Lêi nãi ®Çu Cïng víi nh÷ng vÊn ®Ò thiÕt yÕu cña cuéc sèng con ngêi lµ viÖc lµm vµ thu nhËp, th× b¶o hiÓm x· héi trong bÊt kú mét chÕ ®é x· héi nµo còng lµ mét vÊn ®Ò lu«n lu«n ®îc xem xÐt, bëi v× rñi ro lu«n lµ mét vÊn ®Ò dÔ x¶y ra víi mäi ngêi. BHXH lµ chÝnh s¸ch x· héi ®îc nhiÒu quèc gia coi träng nh»m ®¶m b¶o vÒ mÆt thu nhËp cho ngêi lao ®éng khi hä t¹m thêi hoÆc vÜnh viÔn mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng. B¶o hiÓm x· héi ®· trë thµnh quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña ngêi lao ®éng g¾n liÒn víi quyÒn vÒ viÖc lµm vµ thu nhËp. B¶o hiÓm x· héi ë ViÖt Nam ®· ®îc §¶ng vµ Nhµ níc ta quan t©m ngay tõ khi míi thµnh lËp níc vµ nã ®· ®ãng gãp to lín cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc. Ho¹t ®éng cña b¶o hiÓm x· héi ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n ®Æc biÖt lµ sau n¨m 1995 khi mµ quü b¶o hiÓm x· héi ®îc h×nh thµnh ®éc lËp n»m ngoµi Ng©n s¸ch Nhµ níc. Quü b¶o hiÓm x· héi lµ x¬ng sèng cña bÊt kú mét hÖ thèng b¶o hiÓm x· héi nµo v× chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi ®Òu nh»m môc ®Ých b¶o ®¶m an toµn vÒ thu nhËp cho ng êi lao ®éng, muèn vËy th× c¬ quan b¶o hiÓm x· héi ph¶i cã mét lîng tiÒn nhÊt ®Þnh. C¬ quan b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a ®îc thµnh lËp vµ b¾t ®Çu ho¹t ®éng tõ th¸ng 10 n¨m 1995 cho ®Õn nay ®· thu ®îc nhiÒu thµnh tù nh: phÝ thu ®îc ngµy cµng nhiÒu, chi tr¶ ®óng ®èi tîng ... Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng vÉn cßn nhiÒu tån t¹i, h¹n chÕ nh: thu b¶o hiÓm x· héi vÉn cha ®¹t kÕt qu¶ cao, nhiÒu ®¬n vÞ vÉn cßn lîi dông kÏ hë ph¸p luËt ®Ó trèn nép b¶o hiÓm x· héi, vÉn tån t¹i trôc lîi b¶o hiÓm x· héi ... §iÒu nµy ®· lµm cho hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña quü b¶o hiÓm x· héi cßn cha cao vµ cßn ph¶i nhê vµo Ng©n s¸ch Nhµ níc. Nh vËy, vÊn ®Ò thu vµ chèng thÊt thu quü b¶o hiÓm x· héi cã mét ý nghÜa rÊt lín ®èi víi sù ph¸t triÓn cña chÕ ®é x· héi ViÖt Nam còng nh b¶o hiÓm x· héi c¸c tØnh, huyÖn trong c¶ níc trong ®ã cã b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a. Do vËy mµ em chän ®Ò tµi: “Bµn vÒ viÖc thu vµ chèng thÊt thu quü b¶o hiÓm x· héi ë c¬ quan Baá hiÓm x· héi quËn §èng ®a “ Môc ®Ých cña ®Ò tµi: - Lµm râ thu vµ chèng thÊt thu b¶o hiÓm x· héi lµ g×? - §¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c thu vµ chèng thÊt thu quü b¶o hiÓm x· héi t¹i b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a giai ®o¹n 1995 – 2001? - §Ò xuÊt ý kiÕn vµ gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao c«ng t¸c thu vµ chèng thÊt thu quü b¶o hiÓm x· héi t¹i b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a trong thêi gian tíi 1 Néi dung cña chuyªn ®Ò bao gåm: Lêi nãi ®Çu Ch¬ng I: Kh¸i chung vÒ b¶o hiÓm x· héi vµ thu quü b¶o hiÓm x· héi Ch¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c thu, vµ chèng thÊt thu quü b¶o hiÓm x· héi ë c¬ quan b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a . Ch¬ng III: Mét sè ý kiÕn nh»m n©ng cao c«ng t¸c thu vµ chèng thÊt thu quü b¶o hiÓm x· héi ë c¬ quan b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a. KÕt luËn. Chuyªn ®Ò nµy ®îc hoµn thµnh lµ nhê sù gióp ®ì tËn t×nh cña ThÇy gi¸o GS- TS NguyÔn cao thêng vµ tËp thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn cña c¬ quan b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a. MÆc dï b¶n th©n em ®· cã nhiÒu cè g¾ng nhng do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ vµ b¶o hiÓm x· héi lµ mét vÊn ®Ò lín vµ quan träng nªn bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, kÝnh mong thÇy gi¸o vµ c¸c c¸n bé trong c¬ quan b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a ®ãng gãp ý kiÕn ®Ó chuyªn ®Ò ®- îc hoµn chØnh h¬n. Sinh viªn Lª kh¸nh viÖt. 2 Ch¬ng I kh¸i qu¸t chung vÒ b¶o hiÓm x· héi vµ thu quü b¶o hiÓm x· héi I. Kh¸i qu¸t chung vÒ BHXH 1. Kh¸i niÖm vµ sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña BHXH B¶o hiÓm x· héi ( BHXH ) ra ®êi vµo nh÷ng n¨m gi÷a thÕ kû 19, khi nÒn c«ng nghiÖp vµ kinh tÕ hµng ho¸ ®· b¾t ®Çu ph¸t triÓn m¹nh mÏ ë c¸c n íc Ch©u ¢u. Nh vËy, BHXH lµ mét trong nh÷ng lo¹i h×nh b¶o hiÓm ra ®êi kh¸ sím vµ ®Õn nay ®· ®îc thùc hiÖn ë tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ giíi. So víi c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm kh¸c, ®èi tîng, chøc n¨ng vµ tÝnh chÊt cña BHXH cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt do b¶n chÊt cña nã chi phèi. Con ngêi muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× tríc hÕt ph¶i tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu tèi thiÓu nh ¨n, mÆc, ë, ®i l¹i do vËy hä ph¶i lao ®éng ®Ó lµm ra nh÷ng s¶n phÈm cÇn thiÕp. Khi s¶n phÈm ®îc t¹o ra ngµy cµng nhiÒu th× ®êi sèng con ngêi ngµy cµng ®Çy ®ñ vµ hoµn thiÖn, x· héi ngµy cµng v¨n minh h¬n. Nh vËy viÖc tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu sinh sèng vµ ph¸t triÓn cña con ngêi phô thuéc vµo chÝnh kh¶ n¨ng lao ®éng cña hä. Nhng trong thùc tÕ kh«ng ph¶i lóc nµo con ngêi còng gÆp thuËn lîi, cã thu nhËp vµ ®iÒu kiÖn sèng b×nh thêng mµ ngoµi ra cã rÊt nhiÒu trêng hîp khã kh¨n bÊt lîi ngÉu nhiªn ph¸t sinh lµm cho ngêi ta bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp vµ c¸c ®iÒu kiÖn sinh sèng kh¸c. Nh÷ng tr- êng hîp nh èm ®au, tai n¹n lao ®éng, mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng do tuæi t¸c... nh÷ng trêng hîp nµy, c¸c nhu cÇu cÇn thiÕt trong cuéc sèng kh«ng v× thÕ mµ mÊt ®i, tr¸i l¹i cã c¸i cßn t¨ng lªn thËm chÝ cßn xuÊt hiÖn thªm mét sè nhu cÇu míi nh cÇn ®îc kh¸m ch÷a bÖnh vµ ®iÒu trÞ khi èm ®au; tai n¹n th¬ng tËt nÆng cÇn cã ngêi ch¨m sãc, nu«i dìng... Bëi vËy, muèn tån t¹i vµ æn ®Þnh cuéc sèng, con ngêi vµ x· héi loµi ngêi ph¶i t×m ra vµ thùc tÕ ®· t×m ra nhiÒu c¸ch gi¶i quyÕt kh¸c nhau nh: ®i vay, san sÎ, ®ïm bäc lÉn nhau trong néi bé céng ®ång, ®i xin hoÆc sù cøu trî