lêi më ®Çu Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· vµ ®ang trë thµnh mét trong nh÷ng xu thÕ kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi. Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ vÒ khoa häc, c«ng nghÖ cïng víi sù ra ®êi cña c¸c thÓ chÕ toµn cÇu vµ khu vùc ®· gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ kh«ng chØ trong lÜnh vùc th-¬ng m¹i mµ cßn c¶ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt, dÞch vô, tµi chÝnh, ®Çu t- còng nh- c¸c lÜnh vùc v¨n ho¸, x· héi, m«i tr-êng víi c¸c h×nh thøc ®a d¹ng vµ møc ®é kh¸c nhau. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®· vµ ®ang më ra nh÷ng c¬ héi vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c d©n téc trªn thÕ giíi khai th¸c tèi ®a nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña m×nh ®Ó t¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn x· héi. §ång thêi qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ còng ®Æt mçi quèc gia, d©n téc tr-íc søc Ðp c¹nh tranh vµ nh÷ng th¸ch thøc gay g¾t, nhÊt lµ ®èi víi c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn. V× thÕ ®Ó kh«ng bÞ g¹t ra ngoµi lÒ cña sù ph¸t triÓn, c¸c n-íc ®Òu ph¶i nç lùc héi nhËp vµo xu thÕ chung ®ã vµ t¨ng c-êng søc c¹nh tranh kinh tÕ . H¬n lóc nµo hÕt qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ kh«ng chØ lµ sù quan t©m cña mçi quèc gia, mçi tæ chøc mµ cßn ®èi víi mçi c¸ nh©n chóng ta. Chóng ta ®· tr¶i qua 17 n¨m thùc hiÖn ®-êng lèi më cöa, ®æi míi vµ héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ toµn cÇu. Víi ph-¬ng ch©m "®a d¹ng ho¸, ®a 1 ph-¬ng ho¸ quan hÖ" vµ "s½n sµng lµ b¹n, lµ ®èi t¸c tin cËy víi tÊt c¶ c¸c n-íc trong céng ®ång thÕ giíi, phÊn ®Êu v× hoµ b×nh, ®éc lËp vµ ph¸t triÓn. ViÖt Nam ®· thiÕt lËp c¸c quan hÖ th-¬ng m¹i, ®Çu t-, dÞch vô vµ khoa häc kü thuËt víi tÊt c¶ c¸c n-íc, tÝch cùc tham gia vµo c¸c tæ chøc, diÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. V× vËy, vÊn ®Ò n©ng cao kh¶ n¨ng héi nhËp cña nÒn kinh tÕ n-íc ta hiÖn nay ®ang lµ vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn nãng báng. Cã rÊt nhiÒu bµi viÕt cña c¸c nhµ nghiªn cøu vµ c¸c chuyªn gia ®Çu ngµnh trong n-íc vµ ngoµi n-íc ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy. §©y lµ vÊn ®Ò réng lín vµ phøc t¹p, cã c¶ nh÷ng nhËn thøc vµ quan ®iÓm kh¸c nhau, thËm chÝ ®èi lËp nhau. Th«ng qua nh÷ng tµi liÖu tham kh¶o cïng víi nh÷ng kiÕn thøc ®· ®-îc lÜnh héi trong nhµ tr-êng, trong khu«n khæ b¸o c¸o cña m×nh, em xin phÐp ®-îc tr×nh bµy tãm t¾t vÒ ®Ò tµi: "N©ng cao kh¶ n¨ng héi nhËp cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong xu thÕ toµn cÇu ho¸". Néi dung cña b¸o c¸o ®-îc tr×nh bµy trong 3 ch-¬ng Ch-¬ng I: Kh¸i qu¸t vÒ toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp quèc tÕ. Nh÷ng kinh nghiÖm thùc tiÔn vÒ n©ng cao kh¶ n¨ng héi nhËp cña mét sè n-íc trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Ch-¬ng II: TiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra. Ch-¬ng III: Môc tiªu, ph-¬ng h-íng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. 