lêi më ®Çu X· héi ngµy cµng ph¸t triÓn, ®êi sèng cña con ngêi ngµy cµng ®îc c¶i thiÖn, nhu cÇu cña con ngêi ngµy cµng ®a d¹ng vµ phøc t¹p trong ®ã nhu cÇu ®¶m b¶o mét cuéc sèng æn ®Þnh vµ viÖc ®¶m b¶o cho t¬ng lai ngµy cµng ®îc quan t©m. Thùc hiÖn viÖc tÝch tr÷ trong t ¬ng lai cã nhiÒu c¸ch kh¸c nhau: tù m×nh tÝch tr÷ tiÒn mÆt ,vµng, ®«la, göi tµi kho¶n, ®ãng cæ phÇn hay ®Çu t ... TÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p trªn ®Òu ®em l¹i lîi nhuËn nhng còng kh«ng tr¸nh khái rñi ro. Tæn thÊt do rñi ro g©y ra nhiÒu khi lµm h¹i kh«ng chØ cho b¶n th©n mµ cßn ¶nh h ëng ®Õn ngêi th©n vµ nh÷ng ngêi phô thuéc. B¶o hiÓm nh©n thä ra ®êi kh«ng nh÷ng lµ biÖn ph¸p b¶o vÖ khi gÆp rñi ro mµ cßn lµ mét biÖn ph¸p ®Ó tiÕt kiÖm thêng xuyªn vµ cã kÕ ho¹ch ®èi víi tõng gia ®×nh, t¹o quü gi¸o dôc cho con c¸i khi vµo ®¹i häc hoÆc lËp nghiÖp, hay cíi xin, n©ng cao møc sèng khi vÒ hu. Trong ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm nh©n thä viÖc khai th¸c b¶o hiÓm nh©n thä- thùc hiÖn viÖc tiÕp cËn ®Õn víi mçi ngêi d©n ®ãng vai trß ®Æc biÖt quan träng. §©y ®óng lµ yÕu tè cÇn ®Ó cho ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm nh©n thä ®¹t kÕt qu¶ nh mong muèn. Cã ®îc kÕt qu¶ ®ã ®ßi hái c«ng t¸c khai th¸c ph¶i kh«ng ngõng 1 ®îc c¶i tiÕn vµ lu«n thùc hiÖn phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ trêng. Tríc thùc tr¹ng trªn, c«ng ty còng ®· ®a ra nhiÒu chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ®èi víi vÊn ®Ò nµy nhng do thêi gian vµ kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ nªn c«ng viÖc trªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt. Do vËy, sau thêi gian em thùc tËp tæng hîp t¹i c«ng ty, em ®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: "Mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ khai th¸c t¹i C«ng ty B¶o hiÓm nh©n thä Hµ Néi" lµm ®Ò tµi cho chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp cña em. Néi dung ®Ò tµi ®îc chia lµm ba phÇn: PhÇn I. Lý luËn chung vÒ b¶o hiÓm nh©n thä PhÇn II. Thùc tr¹ng triÓn khai ho¹t ®éng kinh doanh t¹i c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä Hµ Néi. PhÇn III. Mét sè gi¶i ph¸p. 2 phÇn  : Lý LuËn Chung vÒ B¶o HiÓm Nh©n Thä . LÞch sö ra ®êi vµ t¸c dông cña b¶o hiÓm nh©n thä. 1. LÞch sö ra ®êi vµ ph¸t triÓn b¶o hiÓm nh©n thä: a. Trªn thÕ giíi: B¶o hiÓm nh©n thä lµ sù chia sÎ rñi ro gi÷a mét sè ®«ng vµ mét vµi ngêi trong sè hä ph¶i g¸nh chÞu. Cã thÓ nãi nguyªn t¾c nµy lÇn ®Çu tiªn ®îc ghi vµo lÞch sö lµ n¨m 1583 ë London vµ hîp ®ång ®Çu tiªn ®îc ký kÕt víi ngêi ®- îc b¶o hiÓm lµ William Gibbons. Trong hîp ®ång tho¶ thuËn r»ng mét nhãm ngêi gãp tiÒn vµ sè tiÒn nµy sÏ ®îc tr¶ cho ngêi nµo trong sè hä bÞ chÕt trong vßng mét n¨m. Lóc ®ã «ng William Gibbons chØ ph¶i ®ãng 32 b¶ng phÝ b¶o hiÓm vµ khi «ng chÕt (trong n¨m ®ã), ngêi thõa kÕ cña «ng ®îc hëng sè tiÒn 400 b¶ng. Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä ra ®êi ®Çu tiªn vµo n¨m 1583 ë London nhng ®Õn n¨m 1759 c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä ®Çu tiªn míi ra ®êi, c«ng ty b¶o hiÓm Philadelphia cña Mü, tuy nhiªn chØ b¸n c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm cho c¸c con chiªn trong nhµ thê cña hä. TiÕp theo lµ Anh n¨m 1765, Ph¸p n¨m 1787, §øc n¨m 1828, NhËt B¶n n¨m 1881, Hµn quèc n¨m 1889, Singapore n¨m 1909. N¨m 1860 b¾t ®Çu xuÊt hiÖn m¹ng líi ®¹i lý b¶o hiÓm nh©n thä. Theo sè liÖu ng©n hµng vµ häc viÖn b¶o hiÓm nh©n thä cña NhËt B¶n th× NhËt B¶n lµ n íc ®øng ®Çu vÒ tû lÖ phÝ b¶o hiÓm nh©n thä theo ®Çu ng êi lµ 1909 USD/ngêi (1994) . 