Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Một số giải pháp nâng cao chất lương đội ngũ cán bộ công chức ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND TPHCM Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Sof tware http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. M Đ U 1. Lý do ch n đ tài: Ngu n nhân l c luôn là m t y u t quy t đ nh đ i v i s phát tri n kinh t - xã h i c a m i qu c gia. Do đó, đ th c hi n th ng l i m c tiêu chi n lư c c a s nghi p công nghi p hóa, hi n đ i hóa chúng ta c n nh n th c m t cách sâu s c, đ y đ nh ng g iá tr to l n và có ý nghĩa quy t đ nh c a nhân t con ngư i, ch th c a m i sáng t o,”ngu n t ài nguyên” vô giá, vô t n c a đ t nư c; ph i có cách nghĩ, cách nhìn m i v vai trò đ ng l c v à m c tiêu c a con ngư i trong s nghi p công nghi p hóa, hi n đ i hóa đ t nư c; t đó xây d ng các chương trình, k ho ch và chi n lư c phát tri n ngu n l c phù h p, phát huy t i đa nhân t con ngư i, t o ra đ ng l c m nh m cho s phát tri n b n v ng, đ y nhanh t i n đ công nghi p hóa, hi n đ i hóa, thúc đ y qúa trình đ i m i toàn di n đ t nư c. Ngày nay, ch t lư ng ngu n nhân l c có ý nghĩa h t s c quan tr ng đ i v i s phát tri n. N u trư c đây s phát tri n c a m t qu c gia ch y u d a vào cá c ngu n l c như tài nguyên thiên nhiên, ngu n v n tư b n, ngu n lao đ ng, th trư ng tiêu t h … thì hi n nay chính tri th c l i có ý nghĩa h t s c l n lao, góp ph n t o nên s th nh vư ng, giàu có cho m t qu c gia, lãnh th . Xu th toàn c u hóa cùng v i s phát tri n c a cô ng ngh thông tin, đ c bi t là s ra đ i c a internet đã làm cho các qu c gia, lãnh th ngày càng tr nên g n nhau hơn, qua đó s c nh tranh cũng càng tr nên gay g t hơn, và t t nhiên ư u th c nh tranh bao gi cũng nghiêng v qu c gia, lãnh th có ch t lư ng ngu n nhân l c c ao hơn, đư c đào t o t t hơn. V nđ đư c ch n có tính b c xúc và quan tr ng vì nh ng lý do sau: M t là: Do v trí, vai trò c a Thành ph H Chí Minh và yêu c u nhi mv m iđ t ra cho thành ph . Thành ph H Chí Minh có v trí, vai trò là m t trung tâm kinh t l n, m t trung tâm giao d ch qu c t và du l ch c a nư c ta. Thành ph H Chí Minh có v trí chính tr quan tr ng sau th đô Hà N i, liên t c đư c phát tri n tích c c hơn, như Ngh q uy t Trung ương 20-NQ/TW c a B Chính tr (ban hành ngày 18/11/2002) và phương hư ng nhi m v phát tri n Thành ph H Chí Minh đ n năm 2010 đã đ ra:” Thành ph H Chí M inh bư c vào th k m i trong b i c nh toàn c u hóa kinh t và cách m ng khoa h c công ngh đang di n ra m nh m ; tình hình th gi i di n bi n ph c t p, các th l c thù đ ch ti p t c ch ng phá ta quy t li t; đ t nư c ta ti p t c s nghi p đ i m i, đ y m nh công nghi p hóa, hi n đ i hóa, ch đ ng h i nh p vào kinh t khu v c và th gi i… Thành ph đ ng trư c nh ng thu n l i, Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Sof tware http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. cơ h i l n hơn và c nh ng khó khăn, thách th c gay g t hơn v i nhi m v xây d ng Thành ph H Chí Minh thành m t thành ph xã h i ch nghĩa văn minh, hi