LỜI MỞ ĐẦU §Êt níc ta ®ang tõng bíc ®i lªn hoµ chung víi c«ng cuéc ®æi míi vµ ph¸t triÓn, kh«ng ngõng c¶i thiÖn nh÷ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó x©y dùng mét nÒn kinh tÕ v÷ng m¹nh, ph¸t triÓn theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc. §êi sèng nh©n d©n ®îc æn ®Þnh, møc sèng ngµy mét n©ng cao vµ nhu cÇu ngµy cµng ph¸t triÓn. Tõ chç tù kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n tríc m¾t, dÇn dÇn cho ®Õn ®¶m b¶o mét cuéc sèng Êm no, æn ®Þnh vµ an toµn. Trong ®iÒu kiÖn ®ã rÊt cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng lªn nhiÒu chÝnh s¸ch, trong ®o ph¶i kÓ ®Õn chÝnh s¸c b¶o hiÓm. Tõ khi ®Êt níc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× b¶o hiÓm cã t¸c dông to lín vµ nã lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt kh¸ch quan. B¶o hiÓm ra ®êi tõ rÊt l©u trªn thÕ giíi vµ xuÊt hiÖn ®Çu tiªn ë níc Anh. ë viÖt nam díi thêi kú ph¸p ®« hé n¨m 1918 ph¸p ®· thùc hiÖn b¶o hiÓm cho c«ng nh©n viªn chøc bÞ tµn tËt. §Õn n¨m 1945 chñ tÞch Hå ChÝ Minh kÝ x¸c lÖnh vÒ BHXH, cho ®Õn n¨m 1965 tæng c«ng ty B¶o HiÓm viÖt nam ra ®êi gäi t¾t lµ B¶o viÖt. §©y lµ ®¬n vÞ kd b¶o hiÓm ®Çu tiªn ë ViÖt Nam víi h×nh thøc lµ B¶o hiÓm nhµ níc. Nh©t lµ tõ khi cã nghÞ ®Þnh 100CP vÒ BHTM th× hµng lo¹t c«ng ty BHTM ra ®êi vµ tõ ®ã ®Õn nay nganh b¶o hiÓm cña ViÖt Nam kh«ng ngõng ph¸t triÓn vµ ®ãng gãp to lín cho ng©n s¸ch nhµ níc. §Æc biÖt lµ gÇn ®©y(th¸ng 8 n¨m 1996)B¶o ViÖt ®· triÓn khai m¹nh mÏ nghiÖp vô míi, ®ã lµ b¶o hiÓm nh©n thä, ®©y lµ nghiÖp vô BH rÊt thiÕt thùc vµ hiªu qu¶ trong cuéc sèng v× nã võa mang tÝnh tiÕt kiÖm võa mang tÝnh B¶o hiÓm rñi ro. Víi nh÷ng u ®iÓm cña b¶o hiÓm nãi chung vµ b¶o hiÓm nh©n thä nãi riªng th× viÖc tham gia lo¹i h×nh nµy lu«n lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt. B¶o HiÓm Nh©n Thä lµ lo¹i h×nh B¶o hiÓm con ngêi mang tÝnh chÊt mét nghiªp vô B¶o hiÓm b¶o ®¶m ph©n t¸n rñi ro theo qui luËt sè ®«ng trong B¶o hiÓm, ®ång thêi cßn lµ mét h×nh thøc tiÕt kiÖm cã kÕ ho¹ch. Môc ®Ých chÝnh cña B¶o hiÓm nh©n thä lµ tr¶ sè tiÒn rÊt lín ngay khi ngêi tham gia B¶o hiÓm míi tiÕt kiÖm ®îc sè tiÒn nhá. Quü B¶o hiÓm ®îc h×nh thµnh trªn cë ®ãng gãp chung cña céng ®ång ngêi htam gia B¶o hiÓm, trong qu¸ tr×nh sö dông nã t¹o ra kho¶n lêi cho nhµ B¶o hiÓm, nã ®îc sö dông hÕt vµo viÑc tr¶ tiÒn B¶o hiÓm khi cã sù cè b¶o hiÓm x¶y ra. Thùc tÕ ë ViÖt Nam hiÖn nay lµm thÕ nµo dÓ cho mäi ngêi hiÓu biÕt râ vÒ B¶o HiÓm nh©n thä vµ thÊy ®îc lîi Ých to lín cña nã tõ ®ã thu hót ®îc nhiÒu ngêi tham gia B¶o hiÓm nh©n thä ®ñ lín vµ hiÖu qu¶ sö dông cña nã cã ý nghÜa ®èi víi ®êi sèng x· héi, ®©y lµ mét vÊn ®Ò ®ang g¹p nhiªï khã kh¨n nã ph¶i ®îc sù quan t©m chung cña mäi tæ chøc x· héi, kh«ng chØ riªng ngµnh B¶o HiÓm. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng suy nghÜ ®ã nªn viÖc chän ®Ò tµi “Bµn vÒ nghiÖp vô B¶o hiÓm nh©n thä vµ c¸c lo¹i h×nh B¶o hiÓm nh©n thä ®ang ®îc triÓn khai ë ViÖt Nam hiÖn nay” lµ rÊt thiÕt thùc vµ cã ý nghÜa to lín vÒ m¹t lý luËn trong lÜnh vùc B¶o hiÓm nãi chung vµ trong B¶o hiÓm nh©n thä nãi riªng. Néi dung bµi viÕt bao gåm: PhÇn A: Lý luËn chung. 1 I - B¶o hiÓm nh©n thä vµ nguyªn t¸c ho¹t ®éng. II - Sù cÇn thiÕt vµ t¸c dông cña B¶o hiÓm nh©n thä. III - C¸c lo¹i h×nh B¶o hiÓm nh©n thä c¬ b¶n. PhÇn B: Nh÷ng néi dung c¬ b¶n vÒ lo¹i h×nh B¶o hiÓm nh©n thä ®ang ®îc triÓn khai ë níc ta hiÖn nay. I - B¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam - kh¶ n¨ng vµ triÓn väng ph¸t triÓn. II - B¶o hiÓm nh©n thä cã thêi h¹n hçn hîp vµ ch¬ng tr×nh AN SINH Gi¸o Dôc. III - Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt. 2 PhÇn A Lý LuËn Chung B¶o hiÓm nh©n thä ®îc biÕt tíi tõ thÕ kû16 vµ chÝnh thøc ra ®êi tõ n¨m1583. Hîp ®ång ®Çu tiªn ra ®êi t¹i níc Anh. C«ng ty B¶o hiÓm nh©n thä ra ®êi ®Çu tiªn t¹i ch©u Mü(1579). Tuy vËy lóc ®Çu c«ng ty nµy chØ b¸n cho c¸c con chiªn nhµ thê cho nªn nhiÒu tÇng líp d©n c trong x· héi cha biÕt ®Õn. N¨m 1762 c«ng ty B¶o hiÓm nh©n thä ë níc Anh ®¬c thµnh lËp vµ ®· b¾t ®Çu b¸n B¶o hiÓm nh©n thä cho t©t c¶ mäi ngêi d©n. B¾t ®Çu tõ n¨m nµy mäi ngêi d©n trong x· héi míi biÕt ®Õn B¶o hiÓm nh©n thä vµ dÇn d©n cho ®Õn ngµy nay B¶o hiÓm nh©n thä ë c¸c níc ph¸t triÓn cha tõng thÊy. Gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo GDP cña quèc gia. V× vËy ta cÇn lµm râ vÊn ®Ò c¬ b¶n sau: I- B¶o hiÓm nh©n thä vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng: 1- B¶o HiÓm Nh©n thä lµ g×? a- Kh¸i niÖm: B¶o hiÓm nh©n thä lµ sù cam kÕt gi÷a c«ng ty b¶o hiÓm víi ngêi tham gia b¶o hiÓm mµ trong ®ã c«ng ty b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm tr¶ sè tiÒn b¶o hiÓm (sè tiÒn b¶o hiÓm) cho ngêi tham gia khi ngu¬× tham gia cã nh÷ng sù kiÖn ®· ®Þnh tríc (ch¼ng h¹n nh: chÕt th¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn, hÕt h¹n hîp ®ång, sèng ®Õn mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh. Cßn ngêi tham gia B¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm nép phÝ B¶o hiÓm ®Çy ®ñ vµ ®óng thêi h¹n. Nh vËy B¶o hiÓm nh©n thä ®¬c hiÓu nh mét sù b¶o ®¶m”mét h×nh thøc tiÕt kiÖm” vµ mang tÝnh chÊt t¬g hç. Mçi ngêi mua hîp ®ång B¶o hiÓm nh©n thä (thêng gäi lµ ngêi ®îc BH) sÏ ®Þnh kú tr¶ nh÷ng kho¶n tiÒn nhá ( gäi lµ phÝ BH) trong mät thêi gian dµi ®· tho¶ thuËn tríc (gäi lµ thêi h¹n BH) vµo mét quü lín do c«ng ty BH qu¶n lý, vµ c«ng ty BH cã tr¸ch nhiÖm tr¶ mét sè tiÒn lín ®· ®Þnh tríc(gäi lµ sè tiÒn b¶o hiÓm) cho ngêi ®îc b¶o hiÓm khi ngêi ®îc B¶o hiÓm ®¹t ®Õn mét ®é tuæi nhÊt ®Þnh, khi kÕt thóc thêi h¹n B¶o hiÓm hay khi cã mét sù kiÖn x¶y ra ( ngêi ®îc B¶o hiÓm kÕt h«n hoÆc vµo ®¹i häc hoÆc nghØ hu... ) hoÆc cho th©n nh©n vµ gia ®×nh ngêi ®îc B¶o hiÓm nÕu kh«ng may hä chÕt sím h¬n. Sè tiÒn lín tr¶ cho th©n nh©n vµ gia ®×nh ngêi cã hîp ®ång B¶o hiÓm nh©n thä khi kh«ng may hä chÕt sím ngay khi hä míi tiÕt kiÖm ®îc mét kho¶n tiÒn rÊt nhá sÏ gióp nh÷ng ngêi cßn sèng chi tr¶ nh÷ng kho¶n ph¶i chi tiªu rÊt lín nh tiÒn thuèc thang, b¸c sü, tiÒn ma chay, kho¶n tiÒn cÇn thiÕt cho nh÷ng ngêi cßn sèng, chi phÝ gi¸o giôc cho con c¸i nu«i dìng cho chóng nªn ngêi. ChÝnh v× vËy B¶o hiÓm nh©n thä ®îc coi lµ mét h×nh thøc b¶o ®¶m vµ mang tÝnh chÊt t¬ng hç, chia xÎ rñi ro gi÷a mét sè ®«ng ngêi víi mét sè Ýt ngêi trong sè hä ph¶i g¸nh chÞu. Víi tÝnh chÊt nh mét h×nh thøc tiÕt kiÖm, hîp ®ång B¶o hiÓm nh©n thä gióp cho mçi ngêi, mçi gia ®×nh cã mét kÕ ho¹ch tµi chÝnh dµi h¹n thùc hiÖn tiÕt kiÖm thêng xuyªn cã kÕ ho¹ch. 