cña Nhµ níc ... Nhng râ rµng c¸c c¸ch ®ã hoµn toµn thô ®éng vµ kh«ng ch¾c ch¾n. Khi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn, viÖc thuª mín c«ng nh©n trë lªn phæ biÕn. Lóc ®Çu ngêi chñ chØ cam kÕt tr¶ c«ng lao ®éng, nhng vÒ sau ®· ph¶i cam kÕt c¶ viÖc ®¶m b¶o cho ngêi lµm thuª cã sè thu nhËp nhÊt ®Þnh ®Ó hä trang tr¶i nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu khi kh«ng may hä bÞ tai n¹n, èm ®au, thai s¶n ... Trong thùc tÕ nhiÒu khi c¸c trêng hîp trªn kh«ng x¶y ra vµ ngêi chñ kh«ng ph¶i chi tr¶ mét ®ång nµo, tuy nhiªn nhiÒu khi nã l¹i x¶y ra dån dËp buéc hä ph¶i bá ra mét lóc mét kho¶n tiÒn lín mµ hä kh«ng muèn. V× thÕ, m©u thuÉn chñ thî ph¸t sinh. Giíi thî liªn kÕt ®Êu tranh buéc giíi chñ ph¶i thùc hiÖn cam kÕt. Cuéc ®Êu tranh nµy diÔn ra ngµy cµng réng lín vµ cã t¸c ®éng nhiÒu mÆt ®Õn ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Do vËy, Nhµ níc ph¶i ®øng ra can thiÖp vµ ®iÒu hoµ m©u thuÉn. Sù can thiÖp nµy mét mÆt lµm t¨ng ®îc vai trß cña Nhµ níc, mÆt kh¸c buéc giíi chñ vµ thî ph¶i ®ãng gãp mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh hµng th¸ng ®îc tÝnh to¸n mét c¸ch chÆt chÏ dùa trªn c¬ së x¸c suÊt rñi ro x¶y ra ®èi víi ngêi lµm thuª. Sè tiÒn ®ãng gãp cña c¶ chñ vµ thî h×nh thµnh nªn mét quü tiÒn tÖ tËp trung trªn ph¹m vi quèc gia. Quü nµy cßn ®îc bæ sung tõ ng©n s¸ch Nhµ níc khi cÇn thiÕt nh»m ®¶m b¶o ®êi sèng cho ngêi lao ®éng khi gÆp ph¶i nh÷ng biÕn cè bÊt lîi. ChÝnh nhê nh÷ng mèi quan hÖ rµng buéc ®ã mµ rñi ro, bÊt lîi cña ngêi lao ®éng ®îc dµn tr¶i, cuéc sèng cña ngêi 3 lao ®éng vµ gia ®×nh hä ngµy cµng ®îc ®¶m b¶o æn ®Þnh. Giíi chñ còng thÊy m×nh cã lîi vµ ®îc b¶o vÖ, s¶n xuÊt kinh doanh diÔn ra b×nh thêng tr¸nh ®îc nh÷ng x¸o trén kh«ng cÇn thiÕt. V× vËy, nguån quü tËp trung ®îc thiÕt lËp ngµy cµng lín vµ nhanh chãng. Kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt c¸c ph¸t sinh lín cña quü ngµy cµng ®¶m b¶o. Toµn bé nh÷ng ho¹t ®éng víi nh÷ng mèi quan hÖ rµng buéc chÆt chÏ trªn ®îc thÕ giíi quan niÖm lµ b¶o hiÓm x· héi ®èi víi ngêi lao ®éng. Nh vËy, "BHXH lµ sù ®¶m b¶o thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp ®èi víi ngêi lao ®éng khi gÆp ph¶i nh÷ng biÕn cè lµm gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, mÊt viÖc lµm trªn c¬ së h×nh thµnh vµ sö dông mét quü tiÒn tÖ tËp trung nh»m ®¶m b¶o ®êi sèng cho ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä gãp phÇn ®¶m b¶o an toµn x· héi". Qua kh¸i niÖm vÒ b¶o hiÓm x· héi ta cã thÓ thÊy ®îc sù cÇn thiÕt cña BHXH ®èi víi ngêi lao ®éng vµ x· héi. BHXH cã nh÷ng chøc n¨ng chñ yÕu sau ®©y: - Thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp cho ngêi lao ®éng tham gia b¶o hiÓm khi hä bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp do mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng hoÆc mÊt viÖc lµm. Sù ®¶m b¶o thay thÕ hoÆc bï ®¾p nµy ch¾c ch¾n sÏ x¶y ra v× suy cho cïng mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng sÏ ®Õn víi tÊt c¶ mäi ngêi lao ®éng khi hÕt tuæi lao ®éng theo c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh cña BHXH. Cßn mÊt viÖc lµm vµ mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng t¹m thêi lµm gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp còng sÏ ®îc hëng trî cÊp cÇn thiÕt, thêi ®iÓm vµ thêi h¹n ®îc hëng ph¶i ®óng quy ®Þnh. §©y lµ chøc n¨ng c¬ b¶n nhÊt cña BHXH, nã quyÕt ®Þnh nhiÖm vô, tÝnh chÊt vµ c¶ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña BHXH. - TiÕn hµnh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp gi÷a nh÷ng ngêi tham gia BHXH. Tham gia BHXH kh«ng chØ cã ngêi lao ®éng mµ c¶ nh÷ng ngêi sö dông lao ®éng. C¸c bªn tham gia ®Òu ph¶i ®ãng gãp vµo quü BHXH. Quü nµy dïng ®Ó trî cÊp cho mét sè ngêi lao ®éng tham gia khi hä gÆp ph¶i biÕn cè lµm gi¶m hay mÊt thu nhËp. Sè lîng nh÷ng ngêi nµy chiÕm tû träng nhá trong tæng sè nh÷ng ngêi tham gia ®ãng gãp. Nh vËy, theo quy luËt sè ®«ng bï sè Ýt, BHXH thùc hiÖn ph©n phèi l¹i thu nhËp theo c¶ chiÒu däc lÉn chiÒu ngang. Ph©n phèi l¹i gi÷a nh÷ng ngêi cã thu nhËp cao vµ thu nhËp thÊp, gi÷a nh÷ng ngêi khoÎ m¹nh ®ang lµm viÖc víi nh÷ng ngêi èm ®au ph¶i nghØ viÖc... Thùc hiÖn chøc n¨ng nµy cã nghÜa lµ BHXH gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. - Gãp phÇn kÝch thÝch ngêi lao ®éng h¨ng h¸i lao ®éng s¶n xuÊt n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n vµ n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. Khi khoÎ m¹nh tham gia lao ®éng s¶n xuÊt, ngêi lao ®éng ®îc chñ sö dông lao ®éng tr¶ l¬ng hoÆc tiÒn c«ng. Khi bÞ èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp, hoÆc khi vÒ giµ ®· cã BHXH trî cÊp thay thÕ nguån thu nhËp bÞ mÊt. V× thÕ cuéc sèng cña hä vµ gia ®×nh hä lu«n ®îc ®¶m b¶o æn ®Þnh vµ cã chç dùa. Do ®ã ngêi lao ®éng lu«n yªn t©m g¾n bã tËn t×nh víi c«ng viÖc vµ víi n¬i lµm viÖc. Tõ ®ã hä rÊt tÝch cùc lao ®éng, s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. Chøc n¨ng nµy biÓu hiÖn nh mét ®ßn bÈy kinh tÕ kÝch thÝch ngêi lao ®éng n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng c¸ nh©n vµ kÐo theo n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. - G¾n bã lîi Ých gi÷a ngêi lao ®éng víi ngêi sö dông lao ®éng, gi÷a lao ®éng víi x· héi. Trong thùc tÕ lao ®éng s¶n xuÊt, ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng cã nh÷ng m©u thuÉn néi t¹i, kh¸ch quan vÒ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, thêi gian lao ®éng... Th«ng qua BHXH nh÷ng m©u thuÉn ®ã sÏ ®îc ®iÒu hoµ vµ gi¶i quyÕt. §Æc biÖt c¶ hai giíi nµy ®Òu thÊy nhê cã BHXH mµ m×nh cã lîi 4 vµ ®îc b¶o vÖ. Tõ ®ã lµm cho hä hiÓu nhau h¬n vµ g¾n bã lîi Ých ®îc víi nhau. §èi víi Nhµ níc vµ x· héi chi cho BHXH lµ c¸ch thøc ph¶i chi Ýt nhÊt vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt nhng vÉn gi¶i quyÕt ®îc khã kh¨n vÒ ®êi sèng cho ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, gãp phÇn lµm cho s¶n xuÊt æn ®Þnh, kinh tÕ chÝnh trÞ vµ x· héi ®îc ph¸t triÓn, an toµn h¬n. 2. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña BHXH. BHXH ®· xuÊt hiÖn tõ rÊt l©u mµ mÇm mèng cña nã tõ thÕ kû 13 ë Nam ¢u khi nÒn c«ng nghiÖp vµ kinh tÕ hµng ho¸ ®· b¾t ®Çu ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, ban ®Çu BHXH chØ mang tÝnh chÊt s¬ khai, víi ph¹m vi nhá hÑp. Tõ thÕ kû XVI ®Õn thÕ kû XVIII mét sè nghiÖp ®oµn thî thñ c«ng ra ®êi, ®Ó b¶o vÖ lÉn nhau trong ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp hä ®· thµnh lËp nªn c¸c lo¹i quü t¬ng trî ®Ó gióp nhau.( ë Anh n¨m ) ®· thµnh lËp héi "b»ng h÷u" ®Ó gióp ®ì c¸c héi viªn khi bÞ èm ®au hau tai n¹n nghÒ nghiÖp). Tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø II, BHXH lan réng ra nhiÒu níc trªn thÕ giíi, ph¸t triÓn rÊt phong phó, ®a d¹ng vµ cã nhiÒu thay ®æi bæ sung. BHXH ngµy cµng cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ mét trong c¸c trung t©m chó ý cña nhiÒu quèc gia vµ tæ chøc quèc tÕ. Theo C«ng íc Gi¬never - 1952 cña Tæ chøc Lao ®éng Quèc tÕ(TLO) ®· x¸c ®Þnh BHXH gåm 9 chÕ ®é sau: - Ch¨m sãc y tÕ - Trî cÊp èm ®au - Trî cÊp thÊt nghiÖp - Trî cÊp tuæi giµ - Trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp - Trî cÊp gia ®×nh - Trî cÊp thai s¶n - Trî cÊp khi tµn phÕ - Trî cÊp cho ngêi cßn sèng( trî cÊp mÊt ngêi nu«i dìng) Nhng trªn thùc tÕ kh«ng ph¶i níc nµo còng thùc hiÖn ®îc toµn bé 9 chÕ ®é trªn vµ kh«ng ph¶i níc nµo còng cã ph¹m vi, ®èi tîng nguån h×nh thµnh quü gièng nhau. Cã nghÜa lµ viÖc thùc hiÖn BHXH ë nh÷ng níc kh¸c nhau th× kh¸c nhau tuú theo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng níc vµ hoµn c¶nh cô thÓ cña mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn mµ mçi níc cã nh÷ng h×nh thøc ¸p dông kh¸c nhau cho phï hîp. Trªn thÕ giíi cã 35 níc thùc hiÖn ®îc 9 chÕ, 37 níc cha thùc hiÖn ®îc chÕ ®é thø 3 ( trî cÊp thÊt nghiÖp), 67 níc cha thùc hiÖn ®îc chÕ ®é thø 3 vµ chÕ ®é thø s¸u ( trî cÊp thÊt nghiÖp, trî cÊp gia ®×nh). T¹iViÖt Nam díi chÝnh quyÒn Ph¸p thuéc, chóng ®· thùc hiÖn BHXH ®èi víi c«ng chøc vµ qu©n nh©n ViÖt Nam hëng l¬ng phôc vô trong bé m¸y hµnh chÝnh vµ qu©n ®éi Ph¸p ë §«ng D¬ng khi hä èm ®au, tuæi giµ hoÆc chÕt. Cßn 5 ®èi víi c«ng nh©n ViÖt Nam viÖc thùc hiÖn BHXH hÕt søc khã kh¨n, gÇn nh chÝnh quyÒn Ph¸p kh«ng c«ng nhËn mét quyÒn lîi nµo vÒ BHXH. C«ng nh©n ViÖt Nam chÕt, èm ®au, tai n¹n trong c¸c nhµ m¸y, ®ån ®iÒn cao su kh«ng ®îc mai t¸ng, ch÷a bÖnh, phô n÷ sinh ®Î vÉn ph¶i lµm viÖc, trÎ em sinh ra yÕu ít kh«ng ®îc ch¨m sãc. Tõ khi níc ViÖt Nam D©n Chñ Céng Hoµ ®îc thµnh lËp. ChÝnh phñ ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ BHXH.S¾c lÖnh 54SL ngµy 14\6\1946 Ên ®Þnh viÖc cÊp hu bæng cho c«ng chøc. Hai s¾c lÖnh nµy quy ®Þnh c«ng chøc ph¶i ®ãng b¶o hiÓm vµ trong quü hu bæng cã phÇn ®ãng thªm cña nhµ níc . S¾c lÖnh 76/SL ngµy 20\5\1950 Ên ®Þnh cô thÓ h¬n c¸c chÕ ®é trî cÊp hu trÝ , thai s¶n vµ ch¨m sãc y tÕ, tai n¹n vµ tiÒn tuÊt ®èi víi c«ng chøc. Trong khu vùc s¶n xuÊt lóc nµy cha thµnh lËp quü BHXH , Nhng s¾c lÖnh 29\SL ngµy 12\3\1947 vµ s¾c lÖnh 77/SL ngµy 22\5\1950 ®· Ên ®Þnh cô thÓ h¬n c¸c chÕ ®é trî cÊp hu trÝ . tai n¹n lao ®éng , èm ®au , thai s¶n , tö tuÊt ®èi víi c«ng nh©n. Sau khi hoµ b×nh lËp l¹i ë miÒn B¾c , thùc hiÖn hiÕn ph¸p n¨m 1949 Héi ®ång chÝnh phñ ban hµnh ®iÒu lÖ t¹m thêi vÒ c¸c chÕ ®é BHXH ®èi víi c«ng nh©n vieen chøc nhµ níc kÌm theo nghÞ ®Þnh 218/CP ra ngµy 27\12\1961 cña héi ®ång chÝnh phñ quy ®iÞnh nh sau: ChÕ ®é trî cÊp BHXH gåm 6 lo¹i : 1- Trî cÊp èm ®au . 2- Trî cÊp Thai s¶n. 3- Trî cÊp Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. 4- Trî cÊp h trÝ . 5- Trî c¸p mÊt søc lao ®éng 6- Trî cÊpTö tuÊt. Do m«thµnh phÇn kinh tÕ thêi kú dµi bao cÊp , nh×n chung 6 chÕ ®é nµy ®· ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña ngêi lao ®éng vµ cña x· héi.Gop phÇn vµo viÖc thùc hiÖn nhiÒu chÝnh s¸chx· héi cña ®¶ng vµ nhµ níc.Tuy nhiªn khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña nhµ níc ®· thay ®æi v× vËy nghÞ ®Þnh43\CP ra ®êi ngµy 22/6/1993 vµ nghÞ ®Þnh 12\ CP ngµy 26\1\1995 ®Òu thèng nhÊt mét quan ®iÓm lµ chØ thùc hiÖn 5 chÕ ®é vµ bá trî c¸p mÊt søc lao ®éng (MC) 3. TÝnh chÊt cña b¶o hiÓm x· héi B¶o hiÓm x· héi g¾n liÒn víi ngêi ®êi sèng cña ngêi lao ®éng, v× vËy nã cã mét sè tÝnh chÊt c¬ b¶n sau: - TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan trong ®êi sèng x· héi. Trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt ngêi lao ®éng cã thÓ gÆp ph¶i nhiÒu biÕn cè, rñi ro khi ®ã ngêi sö dông lao ®éng còng r¬i vµo t×nh c¶nh khã kh¨n kh«ng kÐm nh: s¶n xuÊt kinh doanh bÞ gi¸n ®o¹n, vÊn ®Ò tuyÓn dông vµ hîp ®ång lao ®éng lu«n ph¶i ®îc ®Æt ra ®Ó thay thÕ v.v... S¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn, nh÷ng rñi ro ®èi víi ngêi lao ®éng vµ nh÷ng khã kh¨n ®èi víi ngêi sö dông lao 6 ®éng cµng nhiÒu vµ trë nªn phøc t¹p, dÉn ®Õn mèi quan hÖ chñ – thî ngµy cµng c¨ng th¼ng. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, Nhµ níc ph¶i ®øng ra can thiÖp th«ng qua b¶o hiÓm x· héi. Vµ nh vËy, b¶o hiÓm x· héi ra ®êi hoµn toµn mang tÝnh kh¸ch quan trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi cña mçi níc. - B¶o hiÓm cã tÝnh ngÉu nhiªn, ph¸t sinh kh«ng ®ång ®Òu theo thêi gian vµ kh«ng gian. TÝnh chÊt nµy thÓ hiÖn rÊt râ ë nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña b¶o hiÓm x· héi. Tõ thêi ®iÓm h×nh thµnh vµ triÓn khai, ®Õn møc ®ãng gãp cña c¸c bªn tham gia ®Ó h×nh thµnh quü b¶o hiÓm x· héi. Tõ nh÷ng rñi ro ph¸t sinh ngÉu nhiªn theo thêi gian vµ kh«ng gian ®Õn møc trî cÊp b¶o hiÓm x· héi theo tõng chÕ ®é cho ngêi lao ®éng v.v... - B¶o hiÓm võa cã tÝnh kinh tÕ, võa cã tÝnh x· héi , ®ång thêi cßn cã tÝnh dÞch vô. TÝnh kinh tÕ thÓ hiÖn râ nhÊt lµ ë chç, quü b¶o hiÓm x· héi muèn ®îc h×nh thµnh, b¶o toµn vµ t¨ng trëng ph¶i cã sù ®ãng gãp cña c¸c bªn tham gia vµ ph¶i ®îc qu¶n lý chÆt chÏ, sö dông ®óng môc ®Ých. Møc ®ãng gãp cña c¸c bªn ph¶i ®îc tÝnh to¸n rÊt cô thÓ dùa trªn x¸c suÊt ph¸t sinh thiÖt h¹i cña tËp hîp ngêi lao ®éng tham gia b¶o hiÓm x· héi. Quü b¶o hiÓm x· héi chñ yÕu dïng ®Ó trî cÊp cho ngêi lao ®éng theo c¸c ®iÒu kiÖn cña b¶o hiÓm x· héi. Thùc chÊt, phÇn ®ãng gãp cña mçi bªn ngêi lao ®éng lµ kh«ng ®¸ng kÓ, nhng quyÒn lîi nhËn ®îc lµ rÊt lín khi gÆp rñi ro. §èi víi ngêi sö dông lao ®éng viÖc tham gia ®ãng gãp vµo quü b¶o hiÓm x· héi lµ ®Ó b¶o hiÓm cho ngêi lao ®éng mµ m×nh sö dông. XÐt díi gãc ®é kinh tÕ, hä còng cã lîi v× kh«ng ph¶i bá ra mét kho¶n tiÒn lín ®Ó trang tr¶i cho nh÷ng ngêi lao ®éng bÞ mÊt hoÆc gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng. Víi Nhµ níc, b¶o hiÓm x· héi gãp phÇn lµm gi¶m g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch, ®ång thêi quü b¶o hiÓm x· héi cßn lµ nguån ®Çu t ®¸ng kÓ cho nªn kinh tÕ quèc d©n. BHXH lµ bé phËn chñ yÕu cña hÖ thèng ®¶m b¶o x· héi v× vËy tÝnh x· héi cña nã thÓ hiÖn rÊt râ. XÐt vÒ l©u dµi, mäi ngêi lao ®éng trong x· héi ®Òu cã quyÒn tham gia BHXH. Vµ ngîc l¹i, BHXH ph¶i cã tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm cho mäi ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, kÓ c¶ khi hä cßn ®ang trong ®é tuæi lao ®éng. TÝnh x· héi cña BHXH lu«n g¾n chÆt víi tÝnh chÊ dÞch vô cña nã. Khi nÒn kinh tÕ – x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th× tÝnh dÞch vô vµ tÝnh x· héi ho¸ cña BHXH còng ngµy cµng cao. II: THU QUü BHXH Vµ VÊN §Ò CHèNG THÊT THU. 1. Quü b¶o hiÓm x· héi a. Khi niÖm vÒ quü b¶o hiÓm x· héi 7 Quü BHXH lµ tËp hîp ®ãng gãp b»ng tiÒn cña c¸c bªn tham gia b¶o hiÓm: ngêi lao ®éng, ngêi sö dông lao ®éng, Nhµ níc nh»m môc ®Ých chi tr¶ cho c¸c chÕ ®é BHXH vµ ®¶m b¶o ho¹t ®éng cña hÖ thèng BHXH. Quü BHXH lµ quü tµi chÝnh ®éc lËp, tËp trung n»m ngoµi ng©n s¸ch Nhµ níc. b. §Æc ®iÓm - Lµ mét quü tiÒn tÖ tËp trung, gi÷ vÞ trÝ lµ kh©u tµi chÝnh trung gian trong hÖ thèng tµi chÝnh quèc gia. Lµ tæ chøc tµi chÝnh n»m giao thoa gi÷a ng©n s¸ch Nhµ níc víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh Nhµ níc, tµi chÝnh doanh nghiÖp vµ sau ®ã lµ tµi chÝnh d©n c. - Ph©n phèi quü BHXH võa mang tÝnh hoµn tr¶, võa mang tÝnh kh«ng hoµn tr¶. TÝnh kh«ng hoµn tr¶ cña quü BHXH ®îc ¸p dông víi nh÷ng ngêi ®· tham gia BHXH trong suèt qóa tr×nh lao ®éng nhng kh«ng èm ®au, tai n¹n lao ®éng, sinh con. - Sù ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña BHXH g¾n liÒn víi chøc n¨ng vèn cã cña Nhµ níc lµ v× quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng chø kh«ng v× môc ®Ých kiÕm lêi, ®ång thêi nã còng phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ ®iÒu kiÖn lÞch sö trong tõng thêi kú cña mçi quèc gia. Khi nÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn th× cµng cã nhiÒu chÕ ®é BHXH ®îc thùc hiÖn, vµ b¶n th©n tõng chÕ ®é còng ®îc ¸p dông réng r·i h¬n, nhu cÇu tho¶ m·n vÒ BHXH ®èi víi ngêi lao ®éng cµng ®îc n©ng cao. MÆt kh¸c, khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn th× møc thu nhËp cña ngêi lao ®éng cµng cao vµ hä cµng cã kh¶ n¨ng tham gia vµo nhiÒu chÕ ®é BHXH. - Mét mÆt, quü BHXH mang tÝnh tiªu dïng ®îc thÓ hiÖn th«ng qua môc tiªu, môc ®Ých cña nã lµ chi tr¶ cho c¸c chÕ ®é BHXH. Nhng mÆt kh¸c nã l¹i mang tÝnh dù tr÷ v× th«ng thêng, khi ngêi lao ®éng ®ãng gãp vµo quü BHXH th× hä kh«ng ®îc quü nµy chi tr¶ ngay khi gÆp rñi ro mµ ph¶i cã ®ñ thêi gian dù bÞ. - Ho¹t ®éng cña quü BHXH ®Æt ra yªu cÇu vµ h×nh thµnh tÊt yÕu chÕ ®é tiÕt kiÖm b¾t buéc cña x· héi vµ ngêi lao ®éng dµnh cho èm ®au, hu trÝ. §ã còng lµ qu¸ tr×nh ph©n phèi l¹i thu nhËp cña c¸ nh©n vµ céng ®ång. c. Nguån quü b¶o hiÓm x· héi Quü BHXH lµ mét quü tµi chÝnh ®éc lËp, tËp trung n»m ngoµi ng©n s¸ch Nhµ níc. Quü BHXH ®îc h×nh thµnh chñ yÕu tõ c¸c nguån sau ®©y: 8 - Ngêi sö dông lao ®éng ®ãng gãp. - Ngêi lao ®éng ®ãng gãp. - Nhµ níc ®ãng vµ hç trî thªm. -Ngêi tù nguyÖn tham gia BHXH ®ãng. - C¸c nguån thu kh¸c( nh c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc tõ thiÖn ñng hé, l·i do ®Çu t phÇn quü nhµn rçi ...). Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, tr¸ch nhiÖm tham gia ®ãng gãp BHXH cho ngêi lao ®éng ®îc ph©n chia cho c¶ ngêi sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng trªn c¬ së quan hÖ lao ®éng. §iÒu nµy kh«ng ph¶i lµ sù ph©n chia rñi ro, mµ lµ lîi Ých gi÷a hai bªn. VÒ phÝa ngêi sö dông lao ®éng, sù ®ãng gãp mét phÇn BHXH cho ngêi lao ®éng sÏ tr¸nh ®îc thiÖt h¹i kinh tÕ do ph¶i chi ra mét kho¶n tiÒn lín khi cã rñi ro x¶y ra ®èi víi ngêi lao ®éng mµ m×nh thuª mín. §ång thêi nã cßn gãp phÇn gi¶m bít t×nh tr¹ng tranh chÊp, kiÕn t¹o ®îc mèi quan hÖ tèt ®Ñp gi÷a chñ – thî. VÒ phÝa ngêi lao ®éng, sù ®ãng gãp mét phÇn ®Ó BHXH cho m×nh võa biÓu hiÖn sù tù g¸nh chÞu trùc tiÕp rñi ro cña chÝnh m×nh, võa cã ý nghÜa rµng buéc nghÜa vô vµ quyÒn lîi mét c¸ch chÆt chÏ. Mèi quan hÖ chñ – thî trong BHXH thùc chÊt lµ mèi quan hÖ lîi Ých. V× thÕ, còng nh nhiÒu lÜnh vùc kh¸c trong quan hÖ lao ®éng, BHXH kh«ng thÓ thiÕu ®îc sù tham gia ®ãng gãp cña Nhµ níc. Tríc hÕt c¸c luËt lÖ cña Nhµ níc vÒ BHXH lµ nh÷ng chuÈn mùc ph¸p lý mµ c¶ ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng ®Òu ph¶i tu©n theo, nh÷ng tranh chÊp chñ thî trong lÜnh vùc BHXH cã c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó gi¶i quyÕt. Ngoµi ra, b»ng nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, Nhµ níc kh«ng chØ tham gia ®ãng gãp vµ hç trî thªm cho quü BHXH, mµ cßn trë thµnh chç dùa ®Ó ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng BHXH ch¾c ch¾n vµ æn ®Þnh. PhÇn lín c¸c níc trªn thÕ giíi, quü BHXH ®Òu ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån nªu trªn. Tuy nhiªn, ph¬ng thøc ®ãng gãp vµ møc ®ãng gãp cña c¸c bªn tham gia BHXH cã kh¸c nhau. VÒ ph¬ng thøc ®ãng gãp BHXH cña ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng hiÖn vÉn cßn hai