh©n ®¹o mµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng TBCN kh«ng cã ®îc. Chøc n¨ng qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt cña nhµ níc ViÖt nam ®îc tiÕn hµnh trªn c¬ së g¾n liÒn gi÷a kÕ ho¹ch víi thÞ trêng, thÞ trêng trë thµnh c¨n cø cho kÕ ho¹ch, cßn kÕ ho¹ch lµ x¸c lËp nh÷ng môc tiªu cho thÞ trêng. - NÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta hiÖn nay thuéc nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi trong ®ã cã nh÷ng h×nh thøc ph¶n ¸nh tÝnh u viÖt cña CNXH nh ph©n phèi lÊy lao ®éng thíc ®o, hay ph©n phèi th«ng qua c¸c quü phóc lîi XH ®Ó t¹o ra sù c«ng b»ng söa ch÷a nh÷ng khuyÕt tËt cña Kinh tÕ thÞ tr- 14 êng. §ång thêi còng cã nh÷ng h×nh thøc ph©n phèi mang tÝnh chÊt qu¸ ®é, nã kh«ng ph¶n ¸nh b¶n chÊt XH cña nÒn Kinh tÕ XHCN nh h×nh thøc ph©n phèi c¨n cø vµo tµi s¶n vµ vèn ®ãng gãp. - NÒn Kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta ph¸t triÓn theo híng më cöa víi bªn ngoµi. Do sù t¸c ®éng cña cuéc C¸ch m¹ng XHCN hiÖn ®¹i ngµy nay lµm cho lùc lîng s¶n xuÊt ë c¸c quèc gia ph¸t triÓn kh«ng ®Òu tõ ®ã nã t¹o ra sù c¸ch biÖt vÒ tr×nh ®é còng nh møc sèng cña d©n c. ë níc ta ®Ó ph¸t huy ®îc nh÷ng lîi thÕ tuyÖt ®èi vµ nh÷ng nguån néi lùc th× ph¶i më cöa nÒn Kinh tÕ ®Ó khai th¸c nh÷ng lîi thÕ so s¸nh vµ thu hót nguån ngo¹i tÖ phôc vô cho nh©n d©n CNH – H§H nÒn Kinh tÕ. Thùc tr¹ng - Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta cßn ®ang ë giai ®o¹n s¬ khai tÊt c¶ c¸c yÕu tè cña thÞ tr- êng ®ang trong giai ®o¹n b¾t ®Çu h×nh thµnh, c¬ së vËt chÊt kinh tÕ cßn ë tr×nh ®é thÊp, nguån nh©n lùc cña nÒn Kinh tÕ chñ yÕu lµ lao ®éng thñ c«ng do ®ã tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn n¨ng suÊt thÊp, chÊt lîng s¶n phÈm kÐm, hiÖu qu¶ nÒn Kinh tÕ kh«ng cao. - KÕt cÊu h¹ tÇng cña nÒn Kinh tÕ nh giao th«ng, bÕn c¶ng vµ hÖ thèng tiªn tiÕn cßn l¹c hËu v× vËy trong nÒn Kinh tÕ cßn trong sù chia c¾t vÒ thÞ trêng. - Ph©n c«ng lao ®éng XH ë níc ta vÉn ®ang kÐm ph¸t triÓn viÖc æn ®Þnh c¬ cÊu cßn chËm, Nhµ níc vÉn lµ ngµnh chiÕm tû träng lín trong nÒn Kinh tÕ. - ë níc ta kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c Doanh nghiÖp trªn thÞ trêng khu vùc vµ quèc tÕ cßn rÊt yÕu. Mét mÆt, lµ do khèi lîng s¶n phÈm hµng ho¸ quy m« nhá bÐ, chÊt lîng thÊp. Bªn c¹nh ®ã néi lùc vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý nÒn kinh tÕ phï hîp víi c¸c th«ng luËn quèc tÕ ®Òu cßn thÊp kÐm. 15 III. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ ë níc ta. §Êt níc ta míi chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, mét nÒn kinh tÕ “khÐp kÝn” sang thêi më cöa cña kinh tÕ thÞ trêng, ch¾c ch¾n kh«ng ph¶i kh«ng gÆp nh÷ng bì ngì, lóng tóng bíc ®Çu. V× vËy, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· ®Ò ra nh÷ng ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p ®Ó tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ ë níc ta vµ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. 