3 Víi x· héi nh mét h×nh thøc B¶o hiÓm, B¶o hiÓm nh©n thä gãp phÇn xo¸ bá nh÷ng®ãi nghÌo, khã kh¨n cña mçi gia ®×nh khi kh«ng may ngêi trô cét trong gia ®×nh mÊt ®i. Nh mét h×nh thøc tiÕt kiÖm, viÖc triÓn khai B¶o hiÓm nh©n thä lµ mét h×nh thøc tËp trung nguån vèn tiÕt kiÖm dµi h¹n trong nh©n d©n, gãp phÇn t¹o nªn nguån vèn ®Çu t dµi h¹n trong nÒn kinh tÕ. B¶o hiÓm nh©n thä ®îc coi lµ mét h×nh thøc tiÕt kiÖm dµi h¹n nhng kh«ng ph¶i lµ hoµn toµn gièng hÖt nhau. Trong gãc ®é nghiªn cøu ta cÇn ph©n biÖt râ vÒ hai h×nh thøc nµy v× nã rÊt thiÕt thùc vµ gÇn gòi v¬Ý ®êi sèng cña chóng ta. Thùc tÕ B¶o hiÓm nh©n thä xÐt vÒ mÆt tÝch cùc cã nh÷ng ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau so víi h×nh thøc tiÕt kiÖm. b- Sù gièng vµ kh¸c nhau gi÷a B¶o hiÓm nh©n thä vµ göi tiÒn tiÕt kiÖm: + Gièng nhau: - Gi÷a göi tiÒn tiÕt kiÖm vµ B¶o hiÓm nh©n thä lµ ®Òu thu hót ®îc mét lîng tiÒn mÆt rÊt lín n»m ë mäi c¬ quan dn, ë mäi thµnh phÇn kinh tÕ, mäi htµnh phÇn d©n c tõ ®ã t¹o lËp ®îc mét quü. Quü nµy ®Òu gãp phÇn ®Çu t pt cho nÒn kinh tÕ tõ ®ã gãp phÇn chèng l¹m ph¸t, t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho mäi ngêi trong x· héi. - Ngêi göi tiÒn tiÕt kiÖm khi kÕt thóc k× h¹n göi th× dîc nhËn mét ho¶n tiÒn gèc vµ mét kho¶n l·i xuÊt nhÊt ®Þnh. B¶o hiÓm nh©n thä khi kÕt thóc c¸c hîp ®ång trong ®¹i ®a sè c¸c nghiÖp vô ngêi tham gia còng ®îc nhËn mét kho¶n tiÒn nép cho B¶o hiÓm ®ång thêi còng cã thªm mét kho¶n l·i do ®Çu t nguån vèn cña c«ng ty B¶o hiÓm mang l¹i. - Gi÷a göi tiÒn tÝch kiÖm vµ B¶o hiÓm nh©n thä ®Òu gãp phÇn tÝch cùc cho t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho mäi ngêi lao ®éng vµ sinh ho¹t hµng ngµy cã mét t¬ng lai ®¶m b¶o æn ®Þnh, thu hót nh÷ng nguån vèn nhµn rçi cßn tån ®äng trong d©n c mµ cha ®îc triÓn khai. V× vËy mµ c¶ hai h×nh thøc nµy ®Òu ®îc nhµ níc b¶o hé. + Kh¸c nhau: - Môc ®Ých: c¶ hai h×nh thøc kh¸c nhau ë nhiÒu ®iÓm nhiÒu khÝa c¹nh. Göi tiÒn tiÕt kiÖm môc ®Ých chÝnh lµ nhËn l·i suÊt vµ thêng ®îc nhËn trong mét thêi gian th¬× k× nhÊt ®Þnh. B¶o hiÓm nh©n thä môc ®Ých kh«ng chØ mang tÝnh chÊt tiÕt kiÖm ®Ó lÊy l·i mµ cßn kh¾c phôc nh÷ng rñi ro. NghÜa lµ B¶o hiÓm nh©n thä cßn mang tÝnh chÊt t¬ng hç, tÝnh x· héi to lín. - TÝnh chÊt: . Gëi tiÒn tÝch kiÖm hoµn toµn mang tÝnh kinh tÕ . B¶o hiÓm nh©n thä ngoµi tÝnh chÊt kinh tÕ ra nã cßn mang tÝnh chÊt x· héi râ rÖt. - Ph¬ng th göi vµ nép: . Göi tiÕt kiÖm: ®îc tiÕn hµnh khi ngêi cã tiÒn mang ®i göi ph¶i ®Õn c¸c quü tiÕt kiÖm ho¹c ng©n hµng ®Ó lµm thñ tôc. . B¶o hiÓm nh©n thä cã u thÕ h¬n lµ lµm thñ tôc vµ kÝ kÕt hîp ®ång t¹i nhµ. - Ngêi nhËn quyÒn lîi tiÒn göi tiÕt kiÖm vµ ngêi nhËn sè tiÒn B¶o hiÓm nh©n thä. Trong göi tiÕt kiÖm ngêi nhËn vµ ngêi göi lµ mét hoÆc ngêi thõa kÕ hîp ph¸p. 4 Trong B¶o hiÓm nh©n thä ngêi tham gia B¶o hiÓm vµ ngêi nhËn sè tiÒn b¶o hiÓm cã nhiÒu kh¸c nhau. cô thÓ: - §èi víi ho¹t ®éng B¶o hiÓm nh©n thä cã thêi h¹n: thêng th× ngêi tham gia vµ ngêi nhËn lµ nh nhau, chØ khi ngêi tham gia kh«ng may bÞ chÕt th× ngêi nhËn lµ ng- êi kh¸c. - §èi víi hîp ®ång ASGD th× ngêi tham gia vµ ngêi nhËn lµ kh¸c nhau. 2- Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña B¶o hiÓm nh©n thä: Ta ®· biÕt vÒ nguyªn t¾c cña B¶o hiÓm nh©n thä nãi chung cã rÊt nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt vµ nã ph¶i dùa trªn sù tÝnh to¸n chÝnh x¸c tØ lÖ chÕt cña d©n sè. Qua ®©y ta thÊy ®îc nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña B¶o hiÓm nh©n thä ®îc biÓu hiÖn nh sau: Nguyªn t¾c võa B¶o hiÓm võa tiÕt kiÖm: tøc lµ hîp ®ång sÏ ®îc kÝ kÕt víi ng- êi tham gia. Ngêi tham gia B¶o hiÓm nh©n thä sÏ tuú chän lÊy sè tiÒn b¶o hiÓm sÏ nhËn vÒ sau vµ tõ ®ã sÏ thùc hiÖn ®ãng phÝ theo møc quy ®Þnh vµ nép phÝ theo (th¸ng quý, n¨m..). khi hÕt h¹n hîp ®ång B¶o hiÓm ngêi tham gia B¶o hiÓm ®îc nhËn toµn bé sè tiÒn b¶o hiÓm. §ã lµ møc tr¸ch nhiÖm tèi ®a mµ c«ng ty B¶o hiÓm ph¶i tr¶, ngoµi ra hä cßn ®îc nhËn thªm mét kho¶n l·i suÊt tõ ho¹t ®éng ®Çu t vèn cña c«ng ty B¶o hiÓm nh©n thä. V× vËy ý nghÜa tiÕt kiÖm cña B¶o hiÓm nh©n thä lµ ë chç kh¸c víi lo¹i h×nh B¶o hiÓm kh¸c, ngêi tham gia B¶o hiÓm ch¾c ch¾n ®îc nhËn sè tiÒn b¶o hiÓm vµo ngµy kÕt thóc cña ho¹t ®éng..Cßn ý nghÜa b¶o hiÓm cña B¶o hiÓm nh©n thä lµ nÕu ng¬× tham gia B¶o hiÓm nh©n thä bÞ th¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn do tai n¹n th× c«ng ty sÏ dõng thu phÝ nhng hîp ®ång vÉn ®îc duy tr× vµ c«ng ty B¶o hiÓm sÏ tr¶ toµn bé sè tiÒn b¶o hiÓm khi hÕt h¹n ho¹t ®éng. MÆt kh¸c ho¹t ®éng cña B¶o hiÓm nh©n thä còng dùa trªn quy luËt sè ®«ng bï sè Ýt, cô thÓ ®ã lµ trong trêng hîp ngêi tham gia kh«ng ph¶i ®èng phÝ nhng ho¹t ®éng vÉn ®îc duy tr×. Khi ®ã B¶o hiÓm nh©n thä sÏ dùa vµo sè ®«ng ngêi ®Ó xan xÎ ®Ó bï ®¾p sù thiÕu hôt ®ã vµ kh¾c phôc dÇn trong nhiÒu n¨m. Nã thÓ hiÖn tÝnh chÊt x· héi ho¸ rÊt cao ®ång thêi cßn mang c¶ tÝnh nh©n ®¹o nh©n v¨n cao c¶ bëi v× B¶o hiÓm nh©n thä lu«n ë bªn c¹nh mçi c¸ nh©n, mçi tËp thÓ..nh÷ng lóc hä gÆp khã kh¨n. Ta cø thö suy ngÉm xem: mçi khi ta chuÈn bÞ lµm mét viÖc tín trong nh÷ng n¨m tíi mµ trong tay cha cã ®ñ tiÒn ; råi khi ph¶i chuÈn bÞ mét kho¶n tiÒn lín ®Ò phßng khi gia ®×nh cã ma chay hiÕu hØ hoÆc lµ ë vµo hoµn c¶nh ph¶i n¬ng tùa vµo ®©u nÕu ta lµ ngêi cã thu nhËp chÝnh trong gia ®×nh nay kh«ng cßn cã thu nhËp n÷a. H¬n n÷a ta muèn cã thªm mét ®øc tÝnh kiªn tr× vµ thãi quen tiÕt kiÖm. §Ó thùc hiÖn ®îc nh÷ng c«ng viÖc ®ã th× B¶o hiÓm nh©n thä lu«n lµ tÊm l¸ ch¾n h÷u hiÖu ®Ó gióp ta thùc hiÖn mong muèn ®ã. B¶o hiÓm nh©n thä cßn ®¶m b¶o ®îc nguyªn t¾c trung thùc vµ tÝn nhiÖm tuyÖt ®èi, lu«n t¹o c¬ héi vµ hç trî cho ngêi tham gia cã ®îc nh÷ng Ých lîi ®Ých thùc, ®¶m b¶o cho c¶ hai bªn cïng cã lîi. II- Sù cÇn thiÕt vµ t¸c dông cña b¶o hiÓm nh©n thä: 1- T¹i sao cÇn thiÕt mua b¶o hiÓm nh©n thä Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä ch¾c ch¾n mang l¹i lîi Ých cho c¸c chñ hîp ®ång khi hä tham gia. MÆt kh¸c cßn gãp phÇn t¨ng trëng vµ 5 ph¸t triÓn kinh tÕ. Tuy nhiªn ¸p dông ë ViÖt Nam nghiÖp vô nµy cho thÊy b¶o hiÓm nh©n thä ra ®êi ®¸p øng ®îc nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n sau: Trêng hîp ngêi tham gia kh«ng may bÞ chÕt, gia ®×nh cã tiÒn ®Ó tr¶ nî tr¶ nh÷ng kho¶n chi phÝ mai t¸ng ch«n cÊt. Bï ®¾p dîc nh÷ng kho¶n thu nhËp thêng xuyªn cho gia ®×nh. Khi ngêi chñ gia ®×nh bÞ chÕt hoÆc lµ ngêi tham gia lµ ngêi cã thu nhËp chÝnh trong gia ®×nh nay kh«ng cßn cã thu nhËp n÷a. Trêng hîp ngêi tham gia kh«ng may bÞ th¬ng tËt vÜnh viÔn hoÆc bÞ èm ®au, gia ®×nh sÏ cã tiÒn chi phÝ ®Ó cøu ch÷a (nh tiÒn thuèc, tiÒn n»m viÖn, phÉu thuËt). §èi víi cuéc sèng b×nh thêng: gia ®×nh sÏ cã tiÒn ®Ó tr¶ häc phÝ vµ c¸c kho¶n lÖ phÝ kh¸c trong trêng hîp cßn häc ®¹i häc, cíi xin, khëi nghiÖp kinh doanh... Vµ cã ®îc kho¶n tiÒn ®Ó tr¶ nî nÕu mua mét ng«i nhµ míi. Ngoµi ra cßn cã ®îc mét kho¶n tiÒn lín khi vÒ hu ®ång tiÒn gãp phÇn t¨ng thªm tÝch luü ng©n s¸ch cho gia ®×nh. §èi víi ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä gãp phÇn bï ®¾p thiÖt h¹i cho c¸c doanh nghiÖp do ngêi chñ dn kh«ng may bÞ chÕt th× sÏ ®îc tr¶ sè tiÒn b¶o hiÓm mµ d· ®îc chän tríc cho ngêi ®îc hëng quyÒn lîi BH. Trêng hîp tai n¹n dÉn ®Õn th¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn th× sÏ ®îc tr¶ sè tiÒn BH vµ hîp ®ång vÉn ®îc duy tr× miÔn phÝ víi ®Çy ®ñ c¸c quyÒn lîi BH kh¸c vµ tõng n¨m sÏ ® îc chia thªm l·i tõ kÕt qu¶ ®Çu t phÝ b¶o hiÓm nh©n thä cña c«ng ty. 2- T¸c dông: B¶o hiÓm nh©n thä ra ®êi cã nhiÒu t¸c dông tuy vËy cã thÓ kh¸i qu¸t ë mét sè t¸c dông chñ yÕu sau: §èi víi tõng c¸ nh©n vµ gia ®×nh, nã thÓ hiÖn sù quan t©m lo l¾ng cña ngêi chñ gia ®×nh víi ngêi phô thuéc, gi÷a cha mÑ víi con c¸i ®ång thêi gãp phÇn lµm gi¶m bít khã kh¨n vÒ mÆt tµi chÝnh cña gia ®×nh khi kh«ng may gÆp rñi ro. Tham gia b¶o hiÓm nh©n thä còng cã nghÜa lµ tiÕt kiÖm mét c¸ch thêng xuyªn cã kÕ ho¹ch. Khi quyÕt ®Þnh mua mét hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä th× nh÷ng kho¶n phÝ nhá ph¶i nép hµng th¸ng trÝch tõ ng©n s¸ch cña mét gia ®×nh cã thÓ coi nh nh÷ng kho¶n chi tiÒn ®iÖn, tiÒn níc, tiÒn nhµ... Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh nh÷ng gia ®×nh cã thu nhËp, chi tiªu ë møc cao trÝch mét kho¶n tiÒn dÓ mua b¶o hiÓm nh©n thä nã kh«ng ¶nh hëng ®Õn toµn bé qu¸ tr×nh chi tiªu trong mét th¸ng cña gia ®×nh ®ã vµ nh vËy hµng th¸ng hä ®· tiÕt kiÖm ®îc mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh. Kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm ®îc thùc chÊt ®· t¹o lËp ®îc nguån quü nhÊt ®Þnh cho gia ®×nh. Gãp phÇn ®Ó gi¸o dôc con c¸i vµcã tiÒn ®Ó chi dïng khi vÒ hu. §èi víi nÒn kinh tÕ b¶o hiÓm nh©n thä ®· thu hót ®îc mét lîng tiÒn rÊt lín cßn nhµn rçi n»m t¶n m¹n ë c¸c tÇng líp d©n c trong x· héi. Lîng tiÒn nµy kh«ng chØ cã ý nghÜa tiÕt kiÖm chèng l¹m ph¸t mµ cßn gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo nguån vèn ®Çu t dµi h¹n gióp nÒn kinh tÕ t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn. Qua sè liÖu thèng kª trªn thÕ giíi nh÷ng n¨m qua cho thÊy nghiÖp vô nµy chiÕm phÇn lín trong GDP cña mét sè quèc gia trong b¶ng sau: §¬n vÞ: TriÖu USD 6 Tªn níc Tæng phÝ %b¶o hiÓm nh©n thä %so víi GDP Hµn quèc 36, 1 79 8, 68 NhËt b¶n 320 73 5, 6 §µi loan 9. 9 69 6, 0 MÜ 522 41 3, 4 Anh 192 64, 5 7, 1 §èi víi x· héi: b¶o hiÓm nh©n thä gãp phÇn t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng n©ng cao phóc lîi céng ®ång. Nh ë hµn quèc cã h¬n mét ngêi lµm viÖc ë c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä. III- c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm nh©n thä c¬ b¶n: 1. B¶o hiÓm sinh m¹ng cã thêi h¹n: a. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm: - B¶o hiÓm sinh m¹ng cã thêi h¹n ®îc hiÓu lµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm mµ trong ®ã c«ng ty b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm tr¶ sè tiÒn b¶o hiÓm cho ngêi tham gia khi hä kh«ng may bi chÕt. §ã lµ lóc c«ng ty sÏ thanh to¸n toµn bé sè tiÒn b¶o hiÓm. B¶o hiÓm sinh m¹ng lµ mét lo¹i b¶o ®¶m t¹m thêi vµ thêi h¹n b¶o hiÓm ®ù¬c quy ®Þnh cô thÓ nh: 1, 5, 10 hoÆc hai m¬i m¨n hoÆc ®é tuæi ®Õn 60, 65, 70 vµ cã thÓ lµ 75 tuú theo tõng c«ng ty hoÆc hîp ®ång. VÝ dô: Mét chñ thÇu x©y dùng ®Çu t mét phÇn lín tµi s¶n cña m×nh vµo mét dù ¸n. NÕu «ng ta sèng th× sÏ thu ®îc mãn lîi lín tõ dù ¸n, nhng nÕu kh«ng may «ng ta chÕt th× vèn ®Çu t cña «ng ta sÏ mÊt vµ gia ®×nh «ng ta sÏ gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh. V× thÕ «ng ta cã thÓ mua hîp ®ång b¶o hiÓm sinh m¹ng cã thêi h¹n ®Ó b¶o vÖ cho c«ng viÖc ®Çu t x©y dùng cña m×nh cho ®Õn khi hoµn thµnh. §Æc ®iÓm: - Sè tiÒn b¶o hiÓm tr¶ mét lÇn vµ chØ ®îc thanh to¸n tiÒn trong trêng hîp ngêi tham gia b¶o hiÓm bÞ chÕt trong thêi h¹n b¶o hiÓm. - Thêi h¹n x¸c ®Þnh - PhÝ b¶o hiÓm kh«ng thay ®æi trong suèt thêi h¹n b¶o hiÓm - PhÝ ®ãng ®Þnh kú Kh¸c víi c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm dµi h¹n kh¸c nh b¶o hiÓm nh©n thä trän ®¬i vµ b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp. Hai lo¹i h×nh nµy lµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm dµi h¹n cã gi¸ trÞ hoµn l¹i khi huû bá hîp ®ång hoÆc tr¶ sè tiÒn b¶o hiÓm khi hÕt h¹n hîp ®ång. b- C¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm sinh m¹ng: Bao gåm c¸c lo¹i h×nh sau: +b¶o hiÓm sinh m¹ng cã sè tiÒn b¶o hiÓm cè ®Þnh. +Hîp ®ång b¶o hiÓm siinh m¹ng cã thÓ t¸i tôc +B¶o hiÓm sinh m¹ng cã thÓ thay ®æi +B¶o hiÓm sinh m¹ng cã sè tiÒn b¶o hiÓm gi¶m 7 +B¶o hiÓm sinh m¹ng cã sè tiÒn b¶o hiÓm t¨ng +B¶o hiÓm mÊt gi¶m thu nhËp cho gia ®×nh 2- B¶o hiÓm nh©n thä suèt cuéc ®êi: a- Kh¸i niÖm - ®Æc ®iÓm: B¶o hiÓm