§Ò tµi: B¶o hiÓm kinh doanh vµ vai trß cña nã ®èi víi qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. Lêi nãi ®Çu Trong cuéc sèng còng nh trong s¶n xuÊt kinh doanh, con ngêi dï ®· rÊt chó ý ®Ò phßng, ng¨n ngõa tai n¹n nhng rñi ro vÉn x¶y ra, tån t¹i vµ chi phèi ®Õn cuéc sèng cña mçi ngêi, mçi doanh nghiÖp vµ toµn x· héi. ChÝnh sù tån t¹i cña c¸c lo¹i rñi ro lµ nguån gèc ph¸t sinh ho¹t ®éng dù tr÷ b¶o hiÓm. Ho¹t ®éng b¶o hiÓm ra ®êi vµ ®îc sö dông nh»m båi th- êng nh÷ng tæn thÊt, nh÷ng rñi ro bÊt ngê ®èi víi nh÷ng ngêi tham gia b¶o hiÓm. §èi víi mçi ®èi tîng nh»m phôc vô lîi Ých riªng ngêi ta chia b¶o hiÓm thµnh nhiÒu lo¹i kh¸c nhau. VËy víi mçi h×nh thøc ho¹t ®éng cña b¶o hiÓm th× ®èi tîng cña b¶o hiÓm lµ g×? c¬ chÕ h×nh thµnh vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña quü b¶o hiÓm ra sao? Vai trß mµ nã cã t¸c ®éng g× ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña con ngêi?… Trong giíi h¹n mét bµi viÕt tiÓu luËn em kh«ng thÓ ®a ra mäi vÊn ®Ò vÒ ho¹t ®éng cña b¶o hiÓm. Qua nh÷ng g× ®· ®îc häc vµ t×m hiÓu qua s¸ch b¸o, t¹p chÝ em xin chän ®Ò tµi sau: “ B¶o hiÓm kinh doanh vµ vai trß cña nã ®èi víi qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi” Bµi viÕt gåm cã hai phÇn: I. Vµi nÐt chung vÒ ho¹t ®éng b¶o hiÓm II. B¶o hiÓm kinh doanh I. Vµi nÐt chung vÒ ho¹t ®éng kinh doanh: 1. Kh¸i niÖm vÒ b¶o hiÓm: XÐt trªn quan ®iÓm céng ®ång, b¶o hiÓm cã thÓ hiÓu lµ ph¬ng thøc xö lý rñi ro th«ng qua viÖc dù tr÷, ®Ò phßng rñi ro, chuyÓn giao, ph©n t¸n rñi ro nh»m ®¶m b¶o an toµn cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña con ngêi trong x· héi. XÐt trªn ph¬ng diÖn tµi chÝnh th× b¶o hiÓm lµ mét ph¹m trï tµi chÝnh g¾n liÒn víi c¸c quan hÖ tµi chÝnh ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph©n phèi vµ sö dông quü b¶o hiÓm. C¸c quan hÖ ph©n phèi ®îc dùa trªn c¬ së ngang b»ng gi÷a tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi b¶o hiÓm, nh©n ®¹o v× lîi Ých cuéc sèng, ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi gãp phÇn æn ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®êi sèng x· héi. B¶o hiÓm lµ nh÷ng quan hÖ kinh tÕ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph©n phèi vµ sö dông quü tiÒn tÖ tËp trung. Quü b¶o hiÓm- nh»m xö lý c¸c rñi ro, c¸c biÕn cè b¶o hiÓm, ®¶m b¶o cho qu¸ t×nh t¸i s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña x· héi ®îc diÔn ra b×nh thêng. 2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña b¶o hiÓm. 2.1. Nguyªn t¾c lÊy sè ®«ng bï sè Ýt: Víi sè phÝ b¶o hiÓm thÊp mµ ngêi tham gia nép cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm, hä sÏ lµ chñ nî ®èi víi doanh nghiÖp b¶o hiÓm víi cam kÕt sÏ tr¶ mét sè tiÒn rÊt lín khi x¶y rñi ro. ChÝnh v× vËy cÇn huy ®éng sù tham gia cña nhiÒu ngêi, hä cïng ®ãng gãp møc gãp cã thÓ chÊp nhËn ®îc ®Ó bï ®¾p cho mét sè Ýt ngêi gÆp rñi ro. 2.2. Nguyªn t¾c sµng läc rñi ro: §èi víi c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm, kh«ng ph¶i bÊt cø rñi ro nµo còng cã thÓ chÊp nhËn v× nã sÏ liªn quan ®Õn sè tiÒn mµ doanh nghiÖp ph¶i chi tr¶ trong t¬ng lai. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm cè g¾ng sµng läc rñi ro trÇm träng vµ cã nh÷ng ph¬ng thøc tËp hîp th«ng tin ®Ó tr¸nh nhÇm lÉn trong tiÕp nhËn b¶o hiÓm. 2.3. Nguyªn t¾c ®Þnh phÝ b¶o hiÓm: Dùa trªn “gi¸ cña c¸c rñi ro” ®Ó ®Þnh phÝ b¶o hiÓm míi b¶o ®¶m ®îc sù c«ng b»ng ®èi víi ngêi tham gia b¶o hiÓm. Víi nh÷ng rñi ro cã x¸c xuÊt x¶y ra lín, thiÖt h¹i nhiÒu th× ngêi tham gia b¶o hiÓm ph¶i tr¶ phÝ cao vµ ngîc l¹i. 2.4. Nguyªn t¾c thËn träng: Nhµ b¶o hiÓm lu«n lµ con nî ®èi víi ngêi tham gia b¶o hiÓm cho nªn vÊn ®Ò an toµn tµi chÝnh v¬Ý nhµ b¶o hiÓm bao giê còng ®Æt lªn hµng ®Çu. Nguyªn t¾c thËn träng ph¶i ®îc tu©n thñ ngay tõ khi ký kÕt hîp ®ång, ®¸nh gi¸ rñi ro b¶o hiÓm… II. B¶o hiÓm kinh doanh: 1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ b¶o hiÓm kinh doanh: 1.1. Kh¸i niÖm: B¶o hiÓm kinh doanh lµ c¸c quan hÖ kinh tÕ g¾n liÒn víi viÖc huy ®éng c¸c nguån tµi chÝnh th«ng qua sù ®ãng gãp cña c¸c tæ chøc vµ c¸c c¸ nh©n tham gia b¶o hiÓm ®Ó lËp quü b¶o hiÓm, ph©n phèi, sö dông chóng ®Ó tr¶ tiÒn b¶o, båi thêng tæn thÊt cña c¸c ®èi tîng b¶o hiÓm khi c¸c sù kiÖn b¶o hiÓm x¶y ra. VËy nguån tµi chÝnh ®Ó t¹o lËp quü BHKD lµ do nh÷ng ngêi tham gia b¶o hiÓm ®ãng gãp díi h×nh thøc phÝ. Môc ®Ých sö dông quü BHKD tríc hÕt lµ ®Ó bï ®¾p, båi thêng nh÷ng tæn thÊt cho c¸c ®èi tîng b¶o hiÓm khi x¶y ra rñi ro bÊt ngê ®èi víi ngêi tham gia b¶o hiÓm nh»m ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi ®îc tiÕn hµnh b×nh th- êng vµ æn ®Þnh ®êi sèng cu¶ nh÷ng tæ chøc vµ c¸ nh©n tham gia b¶o hiÓm. §iÒu kiÖn båi thêng cña BHKD lµ ph¶i cã tæn thÊt thùc tÕ x¶y ra trong ph¹m vi b¶o hiÓm vµ do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan ngÉu nhiªn, bÊt ngê ®Õn víi ®èi tîng b¶o hiÓm. 1.2. H×nh thøc b¶o hiÓm kinh doanh: Ngµy nay, c¸c ho¹t ®éng b¶o hiÓm ®· ®i vµo tõng lÜnh vùc cña ®êi sèng s¶n xuÊt vµ kinh doanh, ph¹m vi ho¹t ®éng cña b¶o hiÓm còng ngµy cµng ®îc më réng. ë níc ta hiÖn nay cã trªn 20 nghiÖp vô b¶o hiÓm: B¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, B¶o hiÓm th©n tµu, B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù chñ tµu, chñ xe c¬ giíi… §Ó tæ chøc vµ qu¶n lý c¸c dÞch vô b¶o hiÓm cã hiÖu qu¶ theo c¸c tiªu thøc vµ yªu cÇu qu¶n lý kh¸c nhau mµ cã c¸ch ph©n lo¹i kh¸c nhau. 1.2.1. Ph©n lo¹i theo ®èi tîng b¶o hiÓm:  B¶o hiÓm tµi s¶n: §èi tîng b¶o hiÓm lµ gi¸ trÞ cña c¶i vËt chÊt thuéc së h÷u kh¸c nhau trong x· héi. Gi¸ trÞ b¶o hiÓm lµ gi¸ trÞ thùc tÕ cña tµi s¶n b¶o hiÓm, lµ c¨n cø ®Ó tÝnh phÝ b¶o hiÓm vµ giíi h¹n thanh to¸n tiÒn båi thêng b¶o hiÓm cho ngêi tham gia b¶o hiÓm.  