VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ THỊ THU HIỀN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ BẾN TRE, TỈNH BẾN TRE LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI, 2021 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ THỊ THU HIỀN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ BẾN TRE, TỈNH BẾN TRE Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. LÊ VĂN CHÍN HÀ NỘI, 2021 LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là Lê Thị Thu Hiền, học viên cao học chuyên ngành Quản lý giáo dục, đợt 2 - 2019. Tôi xin cam đoan rằng các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng công bố trong bất kì công trình nào khác. Tác giả luận văn Lê Thị Thu Hiền LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tác giả đã nhận được sự động viên, khuyến khích và sự giúp đỡ nhiệt tình của quý Thầy, Cô giáo, các cấp lãnh đạovà bạn bè đồng nghiệp. Với tình cảm chân thành, tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến: - TS. Lê Văn Chín, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn. - Lãnh đạo Khoa Tâm lý - Giáo dục, Học viện Khoa học xã hội (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam), Quý Thầy, Cô giáo đã giảng dạy lớp Cao học Quản lý giáo dục Khóa X năm 2019, các phòng chuyên môn của Học viện đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. - Ban lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bến Tre; lãnh đạo và giáo viên các Trường Trung học phổ thông Nguyễn Đình Chiểu, Trung học phổ thông Lạc Long Quân, Trung học phổ thông Võ Trường Toản đã nhiệt tình cộng tác, cung cấp thông tin, số liệu, góp ý và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình khảo sát, nghiên cứu thực tế để hoàn thành luận văn. Bản thân tác giả đã rất cố gắng, nhưng chắc chắn luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quýThầy, Cô giáo, các nhà khoa học và các bạn đồng nghiệp để luận văn này có giá trị thực tiễn. Xin chân thành cảm ơn! MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1: CỞ SỞ LÝ LUẬNVỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG........................ 10 1.1. Hoạt động dạy học ở các trường trung học phổ thông .................. 10 1.2. Quản lý hoạt động dạy học tại các trường trung học phổ thông .... 19 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học tại các trường trung học phổ thông................................................................... 29 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ BẾN TRE, TỈNH BẾN TRE......................................................................... 33 2.1. Tình hình kinh tế- xã hội và giáo dục trung học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre .......................................................... 33 2.2. Tổ chức và phương pháp nghiên cứu thực trạng ........................... 37 2.3. Thực trạng hoạt động dạy học tại các trường trung học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre ................................................ 40 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học tại các trường trung học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre ......................................... 53 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học tại các trường trung học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre ......................................................................................................... 59 2.6. Đánh giá chung thực trạng quản lý hoạt động dạy học tại các trường trung học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre ............ 60 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ BẾN TRE, TỈNH BẾN TRE .................................................................................. 65 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ................................................. 65 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học tại các trường trung học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre .................................. 66 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .................................................... 