BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN BÙI THỊ THANH NGUYỆT QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN PHÙ MỸ, TỈNH BÌNH ĐỊNH Chuyên ngành : QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số : 8 14 01 14 Ngƣời hƣớng dẫn: PGS.TS. PHÙNG ĐÌNH MẪN LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là Bùi Thị Thanh Nguyệt cam đoan rằng đề tài “Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định” của tôi là đề tài hoàn toàn mới. Những kết quả nghiên cứu đƣợc trình bày trong luận văn là công trình của riêng tôi dƣới sự hƣớng dẫn của Phó Giáo sƣ, Tiến sĩ Phùng Đình Mẫn. Các số liệu đƣợc sử dụng trong luận văn là kết quả điều tra thực tế của tôi tại các trƣờng trung học cơ sở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. Tôi cam đoan rằng tất cả các nội dung trong luận văn đều là công trình nghiên cứu của tôi. Kết quả của luận văn chƣa từng đƣợc công bố trong công trình nào khác. Tác giả Bùi Thị Thanh Nguyệt LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến quý thầy cô Phòng sau Đại học, quý thầy cô giảng viên Khoa Khoa học xã hội và nhân văn Trƣờng Đại học Quy Nhơn và các thầy cô là giảng viên của các trƣờng đã nhiệt tình giảng dạy, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành tốt việc học tập tại trƣờng. Tôi xin chân thành cảm ơn đến PGS.TS. Phùng Đình Mẫn, ngƣời đã tận tình chỉ bảo, động viên, hƣớng dẫn giúp cho tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè, đồng nghiệp những ngƣời luôn luôn nâng đỡ, chia sẽ, động viên tôi trong suốt thời gian học tập vừa qua. Trong quá trình học tập và nghiên cứu, bản thân tôi đã có nhiều cố gắng, song luận văn chắc chắn không tránh khỏi thiếu sót. Kính mong đƣợc quý thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp góp ý, chỉ dẫn. Xin chân thành cảm ơn. Tác giả luận văn Bùi Thị Thanh Nguyệt MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANG MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC BIỂU ĐỒ MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................. 3 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ...................................................... 3 4. Giả thuyết khoa học .............................................................................. 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................ 4 6. Phƣơng pháp nghiên cứu ...................................................................... 4 7. Phạm vi nghiên cứu............................................................................... 5 8. Cấu trúc luận văn .................................................................................. 5 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ..................................... 6 1.1 Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề ....................................................... 6 1.1.1. Những nghiên cứu ngoài nƣớc ......................................................... 6 1.1.2. Những nghiên cứu trong nƣớc.......................................................... 7 1.2. Một số khái niệm cơ bản của vấn đề nghiên cứu ................................. 9 1.2.1. Quản lý ............................................................................................. 9 1.2.2. Quản lý giáo dục............................................................................. 10 1.2.3. Quản lý nhà trƣờng ......................................................................... 11 1.2.4. Tổ chuyên môn trong trƣờng trung học cơ sở ................................ 12 1.2.5. Hoạt động tổ chuyên môn trong trƣờng trung học cơ sở ............... 14 1.2.6. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trƣờng trung học cơ sở .. 16 1.3. Hoạt động của tổ chuyên môn trong trƣờng trung học cơ sở ............ 17 1.3.1. Vị trí, vai trò, mục tiêu và nhiệm vụ của tổ chuyên môn trong trƣờng trung học cơ sở ................................................................... 17 1.3.2. Nguyên tắc hoạt động của tổ chuyên môn. .................................... 18 1.3.3. Nội dung hoạt động của tổ chuyên môn trong trƣờng THCS ........ 19 1.3.4. Phƣơng thức hoạt động của tổ chuyên môn ................................... 