B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù: §èi tîng b¶o hiÓm d©n sù lµ tr¸ch nhiªm d©n sù cña ngêi ®îc b¶o hiÓm. B¶o hiÓm chØ chÞu tr¸ch nhiÖm båi thêng thiÖt h¹i (tr¸ch nhiÖm cña ngêi tham gia) kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng thiÖt h¹i cña ngêi tham gia còng nh tr¸ch nhiÖm vÒ mÆt h×nh sù.  B¶o hiÓm con ngêi: §èi tîng b¶o hiÓm lµ sinh m¹ng, t×nh tr¹ng søc khoÎ vµ kh¶ n¨ng lao ®éng cña con ngêi. 1.2.2. Ph©n lo¹i theo ph¬ng thøc ho¹t ®éng:  B¶o hiÓm b¾t buéc: Lµ h×nh thøc b¶o hiÓm ®îc ph¸p luËt nhµ níc quy ®Þnh b¾t buéc ®èi víi c¶ nhµ b¶o hiÓm vµ ngêi tham gia b¶o hiÓm. T¨ng cêng vai trß qu¶n lý cña Nhµ níc ®èi víi ®èi tîng cã liªn quan ®Õn lîi Ých vµ an toµn chung cña x· héi nh: B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba, B¶o hiÓm tai n¹n hµnh kh¸ch ®i l¹i trªn c¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng, «t«…  B¶o hiÓm tù nguyÖn: Lµ h×nh thøc b¶o hiÓm dùa trªn nguyªn t¾c tho¶ thuËn gi÷a ngêi tham gia b¶o hiÓm vµ nhµ b¶o hiÓm tù nguyÖn ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm víi nhau theo quy t¾c vµ ®iÒu kiÖn cña b¶o hiÓm ®· ®îc ph¸p luËt quy ®Þnh. B¶o hiÓm tù nguyÖn cã hiÖu lùc trong ph¹m vi, thêi h¹n theo hîp ®ång ®· ký kÕt vµ sau khi ®· ®ãng phÝ b¶o hiÓm: vÝ dô nh c¸c dÞch vô vÒ b¶o hiÓm nh©n thä. 2. C¬ chÕ h×nh thµnh, ph©n phèi vµ sö dông quü b¶o hiÓm kinh doanh: B¶n chÊt cña BHKD trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ nh÷ng quan hÖ kinh tÕ n¶y sinh trong ph©n phèi c¸c nguån tµi chÝnh th«ng qua viÖc t¹o lËp vµ sö dông qòy b¶o hiÓm nh»m båi thêng nh÷ng tæn thÊt bÊt ngê cho c¸c ®èi tîng ®îc b¶o hiÓm nh»m b¶o ®¶m an toµn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ ®êi sèng cña ngêi tham gia b¶o hiÓm. 2.1: C¬ chÕ h×nh thµnh quü BHKD: 2.1.1: Vèn kinh doanh : Trªn ph¬ng diÖn ph¸p lý, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh b¶o hiÓm cã thÓ lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc, c¸c c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty liªn doanh… Mçi mét lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã thÓ cã c¸c c¸ch thøc kh¸c nhau ®Ó huy ®éng c¸c nguån vèn ban ®Çu cña m×nh. §Ó ®îc phÐp ho¹t ®éng kinh doanh trong bÊt kú lÜnh vùc nµo, hay trong lÜnh vùc b¶o hiÓm, nhµ níc yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o møc vèn cè ®Þnh. VD: Møc vèn nµy quy ®Þnh cho c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ViÖt Nam, c«ng ty liªn doanh lµ 20 tû ®ång ViÖt Nam hay 2 triÖu USD, chi nh¸nh tæ chøc b¶o hiÓm níc ngoµi hoÆc 100% vèn níc ngoµi lµ 5 triÖu USD. 2.1.2: Doanh thu vµ thu nhËp: Doanh thu cña c«ng ty b¶o hiÓm lµ toµn bé sè tiÒn c«ng ty b¶o hiÓm thu ®îc trong mét thêi gian kinh doanh nhÊt ®Þnh thêng lµ mét n¨m. Doanh thu bao gåm c¸c kho¶n:  Thu kinh doanh b¶o hiÓm: Doanh thu cña c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm gèc, thu tõ hîp ®ång nhËn t¸i b¶o hiÓm  Thu tõ hîp ®ång nhîng t¸i b¶o hiÓm. Doanh thu lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty b¶o hiÓm. Doanh thu cao chøng tá lîng kh¸ch hµng cµng lín ®¶m b¶o nguyªn t¾c lÊy sè ®«ng bï sè Ýt cña ho¹t ®éng b¶o hiÓm, lµ c¬ së ®Ó dµn tr¶i, san sÎ rñi ro. Doanh thu cao th× c«ng ty sÏ cã tiÒm n¨ng kinh tÕ, kh¶ n¨ng thanh to¸n còng nh n©ng cao uy tÝn cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng b¶o hiÓm. Theo ®iÒu 1, nghÞ ®Þnh100- CP ngµy 18/12/1998 CP vÒ kinh doanh b¶o hiÓm: “ Ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm lµ viÖc doanh nghiÖp chÊp nhËn rñi ro trªn c¬ së ngêi ®îc b¶o hiÓm ®ãng mét kho¶n tiÒn gäi lµ phÝ b¶o hiÓm ®Ó doanh nghiÖp b¶o hiÓm khi x¶y ra trêng hîp thuéc tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm. Ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm gåm ho¹t ®éng kinh doanh t¸i b¶o hiÓm vµ ho¹t ®éng trung gian b¶o hiÓm”. VËy trong ho¹t ®éng KDBH th× nguån thu quan träng nhÊt ®Ó t¹o nªn doanh thu cña c¸c doanh nghiÖp lµ phÝ b¶o hiÓm. PhÝ b¶o hiÓm lµ kho¶n tiÒn mµ ngêi tham gia b¶o hiÓm tr¶ cho nhµ b¶o hiÓm ®Ó nhËn ®îc sù b¶o ®¶m tríc nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra. Hay nãi c¸ch kh¸c phÝ b¶o hiÓm chÝnh lµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm b¶o hiÓm, v× vËy viÖc x¸c ®Þnh møc phÝ b¶o hiÓm hîp lý sÏ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm. ViÖc x¸c ®Þnh møc phÝ cÇn ph¶i tÝnh ®Õn c¸ yÕu tè: L¹m ph¸t, tû suÊt doanh lîi, quan hÖ cung cÇu cña s¶n phÈm b¶o hiÓm trªn thÞ trêng… Ngoµi ra, nguån thu tõ ho¹t ®éng ®Çu t cña doanh nghiÖp KDBH lµ nh©n tè quan träng lµm t¨ng lîi nhuËn cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm. Nguån thu nµy bao gåm c¸c kho¶n l·i tiÒn göi ng©n hµng, thu tõ lîi tøc cæ phÇn, cæ phiÕu trªn thÞ trêng chøng kho¸n, thu tõ kinh doanh tiÒn tÖ… 2.2.Ph©n phèi vµ sö dông quü b¶o hiÓm kinh doanh: Qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ sö dông quü BHKD g¾n víi chøc n¨ng gi¸m ®èc b»ng tiÒn ®èi víi viÖc t¹o lËp vµ sö dông quü nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cña ngêi kinh doanh b¶o hiÓm ®¹t ®îc doanh thu cao nhÊt. Chøc n¨ng gi¸m ®èc cña BHKD ®îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc chÊp hµnh c¸c nguyªn t¾c, quy t¾c, néi dung t¹o lËp vµ sö dông quü nh»m ®¶m b¶o tÝnh môc ®Ých, tÝnh ®óng ®¾n, tÝnh hiÖu qu¶ kÞp thêi cña viÖc t¹o lËp vµ sö dông quü. 2.2.1. Ký quü: C¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i thùc hiÖn ký quü t¹i ng©n hµng vµ hëng l·i trªn sè tiÒn ký quü, trong trêng hîp doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n th× cã thÓ sö dông t¹m thêi sè tiÒn nµy vµ bæ xung chóng trong vßng 90 ngµy. Ký quü lµ ph¬ng tiÖn gióp cho nhµ níc kiÓm tra kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp ®Ó thùc hiÑen c¸c cam kÕt cña m×nh ®èi víi ngêi ®îc b¶o hiÓm. 2.2.2. Quü dù tr÷ b¾t buéc: C¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i trÝch 1 tû lÖ % nhÊt ®Þnh trªn l·i rßng hµnh n¨m ®Ó lËp quü dù tr÷ b¾t buéc. Quü nµy ®¶m b¶o bæ xung cho quü dù phßng trong trêng hîp quü nµy ®ù¬c lËp kh«ng ®ñ vµ lµm t¨ng quy m« vèn cña doanh nghiÖp. 