quan ®iÓm. Quan ®iÓm thø nhÊt cho r»ng, ph¶i c¨n cø vµo møc l¬ng c¸ nh©n vµ quü l¬ng cña c¬ quan, doanh nghiÖp. Quan ®iÓm thø hai l¹i nªu lªn, ph¶i c¨n cø vµo møc thu nhËp c¬ b¶n cña ngêi lao ®éng ®îc c©n ®èi chung trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Ó x¸c ®Þnh møc ®ãng gãp. VÒ møc ®ãng gãp BHXH, mét sè níc quy ®Þnh ngêi sö dông lao ®éng ph¶i chÞu toµn bé chi phÝ cho chÕ ®é tai n¹n lao ®éng, ChÝnh phñ tr¶ chi phÝ y 9 tÕ vµ trî cÊp gia ®×nh, c¸c chÕ ®é cßn l¹i c¶ ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng cïng ®ãng gãp mçi bªn mét phÇn b»ng nhau. Mét sè níc kh¸c l¹i quy ®Þnh, ChÝnh phñ bï thiÕu cho quü BHXH hoÆc chÞu toµn bé chi phÝ Qu¶n lý BHXH v.v... B¶ng 1: Møc ®ãng BHXH ë mét sè níc trªn thÕ giíi Tªn níc ChÝnh phñ Tû lÖ ®ãng gãp cña Tû lÖ ®ãng gãp cña ngêi ngêi lao ®éng so víi sö dông lao ®éng so víi tiÒn l¬ng (%) quü l¬ng(%) CHLB §øc Bï thiÕu 14,8 – 18,8 16,3 – 22,6 CH Ph¸p Bï thiÕu 11,82 19,68 In®«nªxia Bï thiÕu 3,0 6,5 Philipin Bï thiÕu 2,85 – 9,25 6,85 – 8,05 Malaixia Chi toµn bé chÕ ®é 9,5 12,75 èm ®au,thai s¶n (Nguån: BHXH ë mét sè níc trªn thÕ giíi) ë níc ta, tõ n¨m 1962 ®Õn n¨m 1987, quü BHXH chØ ®îc h×nh thµnh tõ hai nguån: c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt vËt chÊt ®ãng gãp 4,7% quü l¬ng cña xÝ nghiÖp, phÇn cßn l¹i do ng©n s¸ch Nhµ níc ®µi thä. Thùc chÊt lµ kh«ng tån t¹i quü BHXH ®éc lËp. Tõ n¨m1988 ®Õn nay, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ®ãng gãp 15% quü l¬ng cña ®¬n vÞ. Sau khi nÒn kinh tÕ níc ta chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 43/CP ngay 22/06/1993 vµ §iÒu lÖ BHXH ViÖt Nam ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 12/CP ngµy 26/01/1995, trong c¸c v¨n b¶n nµy ®Òu quy ®Þnh quü BHXH ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån sau ®©y: - Ngêi sö dông lao ®éng ®ãng b»ng 15% so víi tæng quü tiÒn l¬ng cña nh÷ng ngêi tham gia BHXH trong ®¬n vÞ. Trong ®ã 10% ®Ó chi tr¶ c¸c chÕ ®é hu trÝ, tö tuÊt vµ 5% ®Ó chi c¸c chÕ ®é èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp. - Ngêi lao ®éng ®ãng b»ng 5% tiÒn l¬ng th¸ng ®Ó chi c¸c chÕ ®é hu trÝ vµ tö tuÊt. - Nhµ níc ®ãng vµ hç trî thªm ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c chÕ ®é BHXH ®èi víi ngêi lao ®éng. 10 - C¸c nguån kh¸c. Møc ®ãng gãp BHXH thùc chÊt lµ phÝ BHXH. PhÝ BHXH lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù c©n ®èi thu chi quü BHXH. V× vËy, quü nµy ph¶i ®îc tÝnh to¸n mét c¸ch khoa häc. Trong thùc tÕ, viÖc tÝnh phÝ BHXH lµ mét nghiÖp vô chuyªn s©u cña BHXH vµ ngêi ta thêng sö dông c¸c ph¬ng ph¸p to¸n häc kh¸c nhau ®Ó x¸c ®Þnh. Khi tÝnh phÝ BHXH, cã thÓ cã nh÷ng c¨n cø tÝnh to¸n kh¸c nhau: - Dùa vµo tiÒn l¬ng vµ thang l¬ng ®Ó x¸c ®Þnh møc trî cÊp BHXH, tõ ®ã cã c¬ së x¸c ®Þnh møc phÝ ®ãng. - Quy ®Þnh møc phÝ BHXH tríc råi tõ ®ã míi x¸c ®Þnh møc hëng. - Dùa vµo nhu cÇu kh¸ch quan cña ngêi lao ®éng ®Ó x¸c ®Þnh møc hëng, råi tõ møc hëng BHXH nµy cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc møc phÝ ph¶i ®ãng. - MÆc dï chØ thuÇn tuý mang tÝnh kü thuËt nhng x¸c ®Þnh phÝ BHXH l¹i kh¸ phøc t¹p v× nã liªn quan ®Õn c¶ ngêi lao ®éng, ngêi sö dông lao ®éng vµ Nhµ níc. Liªn quan ®Õn kh¶ n¨ng c©n ®èi thu nhËp cña ngêi lao ®éng vµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc. Tuy nhiªn, khi x¸c ®Þnh phÝ BHXH vÉn ph¶i ®¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c : c©n b»ng thu chi , lÊy sè ®«ng bï sè Ýt vµ cã dù phßng. Møc phÝ x¸c ®Þnh ph¶i ®îc c©n ®èi víi møc hëng, víi nhu cÇu BHXH vµ ®iÒu chØnh sao cho tèi u nhÊt. PhÝ BHXH ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: P= f1+f2+f3 Trong ®ã: P: PhÝ BHXH f1: phÝ thuÇn tuý trî cÊp BHXH f2: phÝ dù phßng f3: phÝ qu¶n lý PhÝ thuÇn tuý trî cÊp BHXH cho c¶ c¸c chÕ ®é ng¨n h¹n vµ dµi h¹n. §èi víi c¸c chÕ ®é BHXH ng¾n h¹n viÖc ®ãng vµ hëng BHXH x¶y ra trong thêi gian ng¾n( thêng lµ 1 n¨m) nh: èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng nhÑ ... V× vËy, sè ®ãng gãp BHXH ph¶i ®ñ cho sè ph¸t sinh chi tr¶ trong n¨m. §èi víi chÕ ®é BHXH dµi h¹n nh: hu trÝ , trî cÊp mÊt ngêi nu«i dìng, tai n¹n lao ®éng hoÆc bÖnh nghÒ nghiÖp nÆng v.v... qu¸ tr×nh ®ãng vµ qu¸ tr×nh hëng BHXH t- ¬ng ®èi ®éc lËp víi nhau vµ diÔn ra trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. Cho nªn sù c©n b»ng gi÷a ®ãng gãp vµ hëng BHXH ph¶i ®îc dµn tr¶i trong c¶ thêi kú dµi. V× thÕ, ngoµi phÝ thuÇn tuý ph¶i cã phÝ dù phßng ®Ó ®¶m b¶o quü BHXH cã dù tr÷ ®ñ lín. d. Môc ®Ých sö dông quü b¶o hiÓm x· héi 11 Quü b¶o hiÓm x· héi bao gåm 3 bé phËn: phÝ thuÇn, phÝ qu¶n lý vµ phÝ dù tr÷. Nh vËy, quü b¶o hiÓm x· héi ®îc sö dông cho 3 môc ®Ých: chi tr¶ cho c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi, chi cho viÖc qu¶n lý hÖ thèng b¶o hiÓm x· héi vµ chi trÝch lËp quü dù phßng cho nh÷ng trêng hîp tæn thÊt lín. Trong c¬ cÊu chi b¶o hiÓm x· héi th× chi cho c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi lµ rÊt lín vµ chiÕm ®a phÇn lín nguån quü nµy v× ®©y lµ môc tiªu c¬ b¶n nhÊt cña b¶o hiÓm x· héi: ®¶m b¶o æn ®Þnh cuéc sèng cho ngêi lao ®éng, ®¶m b¶o æn ®Þnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc. Thùc tÕ cho thÊy viÖc chi tr¶ cho c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi diÔn ra thêng xuyªn vµ liªn tôc víi sè lîng lín trªn ph¹m vi rÊt réng. Mét trong nh÷ng kho¶n chi thêng xuyªn lµ chi l¬ng hu cho nh÷ng ngêi ®· nghØ c«ng t¸c; vµ chi tr¶ trî cÊp hµng th¸ng cho th©n nh©n cña ngêi lao ®éng khi hä ®· qua ®êi. Nguån chi thø hai trong b¶o hiÓm x· héi lµ chi cho viÖc qu¶n lý nghiÖp vô b¶o hiÓm x· héi. §©y lµ nguån chi kh«ng lín trong c¬ cÊu chi b¶o hiÓm x· héi nhng nã còng lµ mét kho¶n chi ngµy cµng lín. Bëi v× c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi ngµy cµng ®îc më réng ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu ngµy cµng cao cña ngêi lao ®éng, do ®ã ®éi ngò c¸n bé phôc vô b¶o hiÓm x· héi ngµy cµng nhiÒu dÉn ®Õn chi l¬ng c¸n bé ngµy cµng lín. MÆt kh¸c, x· héi cµng ph¸t triÓn th× nhu cÇu vÒ ®iÒu kiÖn lµm viÖc ngµy cµng t¨ng. V× vËy, chi phÝ cho viÖc x©y dùng c¬ b¶n , mua s¾m m¸y mãc, trang thiÕt bÞ v¨n phßng ngµy cµng t¨ng lªn. Môc ®Ých thø ba cña quü b¶o hiÓm x· héi lµ chi dù tr÷. Thùc chÊt ®©y lµ qu¸ tr×nh tÝch luü trong qu¸ tr×nh sö dông quü b¶o hiÓm x· héi. §Þnh kú hµng th¸ng (quý, n¨m) c¬ quan b¶o hiÓm x· héi tiÕn hµnh gi÷ l¹i mét phÇn quü cña m×nh ®Ó thµnh lËp nªn quü dù tr÷ b¶o hiÓm x· héi. Quü nµy chØ ®îc sö dông trong trêng hîp nhu cÇu chi tr¶ lín dÉn ®Õn th©m hôt quü b¶o hiÓm x· héi hoÆc trong lóc ®ång tiÒn mÊt gi¸. 