3 N¨m 1990 phÝ b¶o hiÓm nh©n thä cña Ch©u ¸ chiÕm 33,8% tæng sè phÝ b¶o hiÓm nh©n thä trªn toµn thÕ giíi. N¨m 1993, tæng sè phÝ b¶o hiÓm cña c¸c níc §«ng ¸ lµ 6,1 tû USD, trong ®ã doanh sè b¶o hiÓm nh©n thälµ 45,1 tû USD chiÕm 73%, doanh sè cña b¶o hiÓm phi nh©n thä lµ 16 tû USD chiÕm 27%. PhÝ b¶o hiÓm nh©n thä cña mét sè níc trªn thÕ giíi n¨m 1993. Tªn níc PhÝ BHNT C¬ cÊu PhÝ BHNT trªn Tû lÖ phÝ (triÖu phÝ ®Çu ngêi BHNT trªn USD) BHNT (USD/1000 GDP (%) ngêi) Hµn Quèc 28717,43 79,66 651201 8,68 NhËt B¶n 236457,62 73,86 1909870 5,61 §µi Loan 6798,60 68,77 325311 3,14 Singapor 1039,92 62,42 358620 1,89 e Philippin 735,74 59,43 11294 1,38 Th¸i Lan 1140,92 43,64 19470 0,92 Malaisia 923,9 46,45 48125 1,43 Indonesi 372,98 30,25 1974 0,26 a Mü 216510,74 41,44 838223 3,41 §øc 42689,1 39,38 524138 2,25 Ph¸p 47673,35 56,55 826320 3,80 Anh 66093,85 64,57 1141450 7,00 Nguån: Swiss Re3/1995 Qua sè liÖu ë b¶ng trªn ta thÊy c¸c níc ë khu vùc §«ng Nam ¸ mµ cã nÒn kinh tÕ cã nh÷ng nÐt t¬ng ®ång nh níc ta nh: Th¸i Lan, Philippin, Malaisia... ë ®ã cã tû lÖ phÝ b¶o hiÓm nh©n thä gÇn b»ng víi tû lÖ phÝ phi nh©n thä. Nh 4 vËy chóng ta cã thÓ tin tëng r»ng b¶o hiÓm nh©n thä ë níc ta ch¾c ch¾n sÏ ph¸t triÓn m¹nh trong thêi gian tíi. b.T¹i ViÖt Nam: Tríc n¨m 1954, ë miÒn B¾c nh÷ng ngêi lµm viÖc cho Ph¸p ®· mua b¶o hiÓm nh©n thä vµ mét sè gia ®×nh ®· ®îc hëng quyÒn lîi tõ c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm nµy. C¸c hîp ®ång b¶o hiÓm trªn ®Òu do c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cña Ph¸p trùc tiÕp thùc hiÖn. Trong nh÷ng n¨m 1970, 1971 ë miÒn Nam c«ng ty b¶o hiÓm Hng ViÖt ®· triÓn khai mét sè lo¹i h×nh b¶o hiÓm nh©n thä nh: an sinh gi¸o dôc, b¶o hiÓm trêng sinh (b¶o hiÓm nh©n thä c¶ ®êi), b¶o hiÓm cã thêi h¹n 5,10 n¨m hay 20 n¨m. Nhng c«ng ty nµy ho¹t ®éng trong thêi gian rÊt ng¾n chØ 1-2 n¨m nªn hÇu hÕt ngêi d©n cha biÕt nhiÒu vÒ lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy. N¨m 1987, Tæng c«ng ty B¶o hiÓm ViÖt Nam (B¶o ViÖt) ®· tæ chøc nghiªn cøu ®Ò tµi: "Lý thuyÕt vÒ b¶o hiÓm nh©n thä vµ sù vËn dông vµo thùc tÕ ViÖt Nam" ®· ®îc Bé Tµi chÝnh c«ng nhËn lµ ®Ò tµi cÊp bé. Qua viÖc ®¸nh gi¸ c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi cña ViÖt Nam, n¨m 1990 Bé Tµi chÝnh ®· cho phÐp B¶o ViÖt triÓn khai "b¶o hiÓm sinh m¹ng c¸ nh©n - mét lo¹i h×nh ng¾n h¹n cña b¶o hiÓm nh©n thä ". §Õn hÕt n¨m 1995 ®· cã trªn 500000 ng- êi tham gia b¶o hiÓm víi tæng sè phÝ trªn 10 tû VND. Qua viÖc nghiªn cøu t¸c dông còng nh sù cÇn thiÕt ph¶i cã mét lo¹i h×nh b¶o hiÓm míi - b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam, ngµy 10/3/1996 Bé Tµi chÝnh ®· ký quyÕt ®Þnh sè 281/TC/TCNH cho phÐp B¶o ViÖt triÓn khai hai lo¹i h×nh 5 b¶o hiÓm nh©n thä: b¶o hiÓm nh©n thä cã thêi h¹n 5-10 n¨m vµ ch¬ng tr×nh ®¶m b¶o cho trÎ em ®Õn tuæi tr ëng thµnh (an sinh gi¸o dôc). Ngµy 22/6/1996 Bé Tµi chÝnh ký quyÕt ®Þnh sè 568/TC/Q§/TCCB thµnh lËp c«ng ty B¶o hiÓm nh©n thä (B¶o ViÖt nh©n thä) tõ ®ã B¶o ViÖt nh©n thä tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nh»m triÓn khai tèt c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy mét c¸ch khÈn tr¬ng. Ho¹t ®éng b¶o hiÓm nh©n thä ngµy cµng ph¸t triÓn vµ gi÷ vai trß quan träng trong mçi nÒn kinh tÕ. §èi víi c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n ®iÒu nµy cã thÓ thÊy râ qua t¸c dông cña b¶o hiÓm nh©n thä. 2. T¸c dông cña b¶o hiÓm nh©n thä: B¶o hiÓm nh©n thä cã rÊt nhiÒu t¸c dông trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi. ChÝnh nh÷ng t¸c dông nµy ®· gióp nã tån t¹i vµ ®¹t ®îc nh÷ng thµnh c«ng nh ngµy nay. a. §èi víi ngêi tham gia b¶o hiÓm: B¶o hiÓm nh©n thä ®· gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng cña d©n c, b¶o vÖ cho c¸c c¸ nh©n vµ gia ®×nh hä chèng l¹i sù bÊt æn ®Þnh vÒ tµi chÝnh g©y ra bëi c¸c bÊt h¹nh nh: tö vong, th¬ng tËt, ®au èm, mÊt gi¶m thu nhËp hoÆc ngêi trô cét trong gia ®×nh qua ®êi ®Ó l¹i mét g¸nh nÆng nghÜa vô cha kÞp hoµn thµnh ( tr¸ch nhiÖm nu«i dìng ngêi th©n, b¶o ®¶m häc hµnh cho con c¸i, c¸c kho¶n vay thÕ chÊp...). Nãi c¸ch kh¸c b¶o hiÓm nh©n thä lµ sù chia sÎ c¸c tæn thÊt gi÷a nh÷ng ngêi tham gia b¶o hiÓm nh»m thay thÕ sù bÊt æn b»ng sù æn ®Þnh vÒ tµi chÝnh trong c¸c tr - 6 êng hîp cã sù cè b¶o hiÓm x¶y ra. Trêng hîp rñi ro kh«ng x¶y ra, ngêi tham gia b¶o hiÓm vÉn ®îc hëng c¸c quyÒn lîi tõ sè phÝ ®· ®ãng. B¶o hiÓm nh©n thä còng gãp phÇn n©ng cao søc khoÎ cho nh©n d©n th«ng qua viÖc kiÓm tra søc khoÎ miÔn phÝ t¹i c¸c trung t©m y tÕ do c«ng ty b¶o hiÓm chØ ®Þnh tr íc khi ký kÕt hîp ®ång. MÆt kh¸c, khi ngêi ®îc b¶o hiÓm gÆp rñi ro nh èm ®au, phÉu thuËt tµn tËt... c«ng ty b¶o hiÓm còng chi tr¶ mét sè tiÒn ®Ó hä phôc håi søc khoÎ nhanh chãng. ë Ph¸p n¨m 1995, chi phÝ ch¨m sãc y tÕ vµ thuèc men ®¹t 862 tû F (12,4 tû USD) trong ®ã c¸c c«ng ty b¶o hiÓm tham gia thanh to¸n 31%. b. §èi víi nÒn kinh tÕ x· héi: B¶o hiÓm nh©n thä ra ®êi còng lµ mét nh©n tè thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Nã cã mét sè t¸c dông sau: + B¶o hiÓm nh©n thä gãp phÇn t¨ng tÝch luü, tiÕt kiÖm cho ng©n s¸ch. Trong thêi kú bao cÊp, hµng n¨m ng©n s¸ch ph¶i chi ra mét khèi lîng vèn kh¸ lín ®Ó båi th- êng cho c¸c c¸ nh©n, c«ng ty gÆp rñi ro (trî cÊp th«i viÖc, trî cÊp èm ®au...) díi h×nh thøc trî cÊp. §©y lµ ®iÒu bÊt hîp lý g©y cho ng©n s¸ch lu«n bÞ thiÕu hôt (béi chi), lµm h¹n chÕ viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c¸c mÆt kh¸c cña ®êi sèng x· héi. Ngµy nay, mçi c¸ nh©n mua b¶o hiÓm nh©n thä lµ mét c¸ch tù b¶o vÖ m×nh, chñ ®éng ®èi phã víi rñi ro, ®ång thêi cßn t¹o ra mét kho¶n tiÕt kiÖm. Sù gióp ®ì cña ng©n s¸ch hay cña c¸c tæ chøc sö dông lao ®éng chØ cßn mang ý nghÜa ®éng viªn chø kh«ng cã vai trß quyÕt 7 ®Þnh c¨n b¶n nh tríc kia n÷a. C¸c quü dù phßng cho c¸c tr- êng hîp rñi ro cã thÓ sö dông vµo c¸c môc ®Ých kh¸c. B¶o hiÓm nh©n thä gãp phÇn thu hót vèn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn qu¸ tr×nh C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Mét trong nh÷ng yÕu tè ®¶m b¶o th¾ng lîi môc tiªu chiÕn lîc kinh tÕ x· héi ®· ®Ò ra lµ vÊn ®Ò t¹o vèn ®Çu t. NghÞ quyÕt ®¹i héi §¶ng VII ®· kh¼ng ®Þnh nguån vèn trong níc lµ chñ yÕu, nguån vèn níc ngoµi lµ quan träng. Nhng kh«ng cã g× tèt h¬n lµ tù lùc, tù cêng bëi lÏ khi ®ãn nhËn nguån vèn ®Çu t níc ngoµi th× chóng ta ph¶i tr¶ l·i suÊt vµ Ýt nhiÒu mÊt tù chñ vÒ kinh tÕ. Ch¼ng h¹n trong c¸c c«ng ty liªn doanh, khi c¸c «ng chñ níc ngoµi gãp trªn 50% vèn, hä chi phèi hÇu nh toµn bé ho¹t ®éng cña c«ng ty, ngêi ViÖt Nam chØ lµ h×nh thøc bªn ngoµi, trªn thùc tÕ kh«ng cã quyÒn hµnh g×. B¶o hiÓm nh©n thä lµ mét gi¶i ph¸p huy ®éng nguån vèn dµi h¹n ®Ó ®Çu t cho gi¸o dôc tõ viÖc tiÕt kiÖm thêng xuyªn, cã kû luËt cña mçi gia ®×nh. §©y còng lµ gi¶i ph¸p ®óng ®¾n gãp phÇn x©y dùng môc tiªu c«ng b»ng x· héi. V× dù trï cho t¬ng lai gi¸o dôc ®èi víi con em m×nh còng nªn coi lµ tr¸ch nhiÖm cña mçi gia ®×nh. XÐt trªn gi¸c ®é vi m« tham gia b¶o hiÓm nh©n thä vÉn sÏ ®¶m b¶o ®îc quü gi¸o dôc cho con c¸i ngay c¶ khi ngêi trô cét gia ®×nh kh«ng may qua ®êi. B¶o hiÓm nh©n thä cßn gãp phÇn rÊt lín vµo gi¶i quyÕt viÖc lµm cho x· héi. B¶o hiÓm lµ ngµnh cã m¹ng l íi ®¹i lý réng kh¾p trong vµ ngoµi níc. B¶o hiÓm nh©n thä lµ ngµnh thu hót nhiÒu lao ®éng h¬n c¶ v× nã cÇn cã mét m¹ng líi nh©n viªn khai th¸c b¶o hiÓm, m¸y vi tÝnh, tµi chÝnh, kÕ to¸n... rÊt lín. V× vËy, viÖc ph¸t triÓn b¶o hiÓm nh©n thä sÏ t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho thÞ tr êng lao ®éng. 8 MÆc dï ®iÒu kiÖn sèng hiÖn nay ngµy cµng ®îc n©ng cao nhng nh÷ng rñi ro bÊt ngê lu«n r×nh rËp xung quanh chóng ta vµ cã thÓ x¶y ra bÊt cø lóc nµo. Tham gia b¶o hiÓm nh©n thä lµ c¸ch tù b¶o vÖ cña mçi c¸ nh©n, mçi gia ®×nh chèng l¹i sù bÊt æn vÒ tµi chÝnh nÕu rñi ro x¶y ra. Nh vËy, b¶o hiÓm nh©n thä gãp phÇn lµm gi¶m ngêi bÇn cïng, nghÌo khæ cho nh÷ng bÊt h¹nh trong cuéc sèng ®em l¹i. H¬n n÷a chóng ta ph¶i lo cho t¬ng lai cña m×nh sau khi vÒ hu. Nãi c¸ch kh¸c, b¶o hiÓm nh©n thä ®· gãp phÇn gi¶i quyÕt g¸nh nÆng tr¸ch nhiÖm cña x· héi ®èi víi ng êi lao ®éng vÒ hu, tuæi cao. VËy b¶o hiÓm nh©n thä lµ g× vµ tÝnh chÊt cña nã ra sao? 3. Kh¸i niÖm vµ tÝnh chÊt cña b¶o hiÓm nh©n thä: a. Kh¸i niÖm: Cã nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ b¶o hiÓm nh©n thä. Thùc tÕ b¶o hiÓm nh©n thä lµ sù cam kÕt gi÷a C«ng ty b¶o hiÓm víi