Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1 LỜI MỞ ĐẦU Nghiệp vụ Bảo hiểm cháy là một trong những nghiệp vụ truyền thống của BIC. Trong những năm qua việc khai thác nghiệp vụ này luôn là thế mạnh của công ty, doanh thu của nghiệp vụ thường chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu doanh thu phí bảo hiểm gốc. Đặc biệt kể từ sau khi Chính phủ ban hành nghị định 130/2006/NĐ- CP ngày 8/11/2006 quy định chế độ Bảo hiểm cháy nổ bắt buộc thì đối tượng tham gia bảo hiểm ngày càng được mở rộng, tạo tiền đề cho các doanh nghiệp khai thác tiềm năng này. Tuy nhiên hiện tại thị trường Bảo hiểm cháy còn nhiều khoảng trống, việc khai thác nguồn doanh thu này không hề đơn giản, đặt ra bài toán khó cho tất cả các doanh nghiệp trong đó có cả BIC. Nhận thức được tầm quan trọng của hỏa hoạn nói chung cũng như nghiệp vụ Bảo hiểm cháy ở BIC nói riêng, em đã chọn đề tài:“ Tình hình triển khainghiệp vụ bảo hiểm cháy và các rủi ro đặc biệt tại BIC” cho chuyên đề thực tập tốt nghiệp của mình để giúp mọi người có cái nhìn tổng hợp nhất về loại hình nghiệp vụ bảo hiểm cơ bản này. Trong thời gian thực tập ở BIC, được sự giúp đỡ nhiệt tình của tập thể ban lãnh đạo của công ty nói chung cũng như các anh chị phòng kinh doanh khu vực Đống Đa nói riêng và sự chỉ bảo hướng dẫn của cô giáo Nguyễn Hải Đường em đã hoàn thành tốt chuyên đề. Tuy nhiên do hạn chế về nguồn tài liệu và kiến thức có hạn, đề tài còn gặp nhiều khiếm khuyết và sai sót, rất mong được sự đóng góp ý kiến của cô giáo và các anh chị để bài viết hoàn chỉnh hơn. Em xin chân thành cảm ơn. Nguyễn Thị Thu Trang Bảo hiểm 46A Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 2 NỘI DUNG CHƯƠNG I: LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGHIỆP VỤ BẢO HIỂM CHÁY VÀ CÁC RỦI RO ĐẶC BIỆT I. SỰ CẦN THIẾT VÀ TÁC DỤNG CỦA BẢO HIỂM CHÁY VÀ CÁC RỦI RO ĐẶC BIỆT 1.Vài nét về lịch sử ra đời và phát triển của nghiệp vụ Bảo hiểm cháy và các rủi ro đặc biệt 1.1. Trên thế giới Trong quá trình tồn tại và phát triển loài người luôn phải đối mặt với những rủi ro tai ương, thảm hoạ xảy ra bất ngờ như động đất, núi lửa, bão, bạo loạn chiến tranh…Trong đó cháy được coi là một trong những rủi ro nguy hiểm nhất. Theo lịch sử để lại từ thời Trung đại rồi Phục Hưng, ở Châu Âu vẫn chưa có có một hệ thống phòng cháy hữu hiêụ nào hơn hệ thống sử dụng từ thời các hoàng đế La mã trị vì. Ở các thành phố lớn và thị trấn, nhà nào cũng phải dự trữ các xô đầy nước. Vào ban đêm đội tuần tra đi dọc các phố hễ thấy nhà nào có nguy cơ cháy là họ báo ngay cho chủ nhà. Nếu có hoả hoạn xảy ra thì thiệt hại từ cháy có thể được phường hội giúp đỡ với điều kiện họ phải là hội viên. Tuy nhiên khoản trợ giúp này chỉ mang tính chất động viên khích lệ chứ chưa thể coi là một khoản bồi thường thực sự. Phường hội đầu tiên kiểu này do các nhà buôn thành phố Rowen (Pháp) thành lập năm 1374 trong nhà thờ Saint Patree. Nhưng thời bấy giờ dân chúng vẫn có tư tưởng xem hoả hoạn là rủi ro không thể tránh khỏi cũng như nạn đói, chiến tranh và các dịch bệnh khác… Hiệp hội BH cháy đầu tiên ra đời ở Đức năm 1591mang tên là Feuer Casse. Một thời gian ngắn sau đó xuất hiện thêm một vài tổ chức nữa nhưng không để lại dấu ấn gì lớn cho đến giữa thế kỷ 17.Phải đến năm 1666, sau khi chứng Nguyễn Thị Thu Trang Bảo hiểm 46A Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 3 kiến vụ cháy khủng khiếp ở thủ đô Luân Đôn diễn ra trong vòng 7 ngày 8 đêm, thiêu huỷ 13.200 ngôi nhà, 87 nhà thờ và rất nhiều tài sản có giá trị khác, người dân Anh mới thực sự nhận thứcđược tầm quan trọng của việc thiết lập hệ thống PCCC và bồi thường cho người thiệt hại một cách hữu hiệu. Với mức độ nghiêm trọng của thảm hoạ này khiến các nhà kinh doanh của Anh phải nghĩ ngay đến việc cộng đồng chia sẻ rủi ro trong hoả hoạn. Do vậy năm 1667 ở Anh đã xuất hiện một số văn phòng cung cấp dịch vụ PCCC .Trong thời gian thành phố được kiến thiết lại, một nhà vật lý người Anh tên là Nicolas Bavbon đã bắt đầu nhận BH cháy cho những ngôi nhà xây dựng lại. Ban đầu công ty của ông hoạt động theo hình thức tư nhân, nhưng sau đó năm 1684 đã bắt đầu chuyển đổi thành công ty cổ phần với tên gọi là “Friendly Society Fire Office”. Công ty này hoạt động trên nguyên tắc tương hỗ, hệ thống phí cố định và người BH phải chịu một phần thiệt hại xảy ra. Tiếp theo đó một số công ty BH khác cũng theo đó ra đời: Hand in hand (1696), Sun Fire office (1710), Union (1714). Và khi mới ra đời các công ty này chỉ nhận