2.Néi dung cña c«ng t¸c thu a. §èi tîng ®ãng b¶o hiÓm x· héi Theo quy ®Þnh vÒ qu¶n lý thu BHXH thuéc hÖ thèng BHXH ViÖt Nam (ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 177/BHXH ngµy 30 th¸ng 12 n¨m 1996 cña Tæng Gi¸m ®èc BHXH ViÖt Nam ) ®èi tîng thu BHXH lµ ngêi sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng (kÓ c¶ ngêi lao ®éng ®îc cö ®i häc, ®i thùc tËp, ®iÒu dìng, c«ng t¸c ë trong, ngoµi níc vÉn thuéc danh s¸ch tr¶ l¬ng hoÆc tiÒn c«ng cña c¬ quan vµ ®¬n vÞ) lµm viÖc trong c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ, tæ chøc sau ®©y: - C¸c doanh nghiÖp Nhµ níc. 12 - C¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh cã sö dông tõ 10 lao ®éng trë lªn. - C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi, khu vùc chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp. - C¸c tæ chøc kinh doanh, dÞch vô thuéc c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp, c¬ quan §¶ng, §oµn thÓ. - C¸c c¬ quan, tæ chøc níc ngoµi hoÆc tæ chøc Quèc tÕ t¹i ViÖt Nam, trõ trêng hîp ®iÒu íc quèc tÕ mµ Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®· ký kÕt hoÆc tham gia cã quy ®Þnh kh¸c. - C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp g¸n thu bï chi, ®¬n vÞ sù nghiÖp hëng nguån thu b»ng viÖn trî níc ngoµi( kÓ c¶ viÖn trî cña tæ chøc phi ChÝnh phñ) ®Ó tr¶ l¬ng cho c«ng nh©n viªn chøc trong ®¬n vÞ. - C¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc, c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp, c¬ quan §¶ng, §oµn thÓ, héi quÇn chóng, d©n cö, tõ Trung ¬ng ®Õn cÊp huyÖn. Ngoµi ra, cßn chó ý mét sè trêng hîp sau: - C¸n bé, chiÕn sÜ thuéc lùc lîng vò trang ®îc cö sang lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp, liªn kÕt, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi hëng l¬ng cña tæ chøc nµy còng thuéc ®èi tîng nép b¶o hiÓm x· héi. - Ngêi lao ®éng ®· ®îc ®¨ng ký hîp ®ång lao ®éng nhng trong thêi gian ®Çu ®ang ®îc häc nghÒ, tËp nghÒ, thö viÖc ®Ó sau ®ã lµm viÖc cho ngêi sö dông lao ®éng th× ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng ph¶i ®ãng b¶o hiÓm x· héi ngay tõ khi ký hîp ®ång lao ®éng. + Trêng hîp c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ, tæ kinh tÕ bÞ gi¶i thÓ, s¸p nhËp, ph¸ s¶n, chuyÓn quyÒn së h÷u, cæ phÇn ho¸ ®Òu ph¶i ®ãng ®ñ BHXH theo c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ níc. + Trêng hîp mét ngêi lao ®éng ký kÕt hîp ®ång lao ®éng ë nhiÒu n¬i víi nhiÒu chñ sö dông lao ®éng kh¸c nhau th× chØ ®ãng BHXH ë mét n¬i ; n¬i nµo qu¶n lý lao ®éng chÝnh th× ph¶i ®ãng BHXH vµ ®¨ng ký cÊp sæ BHXH cho ng- êi ®ã; hoÆc do ngêi lao ®éng chän ®¬n vÞ ®ãng BHXH cho m×nh th«ng qua hîp ®ång lao ®éng khi ký kÕt. + C¸n bé c«ng t¸c t¹i phêng, x· hëng sinh ho¹t phÝ. - C¸c ®èi tîng cha hoÆc kh«ng thu BHXH : + Nh÷ng ngêi lao ®éng lµm viÖc theo h×nh thøc hîp ®ång theo vô, viÖc cã thêi h¹n díi 3 th¸ng sau ®ã kÕt thóc kh«ng ký l¹i hîp ®ång hoÆc lµm nh÷ng c«ng viÖc cã tÝnh chÊt t¹m thêi kh¸c ®· ®îc tÝnh gép tiÒn BHXH trong tiÒn l- ¬ng, tiÒn c«ng. 13 + Lao ®éng tù do, ngêi sö dông lao ®éng kh«ng qu¶n lý vÒ mÆt nh©n sù, ®iÒu kiÖn vµ ph¬ng tiÖn lµm viÖc tù nguyÖn tham gia. + Ngêi lao ®éng ®ang nghØ hëng chÕ ®é BHXH nh èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng. + Ngêi lao ®éng ®· nghØ hu, mÊt søc lao ®éng, nghØ hëng trî cÊp 1 lÇn ®· qu¸ ®é tuæi lao ®éng nhng vÉn tiÕp tôc hîp ®ång lao ®éng. b. TiÒn l¬ng lµm c¨n cø ®ãng b¶o hiÓm x· héi TiÒn l¬ng lµ cÊp bËc, chøc vô, hîp ®ång vµ c¸c kho¶n phô cÊp( phô cÊp chøc vô, phô cÊp khu vùc, phô cÊp ®¾t ®á, phô cÊp th©m niªn, phô cÊp t¸i cö, hÖ sè b¶o lu nÕu cã) cña tõng ngêi. C¸c kho¶n phô cÊp ngoµi quy ®Þnh trªn kh«ng thuéc diÖn ph¶i ®ãng BHXH vµ còng kh«ng ®îc ®ãng ®Ó tÝnh vµo tiÒn l¬ng hëng BHXH. §èi víi ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ thÊp, tiÒn l¬ng th¸ng tr¶ cho ngêi lao ®éng kh«ng ®ñ møc l¬ng cÊp bËc, chøc vô cña tõng ngêi ®Ó ®¨ng ký ®ãng BHXH th× ®îc ®ãng BHXH theo møc tiÒn l¬ng ®¬n vÞ thùc tr¶ cho ng- êi lao ®éng, nhng møc ®ãng cho tõng ngêi kh«ng ®îc thÊp h¬n møc l¬ng tèi thiÓu do Nhµ níc quy ®Þnh. Møc l¬ng tèi thiÓu theo Th«ng t 06 híng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 25, 26 cña ChÝnh phñ tõ ngµy 01 th¸ng 4 n¨m 1993 ®Õn 30 th¸ng 12 n¨m 1996 lµ 120.000 ®ång/th¸ng vµ møc l¬ng tèi thiÓu ®îc quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh 06/CP ngµy 21 th¸ng 01 n¨m1997 vµ NghÞ ®Þnh 28/CP ngµy 28 th¸ng 3 n¨m 1997 cña ChÝnh phñ lµ 144.000 ®ång/ th¸ng. NghÞ ®Þnh 175/CP ngµy 15 th¸ng 12 n¨m 1999 cña ChÝnh phñ th× tiÒn l¬ng tèi thiÓu ®îc quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh nµy lµ 180.000 ®ång/ th¸ng vµ ®Õn NghÞ ®Þnh 77/2000/N§-CP ngµy 15 th¸ng 12 n¨m 2000 cña ChÝnh phñ ®iÒu chØnh møc tiÒn l¬ng tèi thiÓu lµ 210.000 ®ång/ th¸ng. Møc l¬ng tèi thiÓu cña ngêi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi, khu chÕ xuÊt, c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn kinh tÕ th¬ng m¹i níc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam cã thuª lao ®éng ViÖt Nam tiÒn l¬ng tÝnh b¨ng ®« la Mü(USD) ®îc quy ®Þnh trong quyÕt ®Þnh sè 385/L§- TBXH ngµy 01 th¸ng 04 n¨m 1996 cña Bé lao ®éng - Th¬ng binh x· héi ¸p dông cho khu vùc Hµ Néi vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ 45 USD §èi víi ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi gian ë níc ngoµi theo quy ®Þnh t¹i Th«ng t sè 05/LB-TBXH ngµy 16 th¸ng 01 n¨m 1996 cña Liªn Bé Tµi chÝnh - Lao ®éng Th¬ng binh X· héi kÓ tõ th¸ng 01 n¨m 1996 tæ chøc hîp t¸c ®a ngêi ®i lµm viÖc ë níc ngoµi hµng th¸ng ph¶i ®ãng 15% cña 2 lÇn møc l¬ng tèi thiÓu do ChÝnh phñ ViÖt Nam quy ®Þnh trong tõng thêi kú. 14 Theo Th«ng t 17/TT - L§TBXH ngµy 24 th¸ng 01 n¨m 1997 th× ®èi víi ngêi lao ®éng ®· cã qu¸ tr×nh tham gia ®ãng b¶o hiÓm x· héi th× møc ®ãng b¶o hiÓm x· héi tríc khi ra níc ngoµi lµm viÖc bao gåm: TiÒn l¬ng cÊp bËc, chøc vô, hîp ®ång, hÖ sè chªnh lÖch b¶o lu vµ c¸c kho¶n phô cÊp chøc vô, phô cÊp khu vùc, phô cÊp ®¾t ®á( nÕu cã). §èi víi lao ®éng tham gia b¾t buéc ë trong níc hoÆc ngêi ®· cã thêi gian lµm viÖc vµ ®ãng b¶o hiÓm x· héi ë trong níc nhng thêi gian lµm viÖc vµ ®ãng b¶o hiÓm x· héi ë trong níc ®· ®îc gi¶i quyÕt chÕ ®é ë th× møc ®ãng b¶o hiÓm x· héi hµng th¸ng b»ng 15% cña 2 lÇn møc l¬ng tèi thiÓu cña c«ng nh©n viªn chøc Nhµ níc( hiÖn nay lµ 210.000 ®ång/th¸ng). c. C¸ch x¸c ®Þnh tæng quü tiÒn l¬ng. Céng tiÒn l¬ng lµm c¨n cø ®ãng b¶o hiÓm x· héi cña tõng ngêi l¹i sÏ ®- îc tæng quü l¬ng cña ®¬n vÞ lµm c¨n cø ®ãng b¶o hiÓm x· héi. Nh vËy, muèn biÕt tæng quü tiÒn l¬ng lµm c¨n cø ®ãng b¶o hiÓm x· héi cña c¶ ®¬n vÞ, nhÊt thiÕt ph¶i lËp danh s¸ch lao ®éng thuéc diÖn ®ãng b¶o hiÓm x· héi gåm c¸c tiªu thøc sau: Sè Hä N¨m NghÒ HÖ sè Møc C¸c TiÒn l¬ng TT vµ sinh nghiÖp cÊp bËc l¬ng l¬ng kho¶n lµm c¨n cø tªn bËc, chøc phô cÊp ®ãng BHXH vô C¸ch x¸c ®Þnh møc ®ãng b¶o hiÓm x· héi cña tõng ngêi vµ cña c¶ ®¬n vÞ khi ®· cã danh s¸ch lao ®éng vµ tiÒn l¬ng lµm c¨n cø ®ãng b¶o hiÓm x· héi, ta chØ viÖc lÊy tiÒn l¬ng lµm c¨n cø ®ãng b¶o hiÓm x· héi cña tõng ngêi nh©n víi 20%( tøc 0.2) sÏ ®îc møc ®ãng cña mçi ngêi. Møc ®ãng cña c¶ ®¬n vÞ sÏ b»ng tæng quü tiÒn l¬ng lµm c¨n cø ®ãng b¶o hiÓm x· héi nh©n víi 20% ( tøc 0.2) hoÆc b»ng sè tiÒn ®ãng b¶o hiÓm x· héi cña tõng ngêi céng l¹i. d. Thêi gian vµ ph¬ng thøc ®ãng b¶o hiÓm x· héi. Theo quy ®Þnh ngay sau ngµy tr¶ l¬ng hµng th¸ng nÕu tr¶ l¬ng th¸ng 2 kú th× ®ãng b¶o hiÓm x· héi vµo sau ngµy tr¶ l¬ng kú thø 2 trong th¸ng vµ cã thÓ ®ãng b¶o hiÓm x· héi theo quý. Nhng ph¶i ®ãng vµo th¸ng gi÷a quý. (VÝ dô: Quý I ®ãng vµo th¸ng 2, quý II ®ãng vµo th¸ng 5, quý III ®ãng vµo th¸ng 8, quý IV ®ãng vµo th¸ng 11). NÕu ®ãng chËm th¸ng nµo ph¶i nép l·i suÊt tiÒn göi Ng©n hµng ë thêi ®iÓm nép chËm( quy ®Þnh t¹i Th«ng t sè 58/TC-HCSN ngµy 24 th¸ng 5 n¨m 1995 cña Bé Tµi chÝnh). Vµ t¹i §iÒu 4 phÇn III Th«ng t sè 85-1998/TT-BTC ngµy 25 th¸ng 6 n¨m 1998 cña Bé Tµi chÝnh quy ®Þnh: 15 " Trêng hîp c¸c ®¬n vÞ sö dông chËm nép b¶o hiÓm x· héi tõ 30 ngµy trë lªn so víi kú h¹n ph¶i nép, th× ngoµi viÖc ph¶i nép ph¹t theo quy ®Þnh t¹i ®iÓm 8 §iÒu 11 trong NghÞ ®Þnh sè 38/CP ngµy 25 th¸ng 06 n¨m 1996 quy ®Þnh xö ph¹t hµnh chÝnh vÒ vi ph¹m ph¸p luËt lao ®éng cßn ph¶i nép sè tiÒn chËm nép theo møc l·i suÊt tiÒn vay qu¸ h¹n do Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam quy ®Þnh t¹i thêi ®iÓm truy nép, ®ång thêi b¶o hiÓm x· héi c¸c cÊp ®îc quyÒn yªu cÇu kho b¹c, Ng©n hµng trÝch tiÒn tõ tµi kho¶n cña ®¬n vÞ sö dông lao ®éng ®Ó nép tiÒn b¶o hiÓm x· héi vµ tiÒn ph¹t chËm nép b¶o hiÓm x· héi ( nÕu cã) mµ kh«ng cÇn cã sù chÊp nhËn thanh to¸n cña ®¬n vÞ sö dông lao ®éng" Hµng th¸ng, hµng quý c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ sö dông lao ®éng ®ãng, c¨n cø vµo kÕ ho¹ch Quü tiÒn l¬ng ®Ó ®¨ng ký møc ®ãng víi c¬ quan b¶o hiÓm x· héi. §ång thêi víi viÖc tr¶ l¬ng, ®¬n vÞ sö dông lao ®éng trÝch nép 20% tæng Quü tiÒn l¬ng trong ®ã 15% tæng quü tiÒn l¬ng do ngêi sö dông lao ®éng ®ãng gãp vµ 5% tiÒn l¬ng cña ngêi lao ®éng. Cuèi mçi quý c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ sö dông lao ®éng cïng c¬ quan b¶o hiÓm x· héi ®èi chiÕu danh s¸ch tr¶ l¬ng vµ Quü tiÒn l¬ng, lËp b¶ng x¸c nhËn sè nép b¶o hiÓm x· héi. NÕu cã chªnh lÖch gi÷a sè ®· nép vµ sè ph¶i nép sÏ ph¶i nép tiÕp trong quý sau( nÕu cã chªnh lÖch thiÕu) hoÆc coi nh nép tríc cho quý sau( nÕu chªnh lÖch thõa) vµ ®îc quyÕt to¸n trong n¨m. Nh÷ng ®¬n vÞ sö dông lao ®éng cè t×nh vi ph¹m thêi h¹n nép b¶o hiÓm x· héi th× c¬ quan b¶o hiÓm x· héi c¸c cÊp cã quyÒn tõ chèi viÖc chi tr¶ c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng ngêi lao ®éng cña ®¬n vÞ sö dông lao ®éng ®ã. §ång thêi lËp hå s¬ chuyÓn sang c¬ quan ph¸p luËt ®èi víi chñ sö dông lao ®éng. V× vËy, ®ãng b¶o hiÓm x· héi lµ nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan, ®¬n vÞ ngêi sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng. KÕt qu¶ ®ãng b¶o hiÓm x· héi lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn tèt c¸c chÕ ®é hëng b¶o hiÓm x· héi. e. TÝnh ®Æc thï cña nghiÖp vô thu BHXH Qu¸ tr×nh thu BHXH cã nh÷ng ®Æc thï sau: - ViÖc qui ®Þnh ®ãng BHXH ®· thµnh mèi quan hÖ 3 bªn: ngêi lao ®éng, ng- êi sö dông lao ®éng vµ c¬ quan BHXH, gi÷a c¸c bªn cã sù rµng buéc gi¸m s¸t lÉn nhau vÒ mock ®ãng vµ thêi gian ®ãng BHXH ®Õn tõng ngêi suèt qu¸ tr×nh tham gia BHXH, lÊy ®ã lµm c¬ së ph¸p lý cho viÖc thùc hiÖn c¸c chÕ ®é BHXH theo luËt ®Þnh. §©y lµ mét néi dung cña nghiÖp vô thu BHXH kh«ng gièng víi c¸c nghiÖp vô kh¸c. - Yªu cÇu theo dâi kÕt qu¶ ®ãng BHXH cña tõng c¬ quan, ®¬n vÞ theo tõng th¸ng, ®Ó tõ ®ã ghi nhËn kÕt qu¶ ®ãng BHXH cho tõng ngêi, t¬ng ®¬ng víi 16 møc l¬ng lµm c¨n cø ®ãng BHXH. §©y lµ c«ng viÖc ®ßi hái tÝnh chÝnh x¸c cao, thêng xuyªn, liªn tôc kÐo dµi hµng chôc n¨m, l¹i cã sù biÕn ®éng vÒ møc ®ãng. §ång thêi viÖc theo dâi ghi chÐp kÕt qu¶ ®ãng BHXH cña mçi ngêi lµ c¨n cø ph¸p lý ®Ó thùc hiÖn chÕ ®é BHXH, do ®ã mçi lÇn gi¶i quyÕt chÕ ®é BHXH lµ mçi lÇn kinh tÕ, x¸c ®Þnh ®é chuÈn x¸c cña nghiÖp vô BHXH. - Trong nghiÖp vô Qu¶n lý thu BHXH, ngoµi nghiÖp vô kÕ to¸n thùc hiÖn qu¶n lý theo chÕ ®é tµi chÝnh thùc hiÖn thu tËp trung vµo