Lêi më ®Çu Vai trß kinh tÕ cña nhµ níc lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan trong toµn bé nÒn kinh tÕ cña c¸c níc nãi chung va ViÖt Nam nãi riªng .Tõ khi nhµ níc xuÊt hiªn nã ®· ®ãng gãp vai trß cùc kú quan träng trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc trong ®o cã lÜnh vc kinh tÕ .§Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ ®inh híng xhcn nh hiÖn nay th× vai trß kinh tÕ cña nhµ n¬c ngµy cµng thÓ hiÖn ®îc tÇm quan träng cña nã.NhÊt lµ khi chóng ta ®· gia nhËp tæ chøc th¬ng m¹i the giíi WTO §Êt níc ta ®ang bíc vµo thêi kú ph¸t triÓn míi, thêi kú c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc v× môc tiªu d©n giµu níc m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh tõng bíc ®i lªn CNXH, c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ë níc ta hiÖn nay lµ c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc. Thùc tÕ ®· chøng minh vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ níc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta hÕt søc quan träng ®Æc biÖt lµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc ®· vµ ®ang t¹o ®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t huy mÆt tÝch cùc vµ kh¾c phôc dÇn nh÷ng mÆt tiªu cùc, h¹n chÕ Bëi vËy, nghiªn cøu nÒn kinh tÕ thÞ trêng nãi chung, nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam nãi riªng hiÖn nay vµ vai trß kinh tÕ cña nhµ níc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam lµ mét 1 trong nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®îc quan t©m ®Ó hoµn thiÖn h¬n n÷a Vµ ®©y còng lµ lý do em chän ®Ò tµi:" Vai trß kinh tÕ cña nhµ níc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta hiÖn nay".Tuy nhiªn do kiªn thøc vµ tµi liÖu tham kh¶o cã h¹n nªn chac chan ®Ò tµi cña em sÏ cßn rÊt nhiÒu thiÕu sãt.V× vËy em mong ®îc sù nhËn xÐt gióp ®ì tõ thÇy gi¸o.Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò I. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vai trß qu¶n lý cña nhµ n íc ®èi víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng Níc ta chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ hoµn toµn ®óng ®¾n, phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña thêi ®¹i vµ sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc ®èi víi nÒn kinh tÕ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. 1. C¬ chÕ thÞ trêng. C¬ chÕ thÞ trêng lµ c¬ chÕ tù ®iÒu tiÕt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, lµ tæng thÓ c¸c nh©n tè, c¸c quan hÖ c¬ b¶n vËn ®éng díi sù chi phèi cña quy luËt vèn cã cña nã nh quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt c¹nh tranh, quy luËt cung cÇu…®Ó nh»m môc tiªu lîi nhuËn. C¸c quy luËt ®ã ®Òu biÓu hiÖn sù ho¹t ®éng cña m×nh th«ng qua gi¸ c¶ thÞ trêng. Nhê sù vËn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ trêng mµ diÔn ra mét sù thÝch øng lÉn nhau mét c¸ch tù ph¸t gi÷a khèi lîng vµ c¬ cÊu nhu cÇu cña x· héi, tøc 2 sù ho¹t ®éng cña c¸c quy luËt Êy ®· ®iÒu tiÕt nÒn s¶n xuÊt x· héi. C¬ chÕ thÞ trêng lµ mét bé m¸y tinh vi ®Ó phèi hîp mét c¸ch kh«ng tù gi¸c ho¹t ®éng cña ngêi tiªu dïng víi s¶n xuÊt. C¬ chÕ thÞ trêng tù ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cïng víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng, ë ®©u cã s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ th× ë ®ã cã thÞ trêng, vµ do ®ã cã c¬ chÕ thÞ tr- êng ho¹t ®éng. C¸c ®Æc trng cña c¬ chÕ thÞ trêng c¬ b¶n + C¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc ph©n bæ sö dông nguån lao ®éng, vèn tµi nguyªn ®îc quyÕt ®Þnh mét c¸ch kh¸ch quan th«ng qua c¸c quy luËt kinh tÕ ®Æc biÖt lµ quy luËt cung cÇu. + §éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, t¨ng trëng kinh tÕ biÓu hiÖn ë lîi nhuËn vµ c¸c mèi quan hÖ ®îc tiÒn tÖ ho¸ vµ c¸c chñ thÓ kinh tÕ. II. T¨ng cêng vai trß kinh tÕ cña nhµ n íc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr- êng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam. +TÝnh kh¸ch quan cña viÖc chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ ë níc ta. §i lªn chñ nghÜa x· héi lµ con ®êng mµ §¶ng, B¸c Hå vµ nh©n d©n ta ®· lùa chän. Nhng ®i lªn chñ nghÜa x· héi b»ng c¸ch nµo ? 3 Sau kh¸ng chiÕn th¾ng lîi, ViÖt Nam ®· dùa vµo kinh nghiÖm cña c¸c níc x· héi chñ nghÜa vËn dông m« h×nh chñ nghÜa x· héi kiÓu X« viÕt. §ã lµ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. M« h×nh nµy, thêi kú ®Çu ®îc ¸p dông ë miÒn B¾c níc ta tá ra phï hîp, ®· thu ®îc nh÷ng th¾ng lîi quan träng, nhÊt lµ ®¸p øng ®îc thêi kú ®Êt níc cã chiÕn tranh, gãp phÇn vµo chiÕn th¾ng vÜ ®¹i cña d©n téc. Nhng sau ngµy ®Êt níc hoµn toµn gi¶i phãng n¨m 1975, viÖc chóng ta tiÕp tôc duy tr× qu¸ l©u m« h×nh kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung ®· kh«ng cßn phï hîp víi hiÖn tr¹ng míi cña nÒn kinh tÕ x· héi ®· thay ®æi, biÓu hiÖn ®ã lµ lµm cho nÒn kinh tÕ bÞ tr× trÖ, r¬i vµo khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi trÇm träng ngay cuèi nh÷ng n¨m 70 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû XX. Tríc t×nh h×nh ®ã, trªn c¬ së nhËn thøc ®óng ®¾n h¬n vÒ chñ nghÜa x· héi vµ con ®êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam. §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI cña §¶ng, häp th¸ng 12 n¨m 1986 ®· khëi xíng sù nghiÖp ®æi míi toµn diÖn mµ träng t©m vµ tríc hÕt lµ ®æi míi vÒ kinh tÕ, tõng bíc xo¸ bá c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp. * Nh÷ng c¬ së kh¸ch quan cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam. * Nh÷ng t¸c dông to lín cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr - êng 4 + NÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®· t¹o ®éng lùc thóc ®Èy lùc l- îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. + Sù ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ sÏ thóc ®Èy ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt v× thÕ ph¸t huy ®îc tiÒm n¨ng, lîi thÕ cña tõng vïng, còng nh lîi thÕ cña ®Êt níc cã t¸c dông më réng quan hÖ ®èi ngo¹i ®èi víi níc ngoµi. + KÝch thÝch viÖc n©ng cao chÊt lîng mÉu m· vµ khèi lîng hµng ho¸, thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt, do ®ã t¹o ®iÒu kiÖn ra ®êi cña nÒn s¶n xuÊt lín cã tÝnh chÊt x· héi ho¸ cao. 1.2 Nh÷ng ®Æc trng b¶n chÊt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta. Mét lµ:vÒ môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng. Môc tiªu hµng ®Çu cña kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta lµ gi¶i phãng søc s¶n xuÊt ®éng viªn mäi nguån lùc trong níc vµ ngoµi níc ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸, x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi, c¶i thiÖn tõng bíc ®êi sèng nh©n d©n. Hai lµ: NÒn kinh tÕ thÞ trêng gåm nhiÒu thµnh phÇn, trong ®ã kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng níc ta tån t¹i ba lo¹i h×nh së h÷u c¬ b¶n ®ã lµ: Së h÷u toµn d©n, së h÷u tËp thÓ vµ së h÷u t nh©n. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ tån t¹i mét c¸ch kh¸ch quan vµ lµ mét bé phËn cÇn thiÕt cña nÒn kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é ®i lªn 5 chñ nghÜa x· héi. V× vËy ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng nhiÒu thµnh phÇn lµ mét tÊt yÕu ®èi víi níc ta vµ v× thÕ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cÇn ®îc c¹nh tranh b×nh ®¼ng. Trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh vµ hîp t¸c c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cã thÓ chuyÓn ho¸ lÉn nhau tù kh¼ng ®Þnh m×nh hoÆc phñ ®Þnh m×nh. §iÒu quan träng nhÊt lµ mçi doanh nghiÖp trong tõng thµnh phÇn kinh tÕ ph¶i thùc hiÖn ngµy cµng tèt h¬n nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi còng nh ®îc hëng nh÷ng quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña m×nh. Ba lµ: C¬ chÕ vËn hµnh nÒn kinh tÕ lµ c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc x· héi chñ nghÜa. Nhµ níc qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa theo nguyªn t¾c kÕt hîp kÕ ho¹ch víi thÞ trêng. KÕ ho¹ch lµ sù ®iÒu chØnh cã ý thøc cña chñ thÓ kinh tÕ ®èi víi nÒn kinh tÕ, cßn c¬ chÕ thÞ trêng lµ sù tù ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ theo quy luËt vèn cã cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Bèn lµ: Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp, trong ®ã lÊy ph©n phèi theo lao ®éng lµ chñ yÕu. Phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, nhiÒu chÕ ®é së h÷u cïng tån t¹i. Mçi chÕ ®é së h÷u l¹i cã nh÷ng h×nh thøc ph©n phèi t¬ng øng víi nã, v× thÕ trong thêi k× qu¸ ®é níc ta tån t¹i nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp, nh : ph©n phèi theo lao ®éng,theo tµi s¶n ®ãng gãp, theo gi¸ trÞ søc lao ®éng … 6 Do sù kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a c¬ chÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa víi kinh tÕ thÞ trêng t b¶n chñ nghÜa lµ ë chç x¸c lËp chÕ ®é c«ng h÷u vµ thùc hiÖn ph©n phèi theo lao ®éng. Ph©n phèi theo lao ®éng lµ ®Æc trng b¶n chÊt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, nã lµ h×nh thøc thùc hiÖn vÒ mÆt kinh tÕ cña chÕ ®é c«ng h÷u. V× thÕ ph©n phèi theo lao ®éng ®îc x¸c ®Þnh lµ h×nh thøc ph©n phèi chñ yÕu trong thêi k× qu¸ ®é ®i lªn chñ nghÜa x· héi. N¨m lµ: NÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ nÒn kinh tÕ më cöa, héi nhËp. ChØ cã më cöa héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi míi cho phÐp ta thu hót ®îc vèn, kü thuËt c«ng nghÖ hiªn ®¹i, kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn cña c¸c níc trªn thÕ giíi, ®Ó khai th¸c tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña nuíc ta. Thùc hiÖn tèt ph¸t huy néi lùc, tranh thñ ngo¹i lùc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr- êng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. 2. Môc tiªu vµ chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ cña nhµ níc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam 2.1 Môc tiªu Thø nhÊt :T¨ng trëng kinh tÕ T¨ng trëng víi tèc ®é cao cã ý nghÜa rÊt quan träng víi níc ta.nã lµ ®iÒu kiÖn,lµ c¬ së ®Ó níc ta nhËn biÕt ®îc chóng ta ®ang ë ®©u vµ ph¶i b¾t nguån tõ ®©u ®Ó cã thÓ rót ng¾n cù ly ®èi ví c¸c níc kh¸c trong khu vùc vµ ®uæi kÞp c¸c níc ph¸t triÓn. 