đảm bảo cho hậu quả sự cố “hoả hoạn” gọi là BH cháy đơn thuần. Trước những nhu cầu của nhiều khách hàng muốn được BH chống lại các rủi ro đặc biệt có mức độ tổn thất tương tự hoả hoạn với chi phí thấp và thể thức đơn giản, các công ty phải thiết kế những bản hợp đồng BH phối hợp giữa rủi ro hoả hoạn và các rủi ro khác như đa rủi ro nhà ở, đa rủi ro của các doanh nghiệp… Từ đó đến nay, nghiệp vụ BH cháy đã được triển khai hầu hết các nước trên thế giới và là một trong những nghiệp vụ BH truyền thống chiếm tỷ trọng doanh thu phí cao của các doanh nghiệp BH. Theo tài liệu thống kê việc kinh doanh BH thì BH cháy có lịch sử gần lâu đời nhất, chỉ đứng sau BH hàng hải. Nguyễn Thị Thu Trang Bảo hiểm 46A Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 4 1.2. Ở Việt Nam Tại Việt Nam trước năm 1945 đã có một công ty BH cháy của Pháp hoạt động. Tuy nhiên do cơ chế bao cấp, Nhà nước đứng ra bù đắp mọi thiệt hại nhằm đảm bảo tài chính cho các doanh nghiệp khi họ không may gặp rủi ro. Vì vậy BH nói chung và BH cháy cháy nói riêng không có điều kiện phát triển. Phải đến tận khi nước ta chuyển sang nền kinh tế thị trường với cơ chế tự hạch toán kinh doanh đòi hỏi các doanh nghiệp phải tự chịu trách nhiệm về tài chính, về thiệt hại kinh doanh, cùng với quyết định số 06/TCQĐ ngày 17/11/1989 của bộ trưởng Bộ Tài chính kèm theo quy tắc và biểu phí BH cháy thì nghiệp vụ này mới chính thức được công ty Bảo hiểm Việt Nam (Bảo Việt) triển khai và phát triển. Sau một thời gian thực hiện để phù hợp với tình hình thực tế, Bộ Tài chính ban hành thêm một số quyết định khác đối với nghiệp vụ BH cháy: quyết định số 142/TCQĐ về quy tắc và biểu phí mới, quyết định 212/TCQĐ ngày12/4/1993 thay thế cho biểu phí quyết định 142 và mới nhất là quyết định số 28/2007/QĐ-BTC ngày 24/4/2007 về quy tắc và biểu phí Bảo hiểm cháy bắt buộc.Việc Chính phủ ban hành nghị định 130/2006/NĐ- CP ngày8/11/2006 quy định chế độ BH cháy nổ bắt buộc kèm theo quyết định số 28 của Bộ Tài chính về quy tắc và biểu phí BH cháy nổ bắt buộc đã tạo cơ sở pháp lý đầu tiên để Bảo Việt cũng như các công ty BH khác triển khai nghiệp vụ BH cháy . Từ năm 1990, nước ta đã có 16 công ty triển khai nghiệp vụ BH cháy với giá trị tham gia BH lên đến 6.200 tỷ đồng. Đến năm 1994 BH cháy được thực hiện ở hầu hết 53 tỉnh thành phố với tổng giá trị BH là 27.000 tỷ đồng. Tuy nhiên các công ty mới chỉ BH chủ yếu cho các kho xăng dầu, còn phần lớn các tài sản như nhà máy, khách sạn, xí nghiệp…trị giá nhiều tỷ đồng vẫn chưa được BH. Giai đoạn 1994-1995 đánh dấu sự ra đời của một số công ty Nguyễn Thị Thu Trang Bảo hiểm 46A Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 5 BH phi nhân thọ như Bảo Long, Bảo Minh, Pjico làm cho thị trường BH nói chung và thị trường BH cháy nói riêng bắt đầu phát triển sôi động. Qua một số năm thực hiện, nghiệp vụ này càng phát triển. Năm 2000 doanh thu phí BH đạt 16.200.000USD Mỹ, tăng 16% so 1999. Số lượng công ty BH tham gia cung cấp dịch vụ trên thị trường BH cháy không ngừng tăng với sản phẩm ngày càng đa dạng phong phú. 2.Sự cần thiết và tác dụng của Bảo hiểm cháy và các rủi ro đặc biệt 2.1 Sự cần thiết của Bảo hiểm cháy và các rủi ro đặc biệt Cháy là một trong những rủi ro mang tính chất thảm hoạ và khi xảy ra hậu quả để lại rất nặng nề. Việc khắc phục nó đòi hỏi phải có nguồn tài chính khổng lồ. Theo số liệu thống kê, hàng năm trên thế giới có khoảng 5 triệu vụ cháy lớn nhỏ gây thiệt hại hàng trăm tỷ đô la. Các vụ cháy không chỉ xảy ra ở các nước có nền kinh tế phát triển như Anh, Pháp, Mỹ…nơi mà có nền khoa học, công nghệ đã đạt đến đỉnh cao của sự hiện đại và an toàn thì cháy vẫn xảy ra và ngày càng tăng về số lượng và mức độ nghiêm trọng, ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống và hoạt động sản xuất kinh doanh của con người. Ở Việt Nam, các vụ cháy xảy ra nhiều, gây thiệt hại lớn đặc biệt tại các khu vực kinh tế phát triển như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh…Trong vòng 30 năm, kể từ ngày chủ tịch Hồ Chí Minh ký sác lệnh PCCC ngày 4/10/1961 đến ngày 4/10/1991 đã xảy ra 566.036vụ cháy lớn nhỏ, gây thiệt hại về vật chất ước tímh 948 tỷ đồng, làm chết 2.574 người, bị thương 4.479 người. Từ năm 1992-1993cả nước có khoảng 1.710 vụ cháy, làm chết 213 người, bị thương 348 người, ước tính thiệt hại 114,746 tỷ đồng. Giai đoạn 1996-2003, xảy ra 8.015 vụ cháy, gây thiệt hại trên 1.000 tỷ đồng. Tỷ lệ các vụ cháy lớn là 2,47%, thiệt hại lên tới 67,25% tổng thiệt hại. Năm 