2 3 ch-¬ng i kh¸i qu¸t vÒ toµn cÇu ho¸, héi nhËp quèc tÕ vµ kinh nghiÖm thùc tiÔn vÒ n©ng cao kh¶ n¨ng héi nhËp cña mét sè n-íc trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. I. nhËn thøc vÒ toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp quèc tÕ. 1. NhËn thøc chung vÒ toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ . a) Toµn cÇu ho¸. Ngµy nay toµn cÇu ho¸ mµ tr-íc hÕt vµ vÒ thùc chÊt lµ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®ang trë thµnh mét xu thÕ chñ yÕu cña quan hÖ kinh tÕ hiÖn ®¹i. HiÖn nay tuy cã rÊt nhiÒu nh÷ng quan niÖm kh«ng gièng nhau vÒ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ nh-ng cã thÓ thÊy nÐt chung nhÊt lµ thõa nhËn mèi quan hÖ qua l¹i cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ hiÖn nay ®· bao trïm gÇn nh- tÊt c¶ c¸c n-íc, mang tÝnh toµn cÇu. Cã thÓ hiÓu toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n-íc trªn thÕ giíi v-ît qua khái biªn giíi quèc gia, h-íng tíi ph¹m vi toµn cÇu trªn c¬ së lùc l-îng s¶n xuÊt còng nh- tr×nh ®é khoa häc kü thuËt m¹nh mÏ vµ sù ph©n c«ng hîp t¸c quèc tÕ ngµy cµng s©u réng, tÝnh chÊt x· héi ho¸ cña s¶n xuÊt ngµy cµng t¨ng. MÆc dï vËy, toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vÉn ë trong giai ®o¹n ®Çu. LÜnh vùc the chèt hîp t¸c toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vÉn chØ lµ mËu dÞch, tù do l-u th«ng nguån vèn vµ søc lao ®éng cßn lµ vÊn ®Ò trong t-¬ng lai. b) Héi nhËp quèc tÕ. 4 HiÖn nay ng-êi ta ®Òu thÊy r»ng nhËn thøc vÒ héi nhËp vÉn lµ mét vÊn ®Ò thêi sù. C¸c n-íc ®Òu kh¼ng ®Þnh cÇn x©y dùng nhËn thøc thèng nhÊt trong néi bé r»ng héi nhËp lµ cÇn thiªts, phï hîp víi xu thÕ chung, nhÊt lµ tham gia WTO sÏ t¹o thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt n-íc. - Héi nhËp lµ mét qu¸ tr×nh tÊt yÕu, mét xu thÕ bao trïm mµ träng t©m lµ më cöa kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn kÕt hîp tèt nhÊt nguån lùc trong n-íc vµ quèc tÕ, më réng kh«ng gian ®Ó ph¸t triÓn vµ chiÕm lÜnh vÞ trÝ phï hîp nhÊt cã thÓ trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Héi nhËp võa lµ ®ßi hái kh¸ch quan võa lµ nhu cÇu néi t¹i cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ mçi n-íc. - C¸c n-íc ®Òu kh«ng thÓ nÐ tr¸nh viÖc héi nhËp mµ vÊn ®Ò then chèt lµ ph¶i ®Ò ra ®-îc nh÷ng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p ®óng ®Ó h¹n chÕ tr¶ gi¸ ë møc thÊp nhÊt vµ tranh thñ cao nhÊt nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn. - Héi nhËp thùc chÊt lµ tham gia c¹nh tranh trªn quèc tÕ vµ ngay trong thÞ tr-êng néi ®Þa. §Ó héi nhËp cã hiÖu qu¶ ph¶i ra søc t¨ng c-êng néi lùc, c¶i c¸ch vµ ®iÒu chØnh c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, luËt lÖ, tËp qu¸n kinh doanh, c¬ cÊu kinh tÕ trong n-íc ®Ó phï hîp víi "luËt ch¬i chung" cña quèc tÕ. ChÝnh s¸ch héi nhËp ph¶i dùa vµ g¾n chÆt víi