7 Thùc tÕ trong nh÷ng n¨m qua,tèc ®é t¨ng tráng GDP cña níc ta lµ t¬ng ®èi cao so víi c¸c níc kh¸c trong khu vùc: trung b×nh 7%/n¨m ,nhng do ®i lªn tõ xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp nªn níc ta cÇn ph¶i cè g¾ng nhiÒu h¬n n÷a. Nhµ níc qu¶n lý nÒn kinh tÕ ph¶i ®Æt môc tiªu t¨ng trëng kinh tÕ lªn hµng ®Çu.T¨ng trëng ph¶i cã sù thèng nhÊt gi÷a chÊt lîng vµ sè l- îng,t¨ng trëng ph¶i c©n b»ng gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ. Thø hai: æn ®Þnh nÒn kinh tÕ Trong thùc hiÖn qu¶n lý nhµ níc vÒ kinh tÕ, níc ta còng nh c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi ®Òu rÊt coi träng môc tiªu æn ®Þnh nÒn kinh tÕ. Bëi díi c¬ chÕ kinh tÕ thÞ trêng, c¬ chÕ c¹nh tranh vµ ®éng c¬ lîi nhuËn ®em l¹i cho kinh tÕ thÞ tr- êng søc sèng lín m¹nh . Nhng bªn c¹nh ®ã cßn v« sè c¸c t¸c dông phô nh: khñng ho¶ng kinh tÕ,thÊt nghiÖp, l¹m ph¸t cao, t¨ng trëng kinh tÕ gi¶m sót m¹nh… Ngoµi ra c¸c vÊn ®Ò vÒ x· héi, hay cßn ®îc gäi lµ c¸c bÖnh tr¹ng x· héi nh : tÖ n¹n , t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i trêng, tµi nguyªn bÞ khai th¸c c¹n kiÖt… còng lµ vÊn ®Ò nhøc nhèi,g©y mÊt æn ®Þnh nÒn kinh tÕ Do ®ã, môc tiªu qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ kh«ng thÓ thiÕu ®îc æn ®Þnh nÒn kinh tÕ. Thø ba : Môc tiªu c«ng b»ng kinh tÕ C«ng b»ng kinh tÕ ®Ò cËp ®Õn c«ng b»ng vÒ ph©n phèi cña c¶i x· héi , c«ng b»ng vÒ c¹nh tranh vµ c¸c c¬ héi thÞ trêng. 8 Díi sù ®iÒu khiÓn cña kinh tÕ thÞ trêng XHCN, vÊn ®Ò c©n b»ng kinh tÕ cha ®îc gi¶i quyÕt triÖt ®Ó, vµ do nhiÒu nguyªn nh©n mµ xuÊt hiÖn nhiÒu hiÖn tîng tiªu cùc, trë thµnh vÊn ®Ò x· héi khiÕn nhiÒu ngêi quan t©m. V× vËy , c«ng b»ng kinh tÕ ®· ®îc ®a vµo hÖ thèng qu¶n lý nhµ níc vÒ kinh tÕ ë níc ta Thø t : Môc tiªu phóc lîi kinh tÕ tæng hîp Chóng ta ®· biÕt r»ng, c¸c môc tiªu qu¶n lý nhµ níc vÒ kinh tÕ t¹o thµnh mét hÖ thèng phøc t¹p, gi÷a c¸c môc tiªu cã mèi quan hÖ kh¸ phøc t¹p vµ mçi lo¹i môc tiªu l¹i do c¸c môc tiªu nhá h¬n cÊu thµnh. ChÝnh c¸c mèi quan hÖ t¬ng hç gi÷a c¸c môc tiªu ®ã lµm n¶y sinh cÇn cã mét môc tiªu qu¶n lý nhµ níc vÒ kinh tÕ cã tÝnh tæng qu¸t . tÕ. Trªn c¬ së ®ã, môc tiªu phóc lîi kinh tÕ tæng hîp kh«ng ph¶i lµ môc tiªu cô thÓ, mµ lµ môc tiªu cã ph¬ng híng chØ ®¹o. Nã bao gåm c¸c môc tiªu thµnh phÇn : t¨ng trëng kinh tÕ , æn ®Þnh kinh tÕ ,c«ng b»ng kinh tÕ vµ ®¶m b¶o m«i tr- êng sèng, hµi hoµ trong quan hÖ quèc tÕ vµ hoµn thiÖn chÕ ®é nhµ níc Nh vËy, trong môc tiªu hÖ thèng qu¶n lý nhµ níc vÒ kinh tÕ kh«ng thÓ thiÕu môc tiªu phóc lîi kinh tÕ tæng hîp 2.2 Chøc n¨ng Nhµ níc thùc hiÖn qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ nh»m khai th¸c nh÷ng hiÖu qu¶ vµ kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt cña 9 nÒn kinh tÕ thÞ trêng , hay nãi ®óng h¬n lµ nh»m ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu kinh tÕ -x· héi ®· ®Ò ra . V× vËy chøc n¨ng qu¶n lý vÒ kinh tÕ cña nhµ níc cã ý nghÜa rÊt lín . Díi ®©y lµ c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n: + §Þnh ra khu«n khæ ph¸p luËt cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh X¸c ®Þnh khu«n khæ ph¸p luËt ®óng ®¾n cho c¸c ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®îc xem nh ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®¶m b¶o thÞ trêng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ . Nhµ níc thiÕt lËp khu«n khæ ph¸p luËt, t¹o ra c¸c hµnh lang ph¸p lý cho ho¹t ®éng kinh tÕ ,®Æt ra c¸c ®iÒu luËt c¬ b¶n vÒ quyÒn së h÷u tµi s¶n vµ ho¹t ®éng thÞ trêng , ®Æt ra c¸c quy ®Þnh chi tiÕt cho ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghÖp . §Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh vÞ trÝ ph¸p lý cho c¸c tæ chøc,®¬n vÞ kinh tÕ,®iÒu chØnh hµnh vi kinh tÕ cña hä trªn thÞ trêng ,x¸c ®Þnh hµnh vi nµo lµ hîp ph¸p vµ hµnh vi nµo lµ phi ph¸p . Níc ta hiÖn nay, hÖ thèng ph¸p luËt nãi chung vµ ph¸p luËt kinh tÕ nãi riªng ®ang ®îc x©y dùng ,bæ xung , söa ®æi ®Ó ngµy cµng phï hîp ,chÆt chÏ vµ nhÊt qu¸n h¬n . Nhµ níc ban hµnh luËt doanh nghiÖp ,luËt doanh nghiÖp nhµ n- íc ,luËt hîp t¸c x· …Tuy nhiªn cßn cha ®ång bé cha t¹o lËp ®îc m«i trêng thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®¶m b¶o ®îc c¬ së h¹ tÇng,hç trî ph¸t triÓn … Ngoµi ra viÖc thùc hiÖn luËt cßn cha nghiªm 10 TiÕn tíi chóng ta cÇn nghiªn cøu, häc hái. Trªn c¬ së thùc tiÔn ®Ó hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt cho phï hîp ®Ó nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng hiÖu qu¶, mäi ngêi ñng hé …kÝch thÝch s¶n xuÊt lao ®éng t¨ng trëng kinh tÕ. + §Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thùc hiÖn ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®Ó ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ thÞ trêng t¨ng trëng æn ®Þnh Nhµ níc x©y dùng c¸c chiÕn lîc vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn, trùc tiÕp ®Çu t vµo mét sè lÜnh vùc ®Ó dÉn d¾t nÒn kinh tÕ - x· héi ®¸p øng ®îc yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ. NÒn kinh tÕ thÞ trêng cña c¸c níc trªn thÕ giíi nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng khã tr¸nh khái nh÷ng chÊn ®éng bëi c¸c cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ vµ l¹m ph¸t. ChÝnh phñ ph¶i sö dông mäi c¸ch thËn träng quyÒn lùc vµ chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ ®Ó æn ®Þnh m«i trêng kinh tÕ vÜ m«, t¹o ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn kinh tÕ. +Nhµ níc cÇn h¹n chÕ, kh¾c phôc c¸c mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ trêng, thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi Sù t¸c ®éng cña c¬ chÕ thÞ trêng cã thÓ ®a l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, nhng nã kh«ng mang l¹i nh÷ng gi¸ trÞ mµ x· héi cè g¾ng v¬n tíi, kh«ng ®a ®Õn sù ph©n phèi thu nhËp c«ng b»ng mét c¸ch tù ®éng. CÇn cã bµn tay cña nhµ níc. Nhµ níc thùc hiÖn ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n mét c¸ch c«ng b»ng. Nhµ níc sö dông thuÕ thu nhËp ®¸nh vµo nh÷ng ngêi giµu, trî cÊp cho nh÷ng ngêi nghÌo, rót ng¾n kho¶ng c¸ch 11 giµu nghÌo… duy tr× tèi thiÓu chi tiªu vÒ y tÕ, gi¸o dôc… nh»m ®¹t ®îc c¸c môc tiªu ®· ®Ò ra. Nh vËy, c¸c chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc lµ cÇn thiÕt, cã liªn quan ®Õn vËn mÖnh kinh tÕ ®Êt níc, c¸c môc tiªu kinh tÕ cã ®¹t ®îc th× viÖc x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi míi lµ hiÖn thùc. 2.3 Néi dung qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ níc. §Ó thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng qu¶n lý kinh tÕ, nh÷ng néi dung chñ yÕu qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ níc ta gåm cã. Thø nhÊt : QuyÕt ®Þnh chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi . Toµn bé sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc nhanh hay chËm, ®óng híng hay chÖch híng, hiÖu qu¶ kinh tÕ cao hay thÊp… phô thuéc tríc hÕt vµo ®êng lèi, chñ tr¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ ë tÇm chiÕn lîc quèc gia. §Æc biÖt khi sö dông kinh tÕ thÞ trêng, vÊn ®Ò lùa chän quyÕt s¸ch l¹i cµng khã kh¨n , phøc t¹p h¬n nhiÒu ®ßi hái nhµ níc ph¶i ph©n tÝch thÞ trêng x¸c ®Þnh mét chiÕn lîc ph¸t triÓn ®óng cã c¨n cø khoa häc . HiÖn nay nhµ níc ta ®a ra c¸c môc tiªu chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi n¨m 2001-2010, phÊn ®Êu n¨m 2020 trë thµnh níc c«ng nghiÖp …§Ó ®a ra môc tiªu chiÕn lîc nµy , nhµ níc ph¶i tiÕn hµnh nghiªn cøu ph©n tÝch thÞ trêng , ®a ra nh÷ng chÝnh s¸ch , ph¬ng híng ®Ó môc tiªu ®îc hoµn thµnh. Thø 2 : KÕ ho¹ch 12 KÕ ho¹ch lµ sù triÓn khai cô thÓ ho¸ quyÕt ®Þnh chiÕn l- îc . KÕ ho¹ch ë ®©y lµ kÕ ho¹ch ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn môc tiªu cña quyÕt ®Þnh chiÕn lîc , ®Æt ra mét c¸ch khoa häc môc tiªu ng¾n h¹n , nh÷ng biÖn ph¸p vµ ph¬ng thøc thùc hiÖn môc tiªu ®ã. Muèn vËy ph¶i cã dù b¸o khoa häc dù b¸o lµ tiÒn ®Ò kh«ng thÓ thiÕu cña quyÕt ®Þnh chiÕn lîc còng nh cña kÕ ho¹ch. ë ViÖt Nam, c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi n¨m n¨m ®· ®îc ho¹ch ®Þnh trë thµnh c«ng cô qu¶n lý quan träng cña nhµ níc, gãp phÇn ®a nÒn kinh tÕ tho¸t khái khñng ho¶ng, t¹o tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn nh÷ng n¨m sau. KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 5 n¨m 2001- 2005 lµ bíc quan träng trong viÖc thùc hiÖn chiÕn lîc 2001- 2016. Trong 5 n¨m 2001-2005 phÊn ®Êu ®¹t nhÞp ®é t¨ng trëng 7,5%/n¨m trong ®ã c«ng nghiÖp 10,8%;dÞch vô t¨ng 6,2% … Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 16%/ n¨m …n©ng cao tuæi thä b×nh qu©n n¨m 2005 lªn 70 tuæi, cung cÊp níc s¹ch cho 60% d©n sè n«ng th«n… §©y chÝnh lµ bíc më ®Çu quan träng trong viÖc thùc hiÖn chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 10 n¨m: 2001 -2010. ChiÕn lîc ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, x©y dùng nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 níc ta c¬ b¶n thµnh níc c«ng nghiÖp . Thø ba: Tæ chøc. 13 §©y lµ mét néi dung qu¶n lý quan träng nh»m ®¶m b¶o thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®· ®Þnh. Tæ chøc khoa häc lµ tæ chøc mét c¸ch h÷u c¬ c¸c yÕu tè ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c bé phËn, c¸c kh©u cña nÒn s¶n xuÊt x· héi nh»m lµm cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tiÕn hµnh hµi hoµ vµ cã trËt tù. Do ®ã cÇn bè trÝ hîp lý c¬ cÊu, x¸c ®Þnh râ chøc n¨ng, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ chøc. Dùa theo yªu cÇu cô thÓ cña c¬ cÊu ®Ó lùa chän, bè trÝ c¸n bé trªn c¬ së tiÕn hµnh s¸t h¹ch nghiªm ngÆt. Thø t: ChØ huy vµ phèi hîp . NÒn kinh tÕ lµ mét hÖ thèng phøc t¹p bao gåm nhiÒu chñ thÓ kh¸c nhau, v× thÕ ®Ó cho nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng b×nh thêng, cã hiÖu qu¶ cÇn cã sù chØ huy thèng nhÊt (®iÒu chØnh tõ mét trung t©m). §Ó cã thÓ chØ huy nÒn kinh tÕ, ph¶i cã c¬ quan qu¶n lý thèng nhÊt, c¬ quan ®ã cã quyÒn lùc, cã ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ c¸c mÆt ®Ó ®iÒu hoµ phèi hîp c¸c mÆt ho¹t ®éng cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. 