97 cả nước có 58 vụ cháy chợ trong đó có 4 vụ cháy lớn xảy ra ở Hà Nội, Nam Định, Thành phố Hồ Chí Minh và Nha Trang. Nguyễn Thị Thu Trang Bảo hiểm 46A Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 6 Trong những năm gần đây nước ta liên tiếp xảy ra nhiều vụ cháy lớn nhỏ để lại hậu quả nặng nề: + Ngày 16/12/2006 cháy chợ Lớn Quy Nhơnthiêu rụi toàn bộ hàng hoá trong hai dãy nhà hai tầng và một dãy nhà hai tầng tổng diện tích 5.000m 2 , tổng thiệt hại trên 120 tỷ đồng. + Ngày 27/3/2007 trung tâm thương mại Sài gòn cháy kho chứa dụng cụ vệ sinh, tổng thiệt hại lên đến 67.150USD. + Ngày 23/5/2007 cháy doanh nghiệp tư nhân Dy Khang ở khu công nghiệp Vĩnh Lộc A (TPHCM), thiệt hại tài sản khoảng 19,2 tỷ đồng. + Ngày 30/6/2007công ty TNHH Nhị Hà & Tân Việt Phát cháy, tổng giá trị thiệt hại ước tính 20 tỷ đồng. Thiệt hại do cháy gây ra rất nghiêm trọng không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống của một vài cá nhân mà còn tác động mạnh đến cả cộng đồng dân cư, môi trường khí hậu. Để đối phó với cháy từ xa xưa con người dân sử dụng rất nhiều biện pháp khác nhau như PCCC, đào tạo nâng cao trình độ kiến thức và ý thức thông tin tuyên truyền về PCCC. Mặc dù khoa học công nghệ phát triển thì phương tiện PCCC được đổi mới. Tuy nhiên sự phát triển của khoa học công nghệ về an toàn thường chậm hơn so kỹ thuật, công nghệ trong sản xuất và nguồn vốn đầu tư vào công tác đảm bảo an toàn thường thấp hơn so nguồn vốn đầu tư phát triển. Vì thế ngày càng có nhiều vụ cháy với thiệt hại lớn hơn, nguyên nhân xảy ra cũng khó lường hơn trong đó cũng có cả nguyên nhân xuất phát từ mặt trái công nghệ. Do vậy để đối phó hậu quả của cháy gây ra thì BH vẫn được coi là một trong những biện pháp hữu hiệu nhất. Ngoài ra khi tham gia BH, người được BH còn có thể nhận được các dịch vụ tư vấn về quản lý rủi ro, PCCC từ phía người BH. Mặt khác, trong điều kiện kinh tế thị trường, các tổ chức doanh nghiệp, cá nhân đều phải tự chủ về tài chính. Hoạt động sản xuất, đầu tư, khai Nguyễn Thị Thu Trang Bảo hiểm 46A Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 7 thác…ngày một gia tăng, khối lượng hàng hoá, vật tư luân chuyển và tập trung rất lớn, công nghệ sản xuất đa dạng phong phú. Nếu xảy ra cháy lớn, họ phải đương đầu với rất nhiều khó khăn về tài chính, thậm chí có thể bị phá sản. Vì vậy bên cạnh việc tích cực PCCC thì BH cháy thực sự là một giá đỡ cho các tổ chức cá nhân tham gia BH. 2.2 Tác dụng của Bảo hiểm cháy và các rủi ro đặc biệt BH cháy là loại hình BHTS, trong đó đối tượng bảo hiểm thường có giá trị BH rất lớn. Khi xảy ra rủi ro hậu quả để lại rất nặng nề không chỉ riêng đối với cá nhân mà còn ảnh hưởng đến cả xã hội. Vì vậy nghiệp vụ BH cháy và rủi ro đặc biệt ra đời có ý nghĩa tác dụng vô cùng to lớn. *Đối với người tham gia Bảo hiểm : Thứ nhất, BH cháy khắc phục tổn thất từ đó góp phần ổn định cuộc sống sản xuất sinh hoạt của mỗi cá nhân trong cộng đồng. Đối với các cá nhân, hộ gia đình giá trị tài sản đều nằm trong phạm vi ngôi nhà của họ. Theo số liệu thống kê cho thấy trong những năm gần đây, tỷ lệ xảy ra cháy ở các hộ dân cư khá cao chiếm 70,1% số vụ cháy. Do đó khi cháy xảy ra bản thân mỗi người gặp rất nhiều khó khăn trong cuộc sống. Trong các doanh nghiệp, quy mô sản xuất càng rộng, giá trị TS càng lớn. Vì vậy khi có tổn thất do cháy gây ra thì hậu quả thật khôn lường và ảnh hưởng lâu dài tới bản thân doanh nghiệp và cá nhân đơn vị khác có liên quan. Doanh nghiệp phải đứng trước bờ vực cơ nguy cơ mất trắng những TS có giá trị lớn và việc khôi phục sản xuất trở lại là điều vô cùng khó khăn, trong trường hợp xấu nhất là phá sản. BH ra đời giúp cho mỗi cá nhân doanh nghiệp ổn định được cuộc sống cũng như hoạt động sản xuất kinh doanh thông qua việc bồi thường một cách kịp thời thoả đáng khi không may có tổn thất, từng bước khắc phục hậu quả của những thiệt hại xảy ra đối với họ. Trên cơ sở người tham gia BH cháy Nguyễn Thị Thu Trang Bảo hiểm 46A Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 8 đóng góp một khoản phí với tỷ lệ nhỏ so với giá trị TS của mình, các cá nhân doanh nghiệp sẽ nhận được cam kết bồi thường từ phía công ty BH khi co rủi ro xảy ra. Có thể nói BH là “lá chắn kinh tế” hữu hiệu đảm bảo nguồn tài chính cho các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp khi không may xảy ra sự cố bảo hiểm, giúp họ yên tâm sản xuất kinh doanh, tiến hành mở rộng đầu tư góp phần tăng trưởng kinh tế. Thứ hai, Bảo hiểm cháy còn góp phần