mét tµi kho¶n cña c¬ quan BHXH c¸c tØnh, thµnh phè chuyÓn lªn quü BHXH trung ¬ng ®óng kÞp thêi; cßn cã nghiÖp vô qu¶n lý thu BHXH theo danh s¸ch lao ®éng ®¨ng ký ®ãng BHXH cña tõng c¬ quan, ®¬n vÞ cïng víi sæ BHXH cña tõng ngêi mµ viÖc qu¶n lý theo dâi ph¶I ®îc thùc hiÖn ë c¶ 3 cÊp lµ : BHXH thµnh phè qu¶n lý danh s¸ch, lao ®éng, tiÒn l¬ng ®¬n vÞ, c¬ quan ®¨ng ký ®ãng BHXH c¬ b¶n t¨ng, gi¶m hµng th¸ng ®Ó ghi nhËn kÕt qu¶ ®ãng lËp thµnh hå s¬ gèc. BHXH quËn, huyÖn lµm nhiÖm vô ®«n ®èc vµ ®èi chiÕu kÕt qu¶ ®ãng cña c¬ quan, ®¬n vÞ theo ®Þa bµn qu¶n lý, tõ ®ã híng dÉn c¬ quan, ®¬n vÞ ghi kÕt qña ®ãng BHXH vµo sæ BHXH cña tõng ngêi. §©y lµ c¨n cø ®Ó gi¶i quyÕt chÕ ®é hëng BHXH. ChÝnh v× nh÷ng ®Æc thï trªn mµ ho¹t ®éng thu BHXH ®ßi hái ph¶i ®îc tËp trung thèng nhÊt, cã sù rµng buéc chÆt chÏ tõ trªn xuèng díi, ®¶m b¶o an toµn tuyÖt ®èi vÒ tµi chÝnh tiÒn tÖ, ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c trong viÖc ghi chÐp kÕt qu¶ ®ãng BHXH cña tõng c¬ quan, ®¬n vÞ ®Õn tõng lao ®éng theo tiÒn l¬ng, lÊy ®ã lµm c¨n cø ®ãng BHXH tõng th¸ng trong nhiÒu n¨m, kÓ c¶ trêng hîp liªn tôc còng nh gi¸n ®o¹n, lµm viÖc mét n¬i hay nhiÒu n¬i ... Nh vËy, qu¸ tr×nh theo dâi ghi kÕt qu¶ thu BHXH ®ßi hái liªn tôc trong nhiÒu n¨m, kÓ c¶ thêi gian ngõng ®ãng BHXH vÉn ph¶i lu gi÷ ®Ó ®¶m b¶o khi ngêi lao ®éng tiÕp tôc ®ãng hoÆc yªu cÇu gi¶i quyÕt chÕ ®é ®Òu ®îc thùc hiÖn ngay. Ho¹t ®éng thu cña BHXH lµ ho¹t ®éng cña c¶ ®êi ngêi, cã tÝnh kÕ thõa, cho nªn nghiÖp vô qu¶n lý thu, lu gi÷ sæ biÒu lµ kh«ng cã giíi h¹n vµ thêi gian. 3. Tæ chøc vµ qu¶n lý BHXHVN Theo nghÞ ®Þnh19/CP ngµy 16/02/1995 cña ChÝnh phñ, hÖ thèng BHXH ®îc thµnh lËp ®Æt díi sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña ChÝnh phñ, sù qu¶n lý Nhµ níc cña Bé lao ®éng – th¬ng binh x· héi vµ c¸c c¬ quan Qu¶n lý Nhµ níc cã liªn quan, sù gi¸m s¸t cña Tæ chøc c«ng ®oµn. 17 C¬ cÊu tæ chøc: ChÝnh phñ Héi ®ång qu¶n lý BHXH BHXH ViÖt Nam Bé LD TB vµ XH BHXH tØnh, Së ldtb vµ xh thµnh phè tØnh, thµnh phè BHXH quËn, huyÖn Phßng l® tb xh quËn, huyÖn §¹i diÖn cña BHXH ë c¬ së (chi nh¸nh BHXH x· phêng) Quan hÖ ngang Quan hÖ däc Tæ chøc bé m¸y B¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam nh sau: Héi ®ång Qu¶n lý B¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam lµ c¬ quan qu¶n lý cao nhÊt cña B¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam. B¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam ®îc tæ chøc thµnh hÖ thèng tõ Trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng, gåm cã: ë trung ¬ng: B¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam ë c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng (gäi chung lµ tØnh) lµ B¶o hiÓm x· héi tØnh trùc thuéc B¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam. ë c¸c quËn, huyÖn, thÞ x·, thµnh phè thuéc tØnh( gäi chung lµ huyÖn) lµ B¶o hiÓm x· héi huyÖn trùc thuéc B¶o hiÓm x· héi tØnh. 18 B¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam do Tæng gi¸m ®èc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô, quyÒn h¹n sau: C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y gióp Tæng gi¸m ®èc B¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam nh sau: - Ban qu¶n lý chÕ ®é chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi. - Ban qu¶n lý thu b¶o hiÓm x· héi . - Ban qu¶n lý chi b¶o hiÓm x· héi . - Ban kiÓm tra – ph¸p chÕ. - Ban kÕ ho¹ch – tµi chÝnh. - Ban tæ chøc c¸n bé. - V¨n phßng. - Trung t©m th«ng tin – khoa häc. NhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ biªn chÕ cña c¸c ®¬n vÞ nãi trªn do Tæng gi¸m ®èc quy ®Þnh. ViÖc bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm chøc vô l·nh ®¹o cña c¸c tæ chøc nãi trªn do Tæng gi¸m ®èc quyÕt ®Þnh. B¶o hiÓm x· héi tØnh thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô vÒ b¶o hiÓm x· héi trªn ®Þa bµn tØnh theo quy ®Þnh cña Tæng gi¸m ®èc b¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam. B¶o hiÓm x· héi tØnh do mét gi¸m ®èc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh. Gióp viÖc gi¸m ®èc cã 1 – 2 phã gi¸m ®èc. Gi¸m ®èc, c¸c phã gi¸m ®èc b¶o hiÓm x· héi tØnh do Tæng gi¸m ®èc B¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam bæ nhiÖm vµ miÔn nhiÖm. NhiÖm vô, quyÒn h¹n, biªn chÕ c¸c phßng chuyªn m«n nghiÖp vô nãi trªn do Tæng gi¸m ®èc B¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam quyÕt ®Þnh. B¶o hiÓm x· héi huyÖn cã nhiÖm vô lµ tiÕp nhËn ®¨ng ký hëng chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi do b¶o hiÓm x· héi tØnh chuyÓn ®Õn; thùc hiÖn viÖc ®«n ®èc, theo dâi nép b¶o hiÓm x· héi ®èi víi ngêi sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng trªn ®Þa bµn: tæ chøc m¹ng líi hoÆc trùc tiÕp chi tr¶ c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi cho ngêi ®îc hëng trªn ®Þa bµn huyÖn. B¶o hiÓm x· héi huyÖn do mét gi¸m ®èc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh. ë c¸c huyÖn cã khèi lîng c«ng viÖc nhiÒu cã thÓ cã phã gi¸m ®èc gióp viÖc gi¸m ®èc b¶o hiÓm x· héi tØnh bæ nhiÖm vµ miÔn nhiÖm theo ph©n cÊp cña Tæng gi¸m ®èc B¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam. B¶o hiÓm x· héi huyÖn kh«ng cã c¬ cÊu tæ chøc phßng. Biªn chÕ cña b¶o hiÓm x· héi huyÖn do gi¸m ®èc b¶o hiÓm x· héi tØnh quyÕt ®Þnh trong ph¹m vi tæng biªn chÕ cña b¶o hiÓm x· héi tØnh ®îc Tæng gi¸m ®èc ph©n bæ. Gi¸m ®èc b¶o hiÓm x· héi huyÖn quy ®Þnh nhiÖm vô, quyÒn h¹n cô thÓ cña tõng viªn chøc thuéc quyÒn qu¶n lý. 19 ViÖc thµnh lËp b¶o hiÓm x· héi huyÖn do Tæng gi¸m ®èc B¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam quy ®Þnh c¨n cø vµo khèi lîng c«ng viÖc, sè lîng ngêi vµ ®¬n vÞ tham gia b¶o hiÓm x· héi trªn ®Þa bµn. T¹i nh÷ng n¬i cha cã ®ñ ®iÒu kiÖn thµnh lËp b¶o hiÓm x· héi huyÖn th× gi¸m ®èc b¶o hiÓm x· héi tØnh cö ngêi ®¹i diÖn t¹i huyÖn ®Ó thùc hiÖn viÖc chi tr¶ vµ ®«n ®èc theo dâi viÖc thu, nép b¶o hiÓm x· héi trªn ®Þa bµn. 20