ngêi tham gia b¶o hiÓm (ngêi ®îc b¶o hiÓm) trong ®ã C«ng ty b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm tr¶ cho ngêi tham gia b¶o hiÓm (ngêi ®îc b¶o hiÓm) mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh khi cã nh÷ng sù kiÖn ®Þnh tríc x¶y ra (ngêi ®îc b¶o hiÓm bÞ chÕt, th¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn, hay cßn sèng ®Õn mét thêi ®iÓm chØ râ trong hîp ®ång). Cßn ngêi tham gia b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm nép phÝ b¶o hiÓm ®Çy ®ñ vµ ®óng h¹n. Tuy nhiªn ®øng trªn gãc ®é ph¸p lý, x· héi-kü thuËt, cã nh÷ng kh¸i niÖm vÒ b¶o hiÓm nh©n thä kh¸c. §ã lµ: VÒ mÆt ph¸p lý: B¶o hiÓm nh©n thä lµ b¶n hîp ®ång trong ®ã ®Ó nhËn ®îc phÝ b¶o hiÓm cña ngêi tham gia b¶o hiÓm (ngêi ký kÕt hîp ®ång) th× ngêi b¶o hiÓm cam kÕt sÏ tr¶ cho mét ngêi hay nhiÒu ngêi thô hëng b¶o hiÓm mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh (®ã lµ sè tiÒn b¶o hiÓm hay mét kho¶n trî 9 cÊp ®Þnh kú) trong trêng hîp ngêi ®îc b¶o hiÓm bÞ tö vong hay ngêi ®îc b¶o hiÓm sèng ®Õn mét thêi ®iÓm ghi râ trªn hîp ®ång. VÒ mÆt kü thuËt: B¶o hiÓm nh©n thä lµ nghiÖp vô bao hµm nh÷ng cam kÕt mµ sù thi hµnh nh÷ng cam kÕt nµy thuéc chñ yÕu vµo tuæi thä cña con ngêi. Nh vËy th× b¶o hiÓm nh©n thä gi¶i quyÕt nçi lo ©u vÒ mÆt an toµn trong ®êi sèng nhng nã chØ g¾n víi c¸c biÕn cè liªn quan ®Õn b¶n th©n con ngêi nh: tö vong, sèng sãt, tai n¹n vµ bÖnh tËt kÐo theo sù mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, th¬ng tËt vµ c¸c chi phÝ y tÕ.... §«i khi c¸c sù cè kh«ng ph¶i lu«n t¬ng øng víi c¸c thiÕt h¹i. Tãm l¹i, b¶o hiÓm nh©n thä thay thÕ b¶o trî x· héi c¬ b¶n n¬i mµ b¶o trî x· héi kh«ng tån t¹i, bæ sung cho b¶o trî x· héi khi b¶o trî x· héi cßn thiÕu sãt. b.TÝnh chÊt cña b¶o hiÓm nh©n thä: §Ó tiÕn hµnh kinh doanh mét s¶n phÈm, mét ngµnh nghÒ, mét lÜnh vùc nµo ®ã th× tríc hÕt chóng ta ph¶i n¾m ®îc tÝnh n¨ng vµ t¸c dông cña nã. Kh¸c víi c¸c s¶n phÈm kh¸c, s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä cã ®Æc thï riªng. Thø nhÊt, b¶o hiÓm lµ mét lo¹i s¶n phÈm ®Æc biÖt. Së dÜ nh vËy lµ v× s¶n phÈm b¶o hiÓm lµ mét dÞch vô, kh«ng nh÷ng thÕ nã lµ mét dÞch vô ®Æc biÖt. §iÒu nµy ® îc thÓ hiÖn râ qua c¸c ®Æc tÝnh cô thÓ sau: - S¶n phÈm b¶o hiÓm lµ s¶n phÈm kh«ng ®Þnh h×nh. Thùc chÊt cña ho¹t ®éng b¶o hiÓm lµ ho¹t ®éng chuyÓn giao rñi ro gi÷a nh÷ng ngêi tham gia b¶o hiÓm víi ngêi b¶o hiÓm. Vµo thêi ®iÓm b¸n, s¶n phÈm chñ yÕu mµ c¸c nhµ b¶o hiÓm cung cÊp ra thÞ trêng chØ lµ lêi høa, lêi cam kÕt båi thêng hay tr¶ tiÒn b¶o hiÓm cña nhµ b¶o hiÓm khi x¶y ra sù cè thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm. §ã lµ s¶n phÈm v« h×nh mµ ngêi b¸n kh«ng chØ ra ®îc mµu s¾c, kÝch thíc hay h×nh d¹ng c¶u nã vµ ngêi mua còng kh«ng c¶m nhËn ®îc b»ng c¸c gi¸c quan cña m×nh nh cÇm, n¾n, sê, mã, ngöi 10 hay nÕm thö. Ngêi mua buéc ph¶i tin vµo ngêi b¸n - nhµ b¶o hiÓm. - S¶n phÈm b¶o hiÓm lµ s¶n phÈm cã hiÖu qu¶ vÒ xª dÞch. Cã nghÜa lµ lîi Ých ®èi víi kh¸ch hµng tõ viÖc chi tr¶, båi thêng còng bÊp bªnh vµ xª dÞch theo thêi gian. Ngêi ta mua b¶o hiÓm nh©n thä nhng kh«ng biÕt m×nh sÏ sö dông khi nµo. ®èi víi lo¹i s¶n phÈm chØ mang tÝnh rñi ro th× kh¸ch hµng mua b¶o hiÓm kh«ng nh÷ng mong muèn mµ kh«ng bao giê cã ý nghÜ sÏ gÆp rñi ro ®Ó ®îc båi thêng. - S¶n phÈm b¶o hiÓm lµ s¶n phÈm "cña chu tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®¶o ngîc". C¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm kh«ng ph¶i bá vèn tríc mµ nhËn phÝ b¶o hiÓm tríc cña ngêi tham gia b¶o hiÓm ®ãng gãp vµ thùc hiÖn nghÜa vô sau víi bªn ®îc b¶o hiÓm khi x¶y ra sù cè b¶o hiÓm. Do vËy kh«ng thÓ tÝnh ®îc chÝnh x¸c hiÖu qu¶ cña mét s¶n phÈm b¶o hiÓm vµo thêi ®iÓm b¸n s¶n phÈm. - S¶n phÈm b¶o hiÓm lµ s¶n phÈm dÔ b¾t chíc. Mét hîp ®ång b¶o hiÓm dï lµ b¶n gèc còng kh«ng ®îc cÊp b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ vµ kh«ng ®îc b¶o hé vÒ b¶n quyÒn. VÒ lý thuyÕt, mäi doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®Òu cã thÓ b¸n