tích cực công tác ĐPHCTT, giúp cho cuộc sống con người an toàn hơn, xã hội trật tự hơn, giảm bớt nỗi lo cho mỗi cá nhân, doanh nghiệp. Rủi ro cháy có thể xảy ra bất cứ đâu bất cứ khi nào.Vì vậy để giảm thiểu xác suất bồi thường cho khách hàng, các công ty BH hết sức quan tâm đến công tác quản trị rủi ro mà trong đó công tác PCCC được đặt lên hàng đầu. Bằng một khoản trích theo tỷ lệ nhất định từ phần phí thu được, các công ty BH sẽ thực hiện các biện pháp ĐPHCTT một cách hiệu quả thông qua công tác thống kê tình hình tổn thất hàng năm, xác định nguyên nhân tổn thất, tư vấn những khu vực có nguy hiểm cao về cháy, thường xuyên phối hợp với khách hàng trong công tác tập huấn PCCC, hỗ trợ khách hàng trang bị phương tiện PCCC …Để làm tốt công tác này, công ty BH cần có những cán bộ chuyên môn giỏi về đánh giá và quản lý rủi ro , tích cực hướng dẫn khách hàng các biện pháp đảm bảo an toàn. Ngoài ra hàng năm các doanh nghiệp cũng thường xuyên đóng góp kinh phí cho hoạt động PCCC theo quy định Nhà nước để đầu tư trang bị PCCC, hỗ trợ tuyên truyền phổ biến kiến thức pháp luật và kiến thức phổ thông về PCCC cho toàn dân…Hoạt động này không chỉ có ý nghĩa đối với người tham gia trong công tác hạn chế rủi ro mà có ý nghĩa đối với cả xã hội. Thứ ba, BH cháy còn là chỗ dựa tinh thần cho mọi cá nhân, tổ chức,giúp họ yên tâm trong cuộc sống và trong hoạt động sản xuất kinh doanh Nguyễn Thị Thu Trang Bảo hiểm 46A Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 9 BH thể hiện tính cộng đồng, tương trợ, nhân văn sâu sắc, góp phần ổn định xã hội. Hậu quả của rủi ro cháy sẽ gây khó khăn về tài chính, kinh doanh bị gián đoạn, phá sản…dẫn đến tình trạng thất nghiệp gia tăng do nhà máy đóng cửa, đình công, bạo loạn gây mất trật tự cho xã hội. Việc triển khai BH cháy gúp nhà đầu tư và nhà thầu mạnh dạn đầu tư phát triển kinh tế vì đã có BH cháy bảo trợ. Từ đó ngày càng tạo công ăn việc làm cho người lao động. Đồng thời tránh sự lo lắng, bất ổn của người dân sống xung quanh khu vực thường xuyên có cháy và nguy cơ xảy ra cháy cao. Bên cạnh đó BH cháy ra đời còn giúp các doanh nghiệp tham gia thuận tiện hơn trong các hoạt động vay vốn của các tổ chức tài chính, Ngân hàng. Vì khi tiến hành cho các doanh nghiệp vay vốn để sản xuất kinh doanh thì các Ngân hàng, quỹ tài chính bao giờ cũng đòi hỏi có thế chấp. Doanh nghiệp đã tham gia BH thì có thể trình hợp đồng BH như một bằng chứng của sự đảm bảo để vay vốn, giúp các Ngân hàng, tổ chức tài chính yên tâm đối với các khoản cho vay bởi vì nếu có rủi ro xảy ra đối với doanh nghiệp đó thì doanh nghiệp sẽ nhận được bồi thường từ phía công ty BH, đảm bảo khả năng trả nợ cao hơn các doanh nghiệp không tham gia BH. Thứ tư, BH cháy góp phần nâng cao ý thức cộng đồng về công tác PCCC và tham gia BH. Đối với các nghiệp vụ BH, đặc biệt BH cháy, công tác thống kê đóng vai trò hết sức quan trọng. Có làm tốt công tác này thì việc tính toán tỷ lệ phí, tỷ lệ tổn thất, tỷ lệ bồi thường mới chính xác được. Thông qua thống kê BH số liệu về các vụ cháy xảy ra trong quá khứ cũng như xác suất xảy ra cháy được thu thập đầy đủ và khoa học. Những tài liệu này có vai trò hết sức quan trọng trong việc nâng cao nhận thức của người dân về rủi ro cháy. Hơn nữa bằng việc tham gia BH cháy, người tham gia sẽ có ý thức hơn về việc tự bảo Nguyễn Thị Thu Trang Bảo hiểm 46A Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 10 vệ TS của mình cũng như cộng đồng thông qua sự tuyên truyền rộng rãi, phổ biến kiến thức PCCC của các nhà BH về nguy cơ, hậu quả của rủi ro cháy. * Đối với Nhà nước và nền kinh tế: BH cháy mang lại lợi ích kinh tế xã hội cho cả doanh nghiệp BH và Nhà nước. Khi nghiệp vụ BH cháy ngày càng được mở rộng, đặc biệt với sự chấp hành nghiêm chỉnh của đối tượng tham gia BH cháy bắt buộc, khoản phí thu được từ khách hàng ngày càng gia tăng, từ đó quỹ BHcháy được hình thành tương đối lớn. Các công ty BH chỉ giữ lại một khoản tiền nhất định trong quỹ để đảm bảo khả năng thanh toán, số còn lại sẽ được mang đi đầu tư sinh lời. Với nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi không nhỏ các công ty BH có thể cho vay, mua trái phiếu, đầu tư bất động sản…Do vậy nền kinh tế chắc chắn luôn nhận được một lượng vốn đầu tư đáng kể từ quỹ của các doanh nghiệp BH khiến cho các hoạt động kinh tế trở nên sôi động, hiệu quả hơn. Với tư cách là trung gian tài chính lớn của nền kinh tế, BHgóp phần tạo nguồn quỹ đầu tư dồi dào kích thích thị trường vốn phát triển. Các