nh©n thä suèt cuéc ®êi cã sè tiÒn b¶o hiÓm sÏ ®îc tr¶ khi ngêi ®îc b¶o hiÓm chÕt, víi ®iÒu kiÖn ®· ®ãng ®ñ phÝ b¶o hiÓm cho ®Õn khi chÕt vµ nÕu chÕt tríc tuæi 100. Gi¸ trÞ cña hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä suèt cuéc ®êi t¨ng ®Òu vµ sÏ b»ng sè tiÒn b¶o hiÓm nÕu ngêi dîc b¶o hiÓm cßn sèng vµ ®· nép phÝ ®Çy ®ñ cho ®Õn tuæi 100. NÕu chñ hîp ®ång sèng ®Õn 100 tuppØ vµ hîp ®ång vÉn cßn hiÖu lùc nh hîp ®ång b¶o hiÓm hçn hîp. Nh vËy hîp ®ång b¶o hiÓm trän ®êi lµ mét h×nh thøc b¶o vÖ lý tëng trong nhiÒu trêng hîp. nÕu so s¸nh víi c¸c lo¹i b¶o hiÓm dµi h¹n kh¸c th× lo¹i nay cung cÊp sè tiÒn b¶o hiÓm lín nhÊt, mµ phÝ b¶o hiÓm l¹i nhá nhÊt, hîp ®ång cã u thÕ chuyÓn ®æi linh ho¹t. Lo¹i h×nh naú cã 3 ®Æc ®iÓmlµ: - Sè tiÒn b¶o hiÓm ®îc tr¶ mét lÇn khi ngêi tham gia b¶o hiÓm bÞ - chÕt - Thêi h¹n kh«ng x¸c ®Þnh - PhÝ b¶o hiÓm ®ãng ®Þnh kú vµ kh«ng thay ®æi trong suèt thêi h¹n b¶o hiÓm b- C¸c lo¹i h×nh: +Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä trän ®êi cã sè phÝ b¶o hiÓm ®ãng mét lÇn +Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä trän ®êi ®îc thay ®æi +B¶o hiÓm nh©n thä trän ®êi cã phÝ t¨ng dÇn 3- B¶o hiÓm nh©n thä cã thêi h¹n hçn hîp: a- Kh¸i niÖm- ®Æc ®iÓm: Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp còng lµ mét trong nh÷ng lo¹i b¶o hiÓm dµi h¹n vµ cã ®Æc trng riªng biÖt cña m×nh. hîp ®ång nµy ®¸p øng nhu cÇu cña nh÷ng ngêi muèn cã hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä cã gi¸ trÞ tiÒn mÆt t¨ng nhanh ®Î hä cã mét kho¶n tiÒn nµo ®ã trong t¬ng lai. Lo¹i h×nh nµy cã 3 ®Æc ®iÓm: +Sè tiÒn b¶o hiÓm tr¶ mét lÇn khi hÕt h¹n hîp ®ång hoÆc khi ngêi dîc b¶o hiÓm bÞ chÕt trong thêi h¹n b¶o hiÓm. +Thêi h¹n b¶o hiÓm x¸c ®Þnh. +PhÝ b¶o hiÓm ®ãng ®Þnh kú kh«ng thay ®æi trong suèt thêi h¹n b¶o hiÓm. Nh vËy so s¸nh víi tÝnh chÊt cña hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä trän ®êi víi hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp ta thÊy. - Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä trän ®êi kÕt thóc hîp ®ång khi ngêi ®îc b¶o hiÓm ®Õn tuæi 100, hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp kÕt thóc tríc khi ngêi ®îc b¶o hiÓm ®Õn tuæi 100. - Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä trän ®êi b¶o vÖ cho ngêi ®îc b¶o hiÓm ®Õn tuæi 100, hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp chØ b¶o vÖ trong thêi gian tríc khi ngêi ®îc b¶o hiÓm ®Õn tuæi 100. 8 b- C¸c lo¹i h×nh: HiÖn nay trªn thÕ giíi ®ang thùc hiÖn nhiÒu lo¹i h×nh b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp nh sau: +Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp 10 n¨m +Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp 20 n¨m +Hîp ®«ng b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp 30 n¨m +Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp chÊm døt t¹i tuæi 55 hoÆc 65 Ngoµi ra trong b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp ngêi ta cßn ph©n lo¹i theo ph¬ng ph¸p tr¶ tiÒn b¶o hiÓm bao gåm: Lo¹i 1: B¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp th«ng thêng. Lo¹i 2: B¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp øng tríc sè tiÒn b¶o hiÓm. HiÖn nay c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä - b¶o viÖt nh©n thä- ®ang triÓn khai hai nghiÖp vô b¶o hiÓm nh©n thä ®ã lµ: - B¶o hiÓm nh©n thä cã thêi h¹n 5 n¨m, mêi n¨m. - B¶o hiÓm trÎ em- ch¬ng tr×nh an sinh gi¸o dôc- ®¶m b¶o cho trÎ em ®Õn tuæi trëng thµnh. C¶ hai lo¹i nµy ®Òu thuéc nhãm b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp nªn thÓ hiÖn rÊt râ nÐt tÝnh kÕt hîp gi÷a b¶o hiÓm vµ tiÕt kiÖm. 4- Hîp ®ång tiÒn trî cÊp hu trÝ: a- Kh¸i niÖm- ®Æc ®iÓm: §©y lµ lo¹i h×nh mµ phÝ b¶o hiÓm ®ãng ngay mét lÇn vµ c«ng ty b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm tr¶ trî cÊp ®Þnh kú cho ngêi ®îc b¶o hiÓm vÒ hu cho ®Õn khi chÕt. Ngêi ta thêng kÕt hîp d¹ng b¶o hiÓm trî cÊp hu trÝ víi b¶o hiÓm hu trÝ. Khi vÒ hu ngêi ®îc b¶o hiÓm ®îc nhËn sè tiÒn b¶o hiÓm cña hîp ®ång b¶o hiÓm hu trÝ vµ mua ngay hîp ®ång b¶o hiÓm trî cÊp hu trÝ ®Ó ®¶m b¶o cuéc sèng khi vÒ hu cho ®Õn khi chÕt. b- C¸c lo¹i h×nh: Cã hai lo¹i trî cÊp hu trÝ ®ã lµ: +Trî cÊp theo sè tiÒn cè ®Þnh. +Sè tiÒn trî cÊp cã thÓ thay ®æi. phÇn b c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm nh©n thä ®ang ®- îc triÓn khai ë níc ta hiÖn nay i- b¶o hiÓm nh©n thä ë viÖt nam - kh¶ n¨ng vµ triÓn väng ph¸t triÓn: KÓ tõ ngµy thµnh lËp thµnh c«ng ty ®Õn nay trong suèt qu¸ tr×nh triÓn khai nghiÖp vô c«ng ty chÞu ¶nh hëng cña rÊt nhiÒu nh©n tè thuËn lîi còng nh khã kh¨n 9 t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn t×nh h×nh ho¹t ®éng vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn nghiÖp vô cña c«ng ty. Còng trong thêi gian nµy vµ cho ®Õn nay sau kho¶ng 2 n¨m ho¹t ®éng, míi chØ b¨ng hai s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä cã thêi h¹n 5 n¨m, 10 n¨m vµ ch¬ng tr×nh b¶o hiÓm trÎ em- ch¬ng tr×nh an sinh gi¸o dôc ®· ®ñ ®Ó kÕt luËn quyÕt ®Þnh cña bé tµi chÝnh cho phÐp B¶o ViÖt triÓn khai c¸c s¶n phÈm cña b¶o hiÓm nh©n thä lµ ®óng lóc vµ ®¸p øng ®îc sù mong ®îi cña ®«ng ®¶o quÇn chóng(con sè ®¹t ®Õn 30. 