80 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ...... 80 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 84 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 86 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT Ký hiệu Cụm từ viết đầy đủ 1 CBQL Cán bộ quản lý 2 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 3 GV Giáo viên 4 HĐDH Hoạt động dạy học 5 HS Học sinh 6 THPT Trung học phổ thông DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Số liệu trường, lớp, học sinh các THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre ....34 Bảng 2.2: Cán bộ quản lý (CBQL), giáo viên các trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre ..............................................................................................35 Bảng 2.3. Chất lượng học tập học sinh .....................................................................35 Bảng 2.4. Chất lượng hạnh kiểm học sinh ................................................................36 Bảng 2.5. Cơ sở vật chất các trường THPT ..............................................................36 Bảng 2.6. Thực trạng mức độ thực hiện mục tiêu, chương trình, kế hoạch dạy học 41 Bảng 2.7. Thực trạng mức độ thực hiện việc soạn bài chuẩn bị lên lớp và lên lớp của giáo viên .....................................................................................................42 Bảng 2.8. Thực trạng mức độ thực hiện việc kiểm tra, đánh giá của giáo viên ........43 Bảng 2.9. Thực trạng mức độ thực hiệnsinh hoạt tổ chuyên môn và hồ sơ chuyên môn của giáo viên .............................................................................................45 Bảng 2.10. Đánh giá của giáo viên về thực trạng mức độ thực hiện hoạt động học trên lớp của học sinh .........................................................................................46 Bảng 2.11. Đánh giá của học sinh về thực trạng mức độ thực hiện hoạt động học trên lớp của học sinh .........................................................................................47 Bảng 2.12. Đánh giá của giáo viên về thực trạng mức độ thực hiện hoạt động tự học của học sinh ...............................................................................................49 Bảng 2.13. Đánh giá của học sinh về thực trạng mức độ thực hiện hoạt động tự học của học sinh ...............................................................................................49 Bảng 2.14. Đánh giá của giáo viên về thực trạng mức độ thực hiện các biện pháp học của học sinh ...............................................................................................50 Bảng 2.15. Đánh giá của học sinh về thực trạng mức độ thực hiện các biện pháp học của học sinh ...............................................................................................51 Bảng 2.16. Thực trạng cơ sở vật chất phục vụ HĐDH .............................................52 Bảng 2.17. Thực trạng lập kế hoạch HĐDH .............................................................54 Bảng 2.18. Thực trạng tổ chức hoạt động dạy của giáo viên ....................................54 Bảng 2.19. Thực trạng tổ chức hoạt động học của học sinh .....................................56 Bảng 2.20. Thực trạng chỉ đạo HĐDH .....................................................................57 Bảng 2.21. Thực trạng kiểm tra, đánh giá HĐDH ...................................................58 Bảng 2.22. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý HĐDH ...........................59 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm mức độ cần thiết của 5 biện pháp quản lý HĐDH tại các trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre. ...................................81 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của 5 biện pháp quản lý HĐDH tại các trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre. ........................................82 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Thực trạng mức độ thực hiện hoạt động học trên lớp của học sinh ....48 Biểu đồ 2.2. Thực trạng mức độ thực