doanh nghiệp BH đã tạo ra “bàn tay vô hình” thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Hậu quả của cháy để lại thường rất nằng nề, số tiền để khắc phục hậu quả thường rất lớn, không có một tổ chức cá nhân nào có thể gánh chịu được mà phải viện tới sự giúp đỡ của Ngân sách Nhà nước. BH cháy ra đời góp phần giảm bớt gánh nặng cho Ngân sách quốc gia trong việc chi khắc phục hậu quả, tránh nhiều biến động chi tiêu ảnh hưởng đến kế hoạch Ngân sách Nhà nước. Ngoài ra BH cháy còn góp phần tăng thu ngoại tệ cho Nhà nước thông qua hoạt động TBH. Đây là nghiệp vụ có giá trị lớn, để đảm bảo khả năng thanh toán bồi thường, các doanh nghiệp bảo hiểm phải tiến hành nhượng tái đồng thời nhận tái từ những hợp đồng lớn. Thị trường BH cháy ngày càng phát triển thì ngày càng có nhiều đơn TBH và mang lại nguồn ngoại tệ cho đất nước. Nguyễn Thị Thu Trang Bảo hiểm 46A Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 11 Ngày nay khi nền kinh tế đang mở cửa, có rất nhiều doanh nghiệp đã và đang đầu tư vào nước ta. Các nhà đầu tư nước ngoài rất yên tâm khi đầu tư vào Việt Nam vì những lĩnh vực mà họ hoạt động đều được các công ty BH đứng ra bảo trợ khi không may xảy ra rủi ro tổn thất. Điều này tạo điều kiện thuận lợi thúc đẩy quá trình mở rộng phát triển kinh té đối ngoại trong công cuộc xây dựng đất nước. Như vậy với những tác dụng to lớn mà BH nói chung và BH cháy nói riêng mang lại cho cá nhân người tham gia cũng như cho Nhà nước, nhiều quốc gia đã quy định chế độ BH cháy bắt buộc đối với những cơ sở có nguy cơ cháy cao. Ở Việt Nam điều 8 luật kinh doanh BH và điều 9 luật PCCC cũng quy định bắt buộc nghiệp vụ này. II. NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA BẢO HIỂM CHÁY VÀ CÁC RỦI RO ĐẶC BIỆT 1. Một số khái niệm BH cháy thực chất là loại hình BHTS. Tuy nhiên do tính chất đặc thù riêng của nghiệp vụ chỉ BH cho những rủi ro cháy đơn thuần và các rủi ro đặc biệt đi kèm, nên trong đơn BH cháy và các rủi ro đặc biệt có một số khái niệm, thuật ngữ sau: - Cháy: theo nghĩa thông thường cháy được hiểu là phản ứng hoá học có toả nhiệt và phát ra ánh sáng. - Hoả hoạn: là cháy xảy ra ngoài sự kiểm soát của con người, ngoài nguồn lửa chuyên dùng và gây thiệt hại về người hoặc tài sản. - Sét: là hiện tượng phóng điện từ các đám mây tích điện tác động vào đối tượng BH. - Nổ: có nhiều hiện tượng nổ, có 2 loại nổ chính: + Nổ lý học: là trường hợp nổ do áp suất trong một thể tích tăng lên quá cao, vỏ thể tích không chịu được áp lực nên bị nổ. Nói một cách khác có thể coi Nguyễn Thị Thu Trang Bảo hiểm 46A Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 12 hiện tượng nổ là một việc san bằng bất thình lình sự khác nhau về áp lực giữa hai khối khí. + Nổ hoá học: là hiện tượng nổ do cháy quá nhanh (một phần nghìn hay một phần vạn giây đồng hồ) toả ra nhiều sức nóng, sinh ra nhiều hơi. Nghiên cứu các hiện tượng nổ hoá học thì thấy có đủ ba dấu hiệu của sự cháy, đó là có phản ứng hoá học có toả nhiệt và phát ra ánh sáng .Vì vậy nổ hoá học thực chất là hiện tượng cháy nhưng cháy với tốc độ nhanh. Các loại thuốc nổ, bom đạn đều là nổ hoá học. Nổ thường gây thiệt hại có tính cơ học cho môi trường xung quanh như phá huỷ, lật đổ hay lan sang rất mạnh. - Đơn vị rủi ro: là một nhóm TS tách biệt nhóm TS khác, cách nhau một khoảng trống lớn hơn khoảng trống tối thiểu hoặc có bức tường chống lửa giữa các nhóm TS đó, không cho lửa cháy lan từ nhóm này sang nhóm khác. Đơn vị rủi ro còn gọi là rủi ro riêng biệt: rủi ro TS này không ảnh hưởng rủi ro TS khác. + Đơn vị rủi ro được coi là cách biệt về không gian nếu TS được BH đảm bảo khoảng cách tối thiểu. Khoảng cách tối thiểu được quy định là khoảng cách tính bằng chiều cao của ngôi nhà cao nhất. Hoặc:  Tối thiểu 20m đối với các kho bãi ngoài trời chứa nguyên vật liệu dễ cháy  Tối thiểu 15m đối với các ngôi nhà có chứa hay gia công vật liệu dễ cháy  Tối thiểu 10m đối với tài sản là loại không cháy hoặc khó cháy Lưu ý trong phạm vi khoảng cách đó không được để vật liệu dễ cháy. Cầu và hành lang nối các nhà làm bằng vật liệu không cháy, các ống khói không liên quan đến việc xác định khoảng cách tối thiểu. + Đơn vị rủi ro được coi là cách biệt về cấu trúc nếu các toà nhà, bộ phận ngôi nhà hoặc kho tàng được ngăn cách bằng tường ngăn cháy. Nguyễn Thị Thu Trang Bảo hiểm 46A Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 13 Tường ngăn cháy là cấu trúc xây dựng phân chia đơn vị rủi ro, ngăn cho lửa không cháy lan giữa các đơn