n đ i, là đ u tàu c a khu v c phía Nam và c a c nư c…”. Do đó, yêu c u v t ch c b máy và cán b , công ch c nói chung là ph i ki n toàn và s p x p l i b máy qu n lý nhà nư c theo hư ng tinh, g n, chu n hóa các ch c danh cán b qu n lý hành chính nhà nư c phù h p v i xã h i đô th t c p Thành ph đ n cơ s … còn c th là ph i c ng c , ki n toàn các c ơ quan chuyên môn thu c Uy Ban Nhân dân Thành ph và nâng cao ch t lư ng đ i ngũ cán b , công ch c các cơ quan này trong th c thi công v nh m th c hi n có k t q a các m c tiê u, nhi m v quan tr ng c a thành ph trong giai đo n m i. Hai là: Đ i ngũ cán b , công ch c các cơ quan chuyên môn thu c Uy Ban Nhân dân, v i tư cách là nh ng ch th ti n hành các công v c th . Đây là h t nhân c a n n công v và cũng chính là y u t b o đ m cho n n công v hi u l c, hi u q a. Ho t đ ng công v khác v i các lo i ho t đ ng thông thư ng khác, công v là ho t đ ng d a trên cơ s s d ng quy n l c nhà nư c. Nó đư c b o đ m b ng quy n l c nhà nư c và nh m s d ng quy n l c đó đ th c hi n các nhi m v qu n lý c a nhà nư c. Ho t đ ng công v là ho t đ ng có t ch c và tuân th nh ng quy ch b t bu c, theo tr t t có tính ch t th b c ch c ch , chính quy và liên t c. Ho t đ ng công v do các cán b , công ch c th c hi n, cho nên v n đ b c xúc đ t ra đây là ph i xây d ng đ i ngũ công ch c hành chính chính quy, b o đ m thi hành nhi m v nhà nư c m t cách có hi u q a và b c xúc hơn là ph i có nh ng gi i pháp c ăn cơ đ nâng cao ch t lư ng đ i ngũ cán b , công ch c đang th c thi công v các cơ quan chuyên môn thu c Uy ban Nhân dân thành ph đ có th đáp ng đư c yêu c u nhi m v qua n tr ng c a thành ph l n như Thành ph H Chí Minh. Ba là: Đánh giá đúng th c tr ng ch t lư ng đ i ngũ cán b , công ch c và đ ra các gi i pháp căn cơ đ đ i m i, nâng cao ch t lư ng đ i ngũ cán b , công ch c là m t trong b n n i dung c a chương trình t ng th c i cách hành chính Nhà nư c giai đo n 2001- 2010. M c tiêu chung c a chương trình t ng th c i cách hành chính nh à nư c giai đo n 2001- 2010 là: Xây d ng m t n n hành chính dân ch , trong s ch, v ng m nh, chuyên nghi p, hi n đ i hóa, ho t đ ng có hi u l c, hi u q a theo nguyên t c c a nhà nư c pháp quy n XHCN dư i s lãnh đ o c a Đ ng; xây d ng đ i ngũ cán b , công c h c có ph m ch t và năng l c đáp ng yêu c u c a công cu c xây d ng, phát tri n đ t nư c. Theo đó m t trong 2 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Sof tware http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. nh ng m c tiêu c th c a chương trình trên là vi c đ nh rõ ch c năng, nhi m v , th m quy n và t ch c b máy chính quy n đô th và nông thôn, các cơ quan chuyên môn thu c UBND c p t nh, c p huy n đư c t ch c g n nh , th c hi n đúng ch c năng qu n lý nhà nư c theo nhi m v và th m quy n đư c xác đ nh trong Lu t T ch c H i đ ng n hân dân và Uy ban nhân dân (s a đ i). V n đ b c xúc đ t ra là đ th c hi n có k t q a m c tiêu c i cách hành chính ph i ph n đ u làm sao đ n năm 2010, Thành ph H Chí Minh ph i có nh ng gi i pháp kh thi đ có th xây d ng đư c đ i