Lêi më ®Çu C¶i c¸ch Doanh nghiÖp Nhµ níc (DNNN) lµ mét chñ tr¬ng ®óng ®¾n cña Nhµ níc ®îc thùc hiÖn nh»m t¹o ra sù tù chñ cho c¸c doanh nghiÖp, t¹o ra ®éng lùc to lín cho doanh nghiÖp khai th¸c mäi tiÒm n¨ng cña m×nh ngoµi c¸c h×nh thøc chuyÓn ®æi së h÷u DNNN nh giao, b¸n, kho¸n kinh doanh vµ cho thuª DNNN cßn cã mét h×nh thøc rÊt quan träng ®ã lµ cæ phÇn ho¸ (CPH). Cïng víi qu¸ tr×nh ®æi míi nÒn kinh tÕ ®Êt níc, th× viÖc ®æi míi, s¾p xÕp l¹i c¸c DNNN lµ mét viÖc lµm thiÕt thùc vµ cã ý nghÜa quan träng trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. Lµ mét gi¶i ph¸p quan träng trong tiÕn tr×nh ®æi míi, s¾p xÕp l¹i DNNN, CPH DNNN ®· phÇn nµo ®¶m b¶o vµ t¨ng cêng tÝnh hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c DNNN sau khi CPH. ViÖc tiÕn hµnh CPH DNNN gióp huy ®éng vèn cña toµn x· héi ®Ó ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ, thay ®æi ph¬ng thøc qu¶n lý, n©ng cao søc c¹nh tranh gãp phÇn t¨ng trëng kinh tÕ. Bªn c¹nh ®ã cßn gióp gi¶m chi ng©n s¸ch nhµ níc, t¨ng thªm vèn thu tõ CPH cho nhµ níc. NhËn thøc ®îc tÇm quan träng vµ tÝnh hiÖu qu¶ cña CPH ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña níc ta, em ®· chän ph©n tÝch ®Ò tµi “ Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc ë ViÖt nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p” víi hy väng ph¶n ¸nh ®îc phÇn nµo sù s«i ®éng cña qu¸ tr×nh CPH ®ang diÔn ra. §©y lµ mét ®Ò tµi t¬ng ®èi réng vµ ®ang cã rÊt nhiÒu chÝnh s¸ch söa ®æi cña nhµ níc. Do thêi gian nghiªn cøu h¹n 1 hÑp vµ kh¶ n¨ng hiÓu biÕt vÒ CPH cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt c¶ vÒ néi dung vµ h×nh thøc, v× vËy em rÊt mong ®îc sù chØ b¶o, ®ãng gãp cña ThÇy c« vµ c¸c b¹n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! néi dung I. NH÷ng lý luËn chung vÒ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc. 1. Kh¸i niÖm doanh nghiÖp nhµ níc. Doanh nghiÖp nhµ níc lµ tæ chøc kinh tÕ do nhµ níc ®Çu t vèn, thµnh lËp, tæ chøc vµ qu¶n lý nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi do nhµ níc giao. ho¹t ®éng cña DNNN cã thÓ lµ ho¹t ®éng kinh doanh kiÕm lêi, cã thÓ lµ ho¹t ®éng phôc vô lîi Ých c«ng céng. 2. Kh¸i niÖm cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc. Cæ phÇn ho¸ DNNN lµ viÖc chuyÓn DNNN thµnh c«ng ty cæ phÇn víi nh÷ng doanh nghiÖp mµ Nhµ níc thÊy kh«ng cÇn n¾m gi÷ 100% vèn ®Çu t, nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp cã cæ phÇn lµm chñ thùc sù doanh nghiÖp, huy ®éng vèn toµn x· héi ®Ó ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ, ph¸t triÓn doanh nghiÖp gãp phÇn t¨ng trëng kinh tÕ. 3. C¸c h×nh thøc cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc . 2 XuÊt ph¸t tõ chñ tr¬ng trªn, ®ång thêi ®øng trªn quan ®iÓm ho¹t ®éng hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp vµ xö lý hµi hoµ lîi Ých gi÷a nhµ níc, doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng, Nhµ níc ®· ®Ò ra m« h×nh CPH víi c¸c h×nh thøc sau: * Gi÷ nguyªn gi¸ trÞ thuéc vèn nhµ níc hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp, ph¸t hµnh cæ phiÕu ®Ó thu hót thªm vèn cña x· héi ®Ó ®Çu t vµo s¶n xuÊt kinh doanh. h×nh thøc nµy ¸p dông cho c¸c DN mµ nhµ níc cÇn n¾m gi÷ mét tû lÖ cæ phÇn nhÊt ®Þnh trong DN vµ DN ®ang ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ ®ång thêi cã nhu cÇu vÒ vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh. * B¸n mét phÇn gi¸ trÞ thuéc vèn nhµ níc hiÖn cã t¹i DN cho ngêi lao ®éng trong DN vµ c¸c nhµ ®Çu t kh¸c ®Ó chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn. H×nh thøc nµy ¸p dông cho c¸c DN cha cÇn huy ®éng thªm vèn, mµ chØ c¬ cÊu l¹i quyÒn së h÷u vÒ vèn vµ ph¬ng thøc qu¶n lý DN. * T¸ch mét bé phËn doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó CPH. * B¸n toµn bé gi¸ trÞ hiÖn cã thuéc vèn nhµ níc t¹i doanh nghiÖp ®Ó chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn. H×nh thøc nµy ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp mµ nhµ níc kh«ng cÇn n¾m gi÷ cæ phÇn chi phèi. Trªn thùc tÕ, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn CPH, tuú tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng doanh nghiÖp mµ cã thÓ kÕt hîp c¸c h×nh thøc trªn. 4. Môc tiªu cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc. Theo nghÞ ®Þnh sè 64/2002/N§-CP, viÖc chuyÓn DNNN thµnh c«ng ty cæ phÇn nh»m c¸c môc tiªu sau: - Gãp phÇn quan träng n©ng cao hiÖu qu¶, søc c¹nh tranh cña DN, t¹o ra lo¹i h×nh DN cã nhiÒu chñ së h÷u, trong ®ã cã 3 ®«ng ®¶o ngêi lao ®éng , t¹o ®éng lùc m¹nh mÏ vµ c¬ chÕ qu¶n lý n¨ng ®éng cho DN ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ vèn, tµi s¶n cña Nhµ níc vµ cña DN . - Huy ®éng vèn cña toµn x· héi c¶ trong vµ ngoµi níc ®Ó ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ ph¸t triÓn DN. - Ph¸t huy vai trß lµm chñ thùcc sù cña ngêi lao ®éng, c¸c cæ ®«ng , t¨ng cêng sù gi¸m s¸t cña Nhµ ®Çu t ®èi víi DN, ®¶m b¶o hµi hoµ lîi Ých gi÷a Nhµ níc , DN Vµ ngêi lao ®éng. 5. S¬ lîc vÒ c«ng ty cæ phÇn. * C«ng ty cæ phÇn lµ mét lo¹i h×nh ®Æc trng cña c«ng ty ®èi vèn, vèn cña c«ng ty ®îc chia thµnh nhiÒu phÇn b»ng nhau gäi lµ cæ phÇn, ngêi së h÷u cæ phÇn gäi lµ cæ ®«ng