vị rủi ro. Tường ngăn cháy phải đáp ứng yếu tố kỹ thuật sau:  Có giới hạn chịu lửa ít nhất 90 phút  Phải chịu được nhiệt độ trên 1000oC  Nếu là nhà cao tầng thì phải được xây kín ở hầu hết các tầng không được so le nhau  Nếu mái nhà làm bằng vật liệu khó cháy thì tường ngăn cháy phải được xây dựng sát và khít tới tận mái nhà. Nếu mái nhà làm bằng vật liệu dễ cháy thì phải xây vượt quá phần mái nhà ít nhất 30m  Nếu mái nhà có lỗ hở thì phải xây cách ít nhất 5m  Không được để được vật liệu hay cấu kiện xây dựng dễ cháy vắt ngang qua tường ngăn cháy - Bậc chịu lửa của công trình: đặc trưng cho khả năng chịu lửa theo tính chất ngôi nhà và công trình, được xác định bởi giới hạn chịu lửa của các kết cấu xây dựng chính. Các công trình có bậc chịu lửa khác nhau thì tỷ lệ phí BH cũng khác nhau. - Giới hạn chịu lửa: là thời gian tính từ khi bắt đầu chịu lửa theo một tiêu chuẩn nhất định đến khi xuất hiện một trong các trạng thái giới hạn của kết cấu. - Tổn thất toàn bộ: + Tổn thất toàn bộ thực tế: trong BH cháy và rủi ro đặc biệt là TS được bảo hiểm bị phá huỷ hoặc hư hỏng hoàn toàn hoặc số lượng còn nguyên nhưng giá trị không còn gì. + Tổn thất toàn bộ ước tính: là TS được BH bị phá huỷ đến mức nếu sửa chữa phục hồi thì chi phí sửa chữa, phục hồi lớn hơn số tiền BH. Nguyễn Thị Thu Trang Bảo hiểm 46A Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 14 - Tổn thất bộ phận: là bộ phận của TS bị hư hỏng hoặc bị phá huỷ, thường tồn tại dưới bốn dạng: giảm về giá trị, giảm về số lượng, giảm về trọng lượng và giảm về thể tích. 2. Đặc điểm của Bảo hiểm cháy và rủi ro đặc biệt Cháy là một trong số những loại rủi ro gây hậu quả lớn nhất và nặng nề nhất. Bởi vậy trên thế giới hầu hết các công ty BH phi nhân thọ đều triển khai nghiệp vụ này. Ngoài những đặc điểm chung của loại hình BHTS, BH cháy và các rủi ro đặc biệt còn có những đặc điểm riêng sau: Thứ nhất: Nhữngtài sản tham gia BH cháy rất đa dạng và phong phú từ máy móc thiết bị vật tư đến hàng hoá thành phẩm, mỗi loại có khả năng gặp hoả hoạn rất khác nhau. Ngay bản thân một loại TS được làm bằng nguyên vật liệu khác nhau thì khả năng xảy ra hoả hoạn cũng khác nhau. Phạm vi BH hay rủi ro rất dễ xảy ra trong cuộc sống hàng ngày, do sự vô tình hay hữu ý của con người hay do sự biến động của thiên nhiên gây ra. Chính vì vậy nhà BH rất khó phân loại, kiểm soát và đánh giá rủi ro trước khi ký hợp đồng, và khó có thể đưa ra được những biện pháp ĐPHCTT một cách có hiệu quả cho những TS tham gia BH. Để tránh phải bồi thường nhiều cho đối tượng BH và hạn chế tối thiểu được hiện tượng trục lợi BHcũng như để người tham gia nhận thức chính xác về thực trạng TS của mình, các công ty BH cần có những cán bộ chuyên môn giỏi trong việc đánh giá rủi ro và ĐPHCTT góp phần tạo lòng tin cho khách hàng và tăng doanh thu cho nghiệp vụ BH cháy. Thứ hai:Hoạt động của nghiệp vụ BH cháy mang tính chất kỹ thuật rất phức tạp. Vì đối tượng tham gia BH thường là các TS như: máy móc, nguyên vật liệu, hàng hoá…nên quá trình triển khai sẽ liên quan đến nhiều yếu tố kỹ thuật. Đặc điểm này thể hiện rõ trong từng khâu của nghiệp vụ: xác định giá trị BH, phân chia đơn vị rủi ro, đánh giá mức độ rủi ro, ĐPHCTT, xác định nguyên nhân cháy, giá trị thiệt hại. Nguyễn Thị Thu Trang Bảo hiểm 46A Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 15 Thứ ba: Phí BH cháy phụ thuộc vào nhiều yếu tố tăng giảm rủi ro. Đây là loại hình BH cho đối tượng là TS, và rủi ro cơ bản được BH là rủi ro hoả hoạn, do vậy các yếu tố như: kết cấu của loại TS ( vật liệu xây dựng, bao bì), chất lượng TS, cách thức hay khu vực bố trí TS, các phương tiện PCCC…ảnh hưởng rất lớn đến phí BH. Bởi vì các yếu tố này ảnh hưởng trực tiếp đến việc gia tăng hay giảm thiểu rủi ro cháy. Nếu khả năng xảy ra rủi ro cháy càng ít thì cả người được BH, nhà BH và xã hội đều có lợi. Người được BH giảm được phí, nhà BH giảm được khả năng phải bồi thường, xã hội không ngưng trệ bởi tổn thất. Thứ tư: Đối tượng của BH cháy thường là các công trình xây dựng, vật kiến trúc đã đưa vào sử dụng , xí nghiệp... Giá trị TS của các đối tượng này rất lớn nên số tiền BH rất lớn. Mức độ thiệt hại do hoả hoạn gây ra đôi khi mang tính thảm hoạ. Do vậy khi triển khai nghiệp vụ BH này các công ty BH đồng thời phải nghĩ ngay đến việc thực hiện TBH để phân tán rủi ro và các nghiệp vụ bổ sung như: BH gián đoạn kinh doanh, BH trách nhiệm đối với thiệt hại người thứ ba… Bên cạnh đó trong nghiệp vụ này các công ty cũng phải đặc