000 hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä ®· ®îc ký kÕt trong ph¹m vi toµn quèc). §Ó cã ®îc kÕt qu¶ ®ã c¸c c¸n bé trong v¨n phßng c«ng ty, nh÷ng c¸n bé ®¹i lý ®· ®Çu t kh«ng Ýt c«ng søc ®Î thiÕt kÕ ra nh÷ng s¶n phÈm vµ giíi thiÖu vÒ nh÷ng s¶n phÈm cña m×nh. Trong thùc tÕ cã kh«ng Ýt kh¸ch hµng tho¹t ®Çu cßn hoµi nghi vÒ s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä, cßn so ®o tÝnh to¸n thiÖt h¬n víi h×nh thøc göi vµo tiÕt kiÖm nhng cuèi cïng hä ®· thÊy ®îc sù hÊp dÉn cña b¶o hiÓm nh©n thä mµ c¸c lo¹i h×nh kh¸c kh«ng cã ®îc ®ã lµ quyÒn lîi b¶o hiÓm khi rñi ro xuÊt hiÖn trong thêi gian hîp ®ång b¶o hiÓm cã hiÖu lùc, do vËy hä ®· ®i ®Õn quyÕt ®Þnh tham gia b¶o hiÓm. Tuy nhiªn sè lîng hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä mµ B¶o viÖt cã ®îc míi chØ lµ kÕt qu¶ ban ®Çu bëi lÏ: - Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä lµ nh÷ng hîp ®ång dµi h¹n 5 n¨m, 10 n¨m, 17 n¨m... Do ®ã s¶n phÈm chØ thùc sù ®îc ®¸nh gi¸ lµ tèt vµo thêi ®iÓm kÕt thóc hîp ®ång. - Trong thêi gian hîp ®ång cã hiÑu lùc, nÕu B¶o ViÖt thêng xuyªn cã nh÷ng c¶i tiÕn n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm vµ phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh th× ch¾c ch¾n sÏ sím cã ®îc con sè hµng tr¨m ngµn hîp ®ång. Cha kÓ trªn c¬ së c¸c s¶n phÈm hiÖn cã, B¶o ViÖt l¹i ph©n ra mét lo¹t c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä míi phï hîp víi thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng. Xu híng ho¹t ®éng vµ triÓn khai b¶o hiÓm nh©n thä ë níc ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan. Song qua qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh b¶o hiÓm nh©n thä ®· gÆp nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n, cô thÓ nh sau: 1- ThuËn lîi: Thø nhÊt: Theo xu híng ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ níc ta nh÷ng n¨m gÇn ®©y, thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi nªn kinh tÕ trong níc b¾t ®Çu æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn, ®êi sèng nh©n d©n ngµy ®îc n©ng nªn. T¬ng øng víi møc thu nhËp t¨ng lªn th× nhu cÇu tiÕt kiÖm ®Ó dµnh cho t¬ng lai còng t¨ng lªn. NHng do ®Æc thï cña nh÷ng kho¶n tiÕt kiÖm nhá nµy cña ngêi d©n mµ c¸c h×nh thøc huy ®«ng göi tiÒn tiÕt kiÖm kh¸c kh«ng phï hîp. Cho nªn víi nh÷ng u ®iÓm cña m×nh, ch¾c ch¾n b¶o hiÓm nh©n thä sÏ ph¸t triÓn ë ViÖt nam Thø hai: C«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä lµ c«ng ty b¶o hiÓm thùc thuéc t«ng c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt nam, do ®ã c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä ®îc thõa hëng uy tÝn h¬n 30 n¨m ho¹t ®éng cña B¶o viÖt ®em l¹i. §©y lµ mét thuËn lîi mµ c«ng ty nµo còng cã ®îc. Thø ba: C«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä ®îc sù quan t©m theo dâi cña bé tµi chÝnh. HiÖn t¹i trong giai ®o¹n ®Çu c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä lµ c«ng tyB¶o hiÓm duy nhÊt ®îc triÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm nh©n thä trªn ®Þa bµn c¶ níc, nªn tríc m¾t nghiÖp vô cña c«ng ty cha gÆp ph¶i sù c¹nh tr©nh nµo trªn thÞ trêng khi c«ng ty míi bíc vµo ho¹t ®éng cßn cha ®ñ m¹nh. Còng trong giai ®äan nµy bé tµi chÝnh t¹m th¬i kh«ng tÝnh thuÕ doanh thu víi ho¹t ®éng kinh doanh nghiÖp vô b¶o hiÓm nh©n thä cña c«ng ty. §©y còng lµ yÕu tè tÝch cùc t¹o ®iÒu kiÖn cho nghiÖp vô cña c«ng ty cã thÓ ph¸t triÓn. 10 Thø t: C«ng ty cã m¹ng líi céng t¸c viªn lµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ®Þa ph¬ng ë c¸c tØnh trùc thuéc hÖ thèng B¶o ViÖt. Nã dÔ dµng t¹o cho c«ng ty triÓn khai nghiÖp vô réng kh¾p trªn c¶ níc. Thø n¨m: C«ng ty hiÖn lµ c«ng ty b¶o hiÓm ®Çu tiªn triÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm nh©n thä nªn rÊt ®îc c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä níc ngoµi quan t©m ®Ó hîp t¸c ho¹t ®éng. Do vËy thêi gian ®Çu c«ng ty ®· ®îc c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä níc ngoµi cung cÊp cho nhiÒu tµi liÖu ®Ó nghiªn cøu häc hái. Ngoµi ra hä cßn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸n bé c«ng ty ®i häc ®Ó n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô. 2- Nh÷ng khã kh¨n: Thø nhÊt: Nh×n chung nhËn thøc cña mäi ngêi vÒ b¶o hiÓm nh©n thä cßn h¹n chÕ, do vËy viÖc triÓn khai më réng cña nghiÖp vô vÉn cßn nhiÒu khã kh¨n. Thø hai: Ngêi d©n cha thùc sù tin tëng vµo gi¸ trÞ cña ®ång tiÒn sau mét thêi gian dµi, do vËy hä nghÜ r»ng sè tiÒn nhËn ®îc trong t¬ng lai sÏ cã gi¸ trÞ gi¶m ®i rÊt nhiÒu. Thø ba: ViÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng tuy cã t¸c ®éng tÝch cùc song còng t¹o ra sù ph©n ho¸ s©u s¾c gi÷a c¸c tÇng líp d©n c, ®Ó l¹i kho¶ng c¸ch giÇu nghÌo lín. MÆc dï nh÷ng n¨m gÇn ®©y thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi cã t¨ng lªn song thùc tÕ møc sèng cña ngêi d©n lao ®éng vµ c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc vÉn cßn ë møc thÊp trong khi hä lµ nh÷ng ngêi rÊt cã ý thøc tiÕt kiÖm cho t¬ng lai nhng møc phÝ phÇn nµo kh«ng phï hîp víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña hä. Thø t: §éi ngò c¸n bé cã chuyªn m«n ®îc ®µo t¹o c¬ b¶n cßn Ýt trong khi ®ã ph¹m vi ho¹t ®éng cña c«ng ty l¹i qu¸ réng. Do vËy viÖc qu¶n lý rÊt khã kh¨n ®ßi hái sè ®«ng c¸n bé ph¶i cã n¨ng lùc. 3- TriÓn väng ph¸t triÓn: §· qua gÇn hai n¨m triÓn khai nghiÖp vô B¶o hiÓm nh©n thä trªn toµn quèc, c«ng ty ®· thu ®îc mét sè kÕt qu¶ rÊt kh¶ quan cho dï ®ã lµ nh÷ng bíc ®i ®Çu tiªn. Nh×n chung l¹i nh©n d©n ®¸nh gi¸ cao ý nghÜa cña s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä. Kh¾c phôc ®îc nhiÒu mÆt yÕu, khã kh¨n th× c«ng ty sÏ cã mét t¬ng lai ph¸t triÓn thÞ trêng réng lín. Nh viÖc n©ng cao chÊt lîng cña c«ng t¸c khai th¸c sÏ dÉn tíi sè lîng kh¸ch hµng hiÓu biÕt vÒ B¶o hiÓm nh©n thä nhiÒu h¬n, sè ngêi tham gia b¶o hiÓm nh©n thä sÏ t¨ng lªn. Cô thÓ qua b¶ng sè liÖu cña n¨m 1996 cho biÕt kÕt qu¶ khai th¸c nh sau: B¶ng 1: KÕt qña khai th¸c theo lo¹i h×nh b¶o hiÓm n¨m 1996. §¬n vÞ: Hîp ®ång Lo¹i h×nh b¶o Lo¹i h×nh Lo¹i h×nh Tæng Tªn c«ng ty hiÓm trÎ em b¶o hiÓm 5 b¶o hiÓm 10 céng n¨m n¨m V¨n phßng c«ng 264 189 81 534 ty t¹i Hµ Néi C¸c c«ng ty b¶o 315 249 167 371 hiÓm ë c¸c tØnh Tæng céng 579 438 248 1265 11 Nguån sè liÖu: C«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä Do cã sù thay ®æi trong kh©u khai th¸c mµ sè lîng hîp ®ång ®· t¨ng lªn râ rÖt. Kh«ng chØ sè lîng hîp ®ång t¨ng lªn mµ c¶ chÊt lîng hîp ®ång còng t¨ng lªn: Trong 1265 hîp ®ång b¶o hiÓm c«ng ty ph¸t hµnh n¨m 1996 th× cã: + 579 hîp ®ång b¶o hiÓm trÎ em, chiÕm 48% tæng sè hîp ®ång nh×n vµo sè liÖu nµy th× hîp ®ång b¶o hiÓm trÎ em hÊp dÉn h¬n. + Hîp ®ång 5 n¨m lµ 438, chiÕm 31, 5%. + Hîp ®ång 10 n¨m lµ 248, chiÕm 21%. MÆc dï hîp ®ång 5 n¨m phÝ cao h¬n hîp ®ång 10 n¨m nhng sè lîng tham gia ®«ng h¬n lµ v× kh¸ch hµng cha quen hîp ®ång cã thêi h¹n dµi, hä muèn kÕt thóc hîp ®ång nhanh