2.2.3.Båi thêng tæn thÊt vµ tr¶ tiÒn b¶o hiÓm: Trong ho¹t ®éng kinh doanh bo¶ hiÓm th× chi båi thêng lµ néi dung chi chñ yÕu gåm cã:  TiÒn tr¶ b¶o hiÓm trong c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä, khi ®Õn h¹n hîp ®ång hoÆc khi cã sù cè b¶o hiÓm x¶y ra.  Tr¶ tiÒn b¶o hiÓm trong b¶o hiÓm tai n¹n, bÖnh tËt, èm ®au cÇn ph¶i kh¸m ch÷a, ®iÒu trÞ, phÉu thuËt.  Tr¶ tiÒn båi thêng tæn thÊt trong c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm thiÖt h¹i khi c¸c rñi ro x¶y ra. Ngoµi ra c¸c doanh nghiÖp cßn ph¶i thùc hiÖn c¸c néi dung chi phÝ kinh doanh kh¸c: chi phÝ hoµn thiÖn b¶o hiÓm gèc, chi l¬ng, dÞch vô… 2.2.4. Dù phßng nghiÖp vô: C¸c doanh nghiÖp ph¶i lËp quü dù phßng nghiÖp vô vµ ghi chóng vµo tµi s¶n nî nh»m thùc hiÖn c¸c cam kÕt cña m×nh ®èi víi ngêi ®îc b¶o hiÓm vµ ngêi ®ù¬c hëng hîp ®ång b¶o hiÓm. 2.2.5. NghÜa vô ®èi víi ng©n s¸ch nhµ níc: C¸c doanh nghiÖp KDBH c¸c dÞch vô b¶o hiÓm theo ph¬ng thøc h¹ch to¸n kinh doanh nh»m môc ®Ých kiÕm lêi nªn ph¶i cã nghÜa vô nép c¸c kho¶n thu cho nhµ níc- NghÜa vô nép thuÕ cña doanh nghiÖp KDBH.  ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng tÝnh cho c¸c ho¹t ®éng ph¸t sinh doanh thu nh tÝnh trªn c¸c kho¶n phÝ b¶o hiÓm gèc, phÝ nhËn t¸i b¶o hiÓm tõ kinh doanh bÊt ®éng s¶n…  ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp tÝnh trªn c¸c kho¶n lîi tøc thu ®îc tõ ho¹t ®éng KDBH, ho¹t ®éng ®Çu t vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c… 2.2.6. ChÕ ®é ph©n phèi lîi nhuËn: Thu nhËp cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm sau khi ®· nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, bï ®¾p c¸c kho¶n chi phÝ kh«ng ®ù¬c coi lµ chi phÝ hîp lý khi tÝnh thuÕ cßn l¹i lµ ®îc gi÷ l¹i ®Ó lËp quü dù tr÷ b¾t buéc, sau ®ã ®îc sö dông theo tõng m« h×nh doanh nghiÖp KDBH. 3. Ho¹t ®éng ®Çu t cña c¸c DN KDBH ë ViÖt Nam. 3.1.Ho¹t ®«ng chung cña c¸c DN KDBH t¹i ViÖt Nam: Kinh doanh b¶o hiÓm võa mang tÝnh chÊt båi hoµn, võa kh«ng mang tÝnh chÊt båi hoµn. ChÝnh ®iÒu nµy t¹o ra tiÒn ®Ò kh¸ch quan cho tÝnh th¬ng m¹i cña ho¹t ®éng KDBH. Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña tÝnh chÊt båi hoµn t¹o ra tÝnh nhµn rçi cña vèn b¶o hiÓm trong nh÷ng thêi gian nhÊt ®Þnh, cho phÐp nhµ b¶o hiÓm cã thÓ sö dông nã tham gia vµo thÞ tr- êng tµi chÝnh ®Ó sinh lîi. ViÖc ®Çu t cña nhµ b¶o hiÓm cÇn rÊt thËn träng nÕu kh«ng sÏ rÊt nguy hiÓm cho nh÷ng ngêi tham gia b¶o hiÓm, Nhµ níc ®ßi hái c¸c doanh nghiÑp b¶o hiÓm ph¶i thùc hiÖn c¸c cam kÕt cña m×nh b»ng c¸c rµi s¶n cã thÓ thùc hiÖn trªn b¶ng tæng kÕt tµi s¶n. Ngoµi ra còng cã nh÷ng ®iÒu quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò ®Çu t vèn cña doanh nghiÖp KDBH. T¹i ®iÒu 98- §Çu t