biệt quan tâm đến nguồn tài chính dự trữ dự phòng. Mặc dù có thể xác định khá chính xác phí BH nhưng do các vụ cháy xảy ra không đúng quy luật nên biên độ dao động tổn thất của nghiệp vụ là khá lớn, hậu quả không lường trước được. Do vậy việc duy trì và đảm bảo an toàn cho quỹ dự phòng dao động lớn là rất quan trọng. Như vậy trong quá trình triển khai nghiệp vụ BH cháy và các rủi ro đặc biệt, doanh nghiệp BH cần chú ý những đặc điểm trên để xây dựng những phương án phòng tránh hữu hiệu, phối hợp với lực lượng cảnh sát PCCC để kịp thời xử lý trong mọi tình huống, giải quyết nhanh chóng khiếu nại bồi thường. Điều này mang lại lợi ích cho các doanh nghiệp BH, giúp tiết kiệm được thời gian tiền bạc trong suốt quá trình BH. Nguyễn Thị Thu Trang Bảo hiểm 46A Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 16 3. Nội dung cơ bản của Bảo hiểm cháy và các rủi ro đặc biệt 3.1 Đối tượng, phạm vi Bảo hiểm 3.1.1 Đối tượng Bảo hiểm BH cháy là loại hình BHTSvì vậy đối tượng BH có giá trị rất lớn, đa dạng, phức tạp. Các đối tượng đó bao gồm là các TS bất động sản, động sản ( trừ phương tiện giao thông, vật nuôi, cây trồng và tài sản đang trong quá trình xây dựng, lắp đặt thuộc loại hình BH khác) thuộc quyền sở hữu và quản lý hợp pháp của các đơn vị, tổ chức, cá nhân thuộc mọi thành phần kinh tế trong xã hội. Tuy nhiên để giúp cho việc tính phí BH chính xác, giúp công tác giải quyết bồi thường nhanh chóng, đồng thời giúp cho người tham gia BH nhận biết một cách dễ dàng TS tham gia, các công ty BH thống nhất chia đối tượng BH thành năm nhóm cơ bản: + Công trình xây dựng, vật kiến trúc đã đưa vào sử dụng ( trừ đất đai). + Máy móc thiết bị, phương tiện lao động phục vụ sản xuất kinh doanh. + Sản phẩm vật tư, hàng hoá dự trữ trong kho. + Nguyên vật liệu, sản phẩm làm dở, thành phẩm trên dây truyền sản xuất. + Các loại tài sản khác như: kho, bãi, chợ, cửa hàng, khách sạn… 3.1.2 Phạm vi Bảo hiểm Phạm vi BH là giới hạn các rủi ro được BH và giới hạn trách nhiệm của các công ty BH. Trong BH cháy và các rủi ro đặc biệt, nhà BH có trách nhiệm bồi thường thiệt hại và chi phí sau: + Những thiệt hại do những rủi ro được BH gây ra cho TS . + Những chi phí cần thiết và hợp lý để hạn chế bớt tổn thất TS được BH trong và sau khi cháy. + Những chi phí dọn dẹp hiện trường sau khi cháy. a, Rủi ro được Bảo hiểm: bao gồm rủi ro chính và rủi ro đặc biệt ( rủi ro phụ) * Rủi ro chính ( rủi ro nhóm A): Hoả hoạn Nguyễn Thị Thu Trang Bảo hiểm 46A Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 17 Rủi ro này thực chất bao gồm ba phần: cháy, sét. nổ - Cháy: Trong đơn BH cháy tiêu chuẩn không định nghĩa rõ như thế nào là hoả hoạn vì người ta hiểu nó theo nghĩa thông dụng. Tuy nhiên Hoả hoạn được BH phải hội tụ đầy đủ ba yếu tố: + Phải thực sự phát lửa. + Lửa đó không phải lửa chuyên dùng. + Về bản chất đám lửa đó phải là bất ngờ hay ngẫu nhên đối với người được BH chứ không phải cố ý, có chủ định của họ hoặc có sự đồng loã của họ. Tuy nhiên hoả hoạn xảy ra do sự bất cẩn của người được BH vẫn thuộc phạm vi trách nhiệm bồi thường. Khi có đủ ba điều kiện đó và có những thiệt hại vật chất do những nguyên nhân được cho là hợp lý gây ra, những thiệt hại đó vẫn được bồi thường cho dù đó là vì cháy hay do nhiệt hoặc khói. Mặc dù không được nêu rõ trong đơn BH nhưng thiệt hại do hoả hoạn ở đây gồm cả: + Thiệt hại do khói mà mà nguồn lửa gây ra thuộc phạm vi trách nhiệm bảo hiểm. + Thiệt hại do nước dùng để chữa cháy. + Thiệt hại do phá vỡ để ngăn chặn cháy lan. + Thiệt hại do việc thực hiện nhiệm vụ chữa cháy + Thiệt hại mà người được BH phải gánh chịu do việc bảo vệ TS và kiểm soát sự phát triển của ngọn lửa. Tuy vậy, hoả hoạn ở đây loại trừ: + Động đất, núi lửa phun hay biến động khác của thiên nhiên + Tài sản bị phá huỷ hay hư hỏng do:  Tự lên men hoặc tự toả nhiệt.  