Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ b¶o hiÓm xe c¬ giíi vµ trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi. I. Thùc tr¹ng vÒ t×nh h×nh xe c¬ giíi t¹i ViÖt Nam hiÖn nay. Xe c¬ giíi: Lµ tÊt c¶ c¸c lo¹i xe tham gia giao th«ng trªn ®- êng bé b»ng ®éng c¬ cña chÝnh chiÕc xe ®ã, trõ xe ®¹p m¸y. Theo LuËt giao th«ng ®êng bé: t¹i §iÒu 3, Môc 13, 15.  Ph¬ng tiÖn giao th«ng c¬ giíi ®êng bé (sau ®©y gäi lµ xe c¬ giíi) gåm: xe «t«, m¸y kÐo, xe m« t« hai b¸nh, xe m« t« ba b¸nh, xe g¾n m¸y vµ c¸c lo¹i xe t¬ng tù kÓ c¶ xe c¬ giíi dµnh cho ngêi tµn tËt.  Xe m¸y chuyªn dïng gåm xe m¸y thi c«ng, xe m¸y n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp cã tham gia giao th«ng ®êng bé. 1. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña xe c¬ giíi t¹i ViÖt Nam hiÖn nay. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng xe c¬ giíi cã mét sè ®Æc ®iÓm sau liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh b¶o hiÓm: - Sè lîng ®Çu xe tham gia giao th«ng ®êng bé ngµy cµng t¨ng vµ cã nh÷ng thêi kú t¨ng ®ét biÕn lµm cho tai n¹n cã nh÷ng thêi kú x¶y ra ngµy cµng nhiÒu vµ cµng nghiªm träng. N¨m 1995 sè lîng «t« lµ 340.779 chiÕc, xe m¸y 3.578.156 chiÕc nhng ®Õn n¨m 2004 (chØ 10 n¨m sau) sè lîng «t« ®· lµ 735.000 chiÕc vµ xe m¸y 12.859.000 chiÕc. VËy chØ trong 10 n¨m sè lîng «t« ®· t¨ng 2,2 lÇn vµ sè lîng xe m¸y ®· t¨ng 3,6 lÇn. - Xe c¬ giíi cã tÝnh ®éng c¬ cao, tÝnh viÖt d· tèt vµ nã tham gia triÖt ®Ó vµo qu¸ tr×nh vËn chuyÓn v× vËy x¸c xuÊt rñi ro lµ rÊt lín. - Xe c¬ giíi tham gia giao th«ng ®êng bé phô thuéc rÊt lín vµo c¬ së h¹ tÇng, thêi tiÕt khÝ hËu, ®Þa h×nh … N¨m 1995 cã 112.996 km ®êng bé, nhng chØ cã 19,8% ®êng r¶i nhùa vµ bª t«ng. Cho ®Õn n¨m 2004 cã 127.678 km, trong ®ã 38% lµ ®êng r¶i nhùa vµ bª t«ng. HiÖn nay níc ta cã 109 ®Ìo dèc nguy hiÓm c¸c lo¹i. - Xe c¬ giíi tham gia giao th«ng ®êng bé chÞu sù chi phèi cña mét sè bé luËt cña quèc gia. Do nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn cã tÝnh ®Æc thï nªn ë tÊt c¶ c¸c níc khi ®· cã b¶o hiÓm th× bao giê còng triÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm xe c¬ giíi. Vµ ë ViÖt Nam th× nghiÖp vô nµy còng ®· ®îc triÓn khai phæ biÕn vµ réng r·i. §Ó biÕt cô thÓ sè lîng xe c¬ giíi t¹i ViÖt Nam hiÖn nay xem ë b¶ng sau: B¶ng 1: Sè lîng xe c¬ giíi tham gia giao th«ng ®êng bé t¹i ViÖt Nam hiÖn nay. ChØ Tæng sè «t« ¤t« Xe m¸y tiªu + xe m¸y Sè lîng Tèc ®é Sè lîng Tèc ®é Sè lîng Tèc ®é N¨m t¨ng t¨ng t¨ng (%) (%) (%) 1995 3.918. 17,6 340.7 03,3 3.578. 19,3 935 79 156 1996 4.494. 14,7 386.9 13,5 4.208. 17,6 250 76 274 1997 5.244. 16,7 417.7 07,9 4.827. 14,7 978 68 210 1998 5.643. 07,6 443.0 06,0 5.200. 07,7 000 00 000 1999 6.051. 07,2 465.0 04,9 5.586. 07,4 000 00 000 2000 6.965. 15,1 486.6 04,6 6.478. 15,9 562 08 954 2001 8.916. 28,0 557.0 14,5 8.389. 29,5 134 92 042 2002 10.880 22,0 607.4 09,0 10.273 22,4 .401 01 .000 2003 12.054 10,8 675.0 11,1 11.379 10,7 Trôc lîi b¶o hiÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. .000 00 .000 2004 13.594 12,7 735.0 08,8 12.859 13,0 .000 00 .000 (Nguån: c«ng ty Pjico). 2. T×nh h×nh tai n¹n giao th«ng ®êng bé t¹i ViÖt Nam. Tai n¹n giao th«ng nãi chung vµ tai n¹n giao th«ng ®- êng bé nãi riªng ®ang lµ th¸ch thøc ®èi víi tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ gíi. HiÖn nay tai n¹n giao th«ng ë ViÖt Nam ®ang gia t¨ng rÊt ®¸ng lo ng¹i vµ còng lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña d luËn X· héi, cña §¶ng vµ cña ChÝnh Phñ. Tai n¹n giao th«ng x¶y ra thêng ®Ó l¹i hËu qu¶ rÊt nÆng lÒ vµ hiÖn nµy nã ®ang lµ bµi to¸n kh«ng cã lêi gi¶i ®èi víi m¹ng líi giao th«ng ë níc ta. Qua sè liÖu thèng kª cho thÊy sè vô tai n¹n giao th«ng ngµy mét t¨ng c¶ vÒ sè lîng vµ quy m«. §ßi hái tÊt c¶ c¸c ngµnh c¸c cÊp cã liªn quan ph¶i sím vµo cuéc t×m ra lêi gi¶i cho bµi to¸n nµy v× tai n¹n giao th«ng lµm mÊt ®i cña c¶i cña x· héi, mÊt æn ®Þnh x· héi, nghiªm träng h¬n lµ hËu qu¶ cña nã ®Ó l¹i. Sè vô tai n¹n giao th«ng ë níc ta cã chiÒu híng ngµy mét t¨ng cao, n¨m 1995 x¶y ra 15.376 vô, ®Õn n¨m 2002 sè vô tai n¹n x¶y ra ®· gÊp 1,8 lÇn sè vô n¨m 1995 (x¶y ra 27.134 vô). Riªng 2 n¨m trë l¹i ®©y sè vô tai n¹n cã chiÒu híng ch÷ng l¹i do sù ®Çu t, n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng vµ ý thøc chÊp hµnh luËt lÖ an toµn giao th«ng cña ngêi d©n ®· ®îc n©ng lªn ®¸ng kÓ. §Æc biÖt n¨m 2003 tèc ®é t¨ng tai n¹n giao th«ng mang dÊu ©m (-28,2%) ®©y lµ dÊu hiÖu ®¸ng mõng còng do trong n¨m nµy c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh tai n¹n giao th«ng nh: gi¶i to¶ chç lÊn chiÕm lßng ®êng vØa hÌ, häp chî tr¸i phÐp… cho tíi nh÷ng biÖn ph¸p m¹nh tay nh: b¾n tèc ®é, kiÓm tra nång ®é cån… còng trong n¨m nµy rÊt nhiÒu dù ¸n an toµn giao th«ng ®· ®îc ®a vµo ho¹t ®éng vµ cã t¸c dông tÝch cùc. Trôc lîi b¶o hiÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. Tai n¹n giao th«ng kh«ng chØ gia t¨ng vÒ sè lîng mµ nguy hiÓm h¬n ®ã lµ quy m« cña tai n¹n. Tõ n¨m 1995 sè ngêi chÕt do tai n¹n giao th«ng lµ 5.431 ®Õn n¨m 2004 con sè nµy ®· gÊp 2,3 lÇn (sè ngêi chÕt do tai n¹n giao th«ng n¨m 2004 lµ 12.644 ngêi) trong ®ã kh«ng Ýt ngêi lµ nh÷ng lao ®éng chÝnh trong gia ®×nh, trô cét trong gia ®×nh mµ sù ra ®i qu¸ ®ét ngét cña hä lµ mét có sèc lín ®èi víi gia ®×nh ®ã vµ ngµy h«m sau con em hä sÏ sèng ra sao? Nguy hiÓm h¬n trong sè nh÷ng n¹n nh©n ®ã cã kh«ng Ýt nh÷ng thanh niªn trÎ tuæi (nguån lao ®éng t¬ng lai cña ®Êt níc) hä võa lµ n¹n nh©n nhng còng ®ång thêi lµ nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn tai n¹n chØ v× mét phót thiÕu suy nghÜ, bång bét, ®©y lµ ®iÒu ®¸ng tiÕc nhÊt mµ chóng ta ph¶i lªn ¸n vµ ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p can thiÖp thÝch hîp ngay tõ ®Çu tríc khi tai n¹n ®¸ng tiÕc x¶y ra. Quy m« cña tai n¹n cßn ®îc thÓ hiÖn qua sè ngêi bÞ th¬ng do tai n¹n giao th«ng. N¨m 1995 cã 16.921 ngêi bÞ th¬ng do tai n¹n giao th«ng ®Õn n¨m 2004 con sè nµy ®· lµ 21.728 ngêi. §©y lµ nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng qu¸ t¶i ë c¸c bÖnh viÖn tõ TW ®Õn ®Þa ph¬ng vµ trong sè nh÷ng ngêi bÞ th¬ng sÏ cã kh«ng Ýt ngêi trë thµnh tµn tËt vÜnh viÔn (ngêi thùc vËt) sèng dùa vµo thu nhËp vµ kh¶ n¨ng ch¨m sãc cña ngêi kh¸c. ThiÖt h¹i vÒ ngêi trong tai n¹n giao th«ng lµ thiÖt h¹i v« gi¸ mµ kh«ng ai muèn gÆp ph¶i do vËy, ®Ó h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt thiÖt h¹i do tai n¹n giao th«ng g©y ra phô thuéc vµo ý thøc vµ hµnh ®éng cña tÊt c¶ mäi ngêi. §Ó biÕt cô thÓ t×nh h×nh tai n¹n giao th«ng ë ViÖt Nam qua c¸c n¨m xem ë b¶ng sau: B¶ng 2:T×nh h×nh tai n¹n giao th«ng ®êng bé ë ViÖt Nam tõ n¨m 1995-2004. ChØ Sè vô tai Sè ngêi Sè ngêi bÞ Tû lÖ tiªu th¬ng sè ng- n¹n chÕt êi Trôc lîi b¶o hiÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. Sè vô Tèc Sè Tèc Sè Tèc chÕt (vô) ®é ngêi ®é ngêi ®é trªn t¨ng (ngêi) t¨ng (ngêi) t¨ng 10.00 N¨m (%) (%) (%) 0 xe c¬ giíi 1995 15.37 +17, 5.43 +19, 16.9 +29, 13,8 6 2 1 3 21 5 1996 19.07 +24, 5.58 +2,7 21.5 +27, 12,1 5 0 1 56 3 1997 19.15 +0,4 5.68 +1,8 21.9 +1,6 10,8 9 1 05 1998 19.97 +4,3 6.06 +6,8 22.7 +3,7 10,7 5 7 23 1999 20.77 +3,8 6.67 +9,9 23.9 +5,2 10,9 3 1 11 2000 22.48 +8,5 7.50 +12, 25.4 +6,2 10,7 6 1 4 01 2001 25.04 +11, 10.4 +39, 29.1 +14, 11,7 1 3 77 6 88 9 2002 27.13 +8,3 12.8 +22, 30.7 +5,3 11,8 4 01 2 33 2003 19.85 -28,2 11.3 -9,4 20.4 -35,2 9,4 2 19 01 2004 20.94 +5,5 12.6 +11, 21.7 +6,5 9,3 4 44 7 28 (Nguån: C«ng ty Pjico) T×nh h×nh tai n¹n giao th«ng t¨ng mét c¸ch ®¸ng lo ng¹i nh vËy lµ bëi c¸c nguyªn nh©n sau:  Nguyªn nh©n kh¸ch quan: - XuÊt ph¸p tõ ®Æc ®iÓm cña xe c¬ giíi lµ cã tÝnh ®éng c¬ cao vµ tham gia triÖt ®Ó vµo qu¸ tr×nh vËn chuyÓn v× vËy, x¸c xuÊt rñi ro lín h¬n c¸c lo¹i h×nh giao th«ng vËn t¶i kh¸c. - Níc ta n»m trong vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi nãng Èm, m- a nhiÒu, thêng xuyªn gÆp ph¶i h¹n h¸n, lò lôt, ®Þa h×nh hiÓm trë 3/4 diÖn tÝch lµ ®åi nói g©y khã kh¨n cho viÖc ®i l¹i vËn chuyÓn. Trôc lîi b¶o hiÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico.  