do ®ã trong sè hîp ®ång 5 n¨m cã rÊt nhiÒu ngêi tham gia møc sè tiÒn b¶o hiÓm cao vµ ®ãng phÝ theo n¨m. Trong 1265 hîp ®ång víi sè phÝ gÇn 1 tû ®ång th× cã: + 65% sè hîp ®ång cã sè tiÒn b¶o hiÓm tõ 10 triÖu ®Õn 20 triÖu ®ång. + 25% sè hîp ®ång cã sè tiÒn b¶o hiÓm tõ 3 ®Õn 5 triÖu ®ång. + 10% sè hîp ®ång cã sè tiÒn b¶o hiÓm trªn 20 triÖu ®ång. Së dÜ nh vËy thu nhËp cña mäi ngêi phï hîp víi møc phÝ cña sè tiÒn b¶o hiÓm tõ 10 ®Õn 20 triÖu ®ång. Nhng trong n¨m th¸ng 1997, sè lîng hîp ®ång cã sè tiÒn b¶o hiÓm trªn 30 triÖu ®ång ®· t¨ng lªn 20% chøng tá mäi ngêi chó träng nhiÒu ®Õn B¶o hiÓm nh©n thä, nhÊt lµ nh÷ng ngêi cã thu nhËp cao mµ tríc ®©y hä kh«ng quan t©m nhiÒu ®Õn b¶o hiÓm nh©n thä, v× sè tiÒn b¶o hiÓm nhËn ® îc trong t¬ng lai theo hä kh«ng ph¶i lµ lín l¾m. Sè hîp ®ång cã sè tiÒn b¶o hiÓm tõ 3 triÖu ®Õn 5 triÖu ®ång gi¶m xuèng kh«ng cßn nhiÒu ngêi tá th¸i ®é nghi ngê mua B¶o hiÓm nh©n thä víi sè tiÒn b¶o hiÓm nhá ®Ó th¨m dß. Nh×n chung theo xu híng ph¸t triÓn cña x· héi, B¶o hiÓm nh©n thä sÏ ph¸t triÓn m¹nh vµ mang ý nghÜa kinh tÕ x· héi hÕt søc to lín. Nh»m môc tiªu cÊp b¸ch hiÖn nay lµ huy ®éng nguån vèn cho ®Çu t ph¸t triÓn, phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña B¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam cho ngang tÇm víi b¶o hiÓm nh©n thä cña c¸c níc trong khu vùc cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi t¬ng tù mµ lÜnh vùc B¶o hiÓm nh©n thä ®· rÊt ph¸t triÓn nh: Hµn Quèc, Malaixia, Philippin, Singapore... Theo quan ®iÓm cña t«i, ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi B¶o hiÓm nh©n thä sÏ ph¸t triÓn tèt h¬n v× theo kinh nghiÖm mét sè níc, thêi gian ®Çu c¸c c«ng ty B¶o hiÓm nh©n thä míi thµnh lËp chØ b¸n ®îc lîng hîp ®ång Ýt vµ t¨ng rÊt chËm nhng sau ®ã b¶o hiÓm nh©n thä ®· ph¸t triÓn nhanh ®¸p øng nhu cÇu cña x· héi. MÆt kh¸c khi tr×nh ®é d©n trÝ cµng ®îc n©ng cao th× viÖc tham gia B¶o hiÓm nh©n thä nh mét thãi quen vµ lµ mét nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu th× khi ®ã B¶o hiÓm nh©n thä sÏ thùc sù v÷ng m¹nh. 12 B¶ng 2: Thèng kª phÝ b¶o hiÓm n¨m 1993 ë mét sè níc trªn thÕ giíi Tû lÖ phÝ Tû lÖ phÝ phi B¶o hiÓm B¶o hiÓm Tæng sè phÝ C¬ cÊu phÝ b¶o hiÓm (%) nh©n nh©n thä/ Tªn níc b¶o hiÓm thä/GDP GDP (%) (%) (triÖu USD) Nh©n thä Phi nh©n thä Hµn Quèc 36. 050 79, 66 20, 34 6, 8 2, 21 NhËt B¶n 320. 143 73, 86 26, 14 5, 61 1, 98 §µi Loan 9. 886 68, 77 31, 23 3, 14 1, 43 Singapore 1. 666 62, 12 37, 28 1, 89 1, 14 Th¸i Lan 2. 127 53, 64 43, 36 0, 92 0, 80 Malaixia 1. 989 46, 45 53, 55 1, 43 1, 65 Indonexia 1. 233 30, 25 69, 75 0, 26 0, 60 Mü 522. 468 41, 44 58, 56 3, 41 4, 82 §øc 107. 403 39, 38 60, 62 2, 25 3, 46 Ph¸p 84. 303 56, 55 43, 45 3, 80 2, 92 Anh 102. 360 64, 57 35, 43 7, 00 3, 85 (Sè liÖu tæng côc thèng kª) Ngoµi ra ®Ó ngµnh B¶o hiÓm nh©n thä ®îc ph¸t triÓn th× kh«ng chØ cã sù cè g¾ng cña c«ng ty b¶o hiÓm, mµ ph¶i cã sù ñng hé tÝch cùc cña Nhµ níc th× viÖc kinh doanh B¶o hiÓm nh©n thä míi ph¸t triÓn mét c¸ch æn ®Þnh h¬n nh: - MiÔn thuÕ thu nhËp ®èi víi kho¶n tiÒn ®ãng phÝ b¶o hiÓm hay kho¶n tiÒn nhËn ®îc tõ phÝa c«ng ty, khi c«ng ty tr¶ quyÒn lîi b¶o hiÓm. - Cho phÐp dïng hîp ®ång b¶o hiÓm ®Ó ®i vay tiÒn ë ng©n hµng hay c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c (hîp ®ång B¶o hiÓm nh©n thä ®ãng vai trß lµ vËt thÕ chÊp). - Cho phÐp c«ng ty cho ngêi tham gia B¶o hiÓm nh©n thä vay vèn tõ sè phÝ b¶o hiÓm nhµn rçi. - MiÔn thuÕ danh thu phÝ B¶o hiÓm nh©n thä. §©y lµ toµn bé nh÷ng ®¸nh gi¸ nhËn xÐt chung vÒ t×nh h×nh triÓn khai, kh¶ n¨ng vµ triÓn väng ph¸t triÓn cña nghiÖp vô B¶o hiÓm nh©n thä. Qu¸ tr×nh triÓn khai nghiÖp vô trong thêi gian qua ®· kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ vai trß cña nghiÖp vô kh«ng chØ trªn ®Þa bµn Hµ Néi mµ trªn ph¹m vi c¶ níc. B¶o hiÓm nh©n thä thùc tÕ ho¹t ®éng ®· ®¹t ®îc nhiÒu kÕt qu¶ kh¶ quan, ®ã lµ sù biÕn chuyÓn phï hîp víi môc ®Ých chung cña ngµnh b¶o hiÓm nãi riªng vµ toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc nµy lµ thµnh qu¶ lao ®éng cña toµn thÓ c¸n bé, nh©n viªn trong c«ng ty vµ sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña mäi c¸ nh©n, tæ chøc x· héi cã liªn quan. §Ó nghiÖp vô ngµy cµng ph¸t triÓn th× c«ng ty ph¶i kh«ng ngõng cè g¾ng trong mäi kh©u, mäi qui tr×nh c«ng viÖc triÓn khai nghiÖp vô ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®æi míi, hoµn thiÖn vµ n©ng cao. 13 II- B¶o hiÓm nh©n thä cã thêi h¹n hçn hîp vµ ch¬ng tr×nh an sinh gi¸o dôc. Ngµy 20/03/1996 Bé Tµi chÝnh ®· ký quyÕt ®Þnh sè 28: Q§TC cho phÐp B¶o ViÖt triÓn khai hai lo¹i h×nh b¶o hiÓm nh©n thä mang tÝnh chÊt tiÕt kiÖm ®Çu tiªn ë ViÖt Nam ®ã lµ: + B¶o hiÓm nh©n thä cã thêi h¹n 5 hoÆc 10 n¨m. + B¶o hiÓm trÎ em. Ch¬ng tr×nh b¶o ®¶m cho trÎ em ®Õn tuæi trëng thµnh (gäi t¾t lµ ch¬ng tr×nh an sinh gi¸o dôc). Néi dung cô thÓ cña tõng lo¹i h×nh nh sau: 1. B¶o hiÓm nh©n thä cã thêi h¹n hçn hîp 5 n¨m vµ 10 n¨m. So víi lo¹i h×nh b¶o hiÓm trÎ em, ®èi víi lo¹i h×nh nµy vÒ ph¹m vi b¶o hiÓm; tr¸ch nhiÖm cña mçi bªn lµ lµ t¬ng ®èi gièng nhau. Do vËy ë nghiÖp vô nµy bao gåm nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau: a. §èi tîng b¶o hiÓm: Lµ c«ng d©n ViÖt Nam tõ 18 ®Õn 60 tuæi. b. Thêi h¹n b¶o hiÓm: 5 hoÆc 10 n¨m. Sè tiÒn b¶o hiÓm: Tuú thuéc vµo sù lùa chän cña ngêi tham gia b¶o hiÓm, sè tiÒn tõ 3 ®Õn 50 triÖu ®ång ViÖt Nam. c. PhÝ b¶o hiÓm: Tuú thuéc vµo thêi h¹n b¶o hiÓm, tuæi cña ngêi ®îc b¶o hiÓm vµ sè tiÒn b¶o hiÓm. PhÝ b¶o hiÓm cã thÓ ®ãng theo: Th¸ng, quÝ, s¸u th¸ng hoÆc 1 n¨m. d. QuyÒn lîi b¶o hiÓm: NÕu ngêi ®îc b¶o hiÓm cßn sèng ®Õn hÕt h¹n hîp ®ång sÏ ®îc nhËn toµn bé sè tiÒn b¶o hiÓm ®· cam kÕt. Trong trêng hîp nÕu kh«ng may bÞ qua ®êi: Khi hîp ®ång cã hiÖu lùc Ýt h¬n 1 n¨m, c«ng ty sÏ hoµn l¹i 80% sè phÝ ®· nép vµ tr¶ cho ngêi thõa kÕ hîp ph¸p cña ngêi ®îc b¶o hiÓm. Khi hîp ®ång cã hiÖu lùc tõ 1 n¨m trë lªn, hoÆc ngêi ®îc b¶o hiÓm bÞ chÕt do tai n¹n sau mét ngµy kÓ tõ ngµy hîp ®ång cã hiÖu lùc, c«ng ty sÏ tr¶ toµn bé sè tiÒn b¶o hiÓm. NÕu trong thêi h¹n b¶o hiÓm ngêi ®îc b¶o hiÓm bÞ th¬ng tËt toµn bé vô viÖc do tai n¹n. C«ng ty sÏ tr¶ cho ngêi ®îc b¶o hiÓm mét kho¶n trî cÊp b»ng sè tiÒn b¶o hiÓm, ngõng thu phÝ vµ hîp ®ång vÉn tiÕp tôc cã hiÖu lùc cïng víi c¸c ®iÒu kiÖn nh cò. Trong trêng hîp nµy ngêi ®îc b¶o hiÓm ®îc nhËn hai lÇn sè tiÒn b¶o hiÓm vµ kh«ng ph¶i ®ãng phÝ trong thêi gian kÓ tõ khi bÞ th¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn cho ®Õn khi hÕt h¹n hîp ®ång. Ngoµi c¸c quyÒn lîi ch¾c ch¾n ®îc ®¶m b¶o nh ®· nªu trªn, hµng n¨m tuú thuéc vµo ho¹t ®éng ®Çu t cña c«ng ty, ngêi tham gia b¶o hiÓm sÏ ®îc chia thªm mét kho¶n l·i. L·i gép cña tÊt c¶ c¸c kho¶n l·i nµy sÏ ®îc thanh to¸n cïng víi sè tiÒn b¶o hiÓm khi hÕt h¹n hîp ®ång (hoÆc khi ngêi ®îc b¶o hiÓm bÞ chÕt) NÕu ngêi tham gia b¶o hiÓm yªu cÇu huû bá hîp ®ång khi hîp ®ång ®· cã hiÖu lùc tõ 2 n¨m trë lªn th× c«ng ty sÏ thanh to¸n cho ngêi ®îc b¶o hiÓm mét kho¶n tiÒn gäi lµ gi¸ trÞ hoµn l¹i cña hîp ®ång tÝnh ®Õn thêi ®iÓm huû bá. HoÆc tiÕp tôc duy tr× hîp ®ång víi sè tiÒn b¶o hiÓm gi¶m. e. §iÒu kiÖn thñ tôc vµ c¸ch thøc mua b¶o hiÓm: Trªn c¬ së giÊy yªu cÇu b¶o hiÓm cña ngêi tham gia b¶o hiÓm, c«ng ty b¶o hiÓm ph¸t hµnh hîp ®ång b¶o hiÓm. 14 HiÖu lùc b¶o hiÓm b¾t ®Çu kÓ tõ khi ngêi tham gia b¶o hiÓm nép phÝ b¶o hiÓm ®Çu tiªn. Trong suèt thêi h¹n b¶o hiÓm. C«ng ty b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm thu phÝ vµ qu¶n lý, ®Çu t quÜ nµy gi¶i quyÕt quyÒn lîi b¶o hiÓm cho ngêi ®îc b¶o hiÓm khi cã sù kiÖn ®îc b¶o hiÓm x¶y ra nh ®· qui ®Þnh trong ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång. C«ng ty b¶o hiÓm kh«ng cã quyÒn chÊm døt hîp ®ång b¶o hiÓm trõ khi ngêi tham gia b¶o hiÓm cã yªu cÇu huû bá hîp ®ång hoÆc vi ph¹m qui ®Þnh nép phÝ khi hîp ®ång cã hiÖu lùc cha ®ñ hai n¨m. Bé Tµi chÝnh lµ ngêi gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt cña c«ng ty b¶o hiÓm ®èi víi ngêi ®îc b¶o hiÓm, gi¸m s¸t viÖc qu¶n lý vµ ®Çu tõ quÜ b¶o hiÓm ®Ó b¶o ®¶m kh¶ n¨ng thanh to¸n cña c«ng ty b¶o hiÓm vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cña ngêi ®îc b¶o hiÓm. B¶ng 3: T×nh h×nh khai th¸c nghiÖp vô B¶o hiÓm nh©n thä tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 5 n¨m 1977 t¹i Hµ Néi. Th¸ng Tæng sè hîp Hîp ®ång B¶o hiÓm Hîp ®ång b¶o ®ång nh©n thä cã thêi h¹n hiÓm trÎ em 1 167 70 97 2 156 61 95 3 181 73 108 4 229 99 130 5 351 151 200 B¶ng 4: C¬ cÊu t×nh h×nh khai th¸c Hîp ®ång b¶o Hîp ®ång b¶o T¨ng gi¶m liªn hoµn Th¸ng hiÓm cã thêi h¹n b¶o hiÓm cã b¶o hiÓm trÎ em (%) hiÓm trÎ em (%) thêi h¹n (%) (%) 1 41, 92 58, 08 - - 2 39, 11 60, 89 - 12, 86 - 2, 06 3 40, 34 59, 66 19, 67 13, 68 4 43, 24 56, 76 35, 61 20, 37 5 43, 02 56, 98 52, 52 53, 84 Qua b¶ng 3 vµ b¶ng 4 ta thÊy: - Trong tÊt c¶ c¸c th¸ng sè hîp ®ång b¶o hiÓm trÎ em chiÕm tû lÖ lín trong sè hîp ®ång ®· ph¸t hµnh, (ë tû lÖ gÇn 60%) trong khi ®ã hai nghiÖp vô b¶o hiÓm nh©n thä cã thêi h¹n 5 n¨m, 10 n¨m chØ chiÕm tû lÖ kho¶ng 40%. - Trong 5 th¸ng ta thÊy sè hîp ®ång C«ng ty b¸n ra ®· cã sù thay ®æi râ rÖt bëi ¶nh hëng cña nhiÒu nh©n tè: Th¸ng 2 sè lîng hîp ®ång b¸n ra cña c¶ hai nghiÖp vô bÞ gi¶m xuèng lµ 2, 06% vµ 12, 86% so víi th¸ng 1 n¨m 1997. Së dÜ sè lîng hîp ®ång bÞ gi¶m xuèng lµ do th¸ng 2 d¬ng lÞch t¬ng øng víi th¸ng cuèi n¨m ©m lÞch, kh¶ n¨ng khai th¸c cña toµn bé c«ng ty gi¶m xuèng râ rÖt ®ã lµ do mäi ngêi lo chuÈn bÞ tÕt vµ nghØ tÕt. MÆt kh¸c hä cßn ph¶i ®ñ phÝ cho nhiÒu kho¶n phôc vô dÞp tÕt dÉn ®Õn quü tµi chÝnh gia ®×nh thêng ®îc sö dông tèi ®a nªn tham gia ®ãng phÝ B¶o hiÓm nh©n thä còng cã thÓ bÞ ¶nh hëng. - Nhng ®Õn th¸ng 3, th¸ng 4 vµ ®Æc biÖt lµ trong th¸ng 5 sè lîng hîp ®ång ®· t¨ng lªn râ rÖt. Cô thÓ: ë c¶ hai nghiÖp vô th¸ng 3 t¨ng so víi th¸ng 2 lÇn lît lµ: 19, 15 67%; 13, 68%; th¸ng 4 t¨ng so víi th¸ng 3 lµ: 35, 64%; 20, 37% vµ th¸ng 5 t¨ng so víi th¸ng 4 lµ: 52, 52%; 53, 84%. Së dÜ ®¹t ®îc kÕt qu¶ nh vËy lµ do: + Mét mÆt lµ c«ng ty ®· tæ chøc tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o vµo dÞp tÕt do ®ã sè l- îng ngêi tiÕp nhËn ®îc lîng th«ng tin nhiÒu h¬n. + MÆt kh¸c tÝnh ®Õn thêi ®iÓm th¸ng 4, th¸ng 5 c«ng ty ®· ho¹t ®éng ®îc kho¶ng thêi gian gÇn 1 n¨m do ®ã nh÷ng ngêi ®· tha gia ®· tuyªn truyÒn vµ phæ biÕn víi ngêi xung quanh nªn cã ph¶n øng d©y chuyÒn rÊt tÝch cùc. + Trong thêi gian nµy, c«ng ty ®îc Bé Tµi chÝnh chÝnh thøc kh«ng tÝnh thuÕ doanh thu, c«ng ty ®· hoµn thµnh ®îc biÓu phÝ míi vµ gi¶m xuèng h¬n so víi biÓu phÝ cò. + C«ng ty ®· ®µo t¹o tuyÓn thªm vµ t¨ng cêng sè ®¹i lý lªn víi môc ®Ých tríc tiªn lµ khai th¸c tõ nh÷ng ngêi xung quanh, nh÷ng ngêi th©n cña hä. Qua ®©y ta thÊy ®îc hai s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä cña c«ng ty ®· ®îc thÞ trêng chÊp nhËn vµ ®· t¹o ®îc chç ®øng trªn thÞ trêng. MÆt kh¸c nã cßn ®îc thÓ hiÖn sù cÇn thiÕt cña s¶n phÈm ®èi víi cuéc sèng cña mçi con ngêi. Nhng bíc ®Çu míi ®¹t ®îc ë con sè khiªm tèn vµ c«ng ty vÉn cha triÓn khai triÖt ®Ó vµ hiÖu qu¶ tõ nhiÒu ®èi tîng kh¸c nhau mµ míi chØ tËp trung vµo nh÷ng ®èi tîng quen biÕt th©n thiÕt. Nªn ch¨ng c«ng ty cÇn lµm tèt vµ hoµn thiÖn c¸c kh©u, ®Æc biÖt lµ kh©u tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o, vËn ®éng mäi ngêi tham gia lµ quan träng nhÊt. Khi Êy hä sÏ hiÓu biÕt râ h¬n vÒ B¶o hiÓm nh©n thä vµ thÊy râ ®îc lîi Ých thiÕt thùc cña nã. H¬n n÷a kh¸ch hµng tíi c«ng ty lµ ph¶i do hiÓu môc ®Ých, ý nghÜa cña s¶n phÈm chø kh«ng ph¶i tham gia b¶o hiÓm lµ ®Ó ñng hé ngêi quen. 2. B¶o hiÓm trÎ em - Ch¬ng tr×nh an sinh gi¸o dôc: 2. 1. Hîp ®ång b¶o hiÓm: a. §èi tîng ®îc nhËn b¶o hiÓm. Lµ trÎ em ViÖt Nam tõ 1 ®Õn 13 tuæi (tÝnh ®Õn thêi ®iÓm göi giÊy yªu cÇu b¶o hiÓm). Trong lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy, ngêi tham gia b¶o hiÓm lµ bè mÑ, «ng bµ hoÆc ngêi nu«i dìng trong ®é tuæi tõ 18 - 60. Ngêi tham gia b¶o hiÓm lµ ngêi yªu cÇu b¶o hiÓm vµ nép phÝ b¶o hiÓm. b. Ph¹m vi b¶o hiÓm. Do ®©y lµ lo¹i h×nh B¶o hiÓm nh©n thä nªn ph¹m vi b¶o hiÓm ph¶i g¾n liÒn víi cuéc sèng cña con ngêi. Do vËy ta ph©n ra: Rñi ro ®îc b¶o hiÓm: + Rñi ro cßn sèng: Ngêi ®îc b¶o hiÓm sèng ®Õn hÕt h¹n hîp ®ång b¶o hiÓm. + Rñi ro tö vong: §©y lµ lo¹i rñi ro cã thÓ ph¸t sinh do hai nguyªn nh©n: ChÕt do tai n¹n hoÆc chÕt do bÖnh tËt. + Rñi ra tai n¹n: theo c¸c nhµ b¶o hiÓm tai n¹n thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm lµ tai n¹n do mét lùc bÊt ngê, ngoµi ý muèn cña ngêi ®îc b¶o hiÓm tõ bªn ngoµi t¸c ®éng lªn th©n thÓ ngêi ®ã vµ lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp ®Ó cho ngêi ®ã bÞ chÕt hoÆc th¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn. 16 + Rñi ro bÖnh tËt: BÖnh tËt lµ sù biÕn chÊt cña søc khoÎ. Trong ph¹m vi b¶o hiÓm nã lµ nguyªn nh©n g©y nªn sù thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng cña ngêi ®îc b¶o hiÓm. Rñi ro lo¹i trõ: X¶y ra do mét sè nguyªn nh©n sau. + Hµnh ®éng cè ý cña ngêi ®îc b¶o hiÓm, ngêi tham gia b¶o hiÓm hoÆc ngêi thõa kÕ. + Hµnh ®éng vi ph¹m ph¸p luËt cña ngêi ®îc b¶o hiÓm, ngêi tham gia b¶o hiÓm. + Ngêi tham gia b¶o hiÓm bÞ ¶nh hëng nghiªm träng cña rîu, bia, ma tuý hoÆc c¸c chÊt kÝch thÝch t¬ng tù. + Do ®éng ®Êt, nói löa. + Do chiÕn tranh, b¹o ®éng. c. Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi b¶o hiÓm: * Tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn. + Tr¸ch nhiÖm cña ngêi tham gia b¶o hiÓm. - Ký hîp ®ång b¶o hiÓm: Ngêi tham gia b¶o hiÓm trùc tiÕp ký hîp ®ång b¶o hiÓm cïng c«ng ty b¶o hiÓm tho¶ thuËn cam kÕt thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång. - Tr¸ch nhiÖm khai b¸o rñi ro: Ngay khi ký hîp ®ång b¶o hiÓm, ngêi tham gia b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm kª khai trung thùc nh÷ng yªu cÇu cña c«ng ty b¶o hiÓm (kª khai t×nh tr¹ng søc khoÎ). - Tr¸ch nhiÖm ®ãng phÝ b¶o hiÓm: §©y lµ sè tiÒn mµ hä ph¶i ®ãng cho c«ng ty B¶o hiÓm nh©n thä theo qui ®Þnh nép phÝ cña c«ng ty kho¶n phÝ ®ãng ®Çu tiªn sÏ lµ c¬ së x¸c ®Þnh thêi ®iÓm b¾t ®Çu cã hiÖu lùc cña hîp ®ång. Ngêi tham gia b¶o hiÓm ph¶i ®ãng ®ñ phÝ theo qui ®Þnh vµ ®óng thêi h¹n. - Tr¸ch nhiÖm khai b¸o th«ng b¸o tæn thÊt. Khi cã sù cè rñi ro xÈy ra ngêi tham gia b¶o hiÓm ph¶i b¸o c¸o cô thÓ t×nh tr¹ng xÈy ra sù cè tæn thÊt, t×nh tr¹ng søc khoÎ cña ngêi ®îc b¶o hiÓm cho c«ng ty b¶o hiÓm biÕt. Bªn c¹nh ®ã ph¶i cung cÊp ®Çy ®ñ hå s¬ cho c«ng ty mét c¸ch trung thùc, chÝnh x¸c ®Ó c«ng ty c¨n cø tr¶ tiÒn b¶o hiÓm. T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c«ng ty b¶o hiÓm gi¸m ®Þnh t×nh tr¹ng søc khoÎ. + Tr¸ch nhiÖm cña c«ng ty b¶o hiÓm: C«ng ty b¶o hiÓm lµ mét bªn trong hîp ®ång b¶o hiÓm, theo qui ®Þnh cña hä cã quyÒn thu phÝ b¶o hiÓm ®Ó lËp quÜ b¶o hiÓm. C«ng ty b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm chi tr¶ sè tiÒn båi thêng khi cã sù cè b¶o hiÓm x¶y ra víi ngêi ®îc b¶o hiÓm. * QuyÒn lîi b¶o hiÓm: - Khi ®øa trÎ ®ù¬c b¶o hiÓm trßn 18 tuæi, c«ng ty b¶o hiÓm sÏ tr¶ cho ngêi ®îc b¶o hiÓm sè tiÒn b¶o hiÓm. - Hîp ®ång b¶o hiÓm vÉn tiÕp tôc duy tr× vµ miÔn ®ãng phÝ trong trêng hîp. + Ngêi tham gia b¶o hiÓm bÞ chÕt nÕu: - Ngêi tham gia b¶o hiÓm bÞ chÕt do tai n¹n xÈy ra sau mét ngµy kÓ tõ khi nép phÝ b¶o hiÓm ®Çu tiªn. 17 - Ngêi tham gia b¶o hiÓm bÞ chÕt kh«ng ph¶i do tai n¹n, tö vong hoÆc bÞ nhiÔm HIV sau mét n¨m kÓ tõ ngµy hîp ®ång b¶o hiÓm cã hiÖu lùc. + Ngêi tham gia b¶o hiÓm bÞ chÕt do tö vong hoÆc nhiÔm HIV khi hîp ®ång b¶o hiÓm ®· cã hiÖu lùc hai n¨m trë lªn. Trêng hîp ngêi tham gia b¶o hiÓm bÞ chÕt kh«ng ph¶i do tai n¹n khi hîp ®ång cã hiÖu lùc cha ®ñ mét n¨m hoÆc chÕt do nhiÔm HIV hoÆc tö vong hîp ®ång cã hiÖu lùc cha ®ñ hai n¨m. C«ng ty b¶o hiÓm sÏ hoµn l¹i 80% sè phÝ ®· nép vµ hîp ®ång bÞ huû bá. + Ngêi tham gia b¶o hiÓm hoÆc ngêi ®îc b¶o hiÓm bÞ th¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn do tai n¹n xÈy ra sau mét ngµy kÓ tõ khi nép phÝ b¶o hiÓm ®Çu tiªn: - Trêng hîp ngêi ®îc b¶o hiÓm bÞ th¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn do tai n¹n x¶y ra sau mét ngµy kÓ tõ khi nép phÝ b¶o hiÓm ®Çu tiªn, ngêi ®îc b¶o hiÓm ®îc hëng trî cÊp cña c«ng ty b¶o hiÓm cho ®Õn khi trßn 18 tuæi, møc trî cÊp mçi n¨m b»ng 1/4 sè tiÒn b¶o hiÓm vµ hîp ®ång b¶o hiÓm ®îc duy tr× miÔn phÝ ®Õn hÕt thêi h¹n b¶o hiÓm. - Trêng hîp ngêi ®îc b¶o hiÓm bÞ chÕt do bÊt cø nguyªn nh©n nµo. Do môc ®Ých chÝnh ë ®©y lµ ®¶m b¶o cho ®øa trÎ khi ®Õn tuæi trëng thµnh, do vËy khi ®øa trÎ kh«ng cßn n÷a th× môc ®Ých chÝnh cña nghiÖp vô còng mÊt ®i vµ do vËy trong tr- êng hîp nµy c«ng ty b¶o hiÓm sÏ tr¶ l¹i cho ngêi tham gia b¶o hiÓm mét sè tiÒn t- ¬ng øng 80% ®Õn 95% sè phÝ ®· ®ãng. Hµng n¨m tuú thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng ®Çu t. C«ng ty b¶o hiÓm sÏ ®a thªm mét kho¶n l·i cho hîp ®ång vµ th«ng b¸o cho ngêi tham gia b¶o hiÓm vµo ngµy kû niÖm cña hîp ®ång. L·i gép cña c¸c kho¶n l·i nµy ®îc thanh to¸n cho ngêi tham b¶o hiÓm vµo ngµy kû niÖm lÇn thø 5 hoÆc 10 n¨m cña hîp ®ång b¶o hiÓm vµ tr¶ ngêi ®îc b¶o hiÓm cïng víi sè tiÒn b¶o hiÓm khi hÕt h¹n hîp ®ång. Ngoµi ra, ngêi tham gia b¶o hiÓm cã quyÒn huû bá hîp ®ång b¶o hiÓm tríc thêi h¹n vµ ®ù¬c nhËn l¹i mét sè tiÒn (gäi lµ gi¸ trÞ hoµn l¹i) khi hîp ®ång ®· cã hiÖu lùc tõ hai n¨m trë lªn. Trêng hîp kh«ng cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó tiÕp tôc ®ãng phÝ, ngêi tham gia b¶o hiÓm cã thÓ tiÕp tôc duy tr× hîp ®ång b¶o hiÓm víi sè tiÒn b¶o hiÓm gi¶m ®i. d. Thêi h¹n b¶o hiÓm: Thêi h¹n b¶o hiÓm tèi thiÕu lµ 5 n¨m (víi ®øa trÎ 13 tuæi) vµ tèi ®a lµ 17 n¨m (víi ®øa trÎ mét tuæi) Thêi h¹n b¶o hiÓm phô thuéc vµo tuæi cña ngêi ®îc b¶o hiÓm lóc b¾t ®Çu ®îc nhËn b¶o hiÓm. 2. 2. PhÝ b¶o hiÓm vµ sè tiÒn b¶o hiÓm a. PhÝ b¶o hiÓm: Còng nh tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm, phÝ b¶o hiÓm lµ c¬ së ®Ó x©y dùng quÜ b¶o hiÓm ®Ó c«ng ty tr¶ cho ngêi ®îc b¶o hiÓm vµ c¸c kho¶n phô phÝ. PhÝ B¶o hiÓm nh©n thä lµ sè tiÒn cÇn ph¶i thu ®Ó c«ng ty b¶o hiÓm ®¶m b¶o tr¸ch nhiÖm cña m×nh khi cã c¸c sù kiÖn ®îc b¶o hiÓm x¶y ra vµ ®¶m b¶o cho viÖc hîp ®ång cña c«ng ty. PhÝ b¶o hiÓm do ngêi tham gia b¶o hiÓm nép cho nhµ b¶o hiÓm nh»m môc ®Ých nhËn ®îc sù ®¶m b¶o tríc nh÷ng rñi ro ®· ®îc nhµ b¶o hiÓm nhËn b¶o hiÓm. 18