Chịu tác động của một quá trình xử lý có dùng nhiệt. Nguyễn Thị Thu Trang Bảo hiểm 46A Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 18 + Bất kỳ thiệt hại nào gây nên bởi hoặc do cháy rừng, bụi cây, đồng cỏ, hoang mạc, rừng nhiệt đới dù là ngẫu nhiên hay không và đốt cháy với mục đích làm sạch đất đai. Việc loại trừ chỉ nhằm mục đích thống nhất khái niệm hoả hoạn được dùng trong toàn bộ đơn BH. Nếu người BH yêu cầu, TS vẫn có thể được BH bằng những rủi ro phụ riêng biệt. - Sét: Người BH sẽ bồi thường khi TS bị phá huỷ trực tiếp do sét hoặc do sét đánh gây ra cháy. Như vậy khi sét đánh mà không làm biến dạng hoặc gây cháy cho TS được BH thì không thuộc phạm vi trách nhiệm bồi thường của BH. Cần lưu ý, khi tia sét phá huỷ trực tiếp hoặc làm phát lửa gây cháy đối với các thiết bị điện thì được bồi thường. Nếu tia sét chỉ làm thay đổi dòng điện, mà không gây cháy, dẫn đến thiệt hại do thiết bị điện thì không được bồi thường (sét gián tiếp). - Nổ: Theo rủi ro nhóm A, phạm vi BH chỉ bao gồm: + Nổ nồi hơi phục vụ sinh hoạt. + Nổ các lò sưởi trong gia đình, công xưởng có có sử dụng hơi đốt. Các trường hợp nổ gây ra hoả hoạn nghiễm nhiên được BH. Như vậy ở đây còn lại là những thiệt hại do nổ mà không gây cháy: + Tổn thất hoặc thiệt hại do nổ nhưng không gây cháy thì không được bồi thường, trừ trường hợp nổ nồi hơi hoặc khí phục vụ sinh hoạt, với điều kiện là sự nổ đó không phải là do các nguyên nhân bị loại trừ. + Tổn thất hoặc thiệt hại do nổ xuất phát từ cháy: thiệt hại ban đầu do cháy được bồi thường nhưng những tổn thất do hậu quả của nổ, ngoài nồi hơi và hơi đốt phục vụ sinh hoạt thi không được bồi thường. Nổ trong rủi ro A chỉ bồi thường những thiệt hại do cháy phát sinh từ nổ. Những thiệt hại từ các mảnh vỡ hoặc do sức ép từ nổ không được bồi thường. - Rủi ro nhóm B: Nổ Nguyễn Thị Thu Trang Bảo hiểm 46A Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 19 Nổ trong rủi ro phụ BH cho cả những thiệt hại từ các mảnh vỡ hoặc do sức ép từ nổ. Tuy nhiên loại trừ: + Thiệt hại xảy ra đối với nồi hơi, bình tiết kiệm, bình chứa, máy móc hoặc thiết bị có sử dụng áp lực hoặc đối với các chất liệu chứa trong các máy móc thiết bị đó do chúng bị nổ. Mục đích của loại trừ này để tránh trùng lặp đơn BH kỹ thuật khác (đổ vỡ máy móc), thiệt hại đối với các TS khác vẫn thuộc phạm vi trách nhiệm BH. + Thiệt hại gây nên bởi hoặc do hậu quả trực tiếp hoặc gián tiếp của những hành động khủng bố. - Rủi ro nhóm C: Máy bay và các phương tiện hàng không khác hoặc các thiết bị trên các phương tiện đó rơi vào. - Rủi ro nhóm D: Gây rối, đình công, công nhân bế xưởng. Những thiệt hại gây nên trực tiếp bởi: + Hành động của bất kỳ người nào cùng với những người khác tham gia vào công việc làm mất trật tự xã hội (dù có liên quan đến đình công, bế xưởng bãi công hay không). + Hành động của bất kỳ chính quyền hợp pháp nào trong việc trấn áp hoặc cố găng trấn áp các hành động gây rối hoặc việc hạn chế hậu quả của những hành động gây rối đó. + Hành động cố ý của bất kỳ người đình công hay người bế xưởng bãi công nào nhằm ủng hộ bãi công hoặc chống lại bế xưởng bãi công. + Hành động của bất kỳ chính quyền hợp pháp nào nhằm ngăn chặn hoặc cố gắng ngăn chặn những hành động như vậy hay hạn chế hậu quả của những hành động đó. Rủi ro nhóm D loại trừ: + Những thiệt hại gây nên bởi hay hậu quả gián tiếp hoặc trực tiếp của:  Những hành động khủng bố. Nguyễn Thị Thu Trang Bảo hiểm 46A Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 20  Phong trào quần chúng có quy mô hoặc có thể phát triển thành một cuộc khởi nghĩa quần chúng.  Hành động ác ý của bất kỳ người nào (cho dù hành động đó có được thực hiện trong việc gây mất trất tự xấ hội hay không) khác với hành động cố ý của người tham gia đình công hoặc của công nhân bế xưởng bãi công nhằm ủng hộ bãi công hoặc nhằm chống lại bế xưởng bãi công.  Hành động ác ý xóa, làm mất mát sai lệch hay làm hư hỏng thông tin trên hệ thống máy tính hay các hồ sơ chương trình phần mềm khác. + Thiệt hại do mất thu nhập, do chậm trễ, do mất thị trường hay bất kỳ tổn thất nào mang tính chất hậu quả hay mang tính chất gián tiếp khác dưới bất kỳ phương tiện hay hình thức nào.  Thiệt hại do ngừng toàn bộ hay một phần công việc hoặc do chậm trễ hoặc do gián đoạn bất kỳ một quy trình hay hoạt động nào.  Thiệt hại do bị tước quyền sở hữu vĩnh viễn hay tạm thời do tài sản bị tịch biên, tịch thu, trưng dụng, phá hủy theo lệnh của nhà cầm quyền hợp pháp.  Thiệt hại do bị tước quyền sở hữu vĩnh viễn hay tạm thời của bất kỳ ngôi nhà nào do việc chiếm hữu bất hợp pháp các tòa nhà đó của bất kỳ người nào. - Rủi ro nhóm E: Hành động ác ý: Thiệt hại xảy ra đối với TS được BH mà nguyên nhân trực tiếp là hành động ác ý của bất cứ người nào (dù co hành động này có xảy ra trong quá trình gây rối trật tự hay không) nhưng loại trừ những thiệt hại do trộm cắp hoặc mưu toan thực hiện trộm cắp. Rủi ro này chỉ được BH khi người tham gia đã mua BH cho rủi ro nhóm D. - Rủi ro nhóm F: Động đất , núi lửa phun: bao gồm cả lũ lụt và nước biển tràn vào do hậu quả của động đất và núi lửa phun. Nguyễn Thị Thu Trang Bảo hiểm 46A