21 1.4. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trƣờng trung học cơ sở ............ 25 1.4.1. Xác định tầm quan trọng của quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trƣờng trung học cơ sở .......................................................... 25 1.4.2. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trƣờng trung học cơ sở ......... 26 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động của tổ chuyên môn .... 35 1.5.1. Các yếu tố khách quan.................................................................... 35 1.5.2. Các yếu tố chủ quan ....................................................................... 35 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ...................................................................................... 37 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN PHÙ MỸ, TỈNH BÌNH ĐỊNH ........................................................................................................... 38 2.1. Khái quát tình hình kinh tế, xã hội và giáo dục - đào tạo huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. ...................................................................................... 38 2.1.1. Điều kiện kinh tế - xã hội huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. .......... 38 2.1.2. Tình hình giáo dục và đào tạo huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. .... 39 2.1.3. Tình hình giáo dục THCS huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định............ 39 2.2. Khái quát quá trình khảo sát thực trạng công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng THCS huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. ...... 41 2.2.1. Mục tiêu khảo sát ........................................................................... 41 2.2.2. Nội dung khảo sát ........................................................................... 42 2.2.3. Đối tƣợng khảo sát ......................................................................... 42 2.2.4. Phƣơng pháp khảo sát và kỹ thuật xử lý số liệu ............................. 42 2.3. Thực trạng hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng THCS huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. ...................................................................................... 44 2.3.1. Thực trạng nhận thức về vai trò, nhiệm vụ của tổ chuyên môn và hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng THCS huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định ....................................................................................... 44 2.3.2. Thực trạng về nội dung hoạt động của tổ chuyên môn ở trƣờng THCS huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. .......................................... 47 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng THCS huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định .................................................................... 53 2.4.1. Thực trạng quản lý xây dựng và kết quả thực hiện kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn tại các trƣờng THCS huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. ...................................................................................... 53 2.4.2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy – học của tổ chuyên môn ........ 56 2.4.3. Thực trạng quản lý công tác bồi dƣỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên. ........................................................................................ 60 2.4.4. Thực trạng quản lý sinh hoạt chuyên môn ..................................... 63 2.4.5. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá hoạt động tổ chuyên môn của các cấp quản lý ................................................................ 63 2.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng THCS huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định ........................................... 65 2.5.1. Mức độ ảnh hƣởng của các yếu tố bên ngoài nhà trƣờng .............. 65 2.5.2. Mức độ ảnh hƣởng của các yếu tố bên trong nhà trƣờng............... 