ngũ cán b , công ch c v a có s lư ng, cơ c u h p lý, chuyên nghi p, hi n đ i v a đ m b o ch t lư ng c a đ i ngũ cán b , công ch c có ph m ch t t t và đ năng l c thi hành công v , t n t y ph c v s nghi p phát tri n t hành ph , phát tri n đ t nư c và ph c v nhân dân. T các v n đ c p thi t nêu trên đây, đ đánh giá đư c th c tr ng c a đ i ngũ cán b , công ch c các cơ quan chuyên môn thu c Uy ban nhân dân thành ph , tìm ra n h ng nguyên nhân m nh, y u, nh t là nh ng nguyên nhân h n ch nh m xây d ng nh ng gi i pháp cơ b n đ nâng cao ch t lư ng đ i ngũ cán b , công ch c đáp ng yêu c u nhi m v m i c a Thành ph . Chính vì th , tôi ch n đ tài làm lu n văn t t nghi p khóa h c là:“ M ts gi i pháp nâng cao ch t lư ng đ i ngũ Cán b công ch c các cơ q uan chuyên môn thu c UBND.TPHCM”. 2. M c đích c a lu n văn: Lu n văn này đư c vi t nh m các m c đích sau: - Đánh giá th c tr ng đ i ngũ cán b , công ch c cơ quan chuyên môn thu c Uy ban Nhân dân Thành ph . - Đ xu t các gi i pháp nâng cao ch t lư ng đ i ngũ cán b , cô ng ch c cơ quan chuyên môn thu c Uy ban Nhân dân Thành ph H Chí Minh nh m đáp ng v i yêu c u nhi m v m i, x ng đáng v i v trí, vai trò, s nghi p phát tri n m t thành ph là m t đô th l n nh t nư c. 3. Đ i tư ng c a đ tài: Đ i ngũ cán b , công ch c các cơ quan chuyên môn thu c Uy ban Nhân dân thành ph H Chí Minh. Do đ c thù c a Thành ph H Chí Minh có s lư ng cơ quan chuyên môn khá nhi u, nhưng đi u ki n th i gian nghiên c u qúa h n h p, nên tôi xin ph ép ch minh h a vi c đánh giá ch t lư ng m t vài cơ quan chuyên môn tr ng đi m c a Uy ban Nhân dân thành ph H Chí Minh. 3 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Sof tware http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 4. Ph m vi c a đ tài: Đ tài ch t p trung nghiên c u v tình hình đ i ngũ cán b , công ch c các cơ quan chuyên môn thu c Uy ban Nhân dân thành ph H Chí Minh, cơ s s li u d a vào k t q a t ng đi u tra cán b , công ch c năm 2008 c a S N iv thành ph H Ch í Minh. V lo i cán b , công ch c, lu n văn ch nghiên c u cán b , công ch c hành chính, không nghiên c u cán b , viên ch c và cán b công tác Đ ng, Đoàn th . 5. Phương pháp th c hi n đ tài: Đ th c hi n đ tài, tác gi thu th p s li u th c p các đơn v V ăn phòng HĐND và UBND thành ph , S N i v Thành ph , các đơn v , s ngành có liên qua n, trên sách, báo chí, t p chí và trên internet. Phương pháp x lý s li u: đ i v i các d li u th c p thu th p đ ư c, tác gi đã d a trên cơ s phương pháp lu n duy v t bi n ch ng c a ch nghĩa Mác- Lênin và phương pháp nghiên c u c th (đi u tra, kh o sát, th ng kê, t ng h p, phân tích, so sánh …) đ làm rõ v n đ . 6. K t c u c a lu n văn: Lu n văn bao g m ph n m đ u, n i dung và ph n k t lu n. N i dung c a lu n văn g m 3 chương: Chương 1: Cơ s lý lu n và th c ti n c a đ tài. Chương 2: Th c tr ng ch t lư ng đ i ngũ cán b , công ch c các c ơ quan chuyên môn thu c Uy ban Nhân dân thành ph H Chí Minh. Chương 3: M t s gi i pháp nâng cao ch t lư ng đ i ngũ cán b , côn g ch c các cơ quan chuyên môn thu c Uy ban Nhân dân thành ph H Chí Minh. Trong qúa trình th c hi n lu n văn t t nghi p tác gi đã nghiên c u, t ham kh o và s d ng nhi u tài li u c a các công trình nghiên c u, h i th o khoa h c có liên quan đ n ngu n nhân l c và đ i ngũ cán b , công ch c đ tăng cư ng tính th c ti n c a đ tài nghiên c u đóng góp vào ch trương phát tri n kinh t , xã h i c a thành ph . 4 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Sof tware http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. CHƯƠNG 1: CƠ S LÝ LU N VÀ TH C TI N C AĐ TÀI 1.1 Khái ni m, cơ c u và vai trò c a ngu n nhân l c. 1.1.1. Khái ni m ngu n nhân l c. Ngu n nhân l c là ngu n l c v con ngư i và đư c nghiên c u dư i nhi u khía c nh, do đó có nhi u khái ni m khác nhau v ngu n nhân l c. Ngu n nhân l c đư c hi u như là ngu n l c con ngư i c a m t qu c gia, m t vùng lãnh th (vùng, t nh…), là m tb ph n c a các ngu n l c có kh năng huy đ ng, qu n lý đ tham gia vào qúa trình phát tri n kinh t - xã h i như ngu n l c v t ch t, ngu n l c tài chính. Ngu n nhân l c là trình đ lành ngh , là ki n th c và năng l c c a toàn b cu c s ng con ngư i hi n có th c t ho c ti m năng đ phát tri n kinh t xã h i trong m t c ng đ ng. V i tư cách là m t y u t c as phát tri n kinh t - xã h i, ngu n nhân l c đư c hi u theo nghĩa h p hơn, đó là kh năng lao đ ng c a xã h i. V i cách hi u này ngu n nhân l c tương đương v i ngu n lao đ ng hay ngu n l c xã h i. Có hai lo i ngu n nhân l c: 1.1.1.1. Ngu n nhân l c xã h i (còn g i là ngu n lao đ ng xã h i): Có nhi u khái ni m khác nhau v ngu n nhân l c xã h i. Tuy nhiên, có th xác đ nh: - Ngu n nhân l c xã h i là m t b ph n dân s trong đ tu i lao đ ng có kh năng lao đ ng. Đ tu i lao đ ng là kho ng tu i đ i theo quy đ nh c a lu t pháp m i công dân có kh năng lao đ ng n m trong đ tu i đó đư c coi là ngu n lao đ ng c a đ t nư c. - Ngu n nhân l c xã h i đư c xem xét trên giác đ s lư ng và ch t l ư ng: 5 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Sof tware http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. + S lư ng ngu n nhân l c ph thu c vào vi c quy đ nh đ tu i l ao đ ng. M i nư c có quy đ nh riêng v đ tu i t i thi u và t i đa cho ngu n lao đ ng. Hi n nay, ph n l n các nư c quy đ nh tu i t i thi u là 14 ho c 15; nhi u qu c gia, ngay c t ch c lao đ ng th gi i cũng không quy đ nh gi i h n tu i t i đa mà đ m đ tu i này. nư c ta, ngu n nhân l c xã h i bao g m nh ng ngư i trong đ tu i lao đ ng, có kh năng lao đ ng, có tính thêm lao đ ng tr em và lao đ ng cao tu i. M t cách chung nh t, có th hi u ngu n nhân l c là b ph n dân s trong đ tu i nh t đ nh the o quy đ nh c a lu t pháp có kh năng tham gia vào lao đ ng. Đ tu i lao đ ng đư c quy đ nh c th m i nư c khác nhau. Theo B lu t Lao đ ng Vi t nam tu i lao đ ng c a nam t 15 đ n 60 và c a n t 15 đ n 55 tu i. + Ch t lư ng ngu n nhân l c xã h i đư c bi u hi n th l c, trí l c, tinh th n, thái đ , đ ng cơ, ý th c lao đ ng. Ngu n nhân l c là t ng hòa trong th th ng nh t h u cơ năng l c xã h i c a con ngư i (th l c, trí l c, nhân cách) và tính năng