hiện hoạt động tự học của học sinh ..............50 Biểu đồ 2.3. Thực trạng mức độ thực hiện các biện pháp học của học sinh .............52 Biểu đồ 3.1. Kết quả khảo nghiệm mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý HĐDH tại các trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre. 82 Sơ đồ 1.1. Mối quan hệ của các chức năng trong chu trình quản lý. ........................21 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hoạt động dạy học (HĐDH) là hoạt động chủ đạo trong các nhà trường nói chung và trường trung học phổ thông nói riêng. Quản lý HĐDH của Hiệu trưởng trường THPT hiện nay là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng vì nó trực tiếp ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục của từng giáo viên và học sinh trong nhà trường. Quản lý HĐDH là công việc được tiến hành thường xuyên, liên tục qua từng giờ dạy học, qua các học kỳ và từng năm học, đây là điều kiện tất yếu để nhà trường đáp ứng yêu cầu của mục tiêu giáo dục: “Nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài” [23]. Đã có nhiều nhà khoa học trong nước, ngoài nước nghiên cứu những vấn đề cơ bản và chung nhất về quản lý HĐDH, đó là những thành tựu khoa học rất đáng trân trọng, được cán bộ quản lý nhà trường vận dụng và mang lại những kết quả nhất định. Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học” [1, tr.5]. Mục tiêu đổi mới được Nghị quyết 88/2014/QH13 của Quốc hội quy định: “Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông nhằm tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp; góp phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hoà đức, trí, thể, mĩ và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh” [4]. Trong những năm qua, ngành giáo dục và đào tạo tỉnh Bến Tre đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, góp phần phát triển bền vững kinh tế- xã hội của địa phương. Mạng lưới trường, lớp từ mầm non đến phổ thông tiếp tục được điều chỉnh, 1 cơ bản đáp ứng được yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục và nhu cầu học tập của nhân dân. Các trường THPT xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục nhà trường theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh trên cơ sở thực hiện chương trình giáo dục phổ thông hiện hành và vận dụng phù hợp với điều kiện thực tiễn của đơn vị, địa phương. Tăng cường các hoạt động trao đổi, thảo luận, dự giờ, rút kinh nghiệm trong giảng dạy. Khuyến khích giáo viên sử dụng thường xuyên và hiệu quả công nghệ thông tin trong dạy học, tạo hiệu quả tích cực đến đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học; chuyển các hoạt động tập thể, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, hoạt động ngoại khóa sang hướng tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo, nghiên cứu khoa học kỹ thuật, giáo dục kỹ năng sống góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện. Công tác quản lý HĐDH ở các trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre đã có nhiều đổi mới nhất định, phát triển đáng kể cả về quy mô và chất lượng, song hiệu quả chưa cao, vẫn còn nhiều hạn chế: biện pháp quản lý của Hiệu trưởng chưa khoa học, còn nhiều lúng túng, chưa đáp ứng với yêu cầu phát triển kinh tế, văn hoá, giáo dục trong giai đoạn hiện nay; giáo viên chưa đầu tư nghiên cứu đổi mới phương pháp dạy học, chưa tạo được hứng thú học tập ở học sinh; khả năng tích cực chủ động, tư duy sáng tạo, tự học, tự nghiên cứu của học sinh chưa được phát huy; tỷ lệ học sinh đỗ vào các trường Đại học, Cao đẳng, học sinh đạt giải cao cấp Tỉnh và cấp Quốc gia chưa đồng đều, chỉ tập trung ở một vài trường THPT trong tỉnh. Một trong những nguyên nhân của tình trạng trên là do công tác quản lý HĐDH của Hiệu trưởng các trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre còn nhiều hạn chế và bất cập. Để hoạt động dạy học tại các trường THPT đáp ứng được yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo hiện nay, việc lựa chọn đề tài nghiên cứu “Quản lý hoạt động dạy học tại các trường trung học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre” là rất cần thiết. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài 2.1. Nghiên cứu ở nước ngoài Vấn đề quản lý giáo dục được nhiều nhà nghiên cứu nước ngoài như: I.Macmutov, V.Kudriapxep,M.N.Scatkin, M.Macchiuskin, M.A.Danhilop, 2 M.IKONDACOP (1984)... Quản lý giáo dục là tập hợp những biện pháp tổ chức, phương pháp, cán bộ giáo dục, kế hoạch hoá, tài chính,… nhằm đảm bảo sự vận hành bình thường của các cơ quan trong hệ thống giáo dục, bảo đảm sự tiếp tục phát triển và mở rộng cả về mặt số lượng cũng như chất lượng [28]. Vấn đề quản lý HĐDH trong nhà trường được các tác giả đề cập đến trong các công trình nghiên cứu. Để quản lý HĐDH tốt cần phải xác định rõ chủ thể quản lý và khách thể quản lý. Chủ thể quản lý là Hiệu trưởng, phó Hiệu trưởng. Còn khách thể quản lý là các yếu tố của quá trình quản lý dạy học, bao gồm: kế hoạch, nội dung, phương pháp; hoạt động dạy của giáo viên, hoạt động học của học sinh và kết quả dạy học Các nhà khoa học giáo dục trên thế giới, các nhà khoa học có tên tuổi của Liên Xô trước đây như: Đannhilốp, Êxipôp, Lecne, Babansky..., các nhà tâm lý học nổi tiếng như: Piagiê, Lêônchiep... đã có nhiều công trình nghiên cứu đến hoạt động dạy học, đặt cơ sở lý luận có tính nền tảng cho phương pháp dạy học. J.A.Cômenxki (1592 - 1670) cho rằng: Giáo dục có mục đích đánh thức năng lực nhạy cảm, phán đoán đúng, phát triển nhân cách,… Hãy tìm ra phương pháp cho phép giáo viên dạy ít hơn, học sinh học nhiều hơn [10]. Đặc biệt ông cho rằng: Cái gì không qua cảm giác ban đầu của trẻ em thì sẽ không đọng lại trong đầu óc của chúng [26]. Công trình “Lãnh đạo nhà trường thế kỷ 21” của tác giả Linda Ellison, Brent Davies, Christopher Bowring-Carr (2005) đã chỉ ra vai trò của giáo viên trong việc tổ chức hoạt động học tập, sử dụng công nghệ thông tin trong việc đổi mới phương pháp dạy học; vai trò của người Hiệu trưởng trong quản lý việc giảng dạy và học tập, quản lý và phát triển trường học; hoạch định chiến lược phát triển nhà trường, quản lý sự thay đổi, lãnh đạo và quản lý chất lượng giáo dục. Các nhà triết học đồng thời là nhà giáo dục thời cổ đại đã thể hiện tư tưởng về quản lý HĐDH như: phương pháp đàm thoại trong dạy học của Socrates (469 - 399 TCN) được sử dụng đến ngày nay; các biện pháp dạy học buộc học sinh phải tìm tòi, suy nghĩ được J.A.Komenxki (1592 - 1670) đưa ra để nắm được bản chất của sự vật hiện tượng thông qua việc phân tích các hiện tượng trong tự nhiên và hiện thực; 3 người học sẽ tự khám phá tích luỹ kiến thức thông qua chính hoạt động của mình được J.J.Rousseau (1717 - 1778) chủ trương giáo dục người học. Phương châm chính trong dạy học của Đức Khổng Tử (551- 479 TCN) là khải phát (gợi mở), giúp học trò phát triển bằng cách khuyến khích sở trường và phê bình sở đoản. Cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, quan điểm hướng đến sự tích cực hóa hoạt động nhận thức của người học được nhiều nhà giáo dục tiêu biểu như John Dewey (1859 - 1952), A.Macarenco (1888 - 1938), Jean Piaget (1896 - 1980),… nghiên cứu. 2.2. Nghiên cứu ở trong nước Ở nước ta, trong thư gửi học sinh nhân ngày khai trường vào những ngày đầu của nền giáo dục cách mạng Việt Nam, Bác Hồ đã viết: “Từ giờ phút này trở đi, các cháu được hưởng một nền giáo dục hoàn toàn Việt Nam... làm phát triển hoàn toàn năng lực sẵn có của các cháu” [21, tr.11]. Nội dung bức thư khẳng định phương pháp dạy học phát huy tính tích cực của học sinh, phương pháp dạy học đúng sẽ phát triển hoàn toàn năng lực vốn có của người học. Các tác giả Vũ Dũng, Nguyễn Thị Mai Lan, Phạm Minh Hạc, Phạm Viết Vượng, Nguyễn Cảnh Toàn, Đặng Bá Lãm, Nguyễn Hữu Châu, Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Thị Mỹ Lộc,.... đã có nhiều công trình nghiên cứu về lý luận quản lý HĐDH được cán bộ quản lý giáo dục vận dụng trong công tác quản lý trường học. Vũ Văn Tảo, Nguyễn Cảnh Toàn, Đặng Thành Hưng, Trần Kiều, Đỗ Đình Hoan, Phan Trọng Luận,Vũ Trọng Rỹ, Hồ Ngọc Đại, Nguyễn Kỳ,... đã có những nghiên cứu đề tài đổi mới HĐDH, đưa ra nhiều kiến nghị cải tiến phương pháp dạy học trong các hội thảo khoa học. Đặc biệt, tác giả Thái Duy Tuyên nghiên cứu sâu và có nhiều đóng góp cho thành công