Nguyªn nh©n chñ quan: - Do nhu cÇu vËn chuyÓn, ®i l¹i céng víi gi¸ thµnh xe c¬ giíi ngµy cµng h¹ lµm cho sè lîng xe c¬ giíi tham gia giao th«ng t¨ng ®ét biÕn. HiÖn nay c¶ níc cã 735.000 xe «t« vµ 12.859.000 xe m¸y. Trong ®ã tèc ®é gia t¨ng cña xe «t« hµng n¨m lµ 8-9% (kho¶ng 50.000 chiÕc/n¨m) cßn tèc ®é gia t¨ng cña xe m¸y lµ 20-30% (kho¶ng 1,5- 2 triÖu chiÕc/n¨m). Sù gia t¨ng qu¸ nhanh cña c¸c ph¬ng tiÖn c¬ giíi trong khi c¬ së h¹ tÇng cha ®¸p øng kÞp lµm cho mËt ®é c¸c ph¬ng tiÖn trªn ®êng t¨ng lªn còng ®ång nghÜa víi viÖc t¨ng x¸c xuÊt g©y tai n¹n giao th«ng. - C¬ së h¹ tÇng phôc vô giao th«ng ®êng bé trong nh÷ng n¨m qua ®· ®îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ nhng vÉn cha ®¸p øng ®îc víi tèc ®é gia t¨ng cña c¸c ph¬ng tiÖn nhÊt lµ t¹i c¸c thµnh phè lín nh Hµ Néi vµ Tp. HCM. - Nguyªn nh©n trùc tiÕp vµ chñ yÕu cña c¸c vô tai n¹n giao th«ng xuÊt ph¸t tõ ngêi ®iÒu khiÓn ph¬ng tiÖn trong ®ã, ý thøc cña ngêi ®iÒu khiÓn ph¬ng tiÖn lµ nguyªn nh©n chÝnh. Thèng kª nguyªn nh©n g©y tai n¹n giao th«ng cña nhiÒu n¨m qua ®Òu cho thÊy tõ 70- 80% c¸c vô tai n¹n giao th«ng lµ do ngêi tham gia giao th«ng kh«ng chÊp hµnh ®óng c¸c quy ®Þnh vÒ trËt tù an toµn giao th«ng (vi ph¹m tèc ®é chiÕm 30%, tr¸ch vît sai quy ®Þnh chiÕm 21%, say rîu bia chiÕm 7,3%…). Tæng sè xe c¬ giíi ®êng bé lµ 13.594.000 xe nhng chØ cã 5.863.857 ngêi cã giÊy phÐp l¸i xe chiÕm 43,1%. §iÒu nµy cho thÊy cßn nhiÒu ngêi kh«ng cÇn häc luËt, kh«ng cÇn thi giÊy phÐp l¸i xe nh- ng vÉn ngang nhiªn ®iÒu khiÓn ph¬ng tiÖn, coi thêng ph¸p luËt. - ý thøc nghiªm chØnh chÊp hµnh luËt lÖ giao th«ng cña ngêi d©n ViÖt Nam cßn kÐm. HiÖn tîng lÊn chiÕm lßng ®êng, vØa hÌ lµm n¬i bu«n b¸n, kinh doanh, häp chî… x¶y ra phæ biÕn, hiÖn tîng coi ®êng quèc lé lµ s©n ph¬i, n¬i tËp kÕt vËt liÖu x©y dùng, n¬i ch¬i thÓ thao… tiÒm Èn nhiÒu nguy c¬ dÉn ®Õn mÊt an toµn giao th«ng. II. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ t¸c dông cña b¶o hiÓm xe c¬ giíi. Trôc lîi b¶o hiÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. 1. u ®iÓm cña lo¹i h×nh giao th«ng ®êng bé t¹i ViÖt Nam. - Xe c¬ giíi cã tÝnh ®éng c¬ cao, linh ho¹t víi sù tham gia ®«ng ®¶o cña c¸c lo¹i xe: xe t¶i, xe kh¸ch, xe con, xe m¸y… ho¹t ®éng trong ph¹m vi réng kÓ c¶ ®Þa h×nh phøc t¹p, cã thÓ vËn chuyÓn ngêi vµ hµng ho¸ tíi nh÷ng n¬i mµ c¸c lo¹i h×nh vËn t¶i kh¸c kh«ng thÓ ®Õn ®îc. - Tèc ®é vËn chuyÓn cña lo¹i h×nh vËn t¶i nµy nhanh víi chi phÝ võa ph¶i. TiÒn vèn ®Çu t mua s¾m ph¬ng tiÖn, x©y dùng bÕn b·i Ýt tèn kÐm h¬n c¸c h×nh thøc kh¸c, phï hîp víi hoµn c¶nh ®Êt níc vµ thu nhËp cña ngêi d©n ViÖt Nam. - ViÖc sö dông c¸c ph¬ng xe c¬ giíi còng ®¬n gi¶n vµ thuËn tiÖn h¬n c¸c lo¹i ph¬ng tiÖn kh¸c. Víi u ®iÓm trªn sè lîng xe c¬ giíi t¹i ViÖt Nam hiÖn nay ®ang ph¸t triÓn nh vò b·o. 2. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña b¶o hiÓm xe c¬ giíi. T×nh tr¹ng tai n¹n giao th«ng ngµy cµng t¨ng c¶ vÒ sè vô vµ møc ®é nghiªm träng. MÆt kh¸c, cã tíi 70% sè ngêi ®i trªn c¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng lµ ngêi chñ, ngêi trô cét trong gia ®×nh còng nh ë c¸c doanh nghiÖp nªn khi tai n¹n giao th«ng x¶y ra th× thiÖt h¹i kh«ng chØ bã hÑp trong ph¹m vi vô tai n¹n mµ cßn lµm mÊt thu nhËp cho c¶ gia ®×nh, ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ hËu qu¶ cho nÒn Kinh tÕ quèc d©n. Bªn c¹nh ®ã, cã nh÷ng chñ xe g©y tai n¹n råi bæ trèn. ViÖc gi¶i quyÕt båi thêng trë nªn khã kh¨n, lîi Ých cña ngêi bÞ n¹n kh«ng ®îc b¶o ®¶m, g©y ¶nh hëng tiªu cùc trong d luËn x· héi. Bëi vËy, nhu cÇu lËp quü chung ®Ó bï ®¾p tæn thÊt lµ mét yÕu tè kh¸ch quan. §ã lµ lý do c¬ b¶n cho thÊy sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cho sù ra ®êi cña b¶o hiÓm xe c¬ giíi. Trôc lîi b¶o hiÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. Khi tai n¹n giao th«ng x¶y ra, ngêi cã lçi ph¶i cã tr¸ch nhiÖm båi thêng nh÷ng thiÖt h¹i do anh ta g©y ra bao gåm: - ThiÖt h¹i vÒ ngêi vµ tµi s¶n cña ngêi thø ba vµ hµnh kh¸ch vËn chuyÓn trªn xe. - ThiÖt h¹i vÒ hµng ho¸ vËn chuyÓn trªn xe. - ThiÖt h¹i vÒ ngêi vµ tµi s¶n còng nh thiÖt h¹i do gi¸n ®o¹n kinh doanh cña chÝnh chñ xe. Trªn thùc tÕ viÖc gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña nh÷ng vô tai n¹n giao th«ng thêng rÊt phøc t¹p vµ mÊt nhiÒu thêi gian v× mét sè lý do: - Sau khi g©y tai n¹n mét phÇn do ho¶ng sî, mét phÇn do thiÕu tr¸ch nhiÖm, l¸i xe ®· bá trèn ®Ó mÆc cho n¹n nh©n ph¶i chÞu hËu qu¶. - L¸i xe qu¸ nghÌo, kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó båi thêng thiÖt h¹i cho ngêi thø ba còng nh cho chñ xe vµ hµng ho¸ trªn xe. - Sau tai n¹n l¸i xe bÞ thiÖt m¹ng kh«ng thÓ båi thêng cho n¹n nh©n ®îc. VËy ®Ó ®¶m b¶o bï ®¾p