đ ng xã h i c a con ngư i. Tính th ng nh t đó đư c th hi n qúa trình bi n ngu n l c con ngư i thành ngu n v n con ngư i. Ba m t: Th l c, trí l c, tinh th n có quan h ch t ch và th ng nh t, c u thành nên m t ch t lư ng c a ngu n l c xã h i. Trong đó, th l c là cơ s n n t ng đ phát tri n trí tu , là phương ti n đ truy n t i tri th c, trí tu c a con ngư i vào ho t đ ng th c ti n. Ý th c, tinh th n, đ o đ c, tác phong là y u t chi ph i hi u q a ho t đ ng chuy n hóa c a th l c, trí tu thành th c ti n. Trí tu là y u t quy t đ nh đ n ch t lư ng c a ngu n nhân l c xã h i. Trong qúa trình lao đ ng, ch t lư ng ngu n nhân l c xã h i ph thu c vào s lư ng, ch t lư ng công c , máy móc trang b cho ngư i lao đ ng. Chính trình đ công ngh đ t ra yêu c u và đ ng th i làm thay đ i trình đ c a ngư i lao đ ng. Đi u này đư c bi u hi n rõ r t nh ng nư c có n n kinh t kém phát tri n đang th c hi n công nghi p hóa, hi n đ i hóa b ng con đư ng chuy n giao, nh p kh u công ngh tiên ti n. Khoa h c công ngh ngày càng phát tri n, tính ch t xã h i hóa c a l c lư ng s n xu t càng cao thì m t ch t lư ng, đ c bi t là trình đ trí tu c a ngu n nhân l c ngày càng gi vai trò quan tr ng. Ngu n nhân l c xã h i theo nghĩa đ y đ ph i đư c hi u nó là nhân t quan tr ng nh t c a l c lư ng s n xu t, đ ng th i là nhân t quan tr ng c a quan h s n xu t. Vì v y, m i quan h gi a l c lư ng s n xu t và quan h s n xu t ph thu c r t nhi u ch t lư ng ngu n nhân l c. Khi l c lư ng s n xu t mang tính xã h i hóa cao, quan h s n xu t ngày càng hoàn thi n và khoa h c ngày càng tr thành l c lư ng s n xu t thì n i hàm và ngo i di n c a ph m trù ngu n n hân l c ngày càng m r ng. 6 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Sof tware http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Ngu n nhân l c cho phát tri n kinh t g m: các nhà ho ch đ nh chi n lư c chính sách; các nhà nghiên c u; các nhà qu n lý; nhà công ngh ; k sư; k thu t viên và công nhân k thu t lành ngh . Trong đó, ti n b khoa h c- công ngh đã làm thay đ i chí nh đ i ngũ công nhân, hình thành t ng l p công nhân áo tr ng hay công nhân trí th c mà đ i n gũ này đang l n d n lên chuy n thành t ng l p trung lưu. Nói v ngu n nhân l c Đ ng ta đã xác đ nh:”Ngu n lao đ ng có tr í tu cao, có tay ngh thành th o, có ph m ch t t t đ p đư c đào t o, b i dư ng và phát hu y b i m t n n giáo d c tiên ti n g n li n v i m t n n khoa h c, công ngh hi n đ i”. Như v y, ngu n nhân l c mà chúng ta đang xem xét là ngu n l c con ngư i, là ti m năng lao đ ng c a con ngư i trong m t th i gian nh t đ nh. Ngu n nhân l c là đ ng l c n i sinh quan tr ng nh t, nó bao g m s c m nh c a th l c, trí tu , tinh th n v às tương tác gi a các cá nhân trong c ng đ ng, là t ng th các ti m năng lao đ ng c a m t ng ành, m t t ch c, m t đ a phương, m t qu c gia trong th th ng nh t h u cơ năng l c xã h i vì tính năng đ ng xã h i c a con ngư i, nhóm ngư i, ngành, t ch c, đ a phương, vùng, qu c gia. Tính th ng nh t đó đư c th hi n qúa trình bi n ngu n l c con ngư i thành v n con ngư i đáp ng yêu c u phát tri n c a xã h i, ngu n l c này c n ph i đư c s d ng đúng, h p lý và có hi u q a m i phát huy h t ti m năng vô t n đó. 1.1.1.2. Ngu n nhân l c trong m t t ch c. Ngu n nhân l c trong m t t ch c là l c lư ng lao đ ng c a t ng đơn v , t ch c, cơ quan. Hay nói khác, ngu n nhân l c trong m t t ch c là t ng s ngư i (c án b , công ch c, ngư i lao đ ng… ) có trong danh sách c a m t t ch c, ho t đ ng theo các nhi m v c a t ch c và đư c t ch c tr lương. Ngu n nhân l c c a t ch c là nh ng ngư i t o thành đ i ngũ lao đ ng trong m t t ch c và th c hi n các ho t đ ng c a t ch c, h đư c ký k t h p đ ng v i s tham gia c a các ngu n l c tài chính và v t ch t c a t ch c đó. Ch c năng c a t ch c là ph i s d ng t ng th các hình th c, phương pháp, chính sách và bi n pháp nh m hoàn thi n và nâng cao ch t lư ng cho ngu n nhân l c nh m đáp ng đòi h i v ngu n nhân l c cho s phát tri n kinh t xã h i trong t ng giai đo n phát tri n. Đ qu n lý có hi u q a ngu n nhân l c thì bên c nh quy mô ngu n nhân l c, v n đ quan tr ng hơn là xác đ nh đúng cơ c u ngu n nhân l c. 1.1.2. Cơ c u ngu n nhân l c. 7 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Sof tware http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Cơ c u ngu n nhân l c (còn g i là cơ c u lao đ ng) trong m t t ch c là m i quan h t l v s lư ng và ch t lư ng c a các lo i nhân l c trong m t t ch c. M t cơ c u lao đ ng h p lý là nhân t đ mb ođ t ch c th c hi n t t m c tiêu c a mình. C ác lo i cơ c u thư ng đư c đ c p: Th nh t, là cơ c u ngu n nhân l c theo ch c năng: ngu n nhân l c t rong m t t ch c g m các viên ch c qu n lý và nhân viên th a hành. Trong viên ch c qu n lý l i đư c phân ra các lo i: lãnh đ o t ch c, lãnh đ o các b ph n c u thành, các viên ch c th c hi n ch c năng nghi p v qu n lý (t ch c, k ho ch, tài chính…). Th hai là cơ c u ngu n nhân l c theo trình đ chuyên môn: đây là l o i cơ c u đư c quan tâm nh t vì nó th hi n m t ch t lư ng c a ngu n nhân l c. Thư n g cơ c u này đư c phân tích theo tiêu th c: không qua đào t o, sơ c p, trung h c chuyên nghi p, đ i h c, trên đ i h c. M t cơ c u trình đ chuyên môn h p lý là s phù h p gi a ch c năng, nhi m v do lo i viên ch c đó đ m nhi m và trình đ chuyên môn c a lo i viên ch c đó. Ngoài ra, đ có cách th c qu n lý và khai thác ti m năng c a ngu n nhân l c trong m t t ch c ngư i ta còn quan tâm phân tích cơ c u nhân l c theo tu i (n hóm tu i) và theo gi i tính. Trong các t ch c ngư i ta còn quan tâm đ n cơ c u ngh theo h th ng ngh đư c quy đ nh trong h th ng giáo d c qu c dân. 1.1.3. Vai trò ngu n nhân l c. Ngu n nhân l c là ngu n l c con ngư i và là m t trong nh ng ngu n l c quan tr ng c a s phát tri n kinh t - xã h i. Vai trò đó b t ngu n t vai trò c a y u t con ngư i. B t c m ts phát tri n nào cũng c n có đ ng l c, nhưng ch có ngu n nhân l c m i t o ra đ ng l c phát tri n, nh ng ngu n l c khác mu n phát huy tác d ng ph i thông qua ngu n nhân l c. T th i xa xưa con ngư i s d ng nh ng công c lao đ ng th côn g và ngu n l c do chính b n thân mình đ t o s n