1. NhËn thøc vÒ c¬ chÕ kinh tÕ míi ë níc ta. §¹i biÓu §¹i héi toµn quçc lÇn thø VIII cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam ®· kh¼ng ®Þnh nh÷ng nhËn thøc c¬ b¶n vÒ c¬ chÕ kinh tÕ míi ë níc ta. S¶n xuÊt hµng ho¸ kh«ng ®èi lËp víi Chñ NghÜa X· Héi, mµ lµ thµnh tùu ph¸t triÓn cña v¨n minh nh©n lo¹i, tån t¹i kh¸ch quan, cÇn thiÕt cho c«ng cuéc x©y dùng Chñ NghÜa X· Héi vµ c¶ khi Chñ NghÜa X· Héi ®îc x©y dùng. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng X· Héi Chñ NghÜa ë níc ta lµ mét thÓ thèng nhÊt víi nhiÒu lùc lîng tham gia s¶n xuÊt vµ lu th«ng, trong ®ã kinh tÕ Nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o thÞ trêng trong níc g¾n víi thÞ trêng thÕ giíi. ThÞ trêng lµ c¨n cø, lµ ®èi tîng cña kÕ ho¹ch. KÕ ho¹ch chñ yÕu mang tÝnh ®Þnh híng vµ ®Æc biÖt quan träng trªn b×nh diÖn vÜ m«. ThÞ trêng cã vai trß trùc tiÕp híng dÉn c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ lùa chän lÜnh vùc ho¹t ®éng vµ ph¬ng ¸n tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. VËn dông c¬ chÕ thÞ trêng ®ßi hái ph¶i n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc, ®ång thêi x¸c lËp ®Çy ®ñ chÕ ®é tù chñ cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh nh»m ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc ®i ®«i víi viÖc ng¨n ngõa c¸c t¸c ®éng tiªu cùc. 16 2. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ ë níc ta. Môc tiªu ®èi víi c¬ chÕ kinh tÕ mµ §¹i héi VIII cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam lµ xo¸ bá c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, h×nh thµnh t¬ng ®èi, ®ång bé c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo híng X· Héi Chñ NghÜa. §Ó ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu ®ã, theo t«i cÇn tËp trung gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò sau : C¸c gi¶i ph¸p - Muèn ph¸t triÓn nÒn Kinh tÕ thÞ trêng trong xu thÕ c¹nh tranh vµ héi nhËp hiÖn nay th× nhµ níc ph¶i thùc hiÖn nhÊt qu¸n c¬ së Kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Trªn c¬ së kh¼ng ®Þnh tÝnh nhÊt qu¸n cña nÒn Kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn th× ®Ó cã c¸c c¬ së vÒ së h÷u ®èi víi ruéng ®Êt, ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt vµ vèn. Còng trªn c¬ së nhÊt qu¸n ®îc c¬ së Kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®ã còng sÏ ph¸t huy ®îc vai trß chñ ®¹o cña nhµ níc ®Ó lµm cho Kinh tÕ cña nhµ níc võa trë thµnh nÒn t¶ng, søc m¹nh cña nÒn Kinh tÕ nhng mÆt kh¸c nã t¹o ra thùc lùc vÒ Kinh tÕ gióp cho nhµ níc cã c¬ së ®Ó tham gia vµo ®iÒu tiÕt c¸c thµnh phÇn Kinh tÕ kh¸c hoÆc híng dÉn c¸c thµnh phÇn ®ã. C¬ së kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn sÏ t¹o ra c¬ së ph¸p lý ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ tËp thÓ díi nhiÒu h×nh thøc mµ trong ®ã HTX lµ nßng c«t. C¬ së kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn còng kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ vµ vai trß cña tõng thµnh phÇn kinh tÕ trong c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn t¹o ra niÒm tin ®éng lùc khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn. - §Èy m¹nh sù nghiÖp CNH - H§H, thóc ®Èy sù ph©n c«ng lao ®éng XH. §©y lµ gi¶i ph¸p liªn quan ®Õn vÊn ®Ò h×nh thµnh c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho nÒn kinh tÕ bëi v× ph©n c«ng lao ®éng XH lµ c¬ së cña s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ v× vËy muèn h×nh thµnh vµ x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng (®ã lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao) th× viÖc ph©n c«ng lao ®éng XH nã võa lµ ®iÒu kiÖn 17 tiÒn ®Ò nhng ®ång thêi nã lµ gi¶i ph¸p hÕt søc cÊp b¸ch. Trong sù nghiÖp CNH – H§H ë níc ta g¾n víi gi¶i ph¸p ph©n c«ng lao ®éng XH bao gåm c¶ viÖc ph©n c«ng theo ngµnh kinh tÕ theo vïng l·nh thæ vµ bao gåm c¶ viÖc ph©n phèi ®Ó h×nh thµnh ra nh÷ng ngµnh kinh tÕ míi nh÷ng vïng kinh tÕ míi g¾n víi qu¸ tr×nh ph©n phèi l¹i lao ®éng ®Ó thùc hiÖn môc tiªu chØ ®Þnh c¬ cÊu kinh tÕ g¾n víi c¬ cÊu chØ ®Þnh lao ®éng. - H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ trêng. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ kinh tÕ thÞ trêng th× trong c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô ë ®Çu ra còng nh c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®Çu vµo cña nÒn kinh tÕ ®Òu trong díi h×nh thøc lµ hµng ho¸ vµ ®Òu th«ng qua thÞ trêng vµ do thÞ trêng quyÕt ®Þnh. V× vËy, viÖc ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ trêng lµ 1 gi¶i ph¸p cã ý nghÜa hÕt søc quan träng. Trong nghÞ quyÕt §H ®¶ng 9, ®¶ng ta kh¼ng ®Þnh trong thêi gian tíi cÇn ph¶i: + Ph¸t triÓn thÞ trêng hµng ho¸ vµ dÞch vô, h×nh thµnh thÞ trêng søc lao ®éng cã tæ chøc ®Ó sö dông 1 c¸ch cã hiÖu qu¶ nguån nh©n lùc. + X©y dùng thÞ trêng vèn, tõng bíc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n ®Ó huy ®éng c¸c nguån vèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®Èy m¹nh CNH – H§H. + Qu¶n lý chÆt chÏ ®Êt ®ai vµ thÞ trêng bÊt ®éng s¶n. Ph¶i x©y dùng vµ ph¸t triÓn thÞ trêng th«ng tin, thÞ trêng KH c«ng nghÖ,… - Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ Kinh tÕ ®èi ngo¹i. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay chØ cã më cöa Kinh tÕ héi nhËp vµo khu vùc vµ thÕ giíi th× míi t¹o ®iÒu kiÖn cho níc ta thu hót ®îc vèn kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý tiªn tiÕn cña c¸c níc ®i tríc vµ khai th¸c ®îc nh÷ng thÕ m¹nh ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt níc. Tuy nhiªn, më cöa nÒn kinh tÕ lµ chÊp nhËn nh÷ng th¸ch thøc ®ång thêi ®ãn 18 b¾t nh÷ng thêi c¬. V× vËy, ®¶ng vµ nhµ níc cÇn ph¶i cã nh÷ng chiÕn lîc vµ c¬ së kinh tÕ ®èi ngo¹i phï hîp. 19