mét c¸ch hîp ph¸p nh÷ng hîp ®ång lµ b¶n sao chÐp cña ®èi thñ c¹nh tranh ngo¹i trõ tªn vµ c¸ch thøc tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o. Thø hai, thÕ giíi t©m lý b¶o hiÓm rÊt phøc t¹p. §ã lµ viÖc chia sÎ gi÷a sù an toµn hîp lý vµ sù mª tÝn. Ngêi ta mua b¶o hiÓm nh©n thä víi sù pha trén cña hai c©n nh¾c, mét lµ hîp lý trong ®Ò phßng rñi ro, mét lµ biÓu lé sù mª tÝn. Ngêi mua coi viÖc mua s¶n phÈm b¶o hiÓm nh mua mét chiÕc bïa hé mÖnh. Sù pha trén gi÷a hai lËp luËn nµy ®· lµm cho ng êi b¶o hiÓm rÊt khã kh¨n trong khi ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò b¶o hiÓm víi kh¸ch hµng vµ ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c møc ®é ®¶m b¶o cÇn thiÕt. NghÜa lµ, ngêi b¶o hiÓm sÏ bÞ chi phèi gi÷a viÖc tho¶ m·n ngay nhu cÇu cho kh¸ch hµng, nh÷ng ®¶m b¶o tèi thiÓu - phÝ thÊp, vµ viÖc ®Ò nghÞ c¸c b¶o ®¶m 11 cho an toµn cÇn thiÕt c¸i mµ lµm cho ngêi b¶o hiÓm khã cã thÓ khai th¸c ®îc do ph¹m vi b¶o ®¶m réng vµ phÝ cao. Thø ba, mèi quan hÖ gi÷a ngêi b¶o hiÓm vµ ngêi ®îc b¶o hiÓm ®îc ghi nhËn nh lµ mét sù "nghi ngê kÐp". - VÒ phÝa ngêi ®îc b¶o hiÓm: hä nh×n nhËn ngêi b¶o hiÓm ®ång thêi lµ hai ngêi - ngêi b¶o trî vµ ngêi thu thuÕ. Ngêi ®îc b¶o hiÓm t×m kiÕm vµ thÊy ë ngêi b¶o hiÓm nh lµ mét nhµ t vÊn vµ ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò lín nh: t¬ng lai cña con c¸i hä, thu nhËp cña gia ®×nh hay thu nhËp cña chÝnh hä khi vÒ hu. Nhng ®ång thêi, ngêi ®îc b¶o hiÓm l¹i coi ngêi b¶o hiÓm nh lµ ngêi thu thuÕ. Bëi lÏ xuÊt ph¸t tõ kh¸i niÖm: "hiÖu qu¶ xª dÞch" mµ ngêi tiªu dïng c¶m thÊy viÖc nép phÝ trong thêi gian dµi kh«ng ®em l¹i hiÖu qu¶ g× nÕu kh«ng cã sù kiÖn b¶o hiÓm xÈy ra. - VÒ phÝa nhµ b¶o hiÓm: ë mét khÝa c¹nh nµo ®ã, hä lu«n cã th¸i ®é ngê vùc kh¸ch hµng cña m×nh. Khi b¸n b¶o hiÓm, hä lu«n nghi ngê r»ng ngêi tham gia cã khai ®óng t×nh tr¹ng søc kháe cña anh ta hay kh«ng? Khi thiÖt h¹i x¶y ra, liÖu ngêi bÞ h¹i cã khai b¸o ®óng sù thùc hay kh«ng? ChÝnh th¸i ®é nµy ®· dÉn ®Õn viÖc c xö víi kh¸ch hµng bÞ thiÖt h¹i nh mét "c«ng an", tríc tiªn lµ trÊn ¸p. II. Nh÷ng vÊn ®Ò c¨n b¶n cña b¶o hiÓm nh©n thä. 1. §Æc trng cña s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä. Tríc hÕt ta ph©n biÖt nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a b¶o hiÓm nh©n thä vµ b¶o hiÓm phi nh©n thä: B¶o hiÓm nh©n thä B¶o hiÓm phi nh©n thä 1. Ph¹m vi b¶o Con ngêi Tµi s¶n hiÓm Con ngêi Tr¸ch nhiÖm d©n sù 12 2. Thêi h¹n b¶o Dµi h¹n 5-10 n¨m Thêng lµ mét n¨m hiÓm hoÆc suèt ®êi 3.PhÝ b¶o hiÓm a. Nh©n tè ¶nh - Thêi gian tham gia - X¸c suÊt rñi ro hëng - Sè tiÒn b¶o hiÓm - Sè tiÒn b¶o hiÓm - Tû lÖ l·i kü thuËt - ChÕ ®é b¶o - X¸c suÊt tö vong hiÓm b.Sè lÇn ®ãng PhÝ ®ãng theo Thêng ®ãng phÝ phÝ th¸ng, quý, 6 th¸ng mét lÇn sau khi ký hay 1 n¨m hîp ®ång 4. QuyÒn lîi b¶o Chi tr¶ tiÒn b¶o ChØ ®îc båi thêng hiÓm hiÓm trong nh÷ng tæn thÊt trong giíi trêng hîp: h¹n hîp ®ång khi - ChÕt cã tæn thÊt x¶y ra. - Th¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn - HÕt h¹n hîp ®ång 5. TÝnh chÊt Võa mang tÝnh chÊt ChØ mang tÝnh rñi rñi ro võa mang tÝnh ro. tiÕt kiÖm. TÊt c¶ ChØ mét sè Ýt ngêi mäi ngêi tham gia ®îc nhËn sè tiÒn ®Òu ®îc nhËn sè b¶o hiÓm khi gÆp tiÒn b¶o hiÓm rñi ro thuéc tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm. Qua b¶ng so s¸nh gi÷a b¶o hiÓm nh©n thä vµ b¶o hiÓm phi nh©n thä trªn, ta thÊy b¶o hiÓm nh©n thä cã mét sè ®Æc trng sau: Thø nhÊt: cã sù phøc t¹p trong c¸c mèi quan hÖ gi÷a ngêi ký, ngêi ®îc b¶o hiÓm vµ ngêi ®îc hëng quyÒn lîi b¶o hiÓm trong b¶o hiÓm nh©n thä. C¸c lo¹i b¶o hiÓm kh¸c ngoµi b¶o hiÓm nh©n thä ®Òu ®Ò phßng c¸c hËu qu¶ cña mét sù cè kh«ng lêng tríc. Ngêi ta còng biÕt ®îc ai lµ ngêi ®îc hëng quyÒn lîi cña hîp ®ång, ch¼ng h¹n lµ n¹n nh©n trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp cña sù cè. §èi víi b¶o hiÓm nh©n thä, trong trêng hîp tö vong, ng- êi ®îc hëng quyÒn b¶o hiÓm kh«ng ph¶i lµ n¹n nh©n cña sù cè. Ngêi ®îc b¶o hiÓm chÕt, ngêi ®îc hëng lµ ngêi cã 13 mèi