ph m th a mãn nhu c u c a b n thân. Khi s n xu t ngày càng phát tri n, phân công lao đ ng ngày càng cao, h p tác ngày càng ch t ch , co n ngư i chuy n d n ho t đ ng cho máy móc thi t b th c hi n, làm thay đ i b n ch t c a l ao đ ng t lao đ ng th công sang lao đ ng cơ khí và lao đ ng trí tu . Cho đ n khoa h c k thu t ngày càng hi n đ i hơn như hi n nay thì cũng không th tách r i ngu n l c con ngư i b i nh ng lý do như sau: con ngư i đã t o ra nh ng máy móc thi t b , con ngư i ch ng t nhiên b ng nh ng ki n th c và trí tu c a mình; máy móc thi t b hi n đ i, n u thi u s đi u khi n, ki m tra c a con ngư i, s tác đ ng c a con ngư i, thì chúng cũng ch là v t ch t vô tri v ô giác. Ch có tác đ ng c a con ngư i thì m i đưa chúng vào ho t đ ng, m i phát huy kh nă ng c a máy móc. 8 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Sof tware http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Các công trình nghiên c u và th c t phát tri n c a các nư c đ u kh ng đ nh vai trò có tính quy t đ nh c a ngu n nhân l c đ i v i phát tri n kinh t - xã h i nói chung và đ c bi t là quá trình công nghi p hóa, hi n đ i hóa. Xem xét y u t con ngư i v i tư cách là ngu n l c cơ b n c a s ph át tri n kinh t - xã h i, UNESCO cho r ng “con ngư i đ ng trung tâm c a s phát tri n, là tác nhân và là m c đích c a s phát tri n”. Trong lý thuy t v tăng cư ng kinh t đã nh n đ nh “V n nhân l c là ki n th c, tay ngh mà ngư i lao đ ng ti p thu đư c thông qua qúa trình giá o d c đào t o và trong qúa trình lao đ ng”. “S đ u tư cho con ngư i trong vi c nâng cao ch t lư ng cu c s ng c a t ng cá nhân làm nâng cao m c s ng c a toàn xã h i và nh đó t o kh năng tăng năng su t lao đ ng”. Đó là nh n đ nh quan tr ng mà trong nh ng th p k g n đây, các nư c châu Á đã áp d ng. Các nư c này xu t phát đi m là nh ng nư c nghèo, ch c ó lao đ ng đông và r nhưng l i thi u lao đ ng có trình đ chuyên môn k thu t, không t h ti n hành công nghi p hóa, hi n đ i hóa. H đã ch n con đư ng đ u tư nâng cao ch t lư n g ngu n nhân l c, ngu n nhân l c có trình đ cao là đ ng l c chính th c cho công nghi p hó a, hi n đ i hóa các nư c này. nư c ta, nh n th c đư c vai trò đ ng l c c a ngu n nhân l c đ i v i qúa trình công nghi p hóa, hi n đ i hóa đ t nư c, Đ ng ta đã ch đ o: “l y vi c phát huy y u t con ngư i làm y u t cơ b n cho s nghi p phát tri n nhanh và b n v ng”. 1.2 Ch t lư ng ngu n nhân l c và các y u t nh hư ng. 1.2.1. Ch t lư ng ngu n nhân l c và các ch tiêu đánh giá. 1.2.1.1. Ch t lư ng ngu n nhân l c. Ch t lư ng ngu n nhân l c là khái ni m t ng h p bao g m nh n g nét đ c trưng v tr ng thái th l c, trí l c, k năng, phong cách đ o đ c, l i s ng và tinh th n c a ngu n nhân l c. Nói cách khác là trình đ h c v n, tr ng thái s c kh e, trình đ chuyên môn k thu t, cơ c u ngh nghi p, thành ph n xã h i… c a ngu n nhân l c, trong đó trình đ h c v n là quan tr ng b i vì đó là cơ s đ đào t o k năng ngh nghi p và là y u t hình thành nhân cách và l i s ng c a m t con ngư i. 1.2.1.2. Các ch tiêu đánh giá ch t lư ng ngu n nhân l