chØ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nî vµ c¸c nghÜa vô tµi s¶n kh¸c cña doanh nghiÖp trong ph¹m vi sè vèn cña m×nh ®ãng gãp vµo ®ã. * c«ng ty cæ phÇn lµ mét DN Ýt nhÊt 3 thµnh viªn tham gia trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. Nh vËy c«ng ty cæ phÇn lµ mét sù liªn kÕt cña nhiÒug thµnh viªn víi môc ®Ých chung lµ lËp ra mét tæ chøc kinh doanh cã t c¸ch ph¸p nh©n, cã tµi s¶n ®éc lËp, cã c¸c quyÒn vÒ tµi s¶n vµ c¸c quyÒn kh¸c, c«ng ty cã thÓ lµ nguyªn, bÞ ®¬n trong c¸c vô kiÖn. * Trong qóa tr×nh ho¹t ®éng, c«ng ty cæ phÇn cã quyÒn ph¸t hµnh chøng kho¸n, cæ phiÕu, tr¸i phiÕu ra c«ng chóng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó huy ®éng vèn. II. qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc ë viÖt nam. 1. Thùc tr¹ng qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc ë ViÖt nam. 4 Thùc tiÔn h¬n mêi n¨m thùc hiÖn chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp ë níc ta ®· kh¼ng ®Þnh ®êng lèi ®æi míi ë ViÖt Nam lµ hoµn toµn ®óng ®¾n, nhiÒu nhµ kinh tÕ trªn thÕ giíi ®¸nh gi¸ cao thµnh tùu ®æi míi cña ViÖt Nam, coi ®ã lµ "hiÖn tîng ViÖt Nam". Theo b¸o c¸o cña Ban dæi míi DNNN th× cã mét sè c«ng ty CP ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh: doanh thu cña c«ng ty t¨ng lªn, ®iÓn h×nh lµ cng ty c¬ ®iÖn l¹nh d¹t 94 tû ®ång so víi 46 tû ®ång tríc khi CPH, sè lîng lao ®éng ch¼ng nh÷ng kh«ng gi¶m mµ cßn t¨ng lªn, vÝ dô nh c«ng ty chÕ biÕn xuÊt khÈu Long An tõ 900 lao ®éng lªn 1280 lao ®éng, thu nhËp cña ngêi lao ®éng b×nh qu©n hµng n¨m t¨ng lªn, nh c«ng ty cæ phÇn ®¹i lý liªn hiÖp vËn chuyÓn thuéc bé giao th«ng vËn t¶i cã thu nhËp t¨ng tõ 1,1 triÖu ®ång lªn 4,4 triÖu ®ång (ng- êi/th¸ng); lîi nhuËn cña c«ng ty t¨ng; nép ng©n s¸ch nhµ níc t¨ng; vèn ®iÒu lÖ t¨ng, tû suÊt cæ tøc ®· cao h¬n l·i suÊt tiÕt kiÖm, cã c«ng ty ®¹t trªn2,5%.Sau quyÕt ®Þnh 388 cña ChÝnh phñ, s¾p xÕp l¹i khu vùc kinh tÕ Nhµ níc, võa gi¶i thÓ c¸c doanh nghiÖp thua lç nhiÒu n¨m, võa s¸t nhËp, ®Õn nay chóng ta cßn gÇn 6000 doanh nghiÖp n÷a. Bªn c¹nh nh÷ng mÆt ®îc, ho¹t ®éng cña DNNN cßn béc lé nhiÒu h¹n chÕ: *HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc cã quy m« nhá, vèn Ýt, kü thuËt l¹c hËu. ë níc ta sè DNNN cã vèn díi 1 tû ®ång chiÕm tíi 50%. N¨m 1994 doanh thu trung b×nh cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc do Bé, ngµnh trung ¬ng qu¶n lý lµ 64 tû ®ång/n¨m. C¸c doanh nghiÖp ®Þa ph¬ng qu¶n lý lµ 16 tû ®ång/ n¨m. Trõ mét sè DNNN míi x©y dùng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp l¹i cã kü thuËt l¹c hËu so 5 víi thÕ giíi tíi 2 - 3 thÕ hÖ nh ngµnh ®êng s¾t, ®ãng tÇu, c¬ khÝ... v× vËy s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp nµy cung cÊp cã chi phÝ s¶n xuÊt cao, chÊt lîng kÐm. *T×nh tr¹ng chiÕm dông vèn, c«ng nî d©y da kÐo dµi gi÷a c¸c DNNN lµ hiÖn tîng phæ biÕn. TÝnh ®Õn 31/12/1994 tæng sè c«ng nî ph¶i thu chiÕm 20% doanh thu khu vùc kinh tÕ nµy, b»ng 54% tæng sè vèn cña doanh nghiÖp vµ tæng sè c«ng nî ph¶i tr¶ chiÕm 26,4% doanh thu. Trõ mét sè doanh nghiÖp kinh doanh tiÒn tÖ nh Ng©n hµng th¬ng m¹i, C«ng ty b¶o hiÓm, cßn l¹i ®¹i bé phËn cña DNNN ®Òu cã sè nî ph¶i tr¶ lín h¬n sè nî ph¶i thu, sè nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n rÊt lín. * HÖ thèng qu¶n lý nÆng lÒ, kÐm linh ho¹t, cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña c¬ chÕ thÞ trêng. C¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t, c¸c ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh vµ tiªu thô s¶n phÈm, c¸c ph- ¬ng ¸n ®æi míi kü thuËt vµ c«ng nghÖ, ph©n phèi tµi chÝnh... cã qu¸ nhiÒu quy ®Þnh, thñ tôc phiÒn hµ, chÕ ®é tËp thÓ quyÕt ®Þnh, trªn thùc tÕ kh«ng ai chÞu tr¸ch nhiÖm, g©y thÊt tho¸t lín ®èi víi tµi s¶n cña Nhµ níc trong c¸c doanh nghiÖp. * HiÖu qu¶ kinh tÕ trong c¸c DNNN rÊt thÊp, nhiÒu DNNN kh«ng b¶o tån ®îc vèn, møc sö dông lao ®éng thÊp, tèc ®é chu chuyÓn cña vèn chËm, søc c¹nh tranh yÕu. §Õn cuèi n¨m 1994, riªng DNNN do ®Þa ph¬ng qu¶n lý thua lç lªn tíi 469 doanh nghiÖp, chiÕm 12% tæng sè DNNN vµ 33,2% tæng sè lç cña khu vùc kinh tÕ Nhµ níc. Cã doanh nghiÖp tríc khi cã quyÕt ®Þnh gi¶i thÓ cßn m¾c nî hµng tr¨m tû ®ång vµ hµng triÖu ®« la. MÆc dï ChÝnh phñ thêng xuyªn rµ so¸t c«ng nî cña DNNN vµ cã chÝnh s¸ch phï hîp ®èi víi sè nî tån ®äng tõ nhiÒu 6 n¨m tríc, nhng nhiÒu DNNN vÉn kh«ng cã kh¶ n¨ng trang tr¶i c«ng nî b»ng lîi nhuËn thu ®îc cña c¸c doanh nghiÖp nµy. HiÖn tîng c¸c DNNN "¨n vµo vèn" vÉn cßn kh¸ phæ biÕn, nh vËy sù tån t¹i cña khu vùc kinh tÕ Nhµ níc qu¸ lín trë thµnh g¸nh nÆng ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ níc. Thùc tr¹ng sù ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶, kÐm n¨ng ®éng cña khu vùc kinh tÕ Nhµ níc lµ hiÖn tîng phæ biÕn ë c¸c níc. Tõ nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû XX ë c¸c níc t b¶n ®· diÔn ra qu¸ tr×nh c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ, t nh©n ho¸ vµ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ níc. 2. Nguyªn nh©n lµm chËm tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN ë ViÖt nam. 2.1.Nguyªn nh©n chñ quan. Do quan ®iÓm vÒ CPH vÉn cha ®îc thèng nhÊt gi÷a c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph¬ng...MÆt