quan hÖ th©n thuéc víi ngêi ®îc b¶o hiÓm. Ngêi ta thÊy r»ng ®iÒu nµy ®· lµm h¹n chÕ ®Õn sù tù do cña ngêi ®îc b¶o hiÓm. Ngêi ®îc b¶o hiÓm kh«ng ph¶i lóc nµo còng cã thÓ tù do thay ®æi ngêi ®îc thõa hëng v× mét sè ngêi kh¸c còng còng cã thÓ ®îc thõa hëng tõ ngêi nµy. Trêng hîp nµy cã thÓ x¶y ra ®èi víi b¶o hiÓm trong trêng hîp sèng nh- ng rÊt hiÕm. Trong b¶o hiÓm nh©n thä, c¸c mèi quan hÖ gi÷a ngêi ký, ngêi ®îc b¶o hiÓm vµ ngêi ®îc hëng rÊt phøc t¹p vµ mang tÝnh nguyªn t¾c h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm kh¸c. Thø hai, b¶o hiÓm nh©n thä cã tÝnh ®a môc ®Ých. Trong khi c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm phi nh©n thä cã mét môc ®Ých lµ båi thêng cho c¸c hËu qu¶ cña mét sù cè tiªu cùc, kh«ng lêng tríc th× b¶o hiÓm nh©n thä l¹i cã nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau: t¹o lËp mét quü dù phßng cho t¬ng lai ®Ó con c¸i häc tËp hay lËp nghiÖp, lËp ra mét quü hu trÝ cho b¶n th©n khi vÒ giµ, ®Ó l¹i mét kho¶n tiÒn cho ngêi th©n khi tö vong, dµnh kho¶n tiÒn ®Ó chi tiªu cho mét môc ®Ých trong t¬ng lai. Thø ba, trong b¶o hiÓm con ngêi nãi chung vµ b¶o hiÓm nh©n thä nãi riªng, hÇu hÕt c¸c trêng hîp kh«ng ¸p dông nguyªn t¾c båi thêng mµ ¸p dông nguyªn t¾c kho¸n. Bëi lÏ: + Trong trêng hîp tö vong, nhµ b¶o hiÓm sÏ tr¶ sè tiÒn b¶o hiÓm khi ngêi ®îc b¶o hiÓm chÕt. Nhng kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®îc sè tiÒn nµy mét c¸ch hoµn toµn kh¸ch quan v× kh¸i niÖm gi¸ c¶ kh«ng thÓ ¸p dông cho con ng êi ®îc. TÝnh m¹ng cña con ngêi lµ v« gi¸. + Mét ngêi ®îc hëng b¶o hiÓm muèn gia ®×nh hay ng- êi th©n cña anh ta hëng mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh nµo ®ã tuú thuéc vµo thu nhËp hoµn c¶nh gia ®×nh cña m×nh... Anh ta cã quyÒn Ên ®Þnh kho¶n tiÒn båi thêng vµo thêi ®iÓm ký hîp ®ång víi nhµ b¶o hiÓm. Nh vËy b¶o hiÓm trong trêng hîp tö vong kh«ng nh»m vµo båi thêng mét thiÖt h¹i. H¬n n÷a, ttrong nhiÒu lo¹i h×nh b¶o hiÓm con ngêi, biÕn cè dÉn ®Õn nghÜa vô cña ngêi b¶o hiÓm kh«ng 14 cã b¶n chÊt thiÖt h¹i. Do vËy kh¸i niÖm thiÖt h¹i kh«ng thÓ sö dông trong b¶o hiÓm con ngêi. Nh×n chung, b¶o hiÓm con ngêi dÉn ®Õn c¸c kho¶n trî cÊp kho¸n mµ sè tiÒn ®îc Ên ®Þnh tríc vµ t¸ch biÖt víi kh¸i niÖm båi thêng. §ã lµ: Nguyªn t¾c kho¸n ®îc ¸p dông trong hÇu hÕt c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm con ngêi. Lo¹i trõ trêng hîp hoµn tr¶ c¸c kho¶n chi phÝ y tÕ, bÞ bÖnh hoÆc tai n¹n, b¶o hiÓm ë ®©y mang tÝnh chÊt båi thêng v× nhµ b¶o hiÓm båi thêng cho ngêi ®îc b¶o hiÓm gi¸ cña sù ch¨m sãc thuéc tr¸ch nhiÖm cña anh ta. Thø t, trong b¶o hiÓm nh©n thä kh«ng cã sù thÕ quyÒn. Cïng mét lóc, kh¸ch hµng cã thÓ tham gia nhiÒu lo¹i h×nh b¶o hiÓm con ngêi vµ nÕu cã x¶y ra sù cè nµo ®ã thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm cña nhiÒu hîp ®ång th× hä ® îc nhËn tÊt c¶ c¸c kho¶n båi thêng tõ c¸c hîp ®ång kh¸c nhau. Ngêi ®îc hëng quyÒn lîi tõ b¶o hiÓm con ngêi cã thÓ ®ång thêi nhËn ®îc c¸c kho¶n båi thêng tõ c¸c hîp ®ång mµ hä tham gia vµ kho¶n båi thêng cña ngêi g©y ra thiÖt h¹i. Trong trêng hîp nµy, kh«ng cã sù khiÕu n¹i cña nhµ b¶o hiÓm (nhµ b¶o hiÓm båi thêng cho c¸c hîp ®ång do ngêi bÞ tai n¹n tham gia) ®èi víi ngêi thø ba (ngêi g©y ra thiÖt h¹i) vµ nhµ b¶o hiÓm cña anh ta. Duy nhÊt trong b¶o hiÓm nh©n thä cho phÐp ®¶m b¶o cïng mét lóc hai sù cè ®èi lËp nhau lµ "tö vong vµ sèng". Thø n¨m, trong b¶o hiÓm nh©n thä kh«ng ¸p dông nguyªn t¾c ®ãng gãp. Nguyªn t¾c nµy chØ ¸p dông trong b¶o hiÓm tµi s¶n, b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm, b¶o hiÓm thiÖt h¹i. Theo nguyªn t¾c ®ãng gãp th× c«ng ty b¶o hiÓm khi ®· ®Òn bï cho ngêi ®îc b¶o hiÓm cã quyÒn gäi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm kh¸c chia sÎ tæn thÊt trong trêng hîp: + Cã hai hîp ®ång båi thêng cã hiÖu lùc trë lªn 15 + C¸c hîp ®ång ®Òu b¶o hiÓm cho c¸c quyÒn lîi chung + C¸c hîp ®ång ®Òu b¶o hiÓm cho c¸c rñi ro chung Nhng b¶o hiÓm nh©n thä lµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm con ngêi nªn ngêi tham gia b¶o hiÓm cã quyÒn nhËn quyÒn lîi cña mäi hîp ®ång mµ hä tham gia. H¬n n÷a, con ngêi lµ v« gi¸ nªn kh«ng ¸p dông nguyªn t¾c nµy. Nh vËy, nÕu b¶o hiÓm nh©n thä cã nh÷ng ®iÓm t¬ng ®ång víi c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm con ngêi th× nã l¹i cã nh÷ng kh¸c biÖt víi c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm phi nh©n thä kh¸c. 2. C¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm nh©n thä. ë c¸c níc trªn thÕ giíi, hÇu hÕt c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä ®ang b¸n 4 lo¹i h×nh s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä chÝnh: - B¶o hiÓm sinh m¹ng cã thêi h¹n. - B¶o hiÓm nh©n thä trän ®êi. - B¶o hiÓm trî cÊp hu trÝ. - B¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp. * B¶o hiÓm sinh m¹ng cã thêi h¹n: B¶o hiÓm sinh m¹ng cã thêi h¹n, ®óng nh tªn gäi cña nã nhµ b¶o hiÓm nhËn b¶o hiÓm ®èi víi ngêi tham gia b¶o hiÓm trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh gäi lµ thêi h¹n b¶o hiÓm. Sè tiÒn b¶o hiÓm chØ ®îc thanh to¸n trong trêng hîp ngêi ®îc b¶o hiÓm tö vong trong thêi h¹n b¶o hiÓm. NÕu ngêi ®îc b¶o hiÓm sèng qua thêi h¹n b¶o hiÓm sÏ kh«ng ® - îc thanh to¸n bÊt cø kho¶n g×. §é dµi cña thêi h¹n b¶o hiÓm rÊt kh¸c nhau. Tuy nhiªn, ngµy nay thêi h¹n b¶o hiÓm cña c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm sinh m¹ng cã thêi h¹n cã khi díi mét n¨m. * B¶o hiÓm nh©n thä trän ®êi: 16 §©y lµ lo¹i h×nh cã thêi h¹n b¶o hiÓm dµi h¹n vµ sè tiÒn b¶o hiÓm chØ ®îc tr¶ khi ngêi ®îc b¶o hiÓm chÕt hay sèng ®Õn 99 tuæi tuú thuéc vµo sù kiÖn nµo ®Õn tríc. B¶o hiÓm nh©n thä trän ®êi kÕt hîp yÕu tè tiÕt kiÖm víi b¶o hiÓm. Trong khi b¶o hiÓm sinh m¹ng cã thêi h¹n chØ bao gåm yÕu tè rñi ro vµ kh«ng tr¶ thªm bÊt cø quyÒn lîi nµo. * B¶o hiÓm cÊp hu trÝ: Lµ lo¹i h×nh mµ phÝ b¶o hiÓm ®îc ®ãng ngay mét lÇn hay ®Þnh kú. Sau ®ã, c«ng ty b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm tr¶ trî cÊp ®Þnh kú cho ngêi ®îc b¶o hiÓm tõ khi ngêi ®îc baá hiÓm vÒ hu cho ®Õn chÕt. Ngêi ta thêng kÕt hîp d¹ng b¶o hiÓm trî cÊp hu trÝ víi b¶o hiÓm hu trÝ. Khi vÒ hu, ngêi ®îc b¶o hiÓm nhËn sè tiÒn b¶o hiÓm cña hîp ®ång b¶o hiÓm hu trÝ vµ mua ngay hîp ®ång trî cÊp hu trÝ ®Ó ®¶m b¶o cuéc sèng khi vÒ hu cho ®Õn khi chÕt. * B¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp: Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp ®¶m b¶o r»ng sè tiÒn b¶o hiÓm ®îc tr¶ mµ kh«ng quan t©m ®Õn viÖc ngêi ®îc b¶o hiÓm cã bÞ chÕt trong thêi h¹n b¶o hiÓm hay kh«ng víi ®iÒu kiÖn ngêi ®îc b¶o hiÓm ph¶i ®ãng phÝ theo quy ®Þnh. Mçi hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp ®Òu quy ®Þnh ngµy hÕt h¹n b¶o hiÓm. Vµo ngµy ®ã, c«ng ty b¶o hiÓm sÏ tr¶ tiÒn b¶o hiÓm cho ngêi ®îc b¶o hiÓm nÕu anh ta cßn sèng. NÕu ngêi ®îc b¶o hiÓm chÕt tríc khi hÕt h¹n hîp ®ång th× sè tiÒn b¶o hiÓm sÏ ®îc tr¶ cho ng¬× ®- îc hëng lîi vµo ngµy ngêi ®îc b¶o hiÓm bÞ chÕt. Nh vËy, hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp tr¶ sè tiÒn b¶o hiÓm Ên ®Þnh dï ngêi ®îc b¶o hiÓm vÉn cßn sèng ®Õn ngµy ®¸o h¹n cña hîp ®ång hoÆc chÕt tr íc khi hÕt h¹n hîp ®ång. PhÝ b¶o hiÓm còng kh«ng ®æi trong suèt thêi h¹n hîp ®ång. B¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp thÓ hiÖn râ sù kÕt hîp gi÷a b¶o hiÓm vµ tiÕt kiÖm. 17 Dùa trªn 4 s¶n phÈm c¬ b¶n nµy, c¸c C«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä kh¸c nhau thiÕt kÕ ra c¸c s¶n phÈm ®Æc thï riªng cña m×nh.Ch¼ng h¹n: B¶o ViÖt nh©n thä cã c¸c s¶n phÈm nh: b¶o hiÓm vµ tiÕt kiÖm thêi h¹n 5 n¨m (NA4/1998), b¶o hiÓm vµ tiÕt kiÖm thêi h¹n 10 n¨m (NA5/1998), an sinh gi¸o dôc (NA6/1998), b¶o hiÓm trî cÊp hu trÝ (ND1/1999).... Prudential cã c¸c s¶n phÈm: phó an khang, phó tÝch luü... 3. Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä: Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä lµ mét v¨n b¶n ghi nhËn sù cam kÕt gi÷a c«ng ty b¶o hiÓm vµ ngêi tham gia b¶o hiÓm, trong ®ã c«ng ty b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm tr¶ sè tiÒn b¶o hiÓm khi x¶y ra nh÷ng sù kiÖn quy ®Þnh tr íc: th- ¬ng tËt, chÕt, hÕt h¹n hîp ®ång, sèng ®Õn mét ®é tuæi nhÊt ®Þnh,... cßn ngêi tham gia b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm ®ãng phÝ ®Çy ®ñ vµ ®óng h¹n. Theo quy ®Þnh th× ®èi tîng cña b¶o hiÓm nh©n thä lµ tÊt c¶ nh÷ng ngêi trong ®é tuæi tõ 1 ®Õn 60. Víi ®èi tîng trªn th× ngêi tham gia b¶o hiÓm cã thÓ tham gia bÊt cø lo¹i h×nh nµo theo nguyÖn väng vµ yªu cÇu cña m×nh. Khi tham gia b¶o hiÓm th× ngêi tham gia ph¶i viÕt giÊy yªu cÇu b¶o hiÓm vµ ®©y lµ mét bé phËn cña hîp ®ång b¶o hiÓm. Trong giÊy yªu cÇu b¶o hiÓm ngêi tham gia ph¶i kª khai ®Çy ®ñ: tuæi, giíi tÝnh, nghÒ nghiÖp, t×nh tr¹ng søc khoÎ, bÖnh tËt... GiÊy yªu cÇu b¶o hiÓm lµ c¨n cø ®Ó c«ng ty b¶o hiÓm cã chÊp nhËn b¶o hiÓm hay kh«ng. §Ó t×m hiÓu vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä th× chóng ta t×m hiÓu mét sè c¸c vÊn ®Ò liªn quan sau: * Ngêi ®îc b¶o hiÓm, ngêi ®îc hëng quyÒn lîi b¶o hiÓm, ngêi tham gia b¶o hiÓm: - Ngêi ®îc b¶o hiÓm: lµ ngêi mµ sinh m¹ng vµ cuéc sèng cña hä ®îc b¶o hiÓm theo ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång 18 vµ cã tªn trong giÊy yªu cÇu b¶o hiÓm, phô lôc cña hîp ®ång b¶o hiÓm. - Ngêi ®îc hëng quyÒn lîi b¶o hiÓm: lµ ngêi ®îc nhËn sè tiÒn b¶o hiÓm hoÆc c¸c kho¶n trî cÊp kh¸c do c«ng ty b¶o hiÓm thanh to¸n. Ngêi ®îc hëng quyÒn lîi b¶o hiÓm th«ng thêng lµ ngêi ®îc b¶o hiÓm, nh÷ng ngêi th©n thiÕt, ngêi do ngêi ®îc b¶o hiÓm chØ ®Þnh, ngêi thõa kÕ hîp ph¸p cña ngêi ®îc b¶o hiÓm. * HiÖu lùc cña hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä: HiÖu lùc cña hîp ®ång nµy ®îc tÝnh tõ ngµy nép phÝ ®Çu tiªn vµ ph¶i ®îc ghi vµo hîp ®ång. * Th¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn vµ tai n¹n: - Tai n¹n lµ bÊt kú mét thiÖt h¹i th©n thÓ nµo do hËu qu¶ duy nhÊt vµ trùc tiÕp cña mét lùc m¹nh bÊt ngê tõ bªn ngoµi t¸c ®éng lªn ngêi ®îc b¶o hiÓm. ChÝnh v× vËy, mét lo¹t sù cè sau kh«ng thuéc kh¸i niÖm nµy: ngé ®éc thøc ¨n, tróng giã bÊt ngê, viªm nhiÔm do vi rót... - Th¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn lµ trêng hîp mµ ngêi ®- îc b¶o hiÓm bÞ mÊt hoµn toµn vµ kh«ng thÓ phôc håi chøc n¨ng cña: + Hai tay; hoÆc + Hai ch©n; hoÆc + Hai m¾t; hoÆc + Mét tay vµ mét ch©n; hoÆc + Mét tay vµ mét m¾t; hoÆc + Mét ch©n vµ mét m¾t. Nh÷ng trêng hîp sau kh«ng thuéc ph¹m vi cña th¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn vµ kh«ng ph¶i lµ nguyªn nh©n g©y ra th¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn: 19 + Hµnh ®éng cè ý cña ngêi ®îc b¶o hiÓm hoÆc ngêi tham gia b¶o hiÓm. + ¶nh hëng cña rîu, bia, ma tóy. + Hµnh ®éng téi ph¹m cña ngêi ®îc b¶o hiÓm. + ChiÕn tranh, néi chiÕn, næi lo¹n, b¹o ®éng. * Sè tiÒn b¶o hiÓm: Sè tiÒn b¶o hiÓm lµ sè tiÒn ngêi tham gia b¶o hiÓm ®¨ng ký, lùa chän vµ còng lµ sè tiÒn mµ c«ng ty b¶o hiÓm ph¶i thanh to¸n cho ngêi ®îc hëng quyÒn lîi b¶o hiÓm khi cã sù cè x¶y ra ®èi víi ngêi ®îc b¶o hiÓm. Tuy vËy trong hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä cã hai kh¸i niÖm liªn quan ®Õn sè tiÒn b¶o hiÓm ®ã lµ: Mét lµ: sè tiÒn b¶o hiÓm gi¶m. Khi hîp ®ång b¶o hiÓm cã hiÖu lùc ®Õn mét kho¶ng thêi gian nµo ®ã theo quy ®Þnh cña mçi c«ng ty b¶o hiÓm, ngêi tham gia b¶o hiÓm cã thÓ cïng ®ãng phÝ vµ hîp ®ång b¶o hiÓm vÉn tiÕp tôc cã hiÖu lùc víi sè tiÒn b¶o hiÓm míi nhá h¬n sè tiÒn tham gia b¶o hiÓm ban ®Çu. Sè tiÒn b¶o hiÓm nµy gäi lµ sè tiÒn b¶o hiÓm gi¶m. Hai lµ: gi¸ trÞ gi¶ íc: lµ sè tiÒn mµ ngêi ®îc b¶o hiÓm ®îc nhËn khi cã yªu cÇu huû bá hîp ®ång tríc khi kÕt thóc thêi h¹n hîp ®ång. * Tuæi: Tuæi cña ngêi ®îc b¶o hiÓm hay ngêi tham gia b¶o hiÓm nãi chung trong b¶o hiÓm nh©n thä lµ tuæi tÝnh theo ngµy sinh nhËt ngay sau ngµy ®îc nhËn b¶o hiÓm vµ lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó tÝnh phÝ b¶o hiÓm. C¬ së ®Ó tÝnh tuæi lµ giÊy khai sinh, chøng minh th hay sæ hé khÈu. Trêng hîp c«ng ty b¶o hiÓm ph¸t hiÖn khai nhÇm tuæi th× sÏ xö lý nh sau: 20