vèn NghÞ ®Þnh sè 100CP quy ®Þnh: (1). ViÖc ®Çu t vèn cña DNBH ph¶i ®¶m b¶o an toµn, hiÖu qu¶ vµ ®¸p øng ®îc nhu cÇu chi tr¶ thêng xuyªn cho c¸c cam kÕt theo hîp ®ång b¶o hiÓm. (2). Doanh nghiÖp b¶o hiÓm chØ ®îc sö dông vèn nhµn rçi cña m×nh ®Ó ®Çu t ë ViÖt Nam trong c¸c lÜnh vùc sau: - Mua tr¸i phiÕu chÝnh phñ - Mua cæ phiÕu, tr¸i phiÕu doanh nghiÖp - Kinh doanh bÊt ®éng s¶n - Gãp vèn vµo c¸c doanh nghiÖp kh¸c - Cho vay theo quy ®Þnh cña luËt c¸c tæ chøc tÝn dông - Göi tiÒn t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông. (3). ChÝnh phñ quy ®Þnh cô thÓ c¸c danh môc ®Çu t thuéc c¸c lÜnh vùc t¹i kho¶n 2 ®iÒu 98 vµ tû lÖ vèn nhµn rçi ®îc phÐp ®Çu t vµo mçi danh môc ®Çu t nh»m ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm lu«n duy tr× ®îc kh¶ n¨ng thanh to¸n. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña kinh doanh b¶o hiÓm tríc hÕt lµ v× quyÒn lîi cña ngêi tham gia b¶o hiÓm. Nhng v× BHKD lµ ho¹t ®éng kinh doanh chñ yÕu dùa trªn c¸c rñi ro vËy nªn ®Ó ®¶m b¶o cho sù tån t¹i cña m×nh nhµ b¶o hiÓm còng cã mét sè nguyªn t¾c kh¸c nh»m ®¶m b¶o an toµn cho ho¹t ®éng KDBH cña m×nh ®ång thêi lµm t¨ng kh¶ n¨ng thanh to¸n cho ngêi tham gia b¶o hiÓm trong trêng hîp rñi ro x¶y ra: + Nguyªn t¾c ph©n chia rñi ro trong ®Çu t: c¸c kho¶n ®Çu t phÇn vèn nhµn rçi cña c«ng ty b¶o hiÓm kh«ng ®îc vît qu¸ møc trÇn ®îc nhµ níc quy ®Þnh. + Nguyªn t¾c ph©n t¸n rñi ro, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ph¶i ph©n t¸n rñi ro trong ®Çu t vµ c¸c lÜnh vùc kinh doanh bÊt ®éng s¶n. §Ó thùc hiÖn c¸c yªu cÇu vµ nguyªn t¾c trong ®Çu t, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã tÝnh n¨ng ®éng vµ tr¸ch nhiÖm cao trong qu¶n lý tµi chÝnh. Ngoµi viÖc ®¸nh gi¸ th- êng xuyªn ®îc kÕt qu¶ kinh doanh cña c¸c kho¶n ®Çu t, h¹ch to¸n chÝnh s¸ch kÕt qu¶ ho¹t ®éng cÇn ph¶i ®Þnh gi¸ chÝnh x¸c c¸c gi¸ trÞ tµi s¶n cña c¸c doanh nghiÖp. 3.2. Ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp kinh doannh trong lÜnh vùc b¶o hiÓm nh©n thä: Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch më cña cña chÝnh phñ ViÖt Nam, ngoµi nh÷ng c«ng ty b¶o hiÓm ra ®êi tõ rÊt l©u t¹i ViÖt Nam- c«ng ty B¶o ViÖt thµnh lËp ngµy 15/01/1965… th× nay ®· cã rÊt nhiÒu c¸c c«ng ty KDBH ra ®êi nh c«ng ty b¶o hiÓm thµnh phè Hå CHÝ Minh (B¶o Minh), c«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm Petrolimex- PJICO, c«ng ty b¶o hiÓm dÇu khÝ ViÖt Nam(PVIC)… Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng ®· t¹o m«i trêng kinh doanh cho c¸c ho¹t ®éng b¶o hiÓm. §ång thêi chÝnh sù ph¸t triÓn cña ngµnh b¶o hiÓm ®· khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ b»ng vai trß æn ®Þnh nÒn kinh tÕ x· héi vµ vai trß trung gian tµi chÝnh. ë ®©y em xin ®Ò cËp ®Õn thÞ trêng b¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam. ThÞ trêng b¶o hiÓm nh©n thä lµ mét thÞ trêng rÊt míi vµ rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp KDBH. Tuy thêi gian ho¹t ®éng t¹i thÞ trêng ViÖt Nam cha l©u nhng nã ®· thùc sù ®em l¹i kÕt qu¶ rÊt ®¸ng tù hµo vµ nhanh chãng kh¼ng ®Þnh vai trß cña m×nh trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Tõ n¨m 1996 chØ cã B¶o ViÖt tham gia vµo thÞ trêng nµy nhng ®Õn nay ®· cã 5 doanh nghiÖp ho¹t ®éng: B¶o ViÖt ( tæng c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam, doanh nghiÖp Nhµ níc), c«ng ty liªn doanh TNHH b¶o hiÓm- B¶o Minh CMG, c«ng ty TNHH b¶o hiÓm Manufife, c«ng ty TNHH b¶o hiÓm Prudential ViÖt Nam vµ c«ng ty TNHH b¶o hiÓm quèc tÕ Mü- AIA. N¨m 2000 doanh thu phÝ b¶o hiÓm nh©n thä toµn thÞ trêng ®¹t 1280 tû VND víi gÇn mét triÖu hîp ®ång cã hiÖu lùc. Nhng ®Õn n¨m 2001 th× doanh thu phÝ ®¹t kho¶ng 2775 triÖu tû ®ång ( t¬ng ®¬ng víi 0,55% GDP), sè lîng hîp ®ång cã hiÖu lùc ®¹t kho¶ng 1,6 triÖu. Víi viÖc x©y dùng m¹ng líi kinh doanh réng kh¾p, ®a d¹ng ho¸ c¸c kªnh ph©n phèi, c¸c doanh nghiÖp BHNT, ®iÓn h×nh lµ B¶o ViÖt ®· x©y dùng ®îc m¹ng líi cung cÊp dÞch vô réng kh¾p c¶ níc, ®¸p øng nhu cÇu cña mäi tÇng líp nh©n d©n. M« h×nh tæ chøc qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng hoµn thiÖn vµ linh ho¹t h¬n. C¸c doanh nghiÖp còng b¾t ®Çu hîp t¸c víi ng©n hµng trong viÖc thu phÝ, ®iÓn h×nh lµ sù hîp t¸c gi÷a B¶o ViÖt Víi ng©n hµng ¸ Ch©u- ACB, Gi÷a Prudential víi ACB… Theo b¸o Th¬ng M¹i ngµy 26/04/2002, ho¹t ®éng KDBH qua ng©n hµng gi÷a Prudential vµ ACB võa chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng dÞch vô t vÊn b¶o hiÓm nh©n thä qua ng©n hµng. 18 quÇy t vÊn dÞch vô tµi chÝnh cña Prudential ®Æt t¹i héi së vµ chi nh¸nh cña ACB t¹i 5 tØnh thµnh phè lín, ®· lµm ®a d¹ng ho¸ kªnh ph©n phèi s¶n xuÊt dÞch vô cña Prudential vµ ACB t¹o ®iÒu kiÖn thuËn tiÖn cho kh¸ch hµng. C¸c s¶n phÈm ngµy cµng ®a d¹ng vµ phong phó cïng víi h×nh thøc ®ãng phÝ, víi nh÷ng thêi h¹n b¶o hiÓm, ph¬ng ¸n b¶o hiÓm ngµy cµng linh ho¹t h¬n, phôc vô tèt cho nhu cÇu thÞ trêng cßn rÊt míi mÎ t¹i ViÖt Nam BHNT lµ ngµnh kinh doanh mang ý nghÜa x· héi s©u s¾c, do vËy Nhµ níc cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî, thóc ®Èy ngµnh BHNT ph¸t triÓn nh: chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t, chÝnh s¸ch u ®·i thuÕ thu nhËp ®èi víi nh÷ng ngêi tham gia BHNT… 4. Vai trß cña kinh doanh b¶o hiÓm trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi: X· héi muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× ph¶i s¶n xuÊt, x· héi lh«ng thÓ ngõng s¶n xuÊt còng nh kh«ng thÓ ngõng tiªu dïng. Trong bÊt cø x· héi nµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng ph¶i thêng xuyªn ®æi míi. Thêng xuyªn ®æi míi mµ kh«ng lÆp l¹i qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ t¸i s¶n xuÊt. VËy BHKD cã vai trß nh thÕ nµo trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ho¹t ®éng mµ c¸c nhµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã vai trß rÊt to lín. Nã kh«ng nh÷ng cã vai trß gãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng cho c¸c ®èi tîng thuéc khu vùc Nhµ níc mµ cßn v¬n tíi duy tr× vµ ph¸t triÓn qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, ®êi sèng cña mäi ®èi tîng, mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong x· héi. Ho¹t ®éng KDBH mang tÝnh chÊt kinh doanh- kiÕm ®îc nhiÒu lîi nhuËn. VËy muèn kiÕm ®îc nhiÒu lîi nhuËn th× tríc tiªn cÇn ph¶i b¶o toµn ®îc vèn vµ ph¶i cã nhng ho¹t ®éng kinh doanh nh thÕ nµo ®Ó t¨ng ®îc nhiÒu lîi nhuËn hay nãi c¸ch kh¸c ®ã chÝnh lµ qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. VËy KDBH cã nh÷ng vai trß g× ®èi víi qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. 4.1. Gãp phÇn b¶o toµn vèn s¶n xuÊt kinh doanh æn ®Þnh ®êi sèng cña ngêi tham gia b¶o hiÓm: ViÖc t¹o lËp quü b¶o hiÓm vµ ph¬ng ph¸p sö dông quü ®Ó båi thêng, b¶o toµn vèn s¶n xuÊt kinh doanh, æn ®Þnh ®êi sèng cña ngêi tham gia b¶o hiÓm tríc nh÷ng tæn thÊt vµ rñi ro ®ång thêi gi¶i quyÕt båi thêng kÞp thêi ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cho ngêi tham gia b¶o hiÓm, gióp hä æn ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh nhanh chãng kh«i phôc tæn thÊt gióp cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt nhanh h¬n. 4.2.Hç trî vµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng h¹n chÕ tæn thÊt: §Ò phßng ng¨n ngõa, h¹n chÕ tæn thÊt lµ t¸c dông cã ý nghÜa tÝch cùc cña ho¹t ®éng b¶o hiÓm ®èi víi bÊt kú ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nµo cña doanh nghiÖp. Bëi v×, nÕu c¸c doanh nghiÖp tæ chøc tèt c¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng, h¹n chÕ rñi ro bÊt ngê cã hiÖu qu¶ sÏ gi¶m ®îc chi båi thêng b¶o ®¶m an toµn cho s¶n xuÊt, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh doanh cho doanh nghiÖp. 4.3.Gãp phÇn gi¶m chi vµ t¨ng tÝch luü cho Ng©n s¸ch Nhµ níc: ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, Nhµ níc dÇn xo¸ bá bao cÊp, thùc hiÖn chÕ ®é giao vèn, b¶o toµn vèn vµ ph¸t triÓn vèn, c¸c doanh nghiÖp ®îc phÐp tham gia b¶o hiÓm ( phÝ b¶o hiÓm ®îc h¹ch to¸n vµ gi¸ thµnh) ®Ó b¶o toµn vèn khi gÆp rñi ro bÊt ngê. Th«ng qua ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm, Ng©n s¸ch Nhµ níc sÏ gi¶m ®îc kho¶n trî cÊp bï ®¾p tæn thÊt do thiªn tai g©y ra ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ mµ vÉn ®¶m b¶o qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ph¸t triÓn b×nh thêng. Trong doanh nghiÖp KDBH, c¸c dÞch vô b¶o hiÓm theo ph¬ng thøc h¹ch to¸n kinh doanh. Cho nªn c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i cã nghÜa vô nép c¸c kho¶n thu cho nhµ níc nh thuÕ doanh thu (4%), thuÕ lîi tøc vèn (50%), thuÕ vèn… sè tiÒn mµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm nép Ng©n s¸ch Nhµ níc ph¶n ¸nh tæng hîp chÊt lîng uy tÝn ho¹t ®éng cña b¶o hiÓm ®èi víi kinh tÕ x· héi.