kh¸c tËp thÓ ban l·nh ®¹o DN lo ng¹i CPH th× liÖu hä cã cßn chøc, quyÒn n÷a hay kh«ng, mét bé phËn c«ng nh©n lao ®äng sî mÊt viÖc lµm hoÆc kh«ng ®îc hëng c¸c quyÒn lîi nh tríc kia n÷a sau khi tiÕn hµnh CPH nh: chÕ ®é b¶o hiÓm, y tÕ... råi qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh gi¸ trÞ DNNN tríc khi CPH gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. Nhµ níc chËm ban hµnh c¸c v¨n b¶n t¹o khu«n khæ ph¸p lý cho tiÕn tr×nh CPH ... 2.2. Nguyªn nh©n kh¸ch quan. Do chÞu ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ trong khu vùc, gi¸ c¶ gi¶m, thÞ trêng thu nhËp, kh¶ n¨ng thanh to¸n trong d©n c thÊp . V× thÕ hiÖu qu¶ kinh doanh kh«ng cao, kÐm hÊp dÉn ngêi mua cæ phÇn. PhÇn lín c¸c DNNN cã tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu, s¶n phÈm lµm ra kh«ng 7 cã tÝnh c¹nh tranh ®Ó chiÕm lÜnh thÞ trêng. Bªn c¹nh ®ã hiÓu biÕt cña d©n chóng vÒ CPH cßn nhiÒu h¹n chÕ. Nh vËy, muèn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh CPH DNNN trong thêi gian tíi, chóng ta ph¶i gi¶i quyÕt ®îc c¸c nguyªn nh©n lµm chËm tiÕn tr×nh CPH. 3. Gi¶i ph¸p nh»m ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN ë ViÖt Nam. §Ó ®Èy nhanh tiÕn tr×nh chuyÓn ®æi DNNN em xin nªu nªn mét sè gi¶i ph¸p sau ®©y hy väng phÇn nµo gióp c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh ®Ò ra nh÷ng ph¬ng ¸n hiÖu qu¶ ®Ó qu¸ tr×nh CPH ë níc ta diÔn ra thµnh c«ng ®Ó nhanh chãng ®a ®Êt níc ph¸t triÓn lªn mét tÇm cao míi: * §Ò nghÞ ChÝnh phñ chØ ®¹o c¸c bé chøc n¨ng x©y dùng vµ hoµn thiÖn m«i trêng ph¸p lý ®Ó h×nh thµnh mét m«i tr- êng kinh doanh ®ång nhÊt, b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, t¹o c¬ së cho viÖc s¾p xÕp l¹i vµ CPH DNNN. * X©y dùng vµ hoµn chØnh hÖ thèng tiªu thøc ph©n lo¹i DN trªn c¬ së gi÷ v÷ng vµ ph¸t huy vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ níc th«ng qua: - X©y dùng c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó khai th¸c triÖt ®Ó c¸c tiÒm n¨ng, t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn c¸c vïng kinh tÕ. - N¾m gi÷ vµ chi phèi nh÷ng ngµnh kinh tÕ quan träng nh»m ®¶m b¶o nÒn kinh tÕ quèc d©n ph¸t triÓn c©n ®èi, cã hiÖu qu¶ vµ ®óng ®Þnh híng XHCN. - §Èy m¹nh CPH, giao, b¸n, kho¸n kinh doanh vµ cho thuª DNNN ho¹t ®éng trong nh÷ng ngµnh nghÒ mµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cã thÓ ®¶m nhËn. 8 * §Ó thóc ®Èy c¸c DN n©ng cao tr¸ch nhiÖm víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ lµnh m¹nh ho¸ t×nh h×nh tµi chÝnh, ®Ò nghÞ ChÝnh phñ chØ ®¹o söa ®æi tån t¹i cña mét sè c¬ chÕ chÝnh s¸ch hiÖn hµnh cha phï hîp vµ ban hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch th¸o gì khã kh¨n vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c DN thùc hiÖn CPH. - X©y dùng c¬ chÕ u ®·i hîp lý vµ c¬ chÕ xö lý nî ®Ó khuyÕn khÝch c¸c DN thùc hiÖn chuyÓn ®æi së h÷u vµ niªm yÕt trªn thÞ trêng chøng kho¸n. Bao gåm c¶ biÖn ph¸p khoanh nî, xo¸ nî vµ chuyÓn nî thµnh cæ phÇn ë nh÷ng DN CPH. - Ban hµnh quy chÕ qu¶n lý tµi chÝnh vµ h¹ch to¸n kinh doanh ®èi víi DN noµi quèc doanh. - Híng dÉn triÓn khai quy chÕ qu¶n lý phÇn vèn Nhµ níc t¹i c¸c DN kh¸c. * ChÝnh phñ cÇn cã biÖn ph¸p ®«n ®èc vµ quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm cho c¸c bé, ngµnh, UBNN c¸c tØnh, thµnh phè vµ c¸c tæng c«ng ty trong viÖc thùc hiÖn tèt c«ng t¸c s¾p xÕp, ph©n lo¹i vµ CPH DNNN. * Cã c¬ chÕ cô thÓ xö lý ®èi víi nh÷ng tµi s¶n vµ nî khã ®ßi khái gi¸ trÞ DN. thµnh lËp c«ng ty qu¶n lý tµi s¶n vµ mua b¸n nî theo tinh thÇn nghÞ quyÕt sè 11/2000/N§-CP, ngµy 31/7/2000 cña chÝnh phñ ®Ó hç trî c¸c DN xö lý nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i vÒ tµi chÝnh khi thùc hiÖn c¸c ®Ò ¸n chuyÓn ®æi së h÷u vµ gi¶m thiÓu nh÷ng tæn thÊt cña Nhµ níc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chuyÓn ®æi së h÷u. MÆt kh¸c, sù ra ®êi cña c«ng ty nµy sÏ gióp cho c¸c DN lµnh m¹nh ho¸ vÊn ®Ò tµi chÝnh ngay trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ hç trî c¸c 9 DN CPH kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt thùc hiÖn mua b¸n, trao ®æi cæ phiÕu. * NhËn thøc vÒ CPH DNNN cha ®îc nhÊt qu¸n trong c¸c cÊp l·nh ®¹o , c¸c tæng c«ng ty vµ c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc, NghÞ quyÕt ®¹i héi §¶ng VIII, NghÞ quyÕt ®¹i héi trung ¬ng 3 kho¸ IX vÒ CPH cha ®îc qu¸n triÖt ®Çy ®ñ. NhiÒu ®¬n vÞ, DN cha coi träng vai trß vµ ý nghÜa cña tiÕn tr×nh CPH DNNN. cßn chÇn chõ, chê ®îi chØ nãi nhiÒu vÒ víng m¾c mµ Ýt tæ chøc häc tËp ®Ó gi¶i thÝch, thuyÕt phôc vµ chØ ®¹o ®¬n vÞ. §Æc biÖt, kh«ng Ýt n¬i ngêi l·nh ®¹o trong DN ®Òu sî mÊt sù bao cÊp cña Nhµ níc, sî mÊt quyÒn lîi, mÊt viÖc lµm nªn kh«ng muèn CPH. * Chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch vÒ CPH cha ®ång bé, cßn nhiÒu bÊt cËp, quy tr×nh vµ thñ tôc cßn nhiÒu phøc t¹p, cha khuyÕn khÝch doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng nh: Khèng chÕ tû lÖ mua cæ phiÕu lÇn ®Çu, quy ®Þnh sè cæ phiÕu u ®·i ®èi víi c¸n bé qu¶n lý, xö lý phÇn vèn tù bæ sung, nî khã ®ßi vµ lao ®éng d thõa.... Nhµ níc còng cha t¹o ®îc m«i trêng thùc sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, nhÊt lµ quyÒn