nh÷ng thiÖt h¹i sau nh÷ng vô tai n¹n, th× viÖc tham gia b¶o hiÓm xe c¬ giíi lµ hoµn toµn cÇn thiÕt. Nhµ b¶o hiÓm sÏ bï ®¾p c¸c thiÖt h¹i cña chÝnh chñ xe còng nh thay mÆt chñ xe båi thêng cho ngêi thø ba, gióp hä nhanh chãng kh¾c phôc hËu qu¶ tai n¹n vµ sím æn ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh, æn ®Þnh cuéc sèng. 3. T¸c dông cña b¶o hiÓm xe c¬ giíi. Ho¹t ®éng cña nghiÖp vô b¶o hiÓm xe c¬ giíi ®· ®em l¹i cho c¸ nh©n, tæ chøc, x· héi nh÷ng t¸c dông to lín sau: - §èi víi c¸ nh©n: Rñi ro lµ yÕu tè ngÉu nhiªn kh«ng lêng tríc ®îc, cã thÓ x¶y ra cho bÊt cø c¸ nh©n, bÊt cø ph¬ng tiÖn giao th«ng nµo vµ hoµn toµn n»m ngoµi ý muèn chñ quan cña con ngêi. Thªm vµo ®ã xe c¬ giíi dï lµ xe m¸y còng lµ mét tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín. Do vËy b¶o hiÓm xe c¬ giíi ra ®êi gãp phÇn æn ®Þnh tµi chÝnh, kh¾c phôc nh÷ng hËu qu¶ khã kh¨n vÒ vËt chÊt còng nh tinh thÇn cho ngêi bÞ n¹n, gióp hä nhanh Trôc lîi b¶o hiÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. chãng kh«i phôc sau rñi ro tai n¹n. §ång thêi, nã còng gióp chñ ph¬ng tiÖn tr¸ch ®îc nh÷ng kho¶n chi phÝ bÊt thêng lµm mÊt c©n ®èi tµi chÝnh, ®¶m b¶o cho ngêi bÞ thiÖt h¹i ®îc thùc hiÖn nghiªm tóc nghÜa vô d©n sù cña chñ tr¸ch nhiÖm. Nhê cã quü tËp chung cña nhµ b¶o hiÓm, khi cã tai n¹n x¶y ra nhµ b¶o hiÓm gi¶i quyÕt båi thêng nhanh chãng, kÞp thêi gãp phÇn xoa dÞu bít c¨ng th¼ng gi÷a chñ xe vµ n¹n nh©n. - §èi víi x· héi: ViÖc triÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm xe c¬ giíi ®· gãp phÇn ®¶m b¶o an ninh vµ an toµn x· héi. Th«ng qua c«ng t¸c th¬ng lîng, hoµ gi¶i lµm gi¶m bít bøc sóc c¨ng th¼ng gi÷a chñ xe vµ ngêi bÞ thiÖt h¹i trong vô tai n¹n. Nã còng gióp l¸i xe lu«n cã ý thøc chÊp hµnh luËt lÖ an toµn giao th«ng gãp phÇn ng¨n ngõa tæn thÊt. - §èi víi Nhµ Níc: NghiÖp vô b¶o hiÓm xe c¬ giíi ra ®êi còng gãp phÇn gi¶m bít g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch Nhµ Níc ®ång thêi lµm t¨ng thu cho ng©n s¸ch Nhµ Níc, t¨ng thu ngo¹i tÖ cho Nhµ Níc. PhÝ b¶o hiÓm lµ nguån tµi chÝnh ®¸ng kÓ, ngoµi viÖc ®îc dïng ®Ó båi thêng thiÖt h¹i vµ ®Ò phßng h¹n chÕ tæn thÊt, nã cßn ®îc dïng ®Ó n©ng cÊp vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng giao th«ng, mét mÆt gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ, mÆt kh¸c h¹n chÕ tai n¹n giao th«ng x¶y ra vµ t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. III. Mét sè nghiÖp vô b¶o hiÓm xe c¬ giíi. 1. B¶o hiÓm TNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ng- êi thø ba. B¶o hiÓm TNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba ®©y lµ h×nh thøc b¶o hiÓm b¾t buéc ®èi víi tÊt c¶ c¸c chñ xe c¬ giíi, bëi v×: Trôc lîi b¶o hiÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. - Xe c¬ giíi lµ mét nguån nguy hiÓm cao ®é cã thÓ g©y tai n¹n bÊt cø lóc nµo mµ con ngêi kh«ng thÓ lêng tríc ®îc. §Êt níc ngµy cµng ph¸t triÓn, m¹ng líi giao th«ng ngµy cµng dµy ®Æc th× tai n¹n do xe c¬ giíi g©y ra ngµy cµng nhiÒu. - B¶o hiÓm TNDS cña xe c¬ giíi lµ mét biÖn ph¸p kinh tÕ mµ c¸c chñ xe cã tr¸ch nhiÖm ®ãng gãp vÒ mÆt tµi chÝnh ®Ó h×nh thµnh nªn quü b¶o hiÓm do c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm qu¶n lý. Quü nµy nh»m ®¶m b¶o båi th- êng nhanh chãng, kh¾c phôc hËu qu¶ kÞp thêi, b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng hîp ph¸p cña nh÷ng ngêi bÞ thiÖt h¹i vÒ th©n thÓ vµ tµi s¶n do xe c¬ giíi g©y ra. §Æc biÖt lµ trong trêng hîp ngêi g©y tai n¹n kh«ng cã kh¶ n¨ng vÒ kinh tÕ ®Ó ®Òn bï thiÖt h¹i hoÆc ngêi ®ã còng ®· tö vong trong chÝnh vô tai n¹n ®ã. - Th«ng qua quü nµy, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm thùc hiÖn viÖc båi thêng, bï ®¾p cho chñ xe khi gÆp ph¶i rñi ro sù cè tai n¹n x¶y ra, gióp chñ xe kh¾c phôc ®îc hËu qu¶ tµi chÝnh, æn ®Þnh s¶n xuÊt, gãp phÇn æn ®Þnh kinh tÕ x· héi. - Ngoµi ra quü nµy cßn ®îc söa dông mét phÇn vµo viÖc ®Ò phßng vµ h¹n chÕ tæn thÊt th«ng qua viÖc ®ãng gãp x©y dùng nh÷ng c«ng tr×nh phôc vô an toµn giao th«ng nh c¸c ®êng tho¸t n¹n, c¸c biÓn b¸o nguy hiÓm… vµ tæ chøc c¸c chiÕn dÞch tuyªn truyÒn réng r·i vÒ luËt giao th«ng, gi¸o dôc ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt cña mäi ngêi khi tham gia giao th«ng. a. §èi tîng b¶o hiÓm: Ngêi tham gia b¶o hiÓm th«ng thêng lµ chñ xe, cã thÓ lµ c¸ nh©n hay ®¹i diÖn cho mét tËp thÓ. Ngêi b¶o hiÓm chØ nhËn b¶o hiÓm cho phÇn TNDS cña chñ xe ph¸t sinh do sù ho¹t ®éng vµ ®iÒu khiÓn xe c¬ giíi cña ngêi l¸i xe. Nh vËy, ®èi tîng ®îc b¶o hiÓm lµ phÇn TNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba. Tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba lµ tr¸ch nhiÖm hay nghÜa vô båi thêng ngoµi hîp ®ång cña chñ xe hay l¸i xe cho ngêi thø ba do viÖc lu hµnh xe g©y nªn. Trôc lîi b¶o hiÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. §èi tîng ®îc b¶o hiÓm kh«ng ®îc x¸c ®Þnh tríc. ChØ khi nµo viÖc lu hµnh xe g©y ra tai n¹n cã ph¸t sinh TNDS cña chñ xe ®èi víi ngêi thø ba th× ®èi tîng nµy míi ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ. C¸c ®iÒu kiÖn ph¸t sinh TNDS cña chñ xe ®èi víi ngêi thø ba bao gåm: - §iÒu kiÖn thø nhÊt: Cã thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n, tÝnh m¹ng hoÆc søc khoÎ cña bªn thø ba. - §iÒu kiÖn thø hai: Chñ xe (l¸i xe) ph¶i cã hµnh vi tr¸i ph¸t luËt. Cã thÓ do v« t×nh hay cè ý mµ l¸i xe vi ph¹m luËt giao th«ng ®êng bé, hoÆc vi ph¹m c¸c quy ®Þnh kh¸c cña Nhµ níc… - §iÒu kiÖn thø ba: Ph¶i cã mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a hµnh vi tr¸i ph¸t luËt cña chñ xe (l¸i xe) víi nh÷ng thiÖt h¹i cña ngêi thø ba. - §iÒu kiÖn thø t: Chñ xe (l¸i xe) ph¶i cã lçi. Thùc tÕ chØ cÇn ®ång thêi x¶y ra ba ®iÒu kiÖn thø nhÊt, thø hai, thø ba lµ ph¸t sinh TNDS ®èi víi ngêi thø ba cña chñ xe (l¸i xe). NÕu thiÕu mét trong ba ®iÒu kiÖn trªn TNDS cña chñ xe sÏ kh«ng ph¸t sinh, vµ do ®ã kh«ng ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm cña b¶o hiÓm. §iÒu kiÖn thø t cã thÓ cã hoÆc kh«ng, v× nhiÒu khi tai n¹n x¶y ra lµ do tÝnh nguy hiÓm cao ®é cña xe c¬ giíi mµ kh«ng hoµn toµn do lçi cña chñ xe (l¸i xe). VÝ dô: Xe ®ang ch¹y bÞ næ lèp, l¸i xe mÊt kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn nªn ®· g©y ra tai n¹n. Trong trêng hîp nµy, TNDS vÉn cã thÓ ph¸t sinh nÕu cã ®ñ ba ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn. Chó ý r»ng, bªn thø ba trong b¶o hiÓm TNDS chñ xe c¬ giíi lµ nh÷ng ngêi trùc tiÕp bÞ thiÖt h¹i do hËu qu¶ cña vô tai n¹n nhng lo¹i trõ: - L¸i, phô xe, ngêi lµm c«ng cho chñ xe. - Nh÷ng ngêi l¸i xe ph¶i nu«i dìng nh cha, mÑ, vî, chång, con c¸i… - Hµnh kh¸ch, nh÷ng ngêi cã mÆt trªn xe. b. Ph¹m vi b¶o hiÓm: • Ngêi b¶o hiÓm nhËn b¶o ®¶m cho c¸c rñi ro bÊt ngê kh«ng lêng tríc g©y ra tai n¹n vµ lµm ph¸t sinh TNDS cña Trôc lîi b¶o hiÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. chñ xe. Cô thÓ, c¸c thiÖt h¹i n»m trong ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña ngêi b¶o hiÓm bao gåm: - Tai n¹n g©y thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng vµ t×nh tr¹ng søc khoÎ cña bªn thø ba; - Tai n¹n g©y thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n, hµng ho¸… cña bªn thø ba; - Tai n¹n g©y thiÖt tµi s¶n lµm ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh hoÆc gi¶m thu nhËp; - C¸c chi phÝ cÇn thiÕt vµ hîp lý ®Ó thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ng¨n ngõa h¹n chÕ thiÖt h¹i; c¸c chi phÝ thùc hiÖn biÖn ph¸p ®Ò xuÊt cña c¬ quan b¶o hiÓm (kÓ c¶ biÖn ph¸p kh«ng ®em l¹i hiÖu qu¶). - Nh÷ng thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng, søc khoÎ cña nh÷ng ngêi tham gia cøu ch÷a, ng¨n ngõa tai n¹n, chi phÝ cÊp cøu vµ ch¨m sãc n¹n nh©n. • C¸c rñi ro ®îc lo¹i trõ: Ngêi b¶o hiÓm kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm båi thêng thiÖt h¹i cña c¸c tai n¹n mÆc dï cã ph¸t sinh TNDS trong c¸c tr- êng hîp sau: - Hµnh ®éng cè ý g©y thiÖt h¹i cña chñ xe, l¸i xe vµ ngêi bÞ thiÖt h¹i. - Xe kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn kü thuËt vµ thiÕt bÞ an toµn ®Ó tham gia giao th«ng theo quy ®Þnh cña ®iÒu lÖ trËt tù an toµn giao th«ng vËn t¶i ®êng bé. - Chñ xe hoÆc l¸i xe vi ph¹m nghiªm träng trËt tù an toµn giao th«ng ®êng bé nh: + Xe kh«ng cã giÊy phÐp lu hµnh, giÊy chøng nhËn kiÓm ®Þnh an toµn kü thuËt vµ m«i trêng. + L¸i xe kh«ng cã b»ng l¸i hoÆc b»ng l¸i bÞ tÞch thu, b»ng kh«ng hîp lÖ. + L¸i xe bÞ ¶nh hëng cña c¸c chÊt khÝch thÝch nh: rîu, bia, ma tuý… + Xe chë chÊt ch¸y, næ tr¸i phÐp. + Xe sö dông ®Ó tËp l¸i, ®ua