chiÕn l-îc ph¸t triÓn cña ®Êt n-íc, ®ång thêi c¶i c¸ch kinh tÕ, hµnh chÝnh ph¶i g¾n chÆt víi yªu cÇu cña qu¸ tr×nh héi nhËp. C¶i c¸ch bªn trong quyÕt ®Þnh tèc ®é vµ hiÖu qu¶ héi nhËp, ®ång thêi héi nhËp sÏ hç 5 trî, thóc ®Èy tiÕn tr×nh c¶i c¸ch trong n-íc, qua ®ã n©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ . - Héi nhËp kh«ng ph¶i ®Ó ®-îc h-ëng -u ®·i, nh©n nh-îng ®Æc biÖt mµ nh»m më réng c¸c c¬ héi kinh doanh , th©m nhËp thÞ tr-êng, cã m«i tr-êng ph¸p lý vµ kinh doanh æn ®Þnh dùa trªn quy chÕ, luËt lÖ cña c¸c thÓ chÕ héi nhËp, kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö, kh«ng bÞ c¸c ®éng c¬ chÝnh trÞ hay nh÷ng lý do kh¸c c¶n trë viÖc giao l-u hµng ho¸, dÞch vô vµ ®Çu t-. C¸c n-íc cã thÓ sö dông nh÷ng luËt lÖ, quy ®Þnh, c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp cña c¸c thÓ chÕ héi nhËp ®Ó b¶o vÖ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña m×nh. - T¨ng c-êng th«ng tin, tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch ®Ó giíi kinh doanh nhËn thøc s©u s¾c vµ ñng hé héi nhËp, chuÈn bÞ tèt mäi mÆt ®Ó chñ ®éng héi nhËp tõng b-íc, tËn dông nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña mçi n-íc ®Ó c¹nh tranh chiÕm lÜnh thÞ tr-êng. NhËn thøc ®óng vÒ héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®èi víi c¸c n-íc cã ý nghÜa quan träng trong viÖc ho¹ch ®Þnh ®-êng lèi, chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ®Ó chñ ®éng héi nhËp vµ tham gia gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi. 2. Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ, thêi c¬ vµ th¸ch thøc. a) Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ : Nh÷ng lîi Ých. Toµn cÇu ho¸ lµ xu h-íng tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh tËp trung, chuyªn m«n s¶n xuÊt vµ ph©n c«ng lao ®éng 6 quèc tÕ. Khi nÒn kinh tÕ thÕ giíi ph¸t triÓn thµnh mét thÞ tr-êng thèng nhÊt th× kh«ng mét quèc gia nµo cã thÓ ®øng ngoµi tiÕn tr×nh nµy mµ cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®-îc. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ thóc ®Èy rÊt m¹nh, nhanh sù ph¸t triÓn vµ x· héi ho¸ lùc l-îng s¶n xuÊt, ®-a tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ cao. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ gãp phÇn lµm chuyÓn biÕn c¬ cÊu kinh tÕ thÕ giíi, ®Æc biÖt lµm t¨ng m¹nh tû träng hµng chÕ t¸c (chiÕm 21,4%) vµ c¸c dÞch vô (62,4%) trong c¬ cÊu kinh tÕ thÕ giíi. Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®-îc thÓ hiÖn râ trong sù h×nh thµnh vµ gia t¨ng rÊt nhanh trao ®æi quèc tÕ vÒ hµng ho¸, dÞch vô, tµi chÝnh vµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt, ®-îc thÓ hiÖn qua sù h×nh thµnh vµ cñng cè cña c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc. Toµn cÇu ho¸ lµm t¨ng thªm sù phô thuéc vµ t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ c¸c n-íc. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµm cho kinh tÕ ë mçi n-íc cã thÓ trë thµnh bé phËn cña c¸c tæng thÓ, h×nh thµnh côc diÖn kinh tÕ thÕ giíi míi. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ còng lµm gi¶m thiÓu c¸c ch-íng ng¹i trong viÖc l-u chuyÓn vèn, hµng ho¸, dÞch vô, nguån nh©n lùc… gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ c¸c n-íc, lµm t¨ng vai trß kinh tÕ ®èi ngo¹i, mËu dÞch vµ ®Çu t- n-íc ngoµi ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ mçi n-íc. Toµn cÇu ho¸ truyÒn b¸ vµ chuyÓn giao trªn quy m« cµng lín nh÷ng thµnh qu¶ míi vÒ khoa häc vµ c«ng 7 nghÖ, vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý, vÒ s¶n xuÊt kinh doanh … dän ®-êng cho c«ng nghÖ ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ cã t¸c dông hç trî, bæ sung cho nhau vµ cïng nh»m môc tiªu thóc ®Èy trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô, vèn vµ lao ®éng. Liªn kÕt khu vùc võa cñng cè qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, võa gióp c¸c n-íc trong tõng khu vùc b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh. MÆt kh¸c, toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ còng lµm cho sù c¹nh tranh gi÷a c¸c thùc thÓ kinh tÕ trë nªn gay g¾t ch-a tõng cã. Toµn cÇu ho¸ ®· vµ ®ang mang l¹i nh÷ng c¬ héi to lín cho nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ cho mçi quèc gia tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp: - Héi nhËp quèc tÕ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh, thóc ®Èy viÖc tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, tranh thñ ®-îc lîi Ých cña viÖc ph©n bæ nguån tµi lùc hîp lý trªn b×nh diÖn quèc tÕ ®Ó tõ ®ã ph¸t huy cao ®é nh©n tè s¶n xuÊt h÷u dông cña tõng quèc gia. - Tù do lu©n chuyÓn hµng ho¸, dÞch vô vµ vèn víi viÖc gi¶m hoÆc xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc, c¾t gi¶m kiÓm so¸t hµnh chÝnh sÏ gãp phÇn gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, gi¶m thÊt nghiÖp vµ t¨ng thªm lîi Ých cho ng-êi tiªu dïng. - T¹o ra nhiÒu c¬ héi ®Çu t- míi, t¨ng nhanh vßng quay vèn vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh ®Çu t-, n©ng cao hiÖu qu¶, h¹n chÕ rñi ro ®Çu t-. 8 - Thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ, chuyÓn giao vèn, kü n¨ng qu¶n lý, qua ®ã më réng ®Þa bµn ®Çu t- cho c¸c n-íc, ®ång thêi gióp c¸c n-íc tiÕp nhËn ®Çu t- cã thªm nhiÒu c¬ héi ph¸t triÓn. b) Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ : Nh÷ng th¸ch thøc. - Sù bÊt æn ®Þnh cña thÞ tr-êng tµi chÝnh quèc tÕ. Nguån tµi chÝnh ®-îc ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu, tËp trung vµo mét sè trung t©m tµi chÝnh lín lµ c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn hµng ®Çu thÕ giíi . Qu¸ tr×nh héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ cµng lµm cho dßng vèn ch¶y m¹nh h¬n vµ tÊt yÕu rñi ro sÏ lín h¬n. - Khi tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ, c¸c n-íc nhÊt lµ c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn ph¶i gi¶m dÇn thuÕ quan vµ bá hµng rµo phi thuÕ quan, nghÜa lµ bá hµng