sö dông ®Êt, vay vèn, xuÊt nhËp khÈu.... nªn khi chuyÓn thµnh c«ng ty CP th× thÊy bÞ thiÖt thßi so víi tríc ®©y. * Ngoµi ra, viÖc thÈm ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp CPH hiÖn nay thùc sù khã kh¨n, phøc t¹p vµ thêng kÐo dµi. Theo quy ®Þnh cña th«ng t 104/1998/TT-BTC(Bé tµi chÝnh) híng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh 44/N§-CP th× thêi gian x¸c ®Þnh gi¸ trÞ c«ng ty CPH lµ 15 ngµy, kÓ tõ ngµy thµnh lËp héi ®ång x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp, nhng trªn thùc tÕ quy ®Þnh trªn 10 kh«ng ®îc thùc hiÖn. MÆt kh¸c, ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ theo “héi ®ång” cßn mang yÕu tè chñ quan, cã thÓ g©y nhiÒu phiÒn hµ cho doanh nghiÖp. III. thùc tiÔn cæ phÇn ho¸ t¹i tæng c«ng ty xi m¨ng viÖt nam. 1. Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ cña tæng c«ng ty xi m¨ng viÖt nam. TriÓn khai viÖc thùc hiÖn chØ thÞ sè 20/1998/CT-TTg cña Thñ tíng chÝnh phñ vÒ ®Èy m¹nh, s¾p xÕp vµ ®æi míi DNNN, ®Ò ¸n “S¾p xÕp ®æi míi s¶n xuÊt kinh doanh cña Tæng c«ng ty Xi m¨ng ViÖt Nam” ®· ®îc ChÝnh phñ phª duyÖt ngµy 9/7/1999. Ch¬ng tr×nh môc tiªu thùc hiÖn CPH DNNN còng ®- îc x¸c ®Þnh râ vµ tiÕn hµnh rÊt khÈn tr¬ng sau khi ChÝnh phñ phª duyÖt danh s¸ch ®¬n vÞ tiÕn hµnh CPH t¹i quyÕt ®Þnh 140/1998/Q§-TTg ngµy 1/8/1998. KÕt thóc n¨m 1999, tæng c«ng ty xi m¨ng ViÖt nam ®· ®îc Ban ®æi míi vµ ph¸t triÓn DN Trung ¬ng ®¸nh gi¸ lµ ®¬n vÞ thùc hiÖn tèt c«ng t¸c CPH: hÇu hÕt c¸c ®¬n vÞ ®îc lùa chän ®Ó thùc hiÖn CPH ®Òu ph¶i gi¶i quyÕt hËu qu¶ do d thõa lao ®éng mµ phÇn ®«ng lµ lao ®éng cã tay nghÒ thÊp, ch¼ng h¹n nh ë C«ng ty TÊm lîp VËt liÖu x©y dùng §ång Nai (DONACO), sè lao ®éng khi chuyÓn ®æi lµ 631 ngêi nhng lao ®éng thùc sù cÇn sau CPH chØ kho¶ng 400 ngêi. Tuy nhiªn, do ®· cã qu¸ tr×nh nghiªn cøu kü lìng vÒ chñ tr¬ng chÝnh s¸ch, l¹i lµ nh÷ng ngêi thêng xuyªn ®i s©u, ®i s¸t víi ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn CPH c¸c c¸n bé trong ban ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp ®· cã nh÷ng ®Ò xuÊt ®Ó tæng c«ng ty cã gi¶i ph¸p kÞp thêi. ChÝnh 11 v× vËy mµ kÕ ho¹ch CPH cña tæng c«ng ty ®· hoµn thµnh 100%. §©y lµ kÕt qu¶ duy nhÊt trong tiÕn tr×nh chung cña c¶ níc vµ lµ kinh nghiÖm tèt cho nhiÒu ®¬n vÞ häc tËp. 2. Nh÷ng thµnh c«ng cña tæng c«ng ty xi m¨ng viÖt nam. Sau khi CPH tæng c«ng ty ®· ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu c¬ b¶n mµ ch¬ng tr×nh CPH ®· ®Ò ra nh: huy ®éng vèn, ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o, tù chñ cña tËp thÓ ngêi lao ®éng vµ n©ng cao søc c¹nh tranh cña DN. VÒ s¶n lîng, doanh thu, lîi nhuËn cña tÊt c¶ c¸c c«ng ty cæ phÇn ®Òu t¨ng m¹nh so víi tríc khi CPH. §Æc biÖt lµ ngêi lao ®éng lu«n cã viÖc lµm æn ®Þnh vµ thu nhËp ngµy cµng c¶i thiÖn. §iÓn h×nh nh t¹i c«ng ty CP bao b× Hoµng th¹ch vµ c«ng ty bao b× BØm s¬n trong n¨m 1999 s¶n lîng t¨ng 111% ®Õn 123%, doanh thu t¨ng tõ 112% ®Õn 116%, l¬i nhuËn t¨ng tõ 119% ®Õn 149%, cæ tøc t¨ng tõ 14,4 ®Õn 17% , thu nhËp cña ngêi lao ®éng t¨ng tõ 5% ®Õn 20% so víi ph¬ng ¸n CPH ®Æt ra . Søc c¹nh tranh cña c¸c c«ng ty CP ®ang t¨ng lªn sau mét thêi gian ®i vµo ho¹t ®éng, s¶n phÈm cña c«ng ty cæ phÇn §¸ x©y dùng Hoµ ph¸t s¶n xuÊt ®Õn ®©u ®îc tiªu thô hÕt ®Õn ®ã, cã khi ngêi mua ph¶i xÕp hµng ®¨ng ký; c«ng ty CP bao b× BØm s¬n mÆc dï cha ®i vµo giao dÞch trªn thÞ trêng chøng kho¸n, nhng gi¸ trÞ cæ phiÕu cña c«ng ty trªn thÞ trêng tù ph¸t ®· t¨ng m¹nh, biªn ®é giao ®éng t¨ng trong kho¶ng 200% ®Õn 300%, cã thêi ®iÓm lªn tíi 350%. Ngoµi ra bé m¸y ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty nµy l¹i gän nhÑ h¬n rÊt nhiÒu v× thÕ chi phÝ hµnh chÝnh còng gi¶m theo. C«ng ty CP TÊm lîp 12 vËt liÖu x©y dùng §ång Nai tríc khi CPH cã 13 ®Çu mèi phßng ban, nay gi¶m xuèng chØ cßn 6 ®Çu mèi vµ biªn chÕ lao ®éng còng tiÕp tôc gi¶m dÇn sau mét thêi gian ho¹t ®éng. 3. Nh÷ng tån t¹i vµ kiÕn nghÞ. Ph¸t huy kÕt qu¶ CPH DNNN 1998-2000, n¨m 2001 tæng c«ng ty xi m¨ng tiÕn hµnh CPH tiÕp 2 bé phËn DN trùc thuéc ®¬n vÞ thµnh vien lµ C«ng ty kinh doanh Th¹ch cao xi m¨ng vµ C«ng ty VËt t kü thuËt xi m¨ng. Tuy nhiªn, ®Õn nay c¶ 2 bé phËn nµy ph¶i dõng l¹i v× hiÖu qu¶ thÊp. Héi ®ång qu¶n trÞ tæng c«ng ty ph¶i quyÕt ®Þnh ph¶i chuyÓn sang h×nh thøc b¸n, kho¸n hoÆc cho thuª. C¸c c«ng ty CP hiÖn nay cha ®îc cÊp nµo qu¶n lý, híng dÉn xÐt duyÖt , phong tÆng c¸c danh hiÖu thi ®ua khen thëng cho c¸ nh©n vµ tËp thÓ ngêi lao ®éng. Ph¬ng thøc l·nh ®¹o vµ tæ chøc sinh ho¹t §¶ng, ®oµn thanh niªn cña c«ng ty CP còng cha cã híng dÉn nªn gÆp nhiÒu khã kh¨n, lóng tóng. C«ng nî khã ®ßi, tµi s¶n tån kho , ø ®äng kh«ng cÇn dïng ®Õn ®Ó l¹i cho DNNN cÊp qu¶n lý cña ®¬n vÞ CPH kh«ng sö lý ®îc do c¬ chÕ vµ c¸c quan hÖ x· héi trë thµnh g¸nh nÆng cho DNNN n¬i cã bé phËn DN thùc hiÖn CPH. Lao ®éng trong c«ng ty CP khi chÊm døt hîp ®ång lao ®éng, ®Òu b¾t DNNN cÊp trªn ph¶i chi tr¶ chÕ ®é theo thêi gian lµm viÖc tríc khi chuyÓn sang CPH còng lµ g¸nh nÆng cho DNNN. §Ó ®Èy nhanh tiÕn ®é CPH DNNN cña tæng c«ng ty nãi riªng vµ c¶ níc nãi chung, l·nh ®¹o tæng c«ng ty Xi m¨ng VN cho r»ng ChÝnh phñ cÇn cã ch¬ng tr×nh kiÓm tra, ®«n ®èc, chØ ®¹o s¸t thùc víi c¸c tæng c«ng ty vµ DNNN n»m trong 13