về lĩnh vực đổi mới HĐDH qua tác phẩm:“Phương pháp dạy học truyền thống và đổi mới” [27, tr.114]. Bên cạnh đó, còn có các tác phẩm tiêu biểu như: Phương pháp luận khoa học giáo dục của Phạm Minh Hạc; Khoa học Quản lý giáo dục - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn của Trần Kiểm [11;12;13;18], trong đó các nhà khoa học đã đề cập đến việc phát triển công tác quản lý trường học thông qua đúc kết từ tiếp cận, nghiên cứu sâu về quản lý giáo dục và quản lý trường học. 4 Nội dung quản lý dạy học theo tác giả Nguyễn Phúc Châu (2010) bao gồm: (1) Quản lý tổ chức nhân lực dạy học; (2) Quản lý quy chế chuyên môn; (3) Quản lý môi trường dạy học; (4) Quản lý việc sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học; (5) Quản lý việc huy động và sử dụng tài lực, vật lực [6]. Tác giả phân tích quản lý HĐDH là quản lý các thành tố mục tiêu, nội dung - chương trình, phương pháp - hình thức, cơ sở vật chất, lực lượng, đánh giá kết quả và môi trường dạy học. Tác giả Nguyễn Thành Vinh, Đặng Quốc Bảo (2011) cho rằng: quản lý đổi mới phương pháp dạy học cần tập trung vào 7 hướng sau: (1) Đổi mới cách soạn giáo án, lập kế hoạch bài học và xây dựng mục tiêu bài học; (2) Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học trong quá trình lĩnh hội tri thức; (3) Phát triển khả năng tự học của người học; (4) Kết hợp nhuần nhuyễn và sáng tạo các phương pháp dạy học khác nhau; (5) Kết hợp cá nhân với hoạt động nhóm và phát huy khả năng của cá nhân; (6) Tăng cường kỹ năng thực hành; (7) Đổi mới cách kiểm tra đánh giá kết quả học tập của người học [3]. HĐDH giữ vị trí trung tâm, chi phối mọi hoạt động khác và quyết định chất lượng của một nhà trường. Quản lý HĐDH là hoạt động quan trọng nhất trong công tác quản lý trường học của người Hiệu trưởng. Chính vì vậy, vấn đề quản lý HĐDH luôn được các nhà nghiên cứu, các nhà quản lý giáo dục đề cập trong các công trình nghiên cứu khoa học. Ý kiến của các nhà nghiên cứu có thể khác nhau nhưng điểm chung trong các công trình nghiên cứu của họ là khẳng định vai trò quan trọng của công tác quản lý trong việc nâng cao chất lượng dạy và học ở các cấp học, bậc học. Đây cũng chính là một quan điểm mang tính chiến lược về phát triển giáo dục của Đảng ta là đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương pháp và quản lý giáo dục đào tạo. Đề tài quản lý HĐDHđã được nhiều tác giả nghiên cứu khai thác, đánh giá ở nhiều góc độ của từng cấp học thông qua các luận văn thạc sỹ, cả luận án tiến sỹ. Một số công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài quản lý HĐDH của Hiệu trưởng trường THPT đã được công bố như: Hướng nghiên cứu về quản lý HĐDH có luận văn “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng dạy học ở trường THPT huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre” của Phạm Tấn Thành thực hiện năm 2016 (học viên Trường Đại học Vinh); luận 5 văn “Quản lý dạy học môn Tiếng Anh ở các Trường THPT tỉnh Điện Biên theo hướng phát triển năng lực học sinh” của Đức Thị Hồng Thu thực hiện năm 2017 (học viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội); luận án “Quản lý HĐDH theo tiếp cận năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở vùng Tây Nam Bộ” (2020) của Võ Văn Luyến (Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam). Tuy nhiên, chưa có đề tài nào nghiên cứu chuyên sâu và trực tiếp về quản lý HĐDH tại các trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre. Việc nghiên cứu đề tài này rất quan trọng để tìm hiểu thực trạng quản lý HĐDH của các trường THPT, trên cơ sở đó đề ra những biện pháp quản lý HĐDH, góp phần nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác quản lý của đội ngũ Hiệu trưởng THPT nói riêng và chất lượng giáo dục nói chung trên địa bàn thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạngvề quản lý HĐDH tại các trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre. Trên cơ sở đó đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả và chất lượng quản lý HĐDH tại các trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre. 3.2. Nhiệm vụ nghiêncứu 3.2.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý HĐDH tại các trường THPT. 3.2.2. Đánh giá thực trạng quản lý HĐDH tại các trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre. 3.2.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý HĐDH tại các trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Quản lý HĐDH tại các trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre. 4.2. Phạm vi nghiên cứu *Nội dung nghiên cứu Đề tài này tập trung nghiên cứu quản lý HĐDH các trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre. * Phạm vi không gian 6 Đề tài tập trung nghiên cứu tại 3 trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre: Trường THPT Nguyễn Đình Chiểu, Trường THPT Lạc Long Quân, Trường THPT Võ Trường Toản. * Khách thể nghiên cứu Hoạt động dạy học tại các trường THPT. Giới hạn khách thể khảo nghiên cứu: Nhóm 1: chọn ngẫu nhiên Cán bộ quản lý giáo dục của 3 trường THPT gồm: Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, 5 Tổ trưởng chuyên môn. Tổng cộng 25 người. Nhóm 2: giáo viên của 3 trường THPT: chọn ngẫu nhiên 120 người (40 giáo viên/trường). Nhóm 3: học sinh của 3 trường THPT: chọn ngẫu nhiên 180 người (60 học sinh/trường). Tổng số khách thể nghiên cứu 325 người. Trong số 325 người được nghiên cứu định lượng sẽ chọn ra ngẫu nhiên 24 người để nghiên cứu bằng phương pháp phỏng vấn sâu. * Thời gian nghiên cứu: Đề tài tiến hành khảo sát quản lý HĐDH tại các trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre trong hai năm học 2019-2020 và 2020-2021; thời gian thực hiện luận văn từ tháng 3/2021 đến tháng 11/2021. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận nghiên cứu của đề tài Tiếp cậnquản lý HĐDH tại các trường THPT theo chức năng quản lý đó là: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá HĐDH. Các chức năng này được thể hiện xuyên suốt trong quá trình quản lý hoạt động dạy và học của chủ thể. Chủ thể quản lý HĐDH là hiệu trưởng các trường THPTcần phối hợp một cách đồng bộ, hài hoà và chặt chẽ các chức năng quản lý trên trong quá trình quản lý HĐDH tại các trường THPT. Nguyên tắc hoạt động: nghiên cứu về quản lý HĐDH về thực hiện chương trình giáo dục phổ thông; mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông; kế hoạch giáo dục; đổi mới phương pháp dạy học; hoạt động kiểm tra, đánh giá để hiểu rõ các biện pháp quản lý HĐDH. Nguyên tắc tiếp cận hệ thống: quản lý HĐDH tại các trường THPT thành phố 7 Bến Tre, tỉnh Bến Tre chịu tác động, ảnh hưởng của nhiều yếu tố: chủ quan, khách quan, trực tiếp, gián tiếp,…Vì vậy khi nghiên cứu phải tiếp cận hệ thống tổng thể kết hợp nhiều yếu tố trong đánh giá nhận định. Nguyên tắc kế thừa và phát triển: nghiên cứu về quản lý HĐDH tại các trường THPT cần phải nghiên cứu sự biến đổi, sự phát triển, sự tác động của các yếu tố ảnh hưởng; cơ sở đánh giá sự vận động, biến đổi và phát triển đó. Kết quả quản lý HĐDH đã đạt được và dự báo các hoạt động sẽ diễn ra trong tương lai. 5.2. Phương pháp nghiên cứu đề tài 5.2.1. Phương pháp nghiên cứu văn bản, tài liệu 5.2.1.1. Mục đích nghiên cứu Phương pháp này được sử dụng nhằm mục đích tổng quan các nghiên cứu trên thế giới và ở Việt Nam về quản lý HĐDH tại các trường THPT. Trên cơ sở tổng quan các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước xác định phương pháp tiếp cận, cơ sở lý luận để xây dựng khung lý thuyết của đề tài. Đây là cơ sở quan trọng để xây dựng bộ công cụ nghiên cứu thực tiễn của đề tài. 5.2.1.2. Nội dung nghiên cứu Nghiên cứu sách chuyên khảo (có chỉ số ISPM); nghiên cứu giáo trình (có chỉ số ISPM); nghiên cứu luận văn, luận án; nghiên cứu các công trình khoa học trong và ngoài nước liên quan đến đề tài luận văn; nghiên cứu các bài báo khoa học, tạp chí (có chỉ số ISSM); nghiên cứu đề tài khoa học các cấp, các báo cáo tổng hợp; nghiên cứu các số liệu thứ cấp qua báo cáo của Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), các trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre; nghiên cứu sản phẩm HĐDH của các trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre. 5.2.1.3. Cách thức nghiên cứu Thu thập tài liệu liên quan tới đề tài luận văn; phân tích, đánh giá tổng quan các tài liệu. Từ phân tích các tài liệu xác định cách tiếp cận nghiên cứu cho luận văn, các khái niệm công cụ của luận văn, nội dung lý luận về HĐDH của các trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre và quản lý hoạt động này cũng như các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động này, xác định các chỉ báo để xây dựng bộ công cụ nghiên cứu của luận văn. 8 5.2.2. Phương pháp điều tra bảng hỏi 5.2.3. Phương pháp phỏng vấn sâu 5.2.4. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn sẽ được trình bày cụ thể tại chương 2 và chương 3 của luận văn. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn hệ thống hóa lý luận nghiên cứu quản lý HĐDH tại các trường THPT. Trong đó gồm khái niệm, các vấn đề lí luận về HĐDH tại các trường THPT, quản lý HĐDH tại các trường THPT và các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý HĐDH tại các trường THPT. Từ cách tiếp cận chức năng quản lý, đề tài cụ thể hóa những nội dung quản lí như lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá HĐDH tại các trường THPT là phù hợp với chủ thể quản lý ở trường THPT và đối tượng quản lý là giáo viên và học sinh. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn phân tích, đánh giá thực trạng HĐDH tại các trường THPT, quản lý HĐDH tại các trường THPT, các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý HĐDH tại các trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre. Đề tài nghiên cứu, phát hiện ra những điểm yếu, hạn chế ở các nội dung quản lý này và nhận diện rõ nguyên nhân của hạn chế nhằm đề xuất các biện pháp quản lý HĐDH tại các trường THPTthành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre phù hợp và hiệu quả. Kết quả nghiên cứu của luận văn là tài liệu tham khảo bổ ích cho lãnh đạo quản lý, giáo viên các trườngTHPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, phần nội dung chính của luận văn được chia làm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học tại các trường THPT. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học tại các trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre. Chương 3: Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học tại các trường THPT thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre. 9 Chương 1 CỞ SỞ LÝ LUẬNVỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Hoạt động dạy học ở các trường trung học phổ thông 1.1.1.Khái niệm hoạt động dạy học ở các trường trung học phổ thông 1.1.1.1. Trường trung học phổ thông trong hệ thống giáo dục quốc dân Trường THPT là cơ sở giáo dục của hệ thống giáo dục quốc dân có tư cách pháp nhân và có con dấu riêng. Trường THPT là cấp cơ sở của hệ thống giáo dục, nơi trực tiếp giáo dục, đào tạo học sinh, nơi thực thi mọi chủ trương, đường lối, chế độ, chính sách, nội dung, phương pháp, chế độ tổ chức giáo dục. Đó cũng là nơi trực tiếp diễn ra lao động dạy của thầy, lao động học của trò, hoạt động của bộ máy quản lý nhà trường. Điều 28, Luật Giáo dục ghi rõ: “Giáo dục trung học phổ thông được thực hiện trong 03 năm học, từ lớp mười đến hết lớp mười hai. Học sinh vào học lớp mười phải có bằng tốt nghiệp trung học cơ sở. Tuổi của học sinh vào học lớp mười là 15 tuổi và được tính theo năm”. Nhà trường trong hệ thống giáo dục quốc dân thuộc mọi loại hình đều được thành lập theo quy hoạch, kế hoạch của Nhà nước nhằm phát triển sự nghiệp giáo dục. Nhà nước tạo điều kiện để trường công lập giữ vai trò nòng cốt trong hệ thống giáo dục quốc dân. Trường THPT là một loại hình đào tạo chính quy ở Việt Nam, dành cho lứa tuổi từ 15 tới 18 không kể một số trường hợp đặc biệt. Nó gồm các khối lớp: lớp 10, lớp 11, lớp 12. Sau khi tốt nghiệp hệ giáo dục này, học sinh được nhận bằng Tốt nghiệp Phổ thông trung học. Trường phổ thông được lập tại các địa phương trên cả nước. Người đứng đầu một ngôi trường được gọi là "Hiệu Trưởng". Trường được sự quản lý trực tiếp của Sở Giáo dục và Đào tạo (tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương). Nhiệm vụ và quyền hạn của trường THPT được quy định cụ thể trong Điều 3, Điều lệ trường trung học cơ sở, trường THPT và trường phổ thông có nhiều cấp 10