rµo mËu dÞch, th× c¸c hµng ho¸ dÞch vô n-íc ngoµi sÏ å ¹t ®æ vµo, bãp chÕt ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong n-íc. - Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ph¸t triÓn ®· lµm tan vì c¸c hµng rµo b¶o hé cña c¸c quèc gia. Do vËy c¸c quèc gia kh«ng chØ chÞu t¸c ®éng tÝch cùc cña qu¸ tr×nh nµy mµ cßn ph¶i chÞu c¶ nh÷ng chÊn ®éng cña hÖ thèng kinh tÕ toµn cÇu trong c¸c lÜnh vùc tiÒn tÖ, tµi chÝnh, nguyªn nhiªn liÖu… C¸c n­íc cµng yÕu kÐm, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cµng kh«ng ®ñ th«ng tho¸ng phï hîp víi c¸c ®Þnh chÕ quèc tÕ, hÖ thèng ng©n hµng - tµi chÝnh cµng l¹c hËu… th× cµng chÞu t¸c ®éng nÆng nÒ h¬n. 9 - Nguy c¬ tôt hËu cña mét sè quèc gia. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp mét sè quèc gia tranh thñ ®-îc lîi Ých cña héi nhËp mËu dÞch quèc tÕ vµ thÞ tr-êng tµi chÝnh quèc tÕ, ph¸t huy ®-îc lîi thÕ so s¸nh, nhê ®ã thóc ®Èy t¨ng tr-ëng më réng th-¬ng m¹i, thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch víi c¸c n-íc ph¸t triÓn th× mét sè n-íc kh¸c l¹i kh«ng cã kh¶ n¨ng héi nhËp vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn th-¬ng m¹i, thu hót vèn ®Çu t- tÊt yÕu sÏ bÞ ®Èy lïi xa h¬n n÷a vÒ phÝa sau. - Mèi ®e do¹ cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ lµ xu h-íng h×nh thµnh thÕ ®éc quyÒn, tËp trung quyÒn lùc vµo mét sè tËp ®oµn ®Çu sá quèc tÕ. - Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ph¸t triÓn kh«ng chØ cã c¸c lùc l-îng kinh tÕ tiÕn bé tham gia vµo qu¸ tr×nh nµy mµ cßn cã c¶ c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng, c¸c tæ chøc khñng bè… ChÝnh s¸ch ®óng ®¾n lµ ph¶i ng¨n chÆn, chèng l¹i mäi ho¹t ®éng ph¸ ho¹i. Nh-ng kh«ng thÓ v× nã mµ ®ãng cöa ®Êt n-íc hay h¹n chÕ sù héi nhËp cña ®Êt n-íc vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸. Ngoµi ra cßn cã nh÷ng mÆt tiªu cùc kh¸c n÷a nh- sù chªnh lÖch vÒ tr×nh ®é gi÷a n-íc giµu vµ n-íc nghÌo cã thÓ t¨ng lªn, sù xung ®ét gi÷a c¸c nÒn v¨n häc… Qu¸ tr×nh toµn cÇuho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®em ®Õn cho c¸c n-íc nh÷ng c¬ héi thuËn lîi lín ®ång thêi còng ®øng tr-íc nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc nghiªm träng. Song nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc nµy cã thÓ lín nhá ®Õn ®©u ®iÒu ®ã l¹i tuú thuéc vµo chÝnh s¸ch héi nhËp quèc tÕ cña c¸c quèc gia. Mét chÝnh s¸ch héi 10 nhËp quèc tÕ ®óng ®¾n vµ thÝch hîp th× t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh nµy sÏ bÞ h¹n chÕ vµ ng-îc l¹i. II. kinh nghiÖm héi nhËp cña c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn. 1. VÒ vÊn ®Ò c¶i c¸ch c¬ chÕ. PhÇn lín c¸c n-íc khi héi nhËp ®Òu ®· cã c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr-êng vµ hiÖn nay chó träng hoµn thiÖn nã cho phï hîp h¬n víi luËt lÖ vµ thùc tiÔn cña c¸c thÓ chÕ héi nhËp. Gi¶m bít sù can thiÖp trùc tiÕp cña Nhµ n-íc vµo lÜnh vùc kinh doanh ®Ó tËp trung vµo viÖc t¹o m«i tr-êng chÝnh s¸ch, ph¸p lý vµ hÖ thèng kinh tÕ vÜ m« nh»m ®¶m b¶o cho s¶n xuÊt, kinh doanh th«ng tho¸ng vµ hiÖu qu¶. §èi víi c¸c n-íc ®ang chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr-êng th× cµng ph¶i ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh nµy ®Ó b¾t kÞp xu thÕ cña thÕ giíi vµ héi nhËp cã hiÖu qu¶. ViÖc c¶i c¸ch vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh kinh tÕ trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸, tù do ho¸ còng ®-îc c¸c n-íc hÕt søc quan t©m mÆc dï hä ®Òu ®· cã qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ®iÒu chØnh c¬ chÕ trong nhiÒu n¨m cïng víi qu¸ tr×nh tham gia c¸c khu«n khæ héi nhËp. Trong khi thóc ®Èy sù vËn ®éng cña c¸c lùc l-îng thÞ tr-êng, ®Èy m¹nh tù do ho¸ vµ thuËn lîi ho¸ th-¬ng m¹i, dÞch vô vµ ®Çu t-, c¸c n-íc vÉn quan t©m ®Õn viÖc hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ, c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu, qu¶n lý ngo¹i hèi... Cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ 1997 võa qua cho thÊy trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸, tù do ho¸, vÊn ®Ò qu¶n lý, ®iÒu hµnh qu¸ tr×nh héi nhËp cµng ®-îc chó ý hoµn 11 thiÖn h¬n, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc tµi chÝnh tiÒn tÖ lµ n¬i dÔ ph¸t sinh nh÷ng biÕn ®éng vµ nh÷ng nh©n tè g©y mÊt æn ®Þnh kinh tÕ. 2. VÒ vÊn ®Ò c¶i c¸ch chÝnh s¸ch vµ hÖ thèng kinh tÕ vÜ m«. §©y lµ vÊn ®Ò n-íc nµo còng ph¶i gi¶i quyÕt nhÊt lµ ®èi víi c¸c n-íc míi b¾t ®Çu vµo qu¸ tr×nh héi nhËp vµ ®ang chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr-êng. Trong néi bé c¸c n-íc ®Òu cã cuéc ®Êu tranh gay g¾t vÒ chÝnh s¸ch gi÷a xu h-íng b¶o hé víi xu h-íng héi nh¹ap, gi÷a lîi Ých cña ng-êi s¶n xuÊt vµ ng-êi tiªu dïng, gi÷a yªu cÇu t¨ng nguån thu ng©n s¸ch qua thuÕ nhËp khÈu vµ xu h-íng tù do ho¸, thuËn lîi ho¸ mËu dÞch. Theo kinh nghiÖm c¸c n-íc, cuéc ®Êu tranh néi bé th-êng kh¸ gay g¾t v× ph¶i dµn xÕp c¸c vÊn ®Ò thuéc lîi Ých côc bé vµ sù phèi hîp gi÷a c¸c ngµnh trong n-íc th-êng rÊt khã kh¨n. Do ®ã ®Ó cã ®-îc sù c¶i c¸ch, ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch vµ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ vÜ m« nh- gi¸ c¶, thuÕ suÊt, tû gi¸ hèi ®o¸i... còng cÇn ph¶i cã quyÕt t©m chÝnh trÞ. Mçi thÓ chÕ héi nhËp ®Òu cã ch-¬ng tr×nh, môc tiªu riªng ®ßi hái c¸c thµnh viªn ph¶i ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch ®Ó thùc hiÖn chóng. AFTA ®Ò ra môc tiªu thùc hiÖn th-¬ng m¹i tù do vµo n¨m 2003. WTO còng cã nh÷ng thêi biÓu riªng thùc hiÖn gi¶m thuÕ quan vµ lo¹i bá c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan... Ph¶i triÖt ®Ó tËn dông nh÷ng -u ®·i t-¬ng tù mµ c¸c thÓ chÕ héi nhËp quy ®Þnh ®Ó cã thÓ tõng b-íc 12 ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch vµ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ vÜ m« cho phï hîp vµ hiÖu qu¶, tr¸nh g©y khã kh¨n hoÆc lµm mÊt æn ®Þnh nÒn kinh tÕ. VÒ ph-¬ng tiÖn vÜ m« cÇn ph¶i ®¶m b¶o sù c©n b»ng hµi hoµ vÒ 3 mèi quan hÖ: gi÷a quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña mét n-íc trong c¸c thÓ chÕ héi nhËp; gi÷a môc tiªu kinh tÕ - x· héi trong n-íc víi nh÷ng yªu cÇu vµ ®ßi hái cña bªn ngoµi; gi÷a c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ vµ th-¬ng m¹i víi c¸c lÜnh vùc kh¸c ®Ó qu¸ tr×nh héi nhËp diÔn ra thuËn lîi vµ hiÖu qu¶. 