65 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng THCS huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. ................................... 66 2.6.1. Mặt mạnh ........................................................................................ 66 2.6.2. Hạn chế ........................................................................................... 68 2.6.3. Nguyên nhân của những hạn chế ................................................... 70 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ...................................................................................... 71 CHƢƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN PHÙ MỸ, TỈNH BÌNH ĐỊNH. .................................................................................................. 73 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ........................................................ 73 3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu và khả thi .................................................. 73 3.1.2. Đảm bảo tính kế thừa và phát triển ................................................ 74 3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn và tính đồng bộ ......................................... 74 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định ................................................... 75 3.2.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, tổ trƣởng chuyên môn, giáo viên về vị trí, vai trò, nhiệm vụ của tổ chuyên môn ở các trƣờng trung học cơ sở. .............................................................................. 75 3.2.2. Tăng cƣờng công tác chỉ đạo quản lý xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện có hiệu quả các hoạt động của tổ chuyên môn đáp ứng mục tiêu giáo dục của nhà trƣờng trong giai đoạn hiện nay. ......... 79 3.2.3. Chú trọng bồi dƣỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên nhằm đáp ứng đƣợc yêu cầu đổi mới giáo dục và thực hiện tốt chƣơng trình GDPT 2018 ............................................................................ 83 3.2.4. Nâng cao chất lƣợng sinh hoạt chuyên môn, thông qua xây dựng các chủ đề và chuyên đề sinh hoạt TCM .............................................. 87 3.2.5. Đa dạng hóa hình thức quản lý hoạt động tổ chuyên môn và đổi mới kiểm tra đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên ..... 89 3.2.6. Tăng cƣờng cơ sở vật chất, thiết bị cho tổ chuyên môn để thực hiện đổi mới giáo dục và thực hiện chƣơng trình GDPT 2018. ............ 91 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ........................................................... 94 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp ................. 96 3.4.1 Mục đích khảo nghiệm: ................................................................... 96 3.4.2 Nội dung khảo nghiệm: ................................................................... 97 3.4.3 Đối tƣợng khảo nghiệm: .................................................................. 97 3.4.4 Phƣơng pháp khảo nghiệm: ............................................................. 97 Sử dụng chủ yếu phƣơng pháp điều tra bằng phiếu hỏi. .......................... 97 3.4.5. Kết quả đánh giá về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ........................................................................................ 98 3.4.6 Mối liên hệ giữa tính cần thiết và tính khả thi .............................. 101 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 .................................................................................... 103 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................... 105 1. Kết luận .................................................................................................... 105 1.1. Về lý luận ........................................................................................ 105 1.2. Về thực tiễn ..................................................................................... 105 2. Khuyến nghị ............................................................................................. 107 2.1. Đối với Sở GD&ĐT Bình Định ...................................................... 