c. - Th l c c a ngu n nhân l c: S c kh e v a là m c tiêu v a là đi u ki n c a s phát tri n. S c kh e là s phát tri n hài hòa c a con ngư i v m t th ch t l n tinh th n. S c kh e cơ th là s cư ng tráng, là năng l c lao đ ng chân tay. S c kh e tinh th n là s d o dai c a ho t đ ng th n kinh, là kh năng v n đ ng c a trí tu , bi n tư duy t hành ho t đ ng th c 9 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Sof tware http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ti n.Theo t ch c y t th gi i “S c kh e là m t tr ng thái hoàn toàn tho i mái v th ch t, tâm th n và xã h i, ch không ch là không có b nh hay thương t t”. S c kh e con ngư i ch u tác đ ng b i nhi u y u t : t nhiên, kinh t , xã h i và đư c ph n ánh b n g m th th ng các ch tiêu bao g m các ch tiêu cơ b n v s c kh e, các ch tiêu v b nh t t v à các ch tiêu v cơ s v t ch t và các đi u ki n b o v và chăm sóc s c kh e. Trong m i quan h v i phát tri n kinh t , vi c đ m b o các d ch v yt và chăm sóc s c kh e làm tăng ch t lư ng ngu n nhân l c c hi n t i và tương lai. Ngư i lao đ ng có s c kh e t t có th mang l i năng su t lao đ ng cao nh s b n b , d o dai và kh năng t p trung trong khi làm vi c. Nh th l c t t, con ngư i có th ti p thu nhanh chóng nh ng ki n th c, k năng trong qúa trình giáo d c. Vi c chăm sóc t t s c kh e làm tăng ch t lư ng ngu n nhân l c trong tương lai b ng vi c kéo dài tu i lao đ ng. S c kh e v a là m c đích, v a là đi u ki n c a s phát tri n, nên yêu c u b o v và nâng cao s c kh e co n ngư i là m t đòi h i chính đáng mà xã h i ph i đ m b o. Tuy nhiên m c đ b ođ m s ck h e cho dân cư m i qu c gia r t khác nhau b i s khác nhau v tình hình dân s và các đi u ki n kinh t , xã h i, t nhiên khác. - Trí l c c a ngu n nhân l c: Trong qúa trình s n xu t, con ngư i khô ng ch s d ng chân tay mà còn s d ng c trí óc. Bên c nh s c kh e, trí l c là m t y u t quan tr ng c a ngu n nhân l c. S phát tri n như vũ bão c a khoa h c công ngh yêu c u ngư i lao đ ng ph i có trình đ h c v n cơ b n, trình đ chuyên môn k thu t và k năng lao đ ng t t đ có kh năng ti p thu và áp d ng công ngh m i. Làm vi c ch đ ng, linh ho t và sáng t o, s d ng các công c phương ti n lao đ ng hi n đ i, tiên ti n. Nhân t trí l c c a ngu n l c thư ng đư c xem xét đánh giá trên hai góc đ là trình đ h c v n, chuyên mô nk thu t và k năng th c hành c a ngư i lao đ ng. Vi c đánh giá hai y u t này thư ng d a trên m t s ch tiêu cơ b n sau: *V trình đ h c v n: Trình đ h c v n là kh năng v tri th c và k năng đ có th ti p t hu nh ng ki n th c cơ b n, th c hi n nh ng công vi c đ duy trì cu c s ng. Trình đ h cv n đư c cung c p qua h th ng giáo d c chính quy, không chính quy, qua qúa trình h c t p su t đ i c a m t cá nhân. Đây là m t trong nh ng ch tiêu đư c Liên H p Qu c (UNDP) s d ng đ đánh giá ch t lư ng ngu n nhân l c c a các qu c gia. *V trình đ chuyên môn: 10 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Sof tware http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Trình đ chuyên môn là ki n th c và k năng c n thi t đ đ m