thÓ thao, ®ua xe tr¸i phÐp, ch¹y thö sau khi söa ch÷a. + Xe ®i vµo ®êng cÊm, khu vùc cÊm, xe ®i ®ªm kh«ng cã ®Ìn chiÕu s¸ng hoÆc chØ cã ®Ìn bªn ph¶i. + Xe kh«ng cã hÖ thèng l¸i bªn ph¶i. Trôc lîi b¶o hiÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. - ThiÖt h¹i do chiÕn tranh, b¹o ®éng. - ThiÖt h¹i gi¸n tiÕp do tai n¹n nh gi¶m gi¸ trÞ th¬ng m¹i, lµm ®×nh trÖ s¶n xuÊt kinh doanh. - ThiÖt h¹i ®èi víi tµi s¶n bÞ cíp, bÞ mÊt c¾p trong tai n¹n. - Tai n¹n x¶y ra ngoµi l·nh thæ quèc gia (trõ khi cã tho¶ thuËn kh¸c). Ngoµi ra, ngêi b¶o hiÓm còng kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm båi thêng thiÖt h¹i ®èi víi nh÷ng tµi s¶n ®Æc biÖt nh: + Vµng b¹c, ®¸ quý. + TiÒn, c¸c lo¹i giÊy tê cã gi¸ trÞ nh tiÒn. + §å cæ, tranh ¶nh quý hiÕm. + Thi hµi, hµi cèt. c. PhÝ b¶o hiÓm:  PhÝ b¶o hiÓm ®îc tÝnh theo ®Çu ph¬ng tiÖn. Ngêi tham gia b¶o hiÓm ®ãng phÝ b¶o hiÓm TNDS chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba theo sè lîng ®Çu ph¬ng tiÖn cña m×nh. MÆt kh¸c, c¸c ph¬ng tiÖn kh¸c nhau vÒ chñng lo¹i, vÒ ®é lín cã x¸c xuÊt g©y ra tai n¹n kh¸c nhau. Do ®ã, phÝ b¶o hiÓm ®îc tÝnh riªng cho tõng lo¹i ph¬ng tiÖn (hoÆc nhãm ph¬ng tiÖn) tuú theo mçi ®Çu ph¬ng tiÖn. PhÝ b¶o hiÓm tÝnh cho mçi ®Çu ph¬ng tiÖn ®èi víi mçi lo¹i ph¬ng tiÖn (thêng tÝnh theo n¨m) lµ: P=f+d Trong ®ã: P – PhÝ b¶o hiÓm / ®Çu ph¬ng tiÖn f - PhÝ thuÇn d – Phô phÝ PhÝ thuÇn ®îc tÝnh theo c«ng thøc: n ∑ Si x Ti i=1 f= n∑ Ci i=1 Trong ®ã: Trôc lîi b¶o hiÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. Si – Sè vô tai n¹n x¶y ra cã ph¸t sinh TNDS cña chñ xe ®îc b¶o hiÓm båi thêng trong n¨m thø i. Ti – Sè tiÒn båi thêng b×nh qu©n 1 vô tai n¹n trong n¨m thø i. Ci – Sè ®Çu ph¬ng tiÖn tham gia b¶o hiÓm trong n¨m thø i. n – Sè n¨m thèng kª, thêng tõ 3 – 5 n¨m, i = (1,n). Nh vËy, “f” thùc chÊt lµ sè tiÒn båi thêng b×nh qu©n trong thêi kú n n¨m cho mçi ®Çu ph¬ng tiÖn tham gia b¶o hiÓm trong thêi kú ®ã. §èi víi c¸c ph¬ng tiÖn kh«ng th«ng dông, møc ®é rñi ro lín h¬n nh xe kÐo r¬ moãc, xe chë hµng nÆng… th× tÝnh thªm tû lÖ phô phÝ so víi møc phÝ c¬ b¶n. ë ViÖt Nam hiÖn nay thêng céng thªm 30% møc phÝ c¬ b¶n. §èi víi c¸c ph¬ng tiÖn ho¹t ®éng ng¾n h¹n (díi mét n¨m), thêi gian tham gia b¶o hiÓm ®îc tÝnh trßn th¸ng vµ phÝ b¶o hiÓm ®îc x¸c ®Þnh nh sau: Png¾n h¹n = P n¨m x Tû lÖ phÝ ng¾n h¹n theo th¸ng Trêng hîp ®· ®ãng phÝ (tham gia b¶o hiÓm) c¶ n¨m, nhng vµo mét thêi ®iÓm nµo ®ã ph¬ng tiÖn kh«ng ho¹t ®éng n÷a hoÆc chuyÓn së h÷u mµ kh«ng chuyÓn quyÒn b¶o hiÓm th× chñ ph¬ng tiÖn sÏ ®îc hoµn phÝ b¶o hiÓm t- ¬ng øng víi sè thêi gian cßn l¹i cña n¨m (lµm trßn th¸ng) nÕu tríc ®ã chñ ph¬ng tiÖn cha cã khiÕu n¹i vµ ®îc b¶o hiÓm båi thêng. Sè phÝ hoµn l¹i ®îc x¸c ®Þnh nh sau: Pn¨m x Sè th¸ng xe kh«ng ho¹t ®éng P hoµn l¹i = 12 th¸ng Nép phÝ b¶o hiÓm lµ tr¸ch nhiÖm cña chñ ph¬ng tiÖn. Tuú theo sè lîng ph¬ng tiÖn, ngêi b¶o hiÓm sÏ quy ®Þnh thêi gian, sè lÇn nép vµ møc phÝ t¬ng øng cã xÐt gi¶m phÝ theo tû lÖ tæn thÊt vµ gi¶m phÝ theo sè lîng ph¬ng tiÖn Trôc lîi b¶o hiÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. tham gia b¶o hiÓm (tèi ®a thêng lµ 20%). NÕu kh«ng thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh nµy sÏ bÞ ph¹t.  BiÓu phÝ cô thÓ c«ng ty Pjico ®ang ¸p dông kÓ tõ ngµy 18/04/2003 nh sau: VÒ ngêi: 30 triÖu ®ång/ngêi (®èi víi ngêi thø ba vµ hµnh kh¸ch theo hîp ®ång vËn chuyÓn hµnh kh¸ch). VÒ tµi s¶n: 30 triÖu ®ång/vô (®èi víi ngêi thø ba). PhÝ b¶o hiÓm (®èi víi ngêi thø ba vµ hµnh kh¸ch theo hîp ®ång vËn chuyÓn hµnh kh¸ch). Xe taxi: - Díi 6 chç tÝnh b»ng 150% cña phÝ xe kinh doanh díi 6 chç quy ®Þnh t¹i môc IV.A. - Xe trªn 6 chç tÝnh b»ng phÝ xe kinh doanh cïng sè chç ngåi quy ®Þnh t¹i môc IV.A. Xe buýt: TÝnh b»ng phÝ b¶o hiÓm cña xe kh«ng kinh doanh cïng sè chç ngåi theo quy ®Þnh t¹i môc III. Xe «t« chuyªn dïng: TÝnh b»ng phÝ b¶o hiÓm cña xe chë hµng kh«ng kinh doanh vËn t¶i cïng träng t¶i quy ®Þnh t¹i môc III.B. Xe m¸y chuyªn dïng: TÝnh b»ng phÝ b¶o hiÓm cña xe chë hµng kh«ng kinh doanh vËn t¶i díi 3 tÊn quy ®Þnh t¹i môc III.B. Xe r¬ moãc: TÝnh b»ng 30% phÝ b¶o hiÓm cña xe kÐo r¬ moãc ®ã. B¶ng 3: BiÓu phÝ TNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba t¹i Pjico. Stt Lo¹i xe PhÝ b¶o hiÓm n¨m (®ång) I M« t« 2 