2.4 C¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ cña nhµ níc x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. + HÖ thèng ph¸p luËt: hÖ thèng ph¸p luËt lµ mét c«ng cô qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc, nã t¹o khu«n khæ ph¸p luËt cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ ho¹t ®éng, ph¸t huy mÆt tÝch cùc cña c¬ chÕ thÞ trêng, ®Ó nÒn 14 kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. HÖ thèng ph¸p luËt bao trïm mäi ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi. ë níc ta bao gåm: LuËt doanh nghiÖp, luËt ®Çu t, luËt vÒ hîp ®ång kinh tÕ, luËt b¶o hiÓm x· héi, luËt b¶o vÖ m«i tr- êng… C¸c luËt ®ã ®iÒu chØnh hµnh vi cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i chÊp nhËn sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc. + KÕ ho¹ch ho¸. NÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ híc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ®ßi hái ph¶i sö dông hai c«ng cô qu¶n lý c¬ b¶n lµ kÕ ho¹ch vµ thÞ trêng. ViÖc sö dông hai c«ng cô nµy kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau mµ chóng ph¶i ®îc sù kÕt hîp chÆt chÏ víi nhau. Sù ®iÒu tiÕt cña thÞ trêng lµ c¬ së ph©n phèi c¸c nguån lùc, cßn kÕ ho¹ch kh¾c phôc tÝnh tù ph¸t cña thÞ trêng, lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng cña kÕ ho¹ch. KÕ ho¹ch ®îc nãi ®Õn ë ®©y lµ kÕ ho¹ch ®Þnh trªn c¬ së thÞ trêng, bao qu¸t tÊt c¶ thµnh phÇn kinh tÕ, tÊt c¶ c¸c quan hÖ kinh tÕ, kÓ c¶ quan hÖ thÞ trêng . KÕ ho¹ch ho¸ lµ c«ng cô ®Ó nhµ níc ®iÒu chØnh thÞ tr- êng ®i ®óng híng. + HÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi. 15 C¸c chÝnh s¸ch lµ c«ng cô ®Æc thï vµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc mµ nhµ níc sö dông ®Ó qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«. §èi víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng, nhµ níc qu¶n lý b»ng biÖn ph¸p kinh tÕ lµ chñ yÕu. Nhng nh÷ng biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ cña nhµ níc lµ chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ. - ChÝnh s¸ch tµi chÝnh trong ®ã ng©n s¸ch nhµ níc lµ c«ng cô rÊt quan träng t¸c ®éng vµo nÒn kinh tÕ nh»m thùc hiÖn môc tiªu t¨ng trëng vµ c«ng b»ng x· héi. Th«ng qua viÖc h×nh thµnh vµ sö dông ng©n s¸ch nhµ níc, nhµ níc ®iÒu chØnh ph©n bè c¸c nguån lùc kinh tÕ, x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, ®¶m b¶o c«ng b»ng trong ph©n phèi vµ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña m×nh. Néi dung cña ng©n s¸ch nhµ níc lµ c¸c kho¶n thu, kho¶n chi. Bé phËn chñ yÕu cña c¸c kho¶n thu lµ thuÕ, chÝnh s¸ch thuÕ ®óng ®¾n kh«ng chØ t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch, mµ cßn khuyÕn khÝch s¶n xuÊt, ®iÒu tiÕt tiªu dïng. - ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, tiÒn tÖ ®ãng vai trß v« cïng quan träng. ViÖc th¾t chÆt hay nèi láng cung øng tiÒn tÖ, kiÒm chÕ l¹m ph¸t th«ng qua ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng sÏ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ. B»ng c«ng cô tiÒn tÖ nhµ níc cã thÓ híng dÉn nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, ng¨n chÆn tÝnh tù ph¸t t b¶n chñ nghÜa. 16