107 2.2. Đối với Phòng GD&ĐT huyện Phù Mỹ.......................................... 108 2.3. Đối với các chủ thể quản lý tổ chuyên môn .................................... 108 2.4. Đối với giáo viên ở các trƣờng trung học cơ sở .............................. 109 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 110 PHỤ LỤC QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN THẠC SĨ (BẢN SAO) DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ CBQL Cán bộ quản lý CNTT Công nghệ thông tin CSVC Cơ sở vật chất DH Dạy học GD Giáo dục GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GDPT Giáo dục phổ thông GV Giáo viên HS Học sinh HT Hiệu trƣởng KH Kế hoạch KHGD Kế hoạch giảng dạy PPDH Phƣơng pháp dạy học QL Quản lý QLGD Quản lý giáo dục TB Trung bình TBC Trung bình cộng TCM Tổ chuyên môn TTCM Tổ trƣởng chuyên môn THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông UBND Ủy ban nhân dân DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng Tên bảng Trang 2.1 Quy ƣớc xử lý thông tin phiếu khảo sát 43 2.2 Mức độ ảnh hƣởng của các yếu tố bên ngoài nhà trƣờng 65 2.3 Mức độ ảnh hƣởng của các yếu tố bên trong nhà trƣờng 66 3.1 Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết 98 3.2 Kết quả khảo nghiệm về tính khả thi 100 3.3 Mối liên hệ giữa tính cần thiết và tính khả thi 101 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu Tên biểu đồ Trang đồ 3.1 Tƣơng quan giữa tính cần thiết và tính khả thi 102 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Quản lý hoạt động dạy học nói chung và quản lý hoạt động của tổ chuyên môn là vấn đề khoa học đƣợc sự thu hút của nhiều ngƣời. Đặc biệt làm thế nào để nâng cao chất lƣợng dạy học đáp ứng yêu cầu của xã hội là vấn đề cấp thiết của giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Có nhiều cách khác nhau để nâng cao chất lƣợng dạy học, tuy nhiên chúng tôi nhận thấy vai trò của tổ chuyên môn rất quan trọng trong việc nâng cao hoạt động dạy học. Bởi vì tổ chuyên môn là cầu nối giữa Ban Giám hiệu nhà trƣờng với cán bộ, giáo viên trong tập thể sƣ phạm nhà trƣờng, là nơi thực thi các văn bản, kế hoạch hoạt động của nhà trƣờng, tổ chuyên môn là nơi trực tiếp triển khai những yêu cầu về mục tiêu, nội dung, phƣơng pháp… của đổi mới giáo dục đến từng giáo viên, là cấp quản lý trực tiếp đến đội ngũ giáo viên. Mặt khác, tổ chuyên môn còn có vai trò quan trọng trong việc góp phần bồi dƣỡng đội ngũ giáo viên tại chỗ thông qua hoạt động dự giờ, trao đổi rút kinh nghiệm các tiết dạy, sinh hoạt chuyên môn theo hƣớng nghiên cứu bài học, sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề, thao giảng, hội giảng để nâng cao chất lƣợng dạy và học của nhà trƣờng. Chính vì thế, nếu các tổ chuyên môn hoạt động không hiệu quả, không thực hiện tốt các chức năng và nhiệm vụ, chắc chắn sẽ không đạt đƣợc mục tiêu đề ra, không nâng cao chất lƣợng giáo dục, không tạo ra đƣợc các sản phẩm giáo dục theo mong muốn. Vì vậy, quản lý có hiệu quả các hoạt động của tổ chuyên môn là một trong những công tác trọng tâm và thƣờng xuyên của mỗi nhà trƣờng để nâng cao chất lƣợng giáo dục một cách tốt nhất. Có nhiều cách tiếp cận khác nhau trong việc quản lý hoạt động tổ chuyên môn nhƣng cách tiếp cận nào phù hợp chúng ta cùng nghiên cứu. Trong những năm qua, công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng trung học cơ sở trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định đã giúp 2 cho chất lƣợng giáo dục của địa phƣơng đạt đƣợc những kết quả đáng khích lệ, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục nhƣ rà soát nội dung sách giáo khoa, tinh giảm nội dung dạy học vƣợt quá mức độ cần đạt về kiến thức, kỹ năng của chƣơng trình giáo dục phổ thông hiện hành, điều chỉnh để tránh trùng lặp nội dung giữa các môn học, hoạt động giáo dục. Tổ chức cho các tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch của từng môn học, hoạt động giáo dục phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trƣờng, dự giờ, thanh tra kiểm tra, thao giảng, hội giảng,….Tuy nhiên, việc quản lý hoạt động tổ chuyên môn vẫn chƣa toàn diện, còn nhiều bất cập hạn chế, còn mang tính chủ quan, chƣa nhận thức đúng vai trò, vị trí của tổ chuyên môn trong nhà trƣờng để đáp ứng đầy đủ và kịp thời yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Việc quản lý hoạt động tổ chuyên môn của Hiệu trƣởng chủ yếu là theo kinh nghiệm, thiếu tính khoa học, chƣa có tính hệ thống do đó chƣa phát huy đƣợc năng lực của các thành viên trong tổ chuyên môn trong việc thực hiện nhiệm vụ chuyên môn của nhà trƣờng. Hơn nữa, đội ngũ tổ trƣởng chuyên môn của các trƣờng cũng chƣa đƣợc đào tạo, bồi dƣỡng kỹ năng quản lý tổ một cách có hệ thống nên trong quá trình thực hiện gặp không ít những khó khăn. Đặc biệt, trong giai đoạn hiện nay với yêu cầu ngày càng cao về chất lƣợng giáo dục, việc nâng cao hiệu quả hoạt động tổ chuyên môn giúp hiệu trƣởng nhà thiết lập lại kỷ cƣơng, nề nếp trong lĩnh vực giảng dạy, giáo dục và nâng cao hiệu quả quản lý, phát triển giáo dục theo đƣờng lối chủ trƣơng của Đảng và pháp luật của nhà nƣớc. Để phát huy các kết quả đạt đƣợc và khắc phục những hạn chế trên, chúng tôi nhận thấy cần nghiên cứu về công tác quản lý tổ chuyên ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định là rất cần thiết, góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục. Và cho đến nay, có nhiều công trình nghiên cứu về công tác quản lý tổ chuyên môn ở các trƣờng phổ thông với nhiều cách tiếp cận khác nhau. Tuy nhiên, ở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định vấn đề này chƣa đƣợc nghiên 3 cứu một cách có hệ thống. Xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn trên, bản thân cá nhân tôi có nhu cầu nguyện vọng muốn nghiên cứu vấn đề, đóng góp phần nhỏ vào hoạt động quản lý tổ chuyên môn ở các trƣờng phổ thông nói chung và các trƣờng trung học cơ sở huyện Phù Mỹ nói riêng, nhằm góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục. Vì những lý do trên, tôi chọn đề tài: “Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định” làm luận văn tốt nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng của vấn đề nghiên cứu, luận văn đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn các trƣờng trung học cơ sở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông trong giai đoạn hiện nay nhằm nâng cao chất lƣợng giáo dục. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1 Khách thể nghiên cứu Hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng trung học cơ sở. 3.2 Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng trung học cơ sở trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. 4. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn của Hiệu trƣởng ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định, trong thời gian qua đã có chuyển biến tích cực, bƣớc đầu đạt đƣợc những thành tựu nhất định. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế và bất cập. Nếu xác định rõ lý luận và đánh giá đúng thực trạng, xác định đƣợc các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn có tính khả thi, sẽ khắc phục đƣợc những hạn chế, bất cập hiện có, góp 4 phần nâng cao chất lƣợng dạy học tại các trƣờng trung học nói chung và các trƣờng trung học cơ sở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định nói riêng. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trƣờng trung học cơ sở. 5.2. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động tổ chuyên môn và quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. 5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý nâng cao chất lƣợng hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu 6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Bao gồm các phƣơng pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa lý thuyết, các công trình nghiên cứu có liên quan để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 6.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phƣơng pháp quan sát: quan sát các hoạt động của cán bộ quản lý, tổ trƣởng, tổ phó chuyên môn, giáo viên nhằm nắm bắt đƣợc thực trạng về quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trƣờng trung học cơ sở trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. - Phƣơng pháp điều tra bằng phiếu hỏi: gửi phiếu điều tra đến cán bộ quản lý, tổ trƣởng, tổ phó chuyên môn, giáo viên về thực trạng quản lý tổ chuyên môn ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. - Phƣơng pháp nghiên cứu sản phẩm: dựa vào các hồ sơ chuyên môn, đánh giá, tổng kết kinh nghiệm và các thông tin có liên quan nhằm khảo sát, phân tích thực trạng của vấn đề nghiên cứu. 6.3. Nhóm phương pháp bổ trợ - Phƣơng pháp chuyên gia: Tham khảo ý kiến chuyên gia về tính hợp 5 lý, tính cần thiết và khả thi của các biện pháp. - Phƣơng pháp thống kê toán học: dùng để xử lý các số liệu khảo sát. 7. Phạm vi nghiên cứu - Đề tài giới hạn nghiên cứu khảo sát thực trạng về quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. - Khách thể khảo sát: Khảo sát cán bộ quản lý và giáo viên ở 7 trƣờng trung học cơ sở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. - Thời gian khảo sát: Năm học 2020 – 2021. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn đƣợc cấu trúc gồm ba chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng trung học cơ sở. Chƣơng 2: Thực trạng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. Chƣơng 3: Biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. 6 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1 Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu ngoài nước Tổ chuyên môn (TCM) là mắt xích quan trọng trong cơ cấu tổ chức của nhà trƣờng. Hoạt động của TCM quyết định trực tiếp đến chất lƣợng giáo dục và sự phát triển của nhà trƣờng. Vì vậy, quản lý hoạt động TCM là rất cần thiết. Xu KhômLinxki (1918 - 1970) và A.X.Makarenko (1888 - 1939) đều là các nhà giáo dục học hàng đầu của Xô viết đã khẳng định rằng: “Kết quả toàn bộ hoạt động quản lý của nhà trƣờng phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý hoạt động giảng dạy của đội ngũ GV” [33, tr.28]. Muốn xây dựng đội ngũ GV, Hiệu trƣởng phải có quyền lựa chọn đội ngũ GV cho nhà trƣờng, phân công nhiệm vụ hợp lý cho GV thông qua TCM. Ba tác giả K.B.Everad, Geroey Morris và Ian Wilson với tác phẩm “Quản trị hiệu quả trƣờng học”. Tác phẩm có ý nghĩa thiết thực cho cán bộ quản lý trƣờng học và các cơ sở giáo dục. Với nội dung thực tiễn cao, trên cơ sở lý luận về quản lý hoạt động chuyên môn hiện đại mà chính các tác giả là ngƣời thực hành viết cho những ngƣời thực hành. Công trình đã nhấn mạnh tầm quan trọng của quản lý hoạt động chuyên môn trong việc nâng cao chất lƣợng dạy học [19]. Trong bài tạp chí “Principal Leadership for Professional Development to Build School Capacity” 35 của tác giả Youngs, P., & King, M. B (2002) đã sử dụng nghiên cứu nhiều năm ở các trƣờng tiểu học trong khu vực đô thị để xem xét về cách thức lãnh đạo tổ chuyên môn tại 4 trƣờng thì ông phát hiện ra rằng lãnh đạo tổ chuyên môn có thể duy trì những những ngƣời có 7 năng lực cao bằng cách tạo ra niềm tin, tạo ra cấu trúc thúc đẩy việc học tập của giáo viên và kết nối cá nhân với tổ chuyên môn, có thể thúc đẩy hoạt động của tổ chuyên môn. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy trong quá trình chuyển đổi trong các lãnh đạo nhà trƣờng, các hiệu trƣởng phải nhận thức đƣợc các tiêu chuẩn và giá trị chung giữa các tổ chuyên môn trong khi đƣa các chƣơng trình mới vào giảng dạy. Cuối cùng, kết quả nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng tổ chuyên môn chính là yếu tố trung gian giúp gắn kết giữa lãnh đạo nhà trƣờng và thành tích của học sinh. Trong bất cứ thời đại nào, đất nƣớc nào, giáo dục cũng có vai trò rất quan trọng. Bởi vì mục đích của giáo dục là giúp cho ngƣời học phát triển toàn diện cả về kiến thức và nhân cách, làm cho ngƣời học trở thành ngƣời có ích cho gia đình và xã hội. Để thực hiện đƣợc nhiệm vụ trên đòi hỏi chúng ta phải nâng cao chất lƣợng dạy học tại các trƣờng phổ thông. Muốn nhƣ thế đòi hỏi chúng ta phải nâng cao chất lƣợng hoạt động của TCM và quản lý tốt hoạt động của TCM. 1.1.2. Những nghiên cứu trong nước Hiện nay, việc nghiên cứu về QLGD nói chung và và QL hoạt động TCM nói riêng trong các nhà trƣờng phổ thông đƣợc nhiều tác giả quan tâm nhƣ: Nguyễn Ngọc Quang, Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Hà Sỹ Hồ…. Các tác giả đã có nhiều công trình nghiên cứu và có nhiều đóng góp quan trọng về lý luận QLGD, các nội dung về QL CTM và các nội dung khác về QL nhà trƣờng phổ thông. Nghiên cứu sâu về vai trò, hoạt động đặc thù của TCM, trong cuốn Dạy học truyền thống và hiện đại, tác giả Thái Duy Tuyên khẳng định rằng: “TCM là tế bào cơ bản, giữ vị trí quan trọng nhất trong việc triển khai công tác quản lý, đổi mới phƣơng pháp dạy học, là đầu mối để thực hiện các quyết định chủ trƣơng của Hiệu trƣởng, là nơi tổ chức học tập, ứng dụng để thể nghiệm các 8 phƣơng pháp dạy học mới” [31]. Ông cũng đề xuất phƣơng pháp “Để quản lý chất lƣợng tổ bộ môn, trƣớc hết cần phải cụ thể hóa các chủ trƣơng đổi mới các phƣơng pháp dạy học của các cấp quản lý thành những quy định nội bộ để tổ chức thực hiên. Hiệu trƣởng cần giao trách nhiệm cho các Phó Hiệu trƣởng hoặc trực tiếp hƣớng dẫn tổ trƣởng TCM xây dựng kế hoạch đổi mới phƣơng pháp dạy học cho từng năm học. Đặc biệt, cần đổi mới nội dung sinh hoạt TCM theo hƣớng nghiên cứu bài học, theo chủ đề dạy học…. phải chú trọng bồi dƣỡng cho GV những vấn đề cụ thể của từng môn học. Đồng thời, Hiệu trƣởng phải kiểm tra tất cả các khâu từ xây dựng kế hoạch đến tổ chức chỉ đạo việc thực hiện kế hoạch và tự kiểm tra đánh giá của TCM”. Vấn đề đƣợc tác giả quan tâm là vai trò của TCM trong việc đổi mới PPDH. Tuy nhiên đó chƣa phải là tất cả mà từ đó giúp ta có thể nhận thức đƣợc tầm quan trọng của TCM trong hoạt động của nhà trƣờng. Các công trình nghiên cứu trên đã nghiên cứu sâu ở các khía cạnh khác nhau về lĩnh vực QLGD, QL hoạt động TCM. Kết quả của các công trình trên có nhiều đóng góp cho công tác QLGD ở các nhà trƣờng phổ thông. Đồng thời, đó còn là những viên gạch giúp cho cho bản thân kế thừa một cách có cơ sở khoa học cho những định hƣớng nghiên cứu về QL hoạt động TCM ở các trƣờng phổ thông trong giai đoạn hiện nay. Đặc biệt, ở cấp THCS vẫn còn rất ít các tác giả nghiên cứu vấn đề này. Trong thời gian qua, một số học viên cao học chuyên ngành QLGD đã chọn các vấn đề ít nhiều liên quan đến QL hoạt động TCM ở trƣờng phổ thông để làm luận văn thạc sĩ nhƣ: “Quản lý hoạt động TCM ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội” của Đào Thị Phƣợng, năm 2019; “Quản lý hoạt động TCM ở các trƣờng trung học phổ thông huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi” của Đoàn Quốc Việt, năm 2019; “Biện pháp quản lý hoạt động TCM ở các trƣờng trung học phổ thông huyện Đắk Song, tỉnh 9 Đắk Nông” của Cù Khánh Tuấn, 2019; “Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng tiểu học quận Tân Bình, thành phố Hồ Chí Minh” của Dƣơng Thị Ngọc Phƣợng, năm 2020; …Các tác giả đã đánh giá thực trạng sát thực, có minh chứng bằng các số liệu thống kê cụ thể; đồng thời nghiên cứu kỹ nội dung quản lý hoạt động TCM ở các địa phƣơng cụ thể và đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của TCM. Ở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định đến nay chƣa có công trình nào nghiên cứu việc quản lý hoạt động TCM ở các trƣờng THCS. Vì vậy, đề tài trên là một vấn đề nghiên cứu có ý nghĩa cấp thiết. 1.2. Một số khái niệm cơ bản của vấn đề nghiên cứu 1.2.1. Quản lý Quản lý là một phạm trù tồn tại khách quan và là một tất yếu lịch sử. Vì thế thuật ngữ “Quản lý” đƣợc nhiều tác giả trong và ngoài nƣớc trình bày với nhiều góc nhìn khác nhau. Cụ thể nhƣ sau: Các Mác cho rằng: “Bất cứ lao động nào có tính xã hội, cộng đồng đƣợc thực hiện ở quy mô nhất định đều cần ở chừng mực nhất định sự quản lý, giống nhƣ ngƣời chơi vĩ cầm một mình thì tự điều khiển còn một dàn nhạc thì phải có nhạc trƣởng” [21]. Nhƣ vậy, quản lý là một dạng lao động đặc biệt, điều khiển các hoạt động lao động, nó có tính khoa học và nghệ thuật cao, nhƣng đồng thời nó là sản phẩm có tính lịch sử, tính đặc thù của xã hội. Theo Từ điển Tiếng Việt của Hoàng Phê: “Quản lý là trông coi, giữ gìn theo những yêu cầu nhất định; là tổ chức và điều khiển các hoạt động theo những điều kiện nhất định” [24]. Theo tác giả Đặng Quốc Bảo: “Quản lý là quá trình tác động gây ảnh hƣởng của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm đạt đƣợc mục tiêu chung”[3]. Hai tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc cho rằng: “Quản lý là tác động có định hƣớng, có chủ đích của chủ thể quản lý (ngƣời