b¸nh: 1 Tõ 50cc trë xuèng 50,000 2 Trªn 50 cc 55,000 Xe lam, xe m« t« ba b¸nh, xÝch l« m¸y, xe II l«I 140,000 III Xe « t« kh«ng kinh doanh vËn t¶i A Xe « t« chë ngêi 1 Lo¹i xe díi 6 chç ngåi 200,000 2 Lo¹i xe tõ 6 ®Õn 11 chç ngåi 400,000 3 Lo¹i xe tõ 12 ®Ðn 24 chç ngåi 640,000 4 Lo¹i xe trªn 24 chç 920,000 B Xe « t« chë hµng (xe t¶i) 1 Díi 3 tÊn 340,000 2 Tõ 3 ®Õn 8 tÊn 670,000 3 Trªn 8 tÊn 930,000 C Xe võa chë ngêi võa chë hµng (pickup) 470,000 Trôc lîi b¶o hiÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. IV Xe « t« kinh doanh vËn t¶i A Xe « t« chë ngêi 1 Díi 6 chç ngåi theo ®¨ng ký 350,000 2 6 chç ngåi theo ®¨ng ký 430,000 3 7 chç ngåi theo ®¨ng ký 500,000 4 8 chç ngåi theo ®¨ng ký 580,000 5 9 chç ngåi theo ®¨ng ký 650,000 6 10 chç ngåi theo ®¨ng ký 730,000 7 11 chç ngåi theo ®¨ng ký 800,000 8 12 chç ngåi theo ®¨ng ký 880,000 9 13 chç ngåi theo ®¨ng ký 950,000 10 14 chç ngåi theo ®¨ng ký 1,030,000 11 15 chç ngåi theo ®¨ng ký 1,110,000 12 16 chç ngåi theo ®¨ng ký 1,180,000 13 17 chç ngåi theo ®¨ng ký 1,360,000 14 18 chç ngåi theo ®¨ng ký 1,330,000 15 19 chç ngåi theo ®¨ng ký 1,410,000 16 20 chç ngåi theo ®¨ng ký 1,480,000 17 21 chç ngåi theo ®¨ng ký 1,560,000 18 22 chç ngåi theo ®¨ng ký 1,630,000 19 23 chç ngåi theo ®¨ng ký 1,710,000 20 24 chç ngåi theo ®¨ng ký 1,790,000 21 25 chç ngåi theo ®¨ng ký 1,860,000 1.860.000 + 20.000 x (Sè chç - 25 22 Trªn 25 chç ngåi chç) B Xe « t« chë hµng (xe t¶i) 1 Díi 3 tÊn 380,000 2 Tõ 3 ®Õn 8 tÊn 740,000 3 Trªn 8 tÊn 1,020,000 (Nguån: c«ng ty Pjico) (Lu ý: PhÝ b¶o hiÓm trªn cha bao gåm 10% thuÕ GTGT). 2. B¶o hiÓm TNDS cña chñ xe ®èi víi thiÖt h¹i vÒ th©n thÓ vµ tÝnh m¹ng cña hµnh kh¸ch. §©y lµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm b¾t buéc víi môc ®Ých: - Gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng cña b¶n th©n hµnh kh¸ch kh«ng may bÞ tai n¹n vµ gia ®×nh hä. - T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng n¬i x¶y ra tai n¹n kh¾c phôc hËu qu¶ kÞp thêi, nhanh chãng. - XÐt trªn ph¹m vi x· héi, nã gãp phÇn ng¨n ngõa vµ ®Ò phßng tai n¹n giao th«ng. T¨ng thu ng©n s¸ch cho Nhµ Trôc lîi b¶o hiÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. níc ®Ó tõ ®ã cã ®iÒu kiÖn ®Çu t trë l¹i n©ng cÊp vµ x©y dùng míi c¬ së h¹ tÇng giao th«ng. a. §èi tîng b¶o hiÓm: Lµ tÝnh m¹ng vµ t×nh tr¹ng søc khoÎ cña tÊt c¶ hµnh kh¸ch ®i trªn c¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng kinh doanh chuyªn chë hµnh kh¸ch. Nh÷ng ngêi nµy kh«ng ph©n biÖt løa tuæi, nghÒ nghiÖp, miÔn lµ hä cã vÐ hoÆc miÔn gi¶m vÐ theo quy ®Þnh. Ngêi ®îc b¶o hiÓm bao gåm c¶ nh÷ng hµnh kh¸ch ®îc u tiªn ®Æc biÖt kh«ng ph¶i mua vÐ, trÎ em ®i theo ngêi lín ®îc miÔn vÐ. Tuy nhiªn, hµnh lý, tµi s¶n, hµng hãa cña hµnh kh¸ch mang theo, c¸c l¸i phô xe vµ nh÷ng ngêi ®ang lµm viÖc trªn c¸c ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn hµnh kh¸ch («t«, tµu ho¶, tµu thuû, thuyÒn phµ vµ m¸y bay) kh«ng thuéc ®èi tîng b¶o hiÓm. NghiÖp vô nµy ë níc ta ®îc triÓn khai díi h×nh thøc b¾t buéc, v× vËy phÝ b¶o hiÓm ®îc tÝnh vµo gi¸ cíc vËn chuyÓn vµ mÆc nhiªn mçi tÊm vÐ lµ mét giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm. b. Ph¹m vi b¶o hiÓm: • C¸c rñi ro ®îc b¶o hiÓm: Lµ c¸c rñi ro do thiªn tai, tai n¹n bÊt ngê x¶y ra trong suèt hµnh tr×nh cña hµnh kh¸ch g©y thiÖt h¹i ®Õn tÝnh m¹ng vµ t×nh tr¹ng søc khoÎ cña ngêi ®îc b¶o hiÓm. - Thiªn tai bao gåm: Thêi tiÕt xÊu, b·o lèc, lò lôt, sôt lë ®Êt ®¸… g©y thiÖt h¹i cho ph¬ng tiÖn chuyªn chë, do ®ã g©y thiÖt h¹i ®Õn tÝnh m¹ng vµ t×nh tr¹ng søc khoÎ cña hµnh kh¸ch. - Tai n¹n bÊt ngê: §©m va, ch¸y næ, lËt nghiªng, do sù cè kü thuËt cña chÝnh ph¬ng tiÖn, lçi lÇm cña ngêi ®iÒu khiÓn ph¬ng tiÖn hoÆc do ph¬ng tiÖn kh¸c ®©m vµo… • C¸c rñi ro lo¹i trõ: - BÞ tai n¹n do vi ph¹m trËt tù an toµn giao th«ng, vi ph¹m ph¸p luËt (nh¶y tµu, xe khi ph¬ng tiÖn cha dõng h¼n, b¸m xe, ®øng ngåi kh«ng ®óng chç quy ®Þnh, hµnh hung, ¨n c¾p…). Trôc lîi b¶o hiÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. - BÞ tai n¹n do nh÷ng nguyªn nh©n kh«ng liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh vËn chuyÓn hoÆc b¶n th©n t×nh tr¹ng søc khoÎ cña hµnh kh¸ch g©y ra (ngé ®éc thøc ¨n, tróng giã, èm ®au…). • Thêi h¹n hiÖu lùc cña b¶o