A - ®Æt vÊn ®Ò Trong thêi k× ®Çu cña x· héi loµi ngêi do sù l¹c hËu cña lùc lîng s¶n xuÊt,nªn s¶n xuÊt x· héi mang tÝnh tù cung tù cÊp khiÕn nhu cÇu cña con ngêi bÞ bã hÑp trong mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh. Khi lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ cã nhiÒu thµnh tùu míi, con ngêi dÇn tho¸t khái nÒn khinh tÕ tù nhiªn vµ chuyÓn sang nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt hµng ho¸. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn cµng m¹nh mÏ vµ ®Õn ®Ønh cao cña nã lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Kinh tÕ thÞ trêng cã nh÷ng u viÖt cña nã , ®ã lµ sù tho¶ m·n tèi ®a nhu cÇu cña con ngêi vãi mét khèi lîng hµng ho¸ khæng lå. Tuy nhiªn nã còng béc lé nh÷ng h¹n chÕ , nhÊt lµ trong chÕ ®é x· héi TBCN , mét chÕ ®é x· héi ë ®ã chØ cã lîi nhuËn ®îc chó träng hµng ®Çu dÉn ®Õn sù ph©n ho¸ x· héi s©u s¾c vµ quyÒn b×nh ®¼ng trong x· héi bÞ xem nhÑ. NhËn biÕt tríc t×nh h×nh ®ã, trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi Mac vµ Anghen ®· ®a ra dù ®o¸n: CNTB sím muén còng bÞ thay thÕ bëi mét chÕ ®é x· héi cao h¬n , chÕ ®é x· héi trong ®ã con ngêi hoµn toµn tù do, v¨n minh vµ b×nh ®¼ng, cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng, x· h«Þ c«ng b»ng. §ã lµ chñ nghÜa céng x¶n mµ giai ®o¹n thÊp cña nã lµ CNXH - thêi k× chuyªn chÝnh cña giai cÊp v« s¶n. 1 Níc ta sau khi giµnh ®îc ®éc lËp ë miÒn b¾c , §¶ng ®· x¸c ®Þnh ®a ®Êt níc lªn tiÕn lªn CNXH bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn TBCN. Khi miÒn b¾c hoµn toµn ®îc gi¶I phãng th× c¶ níc bíc vµo thêi k× qu¸ ®é lªn CNXH. §¹i héi §¶ng VI (1986) lµ mét bíc ngoÆt lÞch sö cña nÒn kinh tÕ vãi ®êng lèi míi cña §¶ng ®Ó ph¸t triÓn ®Êt níc. Theo ®ã ta x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN. T tëng Êy cµng ®îc nhÊn m¹nh trong c¸c k× ®¹i héi tiÕp theo cña §¶ng. Cho tíi nay, sau h¬n mêi n¨m ®æi míi ta ®· gÆt h¸i ®îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã cßn cã kh¸ nhiÒu nh÷ng mÆt cÇn ®iªï chØnh. Mét sè suy nghÜ vµ gi¶i ph¸p qua nghiªn cøu kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ trêng ®ang diÔn ra ë níc ta hiÖn nay sÏ phÇn nµo gióp ta hiÓu râ h¬n vÒ thùc tr¹ng cña níc ta trong thêi k× qu¸ ®é nµy. Do h¹n chÕ vÒ hiÓu biÕt nªn trong bµi viÕt nµy cña em sÏ khã tr¸nh ®ù¬c nh÷ng sai sãt. KÝnh mong ®îc c¸c thÇy c« chØ b¶o ®Ó bµi viÕt thªm phÇn s©u s¾c. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. 2 B - néi dung: phÇn ®Ò c¬ng kh¸I qu¸t I - Lý luËn Mac - Lªnin vÒ kinh tÕ hµng ho¸ vµ kinh tÕ thÞ trêng vµ thùc tiÔn vÊn ®Ò nµy ë ViÖt Nam trong thêi k× qu¸ ®é lªn CNXH hiÖn nay. 1- Kinh tÕ hµng ho¸: a. §iÒu kiÖn ra ®êi : Thùc tÕ nÒn kinh tÕ thÕ giíi cho thÊy kh«ng níc nµo mµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ hay kinh tÕ thÞ trêng l¹i vËn ®éng hoµn toµn díi sù ®iÒu khiÓn “v« h×nh”cña c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan. Mµ chóng ®Òu vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña c¸c doanh nghiÖp vµ nhµ níc vµ víi møc ®é vµ ph¹m vi kh¸c nhau tuú thuéc ®iÒu kiÖn lÞch sö cña mçi níc. Kinh tÕ hµng ho¸ lµ m« h×nh kinh tÕ trong ®ã hÇu hÕt c¸c quan hÖ kinh tÕ ®îc thùc hiÖn trªn thÞ trêng díi h×nh th¸i hµng ho¸ vµ dÞch vô, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lÝ cña nhµ níc . Kinh tÕ hµng ho¸ ra ®êi vµ tån t¹i trong nhiÒu h×nh th¸i kinh tÕ x· héi g¾n liÒn víi hai ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò: Mét lµ: Cã sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi. Ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ sù chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt, mçi ng¬× chØ s¶n xuÊt mét hay mét sè lo¹i s¶n phÈm nhÊt ®Þnh. Nh÷ng nhu cÇu cuéc sèng ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu lo¹i s¶n phÈm. V× vËy ngêi s¶n xuÊt nµy ph¶i dùa vµo ngêi s¶n 3 xuÊt kh¸c ph¶i trao ®æi s¶n phÈm cho nhau. Nh vËy ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ biÓu hiÖn sù ph¸t triÓn cña lùc lù¬ng s¶n xuÊt lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn vµ lµm cho trao ®æi s¶n phÈm trë thµnh tÊt yÕu. Nã lµ c¬ së cña s¶n xuÊt hµng ho¸. Hai lµ: Cã chÕ ®é t h÷u hoÆc c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vÒ t liÖu s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm. ®IÒu nµy lµm cho ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ ®éc lËp víi nhau vµ mçi ngêi cã quyÒn chi phèi s¶n phÈm cña m×nh, cã quyÒn ®em s¶n phÈm cña m×nh trao ®æi víi ngêi kh¸c. Nh vËy : Ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµm ngêi s¶n xuÊt phô thuéc vµo nhau cßn chÕ ®é t h÷u l¹i chia rÏ hä lµm hä ®éc lËp víi nhau ®©y lµ mét m©u thuÉn. M©u thuÉn nµy chØ ®îc gi¶i quyÕt th«ng qua trao ®æi, mua b¸n s¶n phÈm cña nhau. S¶n xuÊt hµng ho¸ ra ®êi b¾t nguån tõ yªu cÇu cña cuéc sèng. * S¬ lîc vÒ lÞch sö ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸: S¶n xuÊt hµng ho¸ ra ®êi tõ s¶n xuÊt tù cÊp tù tóc vµ thay thÕ nã trong qu¸ tr×nh lÞch sö l©u dµi. ë c¸c x· héi tríc chñ nghÜa t b¶n, s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n chØ gi÷ vai trß phô thuéc. Tuy nhiªn chÝnh s¶n xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n ®· t¹o kh¶ n¨ng ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt thiÕt lËp c¸c mèi liªn hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ tríc ®ã vèn t¸ch biÖt nhau. Quan hÖ hµng ho¸ ph¸t triÓn nhanh chãng ë thêi kú chÕ ®é phong kiÕn tan r· vµ gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®ã diÔn ra m¹nh mÏ h¬n. 4 H×nh thøc ®iÓn h×nh nhÊt, cao nhÊt, phæ biÕn nhÊt cña s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ s¶n xuÊt hµng ho¸ TBCN. Díi CNTB quan hÖ hµng ho¸ th©m nhËp vµo mäi lÜnh vùc, mäi chøc n¨ng cña nÒn s¶n xuÊt x· héi, hµng ho¸ trë thµnh tÕ bµo cña nÒn s¶n xuÊt x· héi . Nã mang ®Æc ®iÓm: Dùa trªn sù t¸ch rêi t liÖu s¶n xuÊt víi søc lao ®éng trªn c¬ së bãc lét lao ®éng lµm thuª díi h×nh thøc chiÕm ®o¹t gi¸ trÞ thÆng d. S¶n xuÊt hµng ho¸ tiÕp tôc tån t¹i vµ ph¸t triÓn díi CNXH. §Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt hµng ho¸ XHCN lµ nã kh«ng dùa trªn c¬ së chÕ ®é ngêi bãc lét ngêi vµ nã nh»m môc ®Ých tho¶ m·n nhu cÇu vËt chÊt, tinh thÇn cña mäi thµnh viªn x· héi trªn c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh . * TÝnh u viÖt cña s¶n xuÊt hµng ho¸: S¶n xuÊt hµng ho¸ tiÕp tôc tån t¹i vµ ph¸t triÓn ë nhiÒu x· héi lµ s¶n phÈm cña lÞch sö ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña loµi ngêi. Bëi vËy nã cã nhiÒu u thÕ, vµ lµ mét ph¬ng thøc ho¹t ®éng kinh tÕ tiÕn bé h¬n h¼n so víi s¶n xuÊt tù cÊp tù tóc : Nã lµm thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi .Nã thóc ®Èy qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt nhanh trãng lµm cho sù ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt ngµy cµng s©u s¾c, hîp t¸c ho¸ chÆt chÏ h×nh thµnh c¸c mèi liªn hÖ kinh tÕ vµ sù phô thuéc lÉn nhau cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt h×nh thµnh thÞ trêng trong níc vµ thÕ giíi. 5 Nã thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt, ®ã lµ c¬ së ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh d©n chñ ho¸, b×nh ®¼ng vµ tiÕn bé x· héi. * ë ViÖt Nam: Trong giai ®o¹n qu¸ ®é lªn CNXH, ë níc ta nh÷ng ®IÒu kiÖn chung cña kinh tÕ hµng ho¸ vÉn cßn bëi vËy nÒn kinh tÕ hµng ho¸ tån t¹i lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan: Ph©n c«ng lao ®éng x· héi víi t c¸ch lµ c¬ së cña trao ®æi ch¼ng nh÷ng kh«ng mÊt ®i, tr¸i l¹i ngµy mét ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. sù chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c ho¸ lao ®éng ®· vît khái biªn giíi quèc gia vµ ngµy cµng mang tÝnh quèc tÕ. Ph©n c«ng lao ®éng x· héi ®· ph¸ vì c¸c mèi quan hÖ truyÒn thèng cña nÒn kinh tÕ tù nhiªn khÐp kÝn, t¹o c¬ së thèng nhÊt, phô thuéc lÉn nhau gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt vµo hÖ thèng cña hîp t¸c lao ®éng. Sù ph©n c«ng lao ®éng cña ta ®· ngµy cµng chi tiÕt h¬n ®Õn tõng ngµnh, tõng c¬ së vµ ë ph¹m vi réng h¬n n÷a lµ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. hiÖn nay ta ®· cã hµng lo¹t c¸c thÞ trêng ®îc h×nh thµnh tõ sù phan c«ng lao ®éng ®ã lµ: ThÞ trêng c«ng nghÖ, thÞ trêng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt,…T¹o ®µ cho nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ph¸t triÓn gióp ta nhanh chãng hoµ nhËp ®îc víi kinh tÕ trong khu vùc vµ thÕ giíi. Trong nÒn kinh tÕ ®· vµ ®ang tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vÒ t liÖu s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm lao ®éng. Së h÷u toµn d©n, së h÷u tËp thÓ cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá, së h÷u t nh©n TBCN, së h÷u hçn 6 hîp, ®ång së h÷u,…ChÕ ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt gi÷a c¸c ngµnh, c¸c xÝ nghiÖp trong cïng mét h×nh thøc së h÷u vÉn cha ®Òu nhau. Së dÜ nh vËy lµ do c¬ cÊu kinh tÕ cña ta giê lµ c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, sù tån t¹i cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan . S¶n xuÊt hµng ho¸ lµ ®Ó trao ®æi ®¸p øng nhu cÇu cña x· héi nªn ngêi s¶n xuÊt cã ®iÒu kiÖn ®Ó chuyªn m«n ho¸ cao. Tr×nh ®é tay nghÒ ®îc n©ng lªn do tÝch luü kinh nghiÖm, tiÕp thu ®îc tri thøc míi. C«ng cô chuyªn dïng ®îc c¶i tiÕn, kü thuËt míi ®îc ¸p dông do ®ã c¹nh c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t khiÕn cho n¨ng suÊt lao ®éng ®îc n©ng lªn, chÊt lîng s¶n phÈm ngµy cµng ®îc c¶i thiÖn vµ tèt h¬n. HiÖu qu¶ kinh tÕ ®îc tró träng lµm môc tiªu ®¸nh gi¸ sù ho¹t ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. ViÖc trao ®æi hµng ho¸ dùa trªn nguyªn t¾c ngang gi¸ khiÕn cho ngêi s¶n xuÊt lu«n t×m c¸ch tiÕt kiÖm gi¶m ®Õn møc tèi ®a nh÷ng chi phÝ c¸ biÖt, gi¶m gi¸ trÞ hµng ho¸ c¸ biÖt ®Ó cã lîi nhuËn khi trao ®æi. Trªn c¬ së ph©n c«ng lao ®éng, s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn. Khi s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn sÏ lµm ph©n c«ng lao ®éng ngµy cµng cao h¬n, s©u h¬n. Quan hÖ hµng ho¸, tiÒn tÖ, quan hÖ thÞ trêng ngµy cµng ®îc chñ thÓ s¶n xuÊt hµng ho¸ vËn dông cã hiÖu qu¶ h¬n vµ tõ ®ã ngoµi c¸c quan hÖ kinh tÕ ph¸t triÓn mµ c¸c quan hÖ ph¸p lý xÉ héi, tËp qu¸n, t¸c phong còng thay ®æi. ChÝnh tõ tÝnh u viÖt rÊt riªng, rÊt cã lîi ( tuy bªn c¹nh ®ã vÉn cßn cã nh÷ng khuyÕt tËt ) cña s¶n xÊt hµng ho¸ mµ t¹i ®¹i héi VII §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh ph¬ng híng : 7 Ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng XHCN vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc. b. §Æc ®iÓm cña kinh tÕ hµng ho¸ trong thêi k× qu¸ ®é lªn CNXH bá qua chÕ ®é TBCN ë níc ta: Níc ta tiÕn lªn CNXH tõ mét nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng l¹c hËu, lùc lîng s¶n xuÊt cha ph¸t triÓn, l¹i bá qua giai ®o¹n TBCN nªn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cña ta kh«ng gièng víi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cña c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi víi nh÷ng ®Æc trng tiªu biÓu: Thø nhÊt:_NÒn kinh tÕ níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn tõ mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ kÐm ph¸t triÓn mang nÆng tÝnh tù cÊp tù tóc sang mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao. XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng cã thÓ nãi lµ rÊt tiªu ®iÒu cña nÒn kinh tÕ níc ta: KÕt cÊu h¹ tÇng vËt chÊt vµ x· héi kÐm, tr×nh ®é c¬ së vËt chÊt vµ c«ng nghÖ trong c¸c doanh nghiÖp l¹c hËu, kh¶ n¨ng c¹nh tranh gÇn nh kh«ng cã, ®éi ngò nhµ doanh nghiÖp tÇm cì thiÕu trÇm träng, bªn c¹nh ®ã th× thu nhËp cña ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng còng nh cña n«ng d©n thÊp kÐm khiÕn dung lîng hµng ho¸ trªn thÞ trêng cã sù thay ®æi rÊt chËm ch¹p, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ trêng thÊp. Tõ sù thËt kh«ng mÊy s¸ng sña nµy, buéc ta ph¶i cã chiÕn lîc ph¸t triÓn ®Ó vît qua thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ, ®a nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn c¶ vÒ sè lîng lÉn chÊt lîng vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ë níc ta. 8 Thø hai:_NÒn kinh tÕ hµng ho¸ dùa trªn c¬ së nÒn kinh tÕ tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn. Tõ thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ kÐm ph¸t triÓn do nhiÒu nh©n tè song nh©n tè g©y hËu qu¶ nÆng nÒ nhÊt lµ sù nhËn thøc kh«ng ®óng ®¾n dÉn ®Õn n«n nãng xo¸ bá nhanh c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, thùc chÊt lµ xo¸ bá ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸, lµm mÊt kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ t¸c dông tÝch cùc cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸. NÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ nguån lùc tæng hîp to lín vÒ nhiÒu mÆt cã kh¶ n¨ng ®a nÒn kinh tÕ vît khái thùc tr¹ng thÊp kÐm. C¬ cÊu ngµnh theo híng ph¸t triÓn kinh tÕ dÞch vô ®ang dÇn chiÕm u thÕ cao trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ thu hót mét sè lîng lín lao ®éng. Tõ ®ã c¬ cÊu c«ng- n«ng nghiÖp vµ dÞch vô sím h×nh thµnh theo ®Þnh híng chuyÓn dÞch kinh tÕ mµ §¹i héi §¶ng VIII ®· ®Ò ra. Nã ®¶m b¶o cho mäi ngêi, mäi doanh nghiÖp ë mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu ®îc tù do kinh doanh theo ph¸p luËt vµ ®îc ph¸p luËt b¶o hé quyÒn së h÷u vµ quyÒn thu nhËp hîp ph¸p. Nã cßn lµm cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ ®îc ho¹t ®éng theo c¬ chÕ tù chñ, hîp t¸c c¹nh tranh vµ b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt. Thø ba:_NÒn kinh tÕ hµng ho¸ theo c¬ cÊu kinh tÕ “më”gi÷a níc ta víi c¸c níc trªn thÕ giíi. Tríc kia víi c¬ cÊu kinh tÕ “khÐp kÝn”, víi t×nh tr¹ng “bÕ quan to¶ c¶ng”, luÈn quÈn sau luü tre lµng nªn kinh tÕ níc ta l©m vµo bÕ t¾c, kÐm ph¸t triÓn cã thÓ nãi lµ l¹c hËu nhÊt thÕ giíi. V× vËy sù ra ®êi cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ TBCN ®· lµm cho thÞ trêng d©n téc ho¹t ®éng 9 trong sù g¾n bã víi thÞ trêng thÕ giíi. Do sù ph©n bè ph¸t triÓn kh«ng ®Òu vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, søc lao ®éng vµ thÕ m¹nh gi÷a c¸c níc tõ quy luËt ph©n c«ng vµ hîp t¸c lao ®éng quèc tÕ, ®êi sèng mang tÝnh quèc tÕ ho¸ …dÉn ®Õn nhu cÇu kh¸ch quan lµ më cöa nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao vµ ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh nÒn kinh tÕ. Thø t: Ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ theo ®Þnh híng XHCN víi vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ níc vµ sù qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« cña nhµ níc. Trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ th× kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o do b¶n chÊt vèn cã vµ l¹i n¾m gi÷ c¸c ngµnh, lÜnh vùc then chèt vµ träng yÕu, nªn ®¶m b¶o cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn theo ®Þnh híng XHCN. Tuy nhiªn vai trß cña nã chØ ®îc kh¼ng ®Þnh khi nã ph¸t huy ®îc søc m¹nh tæng hîp cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, nã sím chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý theo híng n¨ng suÊt, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ ®Ó ®øng v÷ng vµ chiÕn th¾ng trong m«i trêng hîp t¸c vµ c¹nh tranh gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ bªn c¹nh mÆt tÝch cùc lµ lµm thay ®æi bé mÆt cña ®Êt níc kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khuyÕt tËt nhÊt ®Þnh vÒ mÆt x· héi nh: ph¸ s¶n, khñng ho¶ng , ¸p bøc bÊt c«ng, tµn ph¸ m«i trêng, ph©n ho¸ giÇu nghÌo... ChÝnh v× vËy cÇn ph¶i cã sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc. Níc ta do chÞu ¶nh hëng l©u dµi cña c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu, bao cÊp nªn nh÷ng c«ng cô 10 ®Ó Nhµ níc ®IÒu hµnh vÜ m« nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nh : hÖ thèng ng©n hµng, tÝn dông … cßn thÊp kÐm. Níc ta ®ang x©y dùng ph¸p luËt vÒ kinh tÕ nhng l¹i cha ®ång bé, x· héi cha quen víi viÖc chÊp hµnh luËt ph¸p trong kinh doanh. Tr×nh ®é hiÓu biÕt cña nhµ níc vÒ c¬ chÕ thÞ tr- êng cßn nhiÒu h¹n chÕ, thiÕu tÝnh khoa häc, thùc tÕ cßn lóng tóng trong qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«. Trong ®iÒu kiÖn ®ã xu híng vËn ®éng kh¸ch quancña níc ta tríc m¾t vµ l©u dµi lµ phÊn ®Êu n©ng cao n¨ng lùc vµ t¨ng cêng c¸c c«ng cô vµ do ®ã n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc. Tõ ®Þnh híng ®ã ®¶ng ®· kiªn ®Þnh chiÕn lîc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN. Mµ nhµ níc lµ cña d©n, do d©n vµ v× d©n díi sù l·nh ®¹o cña ®¶ng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh nhÊt ®¶m b¶o tÝnh ®Þnh híng XHCN. Sau h¬n mêi n¨m ®æi míi ta ®· ®¹t ®îc mét sè thµnh tùu ®¸ng kÓ lµm vai trß qu¶n lý cña nhµ níc ®îc t¨ng cêng. B»ng c¸c c«ng cô rÊt riªng: ph¸p luËt kÕ ho¹ch, thiÕt chÕ vÒ tµi chÝnh, tiÒn tÖ vµ nh÷ng ph¬ng tiÖn vËt chÊt kh¸c. Nhµ níc t¹o ®IÒu kiÖn khuyÕn khÝch, ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc cña kinh tÕ hµng ho¸, ng¨n ngõa, h¹n chÕ tÝnh tù ph¸t vµ c¸c khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ tr- êng. NhËn xÐt: C¸c ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ë trªn cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cña sù ph©n tÝch thùc tr¹ng vµ xu híng vËn ®éng néi t¹i cña qu¸ 11 tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ ë níc ta hiÖn nay vµ t¬ng lai. C¸c ®Æc ®IÓm nµy b¾t nguån tõ sù chi phèi cña c¸c quy luËt kinh tÕ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ( quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung cÇu, quy luËt c¹nh tranh vµ quy luËt lu th«ng tiÒn tÖ ) b¾t nguån tõ vai trß ®Þnh híng cña kinh tÕ nhµ níc vµ vai trß qu¶n lý cña nhµ níc ë níc ta. Nhµ níc lµ cña d©n vµ v× d©n quyÕt ®Þnh. c. Ph¬ng híng ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ ë níc ta: Trong giai ®o¹n hiÖn nay khi mµ chiÕn lîc æn ®Þnh vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi ®· ®îc x¸c ®Þnh râ, kÕt cÊu h¹ tÇng vËt chÊt vµ h¹ tÇng x· héi ®îc x©y dùng ngµy cµng ®¸p øng tèt nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, hÖ thèng ph¸p luËt vµ bé m¸y nhµ níc ®îc cñng cè vµ trong s¹ch ho¸, sè lîng c¸c nhµ qu¶n lý, nhµ kinh doanh giái thÝch nghi víi c¬ chÕ thÞ trêng ngµy cµng ®«ng ®¶o, tay nghÒ kh¸ cao. §¶ng ®· x¸c ®Þnh híng ®i cña nÒn kinh tÕ cho phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò hiÖn cã: Tríc hÕt ph¶i thùc hiÖn nhÊt qu¸n vµ l©u dµi chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng XHCN víi c¸c h×nh thøc së h÷u ®a d¹ng: së h÷u nhµ níc, së h÷u tËp thÓ, së h÷u hçn hîp … Thø ®Õn: cÇn s¾p xÕp l¹i khu vùc kinh tÕ nhµ n- íc theo híng n¾m kh©u mÆt hµng träng yÕu chuyÓn dÇn sang h¹ch to¸n kinh doanh, tù chñ vÒ mäi mÆt ®ñ søc ®øng v÷ng vµ giµnh th¾ng lîi trong c¹nh tranh. 12 Ba lµ: sö dông réng r·i c¸c h×nh thøc kinh tÕ cña kinh tÕ t b¶n nhµ níc ®Ó ph¸t huy søc m¹nh hçn hîp cña t b¶n trong vµ ngoµi níc víi nhµ níc vÒ c¸c mÆt vèn, c«ng nghÖ vµ tµi n¨ng qu¶n lý. Bèn lµ: ®Èy m¹nh ph©n c«ng lao ®éng vµ hîp t¸c lao ®éng theo híng chuyªn m«n ho¸ kÕt hîp ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng cêng vµ ph¸t triÓn ngµnh s¶n xuÊt phi vËt chÊt, coi träng lao ®éng trÝ tuÖ. N¨m lµ: ®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ coi träng viÖc øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ cña loµi ngêi. DÉn ®Õn ®Èy m¹nh kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u vµ lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng ho¸ cña níc ta trªn thÞ trêng khu vùc vµ quèc tÕ. S¸u lµ: x©y dùng vµ ph¸t triÓn thÞ trêng híng ngo¹i nhng ph¶i lÊy thÞ trêng trong níc lµm c¬ së, ph¶i cã mÆt hµng mòi nhän cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh dùa trªn c¬ së thÕ m¹nh vµ lîi thÕ so s¸nh. Bëi v× ngêi ta chØ nhËp khÈu nh÷ng g× lµ thÕ yÕu cña m×nh vµ lµ thÕ m¹nh cña ngêi kh¸c tøc lµ b¸n hay xuÊt caÝ mµ thÞ trêng cÇn chø kh«ng ph¶i c¸i mµ m×nh cã. B¶y lµ: thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cã lîi cho sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸. Më réng quan hÖ theo híng ®a d¹ng ho¸ vÒ h×nh thøc, ®a ph¬ng ho¸ vÒ nguån vµ hai bªn cïng cã lîi, kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau vµ kh«ng ph©n biÖt chÕ ®é chÝnh trÞ. KÕt LuËn: 13 ThÊy r»ng viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ë níc ta lµ mét qu¸ tr×nh võa cã tÝnh cÊp b¸ch l¹i võa cã tÝnh chiÕn lîc l©u dµi. Trong tõng bíc ®i cña qu¸ tr×nh võa cã nh÷ng khã kh¨n do sù xuÊt ph¸t thÊp cña nÒn kinh tÕ nhng l¹i cã nh÷ng thuËn lîi nhÊt ®Þnh cÇn ®îc khai th¸c: ®ã lµ nguån lao ®éng dåi dµo, m«i trêng vµ con ngêi viÖt nam n¨ng ®éng, cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¬ chÕ thÞ trêng nhanh, ta l¹i n»m trong khu Ch©u ¸ - Th¸i b×nh d¬ng; vïng trung t©m cña nÒn v¨n minh loµi ngêi ®ang ®îc di chuyÓn ®Õn, vïng kinh tÕ n¨ng ®éng nhÊt hiÖn nay. ChÝnh v× thÕ ngay tõ buæi ®Çu cña chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ ta ®· x¸c ®Þnh ngay viÖc ®æi míi ph¶i theo híng cã lîi cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸.Trong mÊy thËp niªn gÇn ®©, kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn m¹nh mÏ nhê sù t¸c ®éng vµ thóc ®Èy cña c«ng nghÖ míi vµ lùc lîng s¶n xuÊt míi, cho nªn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®ang cã su híng chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng. Tèc ®é ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng ho¸ t¹o sù hÊp dÉn m¹nh ®èi víi c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi hiÖn nay ë c¸c níc XHCN. 2- Kinh tÕ thÞ trêng: a- ThÞ trêng vµ vai trß thÞ trêng: -ThÞ trêng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ cña s¶n xuÊt hµng ho¸ ®îc biÓu hiÖn c¸c ho¹t ®éng mua b¸n, trao ®æi cïng víi c¸c mèi quan hÖ do chóng g©y ra ®îc diÔn ra trong mét kh«ng gian vµ thêi gian nhÊt ®Þnh . 14 -Vai trß: ThÞ trêng g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸, n¬i ra ®êi vµ ph¸t triÓn cïng qóa tr×nh ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸, s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, lîng s¶n hÈm lu th«ng trªn thÞ trtêng ngµy cµng dåi dµo phong phó-thÞ tr- êng më réng- kh¸i niÖm thÞ trêng®îc më réng h¬n. §ã lµ lÜnh vùc trao ®æi hµng ho¸ th«ng qua tiÒn tÖ lµm m«i giíi. ë ®©y ngêi mua vµ ngêi b¸n t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ c¶ vµ lîng hµng ho¸ lu th«ng trªn thÞ trêng. ThÞ trêng lµ trung t©m cña toµn bé qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt hµng hãa. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ s¶n xuÊt c¸i g×? s¶n xuÊt nh thÕ nµo?vµ cho ai? ®Òu ph¶i th«ng qua thÞ trêng. V× vËy, thÞ trêng ®ãng vai trß ho¹t ®éng vµ ph¬ng ¸n s¶n xuÊt, kinh doanh cã hiÖu qu¶. - ThÞ trêng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt hay thÞ trêng ®Çu vµo lµ n¬i mua b¸n c¸c yÕu tè s¶n xuÊt. Th«ng qua thÞ trêng nµy mµ nhµ kinh doanh mua ®îc c¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh t liÖu s¶n xuÊt, søc lao ®éng, cã vèn ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh. Ngîc l¹i, ngêi cã t liÖu s¶n xuÊt, søc lao ®éng vèn, thùc hiÖn ®îc viÖc mua b¸n, cã thu nhËp ®Ó t¸i s¶n xuÊt ra c¸c yÕu tè ®ã. Th«ng qua viÖc trao ®æi mua b¸n trªn thÞ trêng c¸c chñ thÓ kinh tÕ cã ®îc thu nhËp,lîng thu nhËp nµy cã thÓ nhiÒu hay Ýt lµ tuú thuéc vµo tÝnh chÊt cña c«ng viÖc vµ thÓ hiÖn ë sù ph©n phèi cho ai ? 15 ChÝnh v× vËy thÞ trêng thùc hiÖn chøc n¨ng ph©n phèi cña qu¸ tr×nh t¸I s¶n xuÊt. - ThÞ trêng lµ n¬i cuèi cïng ®Ó chuyÓn lao ®éng t nh©n, c¸ biÖt thµnh lao ®éng x· héi. Chi phÝ c¸ biÖt cã ®îc x· héi chÊp nhËn hay kh«ng sÏ quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña doanh nghiÖp. b - TÝnh tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã ®Þnh híng XHCN ë níc ta : Ngay tõ th¸ng 8 n¨m 1979, Nhµ níc ta ®· chñ tr- ¬ng ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸. ChØ thÞ 1000 cña ban bÝ th trung ¬ng vµ quyÕt ®Þnh sè 25/CP cña chÝnh phñ n¨m 1981 ®· ®Ó cho c¸c hîp t¸c x· tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh. §¹i héi §¶ng VI, th¸ng 12 n¨m 1986 ®· kh¼ng ®Þnh qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín ë níc ta lµ qu¸ tr×nh chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tù cung tù cÊp thµnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸. §iÒu quan träng lµ ë ®©y chóng ta kh«ng chØ thõa nhËn tõng kh©u, tõng phÇn s¶n phÈm lµ s¶n xuÊt hµng ho¸ mµ lµ c¶ mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ coi ®ã lµ mét qu¸ tr×nh cã tÝnh quy luËt ®i lªn s¶n xuÊt lín XHCN ë níc ta. Tuy nhiªn, lóc nµy vÉn coi kÕ ho¹ch lµ ®Æc trng sè mét, quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ ë vÞ trÝ sè hai. §¹i héi VII cña §¶ng ®· tiÕ xa h¬n, cho r»ng “ThÞ tr- êng cã vai trß trùc tiÕp híng dÉn c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ lùa chän linh ho¹t c¸c mÆt hµng quy m«, c«ng nghÖ vµ h×nh thøc s¶n xuÊt kinh doanh nh»m ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao nhÊt trong hîp t¸c vµ c¹nh tranh ”. Råi “C¬ chÕ thÞ trêng cã sù 16 qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN ®ang trë thµnh c¬ chÕ vËn hµnh nÒn kinh tÕ. ” NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang bíc sang mét trang míi, mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö míi. Do vËy viÖc lùa chän kinh tÕ thÞ trêng lµ ®óng ®¾n v× nÒn kinh tÕ thÞ trêng kh«ng ph¶i lµ s¶n phÈm riªng cã cña chñ nghÜa t b¶n. Nã lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng ho¸. Theo M¸c: “s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ lµ mét nÐt chung cho h×nh th¸i kinh tÕ x· héi hÕt søc kh¸c nhau ”. MÆt kh¸c ë níc ta ®· cã nh÷ng bíc x©y dùng vµ ®¹t ®îc mét sè thµnh tùu trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸. Nªn viÖc chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng lµ mét ®IÒu ®- ¬ng nhiªn. MÆt kh¸c, kinh tÕ thÞ trêng vµ chñ nghÜa x· héi cã thÓ dung hoµ. ChÕ ®é së h÷u kh«ng quyÕt ®Þnh trùc tiÕp thÓ chÕ kinh tÕ, th«ng qua c¬ cÊu quyÒn së h÷u tµi s¶n ®îc h×nh thµnh bëi mét chÕ ®é së h÷u nµo ®ã, t¸c ®éng gi¸n tiÕp ®Õn thÓ chÐ kinh tÕ. V× vËy, trong ®iÒu kiÖn chÕ ®é c«ng h÷u XHCN, x· héi cã thÓ thùc hiÖn ®- îcthÓ chÕ kinh tÕ thÞ trêng, nÕu së h÷u nhµ níc ®îc ph©n gi¶I thµnh c¸c quyÒn chiÕm h÷u, quyÒn sö dông, quyÒn ®Þnh ®o¹t ( Trong ®ã nhµ níc ®¹i diÖn cho chñ së h÷u n¾m gi÷ quyÒn chiÕm h÷u cßn quyÒn sö dông kinh doanh trao cho doanh nghiÖp ) sÏ h×nh thµnh nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Tuy vËy, trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta hiÖn nay, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ víi c«ng b»ng x· héi, 17 rót ng¾n kho¶ng c¸ch ph©n ho¸ giÇu nghÌo, gi¶m bít thÊt nghiÖp… NÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam sÏ ®îc ph¸t triÓn theo ®Þnh híng XHCN. Sù ®Þnh híng cña x· héi hïng m¹nh lÊy c¬ së “nh©n d©n lao ®éng lµm chñ, con ngêi ®îc gi¶i phãng khái ¸p bøc bãc lét, bÊt c«ng, lµm theo n¨ng lùc, h- ëng theo lao ®éng, cã cuéc sèng Êm no, h¹nh phóc, cã ®IÒu kiÖn ph¸t triÓn toµn diÖn c¸ nh©n”. X· héi cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao trªn c¬ së khoa häc c«ng nghÖ vµ lùc lîng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. Sù ®Þnh híng XHCN cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta lµ cÇn thiÕt vµ cã tÝnh kh¸ch quan. X©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng kh«ng cã g× m©u thuÉn víi ®Þnh híng XHCN. §¹i héi ®¶ng VIII ®· kh¼ng ®Þnh: “ c¬ chÕ thÞ trêng ®· ph¸t huy t¸c dông ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Nã ch¼ng nh÷ng kh«ng ®èi lËp mµ cßn lµ mét nh©n tè kh¸ch quan cÇn thiÕt cña viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt níc theo con ®êng XHCN ” c.Thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng XHCN: Khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng, chóng ta ®øng tríc thùc tr¹ng lµ: ®Êt níc ®ang tõng bíc qu¸ ®é lªn CNXH tõ mét x· héi vèn lµ thuéc ®Þa nöa phong kiÕn víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt x· héi rÊt thÊp. §Êt níc l¹i ph¶i tr¶i qua hµng chôc n¨m chiÕn tranh, tµn d thùc d©n phong kiÕn cßn nhiÒu, l¹i chÞu ¶nh hëng nÆng nÒ cña c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp. 18 Víi ®iÓm xuÊt ph¸t Êy cã thÓ thÊy r»ng: nÒn kinh tÕ níc ta kh«ng hoµn toµn lµ nÒn kinh tÕ tù nhiªn n÷a nh- ng còng cha ph¶i lµ kinh tÕ hµng ho¸ theo nghÜa ®Çy ®ñ. MÆt kh¸c do ®æi míi kinh tÕ nªn nÒn kinh tÕ níc ta kh«ng cßn lµ nÒn kinh tÕ chØ huy. Cã thÓ nãi nÒn kinh tÕ níc ta khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng, lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ kÐm ph¸t triÓn, cßn mang nÆng tÝnh tù cÊp tù tóc vµ chÞu ¶nh hëng nÆng nÒ cña c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp. Thùc tr¹ng ®ã ®îc thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau: Thø nhÊt: Kinh tÕ hµng ho¸ cßn kÐm ph¸t triÓn, nÒn kinh tÕ cßn mang nÆng tÝnh chÊt tù nhiªn. sù yÕu kÐm cña kinh tÕ hµng ho¸ ë níc ta thÓ hiÖn ë : Tr×nh ®é c¬ së vËt chÊt – kü thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt cßn thÊp kÐm ( do chiÕn tranh kÐo dµi, c¬ së h¹ tÇng bÞ ph¸ huû nÆng nÒ, mÆt kh¸c mäi chi phÝ thêi bÊy giê tËp trung cho chiÕn tranh nªn cha cã ®IÒu kiÖn tËp trung cho s¶n xuÊt ) HÖ thèng kÕt cÊu hÇng, phôc vô s¶n xuÊt vµ phôc vô x· héi cha ®ñ ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng trong níc vµ cha cã kh¶ n¨ng më réng giao lu víi thÞ trêng thÕ giíi. C¬ cÊu kinh tÕ cßn mÊt c©n ®èi vµ kÐm hiÖu qu¶. Tõ ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp, nÒn kinh tÕ cßn phæ biÕn lµ s¶n xuÊt nhá cho nªn c¬ cÊu kinh tÕ níc ta cßn mang nÆng ®Æc trng cña mét c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp. Trong n«ng nghiÖp l¹i cã hiÖn tîng ®éc canh c©y lóa, ngµnh nghÒ cha ph¸t triÓn. Tõ sau §¹I héi §¶ng VI ®Õn nay tuy c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh vµ c¬ cÊu thµnh phÇn kinh 19 tÕ ®· cã nhiÒu thay ®æi nhng vÉn cha h×nh thµnh mét c¬ cÊu kinh tÕ míi hîp lý vµ cã hiÖu qu¶. (Mét c¬ cÊu kinh tÕ ®îc coi lµ hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ khi nã ph¶n ¸nh ®óng yªu cÇu cña quy luËt kh¸ch quan, khi nã cho phÐp khai th¸c mäi tiÒm n¨ng cña ®Êt níc vµ thùc hiÖn ®îc sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ) Cha cã thÞ trêng theo ®óng nghÜa cña nã _Trong nh÷ng n¨m qua thÞ trêng ë níc ta cßn ë tr×nh ®é thÊp víi tÝnh chÊt cßn hoang s¬, dung lîng thÞ trêng cßn thiÕu vµ cã phÇn rèi lo¹n, míi tõng bíc cã thÞ trêng nãi chung, tríc hÕt lµ thÞ trêng hµng tiªu dïng th«ng thêng víi hÖ sè gi¸ c¶ vµ quan hÖ mua b¸n b×nh thêng theo c¬ chÕ thÞ trêng. Mµ vÒ c¬ b¶n níc ta vÉn cha cã thÞ trêng søc lao ®éng hoÆc míi chØ cã thÞ trêng nµy ë khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh víi h×nh thøc thuª mín cßn th« s¬ mµ phÇn lín sö dông chÕ ®é lao ®éng theo biªn chÕ. Ta còng cha cã thÞ trêng tiÒn tÖ vµ thÞ trêng vèn hoÆc ®· cã nhng míi chØ ë møc ®é th« s¬. Së dÜ nh vËy lµ do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau. VÒ kh¸ch quan tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng thÊp. VÒ mÆt chñ quan lµ do nhËn thøc cha ®óng ®¾n vÒ nÒn kinh tÕ XHCN, do sù ph©n biÖt duy ý chÝ gi÷a thÞ trêng cã tæ chøc vµ thÞ trêng tù do. Víi nh÷ng quan niÖm quy t liÖu s¶n xuÊt lu chuyÓn trong néi bé c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh lµ hµng ho¸ ®Æc biÖt kh«ng ®îc mua b¸n tù do, l¹i do qu¶n lý theo chiÒu däc – theo chøc n¨ng kinh doanh cña tõng ngµnh mét c¸ch m¸y mãc dÉn ®Õn hiÖn tîng cöa quyÒn c¾t ®øt mèi quan hÖ tù 20