3. VÒ vÊn ®Ò c¶i c¸ch luËt lÖ, quy chÕ. C¶i c¸ch vÒ luËt ph¸p, quy chÕ, quy ®Þnh ®Òu ®-îc c¸c n-íc, kÓ c¶ c¸c n-íc ph¸t triÓn coi lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc khã kh¨n, phøc t¹p vµ cÇn rÊt nhiÒu thêi gian, c«ng søc. §èi víi nh÷ng n-íc ®ang chuyÓn tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, khÐp kÝn vµ tù cung tù cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr-êng, më cöa vµ héi nhËp th× kho¶ng c¸ch gi÷a luËt lÖ cña nh÷ng n-íc nµy víi luËt lÖ quèc tÕ cµng lín vµ viÖc ®iÒu chØnh cho phï hîp víi luËt quèc tÕ vµ quy ®Þnh cña c¸c thÓ chÕ héi nhËp mµ hä tham gia cµng lµ ®ßi hái to lín vµ cÊp b¸ch. Mét vÊn ®Ò quan träng cña tù do ho¸, thuËn lîi ho¸ th-¬ng m¹i lµ lo¹ibá hµng rµo phi thuÕ quan. C¸c n-íc th-êng ¸p dông mét sè biÖn ph¸p phi thuÕ quan nhÊt lµ c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn nh»m b¶o vÖ mét sè ngµnh s¶n xuÊt trong n-íc bÞ t¸c ®éng m¹nh trong qu¸ tr×nh héi nhËp. Mét sè biÖn ph¸p ®-îc ¸p dông mµ 13 kh«ng tr¸i víi luËt quèc tÕ: thñ tôc gi¸m ®Þnh hµng ho¸ nhËp khÈu, ¸p dông chÕ ®é cÊp giÊy phÐp ®Æc biÖt. Ngoµi ra, ®èi víi nh÷ng ngµnh bÞ ¶nh h-ëng lín do qu¸ tr×nh më cöa, tù do ho¸ c¸c n-íc cã thÓ quy ®Þnh c¸c biÖn h¸p trî cÊp hoÆc hç trî t¹m thêi, kÓ c¶ b»ng biÖn ph¸p cÊp tÝn dông -u ®·i ®Ó gióp hä tiÕp tôc s¶n xuÊt, kinh doanh. 4. VÒ vÊn ®Ò c¶i c¸ch thùc tiÔn, tËp qu¸n s¶n xuÊt kinh doanh. C¶i c¸ch thùc tiÔn vµ tËp qu¸n ho¹t ®éng kinh tÕ, kinh doanh cña c¸c n-íc phï hîp víi thùc tiÔn vµ th«ng lÖ quèc tÕ còng nh- c¸c thÓ chÕ mµ m×nh tham gia lµ mét trong nh÷ng yªu cÇu quan träng cña qu¸ tr×nh héi nhËp. C¸c n-íc ph¶i tiÕn hµnh rµ so¸t l¹i hµng lo¹t biÖn ph¸p, tËp qu¸n hiÖn hµnh vµ ®iÒu chØnh, ®æi míi chóng cho phï hîp. Kinh nghiÖm mét sè n-íc ®ang ph¸t triÓn vµ ®ang chuyÓn ®æi kinh tÕ cho thÊy viÖc ®¹t ®-îc thay ®æi t- duy nhanh chãng theo h-íng më cöa, tù do ho¸ lµ rÊt khã kh¨n. Trong giai ®o¹n chuyÓn tiÕp, ChÝnh phñ c¸c n-íc ®ã th-êng cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p hç trî c¸c ngµnh vµ c¸c doanh nghiÖp bÞ ¶nh h-ëng lín, gióp cho qu¸ tr×nh thay ®æi diÔn ra tõng b-íc, nhÑ nhµng. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp, mét sè ngµnh vµ doanh nghiÖp cã thÓ sÏ chÞu thua thiÖt thÊt b¹i, nh-ng còng cã nhiÒu ngµnh vµ doanh nghiÖp kh¸c sÏ t¨ng c-êng ®-îc n¨ng lùc ®Ó cã thÓ c¹nh tranh vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn chung cña toµn nÒn kinh tÕ. 14 §ång thêi, cÇn lµm cho giíi doanh nghiÖp nhËn râ vµ chuyÓn tõ thãi quen “s¶n xuÊt nh÷ng g× m×nh cã thÓ s¶n xuÊt” sang “s¶n xuÊt nh÷ng g× mµ thÞ tr­êng cÇn”. C¸c n-íc ®Òu nhËn thøc râ lµ thÞ tr-êng trong n-íc rÊt h¹n chÕ, do ®ã cÇn v-¬n ra thÞ tr-êng quèc tÕ, s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng cã nhu cÇu lín trªn thÞ tr-êng vµ ph¶i t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr-êng, v× ®iÒu ®ã sÏ quyÕt ®Þnh sù tån t¹i cña chÝnh m×nh. 5. VÒ vÊn ®Ò chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Mçi n-íc ®Òu t¸c ®éng ®Ó më cöa thÞ tr-êng n-íc kh¸c cho hµng ho¸, dÞch vô vµ ®Çu t- cña m×nh, ®ång thêi chÞu søc Ðp më cöa thÞ tr-êng néi ®Þa. §iÒu nµy ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. C¸c n-íc th-êng g¾n kÕt chiÕn l-îc ph¸t triÓn vµ b-íc ®i cña m×nh víi c¸c môc tiªu vµ lé tr×nh cña c¸c khu«n khæ hîp t¸c kinh tÕ tay ®«i, tiÓu khu vùc, liªn ch©u lôc vµ toµn cÇu, sao cho c¸c cam kÕt, tho¶ thuËn trong c¸c khu«n khæ hîp t¸c ®ã hµi hoµ, kh«ng m©u thuÉn víi nhau. X©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp, n¨ng ®éng vµ hiÖu qu¶ nhÊt cã thÓ, víi kh¶ n¨ng thÝch øng cao vµ ®øng v÷ng trong c¹nh tranh toµn cÇu lµ vÊn ®Ò cèt yÕu mµ c¸c n-íc ph¶i phÊn ®Êu trong qu¸ tr×nh héi nhËp. Trong nh÷ng cè g¾ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¸c n-íc ®Òu ph¶i c©n nh¾c lùa chän nh÷ng ngµnh m×nh cã thÕ m¹nh ®Ó më cöa tham gia c¹nh tranh , ®ång thêi x¸c ®Þnh nh÷ng ngµnh vµ lÜnh vùc cÇn tËp trung cñng cè ®Ó cã thÓ c¹nh tranh ®-îc trong t-¬ng lai; ®ång thêi còng thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p b¶o hé hîp ph¸p 15 vµ t¹m thêi ®èi víi nh÷ng ngµnh hiÖn ch-a cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh. §èi víi c¸c n-íc do khu vùc kinh tÕ Nhµ n-íc t-¬ng ®èi lín vµ ®ang chuyÓn sang c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr-êng, qu¸ tr×nh héi nhËp sÏ t¸c ®éng m¹nh ®Õn c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ quèc doanh, ®Æt nã tr-íc nh÷ng th¸ch thøc to lín. VÊn ®Ò ë ®©y lµ lµm sao t¨ng c-êng ®-îc néi lùc vµ søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc. 6. VÒ vÊn ®Ò ®µo t¹o c¸n bé. Néi dung tham gia cña c¸c n-íc trong c¸c thÓ chÕ héi nhËp lµ rÊt phong phó, s©u réng vµ phøc t¹p, trong ®ã cã nh÷ng néi dung ®· ®-îc c¸c n-íc th-¬ng l-îng hoÆc thùc hiÖn hµng chôc n¨m qua vµ còng cã nhiÒu vÊn ®Ò ®-îc ®-a ra ®Ó th-¬ng l-îng trong thêi gian tíi. MÆt kh¸c, nh÷ng kh¸c biÖt trong c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, luËt lÖ, thùc tiÔn kinh tÕ cña phÇn lín c¸c n-íc so víi luËt ph¸p vµ thùc tÕ quèc tÕ ®ßi hái c¸c n-íc ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng c«ng viÖc rÊt lín. V× vËy mµ ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé cã ®ñ sè l-îng vµ n¨ng lùc, bè trÝ hîp lý t¹i c¸c c¬ quan qu¶n lý trong n-íc còng nh- tham gia c¸c ®oµn ®µm ph¸n lµ mét ®ßi hái gÊp rót ®Òu víi tÊt c¶ c¸c n-íc, nhÊt lµ c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn. Trong viÖc ®µo t¹o c¸n bé cÇn tranh thñ sù hç trî kü thuËt cña c¸c n-íc, c¸c tæ chøc quèc tÕ nh- UNCTAD, ESCAP, ban th- ký cña c¸c thÓ chÕ héi nhËp nhÊt lµ WTO, ASEAN, APEC. 16