hiÓm: - Lµ thêi gian hîp lý ®Ó thùc hiÖn cuéc hµnh tr×nh, tøc lµ b¾t ®Çu tõ lóc hµnh kh¸ch bíc ch©n lªn ph¬ng tiÖn vµ kÕt thóc khi hµnh kh¸ch rêi khái ph¬ng tiÖn mét c¸ch an toµn t¹i bÕn, ga hoÆc s©n bay cuèi cïng ghi trªn vÐ. Thêi gian t¹m ngõng hîp lý (lÊy nhiªn liÖu, ¨n uèng…) vÉn ®îc tÝnh vµo thêi h¹n b¶o hiÓm. NÕu ®i liªn vËn, hµnh kh¸ch ph¶i thay ®æi ph¬ng tiÖn, trong lóc chê ®îi ®Ó lªn ph¬ng tiÖn tiÕp theo vÉn ®îc b¶o hiÓm. - NÕu hµnh kh¸ch tù ý hay v« t×nh rêi bá cuéc hµnh tr×nh, rêi bá hay l¹c mÊt ph¬ng tiÖn chuyªn chë th× coi nh thêi h¹n b¶o hiÓm chÊm døt. c. Sè tiÒn b¶o hiÓm: Sè tiÒn b¶o hiÓm ®îc Ên ®Þnh theo quy ®Þnh chung ®èi víi mçi lo¹i ph¬ng tiÖn hay mét sè lo¹i ph¬ng tiÖn. Ch¼ng h¹n, nÕu hµnh kh¸ch ®i trªn m¸y bay, sè tiÒn b¶o hiÓm lµ 20.000 USD/hµnh kh¸ch. NÕu ®i trªn tµu ho¶, tµu thuû, «t« sè tiÒn b¶o hiÓm lµ 12.000.000 VN§/hµnh kh¸ch. V× nghiÖp vô ®îc thùc hiÖn díi h×nh thøc b¾t buéc nªn ng- êi tham gia b¶o hiÓm kh«ng cã quyÒn lùa chän sè tiÒn b¶o hiÓm. TrÎ em mua nöa vÐ hoÆc ®îc miÔn vÐ th× sè tiÒn b¶o hiÓm chØ b»ng 50% sè tiÒn b¶o hiÓm cña ngêi lín. d. PhÝ b¶o hiÓm: V× thùc hiÖn b¶o hiÓm b¾t buéc nªn phÝ b¶o hiÓm ®îc tÝnh vµo gi¸ vÐ. C¬ quan lµm nhiÖm vô vËn chuyÓn hµnh kh¸ch b¸n vÐ còng lµ ngêi thu phÝ b¶o hiÓm. PhÝ b¶o hiÓm phô thuéc vµo c¸c yÕu tè sau: - Sè tiÒn b¶o hiÓm. - Lo¹i ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn. - §é dµi tuyÕn ®êng chuyªn chë. - §Æc ®iÓm tuyÕn ®êng ho¹t ®éng cña ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn (chÊt lîng ®êng x¸, ®Þa h×nh). Trôc lîi b¶o hiÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. Cã 2 ph¬ng ph¸p tÝnh phÝ ®îc c¸c c«ng ty b¶o hiÓm vËn dông: • PhÝ b¶o hiÓm tÝnh trªn 1km/ hµnh kh¸ch, cho tõng lo¹i ph¬ng tiÖn víi gi¶ thiÕt 100% hµnh kh¸ch ®Òu ®îc b¶o hiÓm víi sè tiÒn b¶o hiÓm cho tríc. C«ng thøc: P= f1+ f2+ f3+ f4 ∑Ci+ ∑Ti f 1= ∑ m∑Lij Kij Trong ®ã: f1- PhÝ thuÇn f2- PhÝ ®Ò phßng h¹n chÕ tæn thÊt f3- PhÝ dù phßng f4- PhÝ qu¶n lý vµ l·i dù kiÕn (f2, f3, vµ f4 thêng ®îc quy ®Þnh b»ng mét tû lÖ phÇn tr¨m nhÊt ®Þnh so víi tæng sè phÝ thu). Ci- Sè tiÒn chi tr¶ cho nh÷ng hµnh kh¸ch bÞ chÕt n¨m thø i. Ti- Sè tiÒn chi tr¶ cho nh÷ng hµnh kh¸ch ph¶i ®iÒu trÞ, phÉu thuËt n¨m thø i. Lij- §é dµi qu·ng ®êng j n¨m thø i. Kij- Sè hµnh kh¸ch ®i trªn qu·ng ®êng j n¨m thø i. n- Sè n¨m kh¶o s¸t (n= 5 n¨m). m- Sè qu·ng ®êng cña tõng lo¹i h×nh giao th«ng vËn t¶i. Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm chÝnh lµ chÝnh x¸c vµ ®éc lËp víi gi¸ cíi vËn t¶i, song l¹i cã nhîc ®iÓm møc phÝ tÝnh ra rÊt lÎ vµ ®«i khi qu¸ nhá nªn ®· ¶nh hëng ®Õn kh©u b¸n vÐ vµ qu¶n lý cña c¬ quan vËn chuyÓn. • PhÝ b¶o hiÓm tÝnh theo tû lÖ trªn gi¸ cíc vËn t¶i cña tõng lo¹i ph¬ng tiÖn. f= R x Gv ∑Qi R= x 100 Trôc lîi b¶o hiÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. ∑ Di Trong ®ã: f- PhÝ thuÇn R- Tû lÖ phÝ b¶o hiÓm Gv- Gi¸ cíc vËn t¶i Qi- Tæng chi phÝ chi tr¶ cho tai n¹n b¶o hiÓm n¨m thø i Di- Tæng doanh thu cíc phÝ cña ngµnh vËn t¶i n¨m i Ph¬ng ph¸p nµy tuy ®¬n gi¶n, dÔ tÝnh to¸n, song phô thuéc nhiÒu vµo gi¸ cíc vËn t¶i. Khi tÝnh to¸n còng ph¶i gi¶ thiÕt 100% hµnh kh¸ch ®Òu ®îc b¶o hiÓm víi sè tiÒn b¶o hiÓm cho tríc. • Ngoµi ra, ®èi víi c¸c c«ng ty t nh©n kinh doanh vËn t¶i hµnh kh¸ch, c«ng ty b¶o hiÓm thu phÝ theo ph¬ng thøc kho¸n. Cô thÓ, sè phÝ mét c«ng ty vËn t¶i ph¶i nép hµng th¸ng. PhÝ b¶o hiÓm Sè chç ngåi Sè ph¬ng Sè lît ph- ¬ng Sè ngµy P = b×nh qu©n 1 x BQ mét x tiÖn ho¹t x tiÖn ho¹t ®éng x ho¹t ®éng hµnh kh¸ch ph¬ng tiÖn ®éng BQ mét ngµy BQ mét th¸ng e. Tr¶ tiÒn b¶o hiÓm: - NÕu tai n¹n chÕt ngêi: Sè tiÒn chi tr¶ cho 1 hµnh kh¸ch b»ng sè tiÒn b¶o hiÓm. - NÕu bÞ tai n¹n th¬ng tËt: Sè tiÒn chi tr¶ b»ng tû lÖ th¬ng tËt nh©n víi sè tiÒn b¶o hiÓm (tû lÖ th¬ng tËt ®îc gi¸m ®Þnh th«ng qua gi¸m ®Þnh y khoa). - NÕu hµnh kh¸ch bÞ tai n¹n nhÑ, t¹m thêi: Sè tiÒn chi tr¶ cã thÓ tÝnh theo chi phÝ thùc tÕ (n»m viÖn, ®iÒu trÞ…) hoÆc còng cã thÓ b»ng sè tiÒn chi tr¶ b×nh qu©n mét ngµy nh©n víi sè ngµy n»m viÖn. Sè tiÒn chi tr¶ 1 ngµy vµ sè ngµy n»m viÖn ®îc quy ®Þnh thèng nhÊt c¨n cø vµo sè tiÒn b¶o hiÓm. Nhng sè tiÒn chi tr¶ tèi ®a kh«ng vît qu¸ sè tiÒn b¶o hiÓm. Trôc lîi b¶o hiÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico.