BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN NGUYỄN HÙNG CƯỜNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN PHÙ MỸ, TỈNH BÌNH ĐỊNH Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8140114 Người hướng dẫn: PGS.TS. TRẦN XUÂN BÁCH i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu ghi trong luận văn là trung thực, được các tác giả cho phép sử dụng và chưa từng được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác. Tác giả luận văn Nguyễn Hùng Cường ii LỜI CẢM ƠN Với những tình cảm chân thành, tác giả luận văn xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến toàn thể quý Thầy cô giáo đã nhiệt tình giảng dạy, hướng dẫn và chia sẻ kinh nghiệm cho tác giả trong suốt thời gian qua học tập và nghiên cứu luận văn. Tác giả xin trân trọng cảm ơn: - Lãnh đạo trường, Khoa Khoa học Xã hội và Nhân văn, Phòng Đào tạo Sau đại học của Trường Đại học Quy Nhơn; - Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Định; - Lãnh đạo trường, quý Thầy cô giáo đồng nghiệp, học sinh của 6 trường THPT ở huyện Phù Mỹ đã nhiệt tình cộng tác, cung cấp thông tin, số liệu, giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong quá trình nghiên cứu luận văn; - Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Trần Xuân Bách - người Thầy hướng dẫn khoa học đầy trách nhiệm, tận tâm, đã tận tình giúp đỡ và chỉ dẫn cho tác giả trong việc định hướng cũng như quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Mặc dù tác giả luận văn đã có nhiều cố gắng, song luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được sự chỉ dẫn của quý Thầy giáo, Cô giáo và ý kiến đóng góp của các bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Bình Định, tháng 6 năm 2021 Tác giả luận văn Nguyễn Hùng Cường iii MỤC LỤC Lời cam đoan ................................................................................................... i Lời cảm ơn ....................................................................................................... ii MỤC LỤC ....................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ BIỂU ĐỒ...................................................... x MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do nghiên cứu .................................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................ 4 3. Khách thể và đối tƣợng ........................................................................................ 4 4. Giả thuyết khoa học.............................................................................................. 4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................ 4 6. Phạm vi, giới hạn nghiên cứu .............................................................................. 5 7. Phƣơng pháp nghiên cứu ..................................................................................... 5 8. Cấu trúc luận văn ................................................................................................. 6 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG HỌC SINH GIỎI Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG . 7 1.1. Khái quát lịch sử vấn đề nghiên cứu ............................................................... 7 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài ............................................................. 7 1.1.2. Ở nước ta ............................................................................................. 9 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài..................................................................... 13 1.2.1. Năng lực, năng khiếu, tài năng ......................................................... 13 1.2.2. Học sinh giỏi, bồi dưỡng học sinh giỏi ............................................. 15 1.2.3. Quản lí giáo dục ................................................................................ 17 1.2.4. Quản lí hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ...................................... 18 1.3. Cơ sở lí luận về công tác bồi dƣỡng học sinh giỏi ở trƣờng trung học phổ thông ........................................................................................................................ 19 iv 1.3.1. Trường trung học phổ thông ............................................................. 19 1.3.3. Bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học phổ thông ................... 22 1.3.4. Bối cảnh hiện nay và yêu cầu đặt ra cho việc bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học phổ thông .................................................................... 27 1.4. Quản lý hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi ở trƣờng trung học phổ thông28 1.4.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh về hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ............................................................. 28 1.4.2. Quản lý xây dựng kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi của nhà trường ..................................................................................................................... 29 1.4.3. Quản lý tuyển chọn học sinh giỏi ...................................................... 29 1.4.4. Quản lý thực hiện chương trình bồi dưỡng học sinh giỏi ................. 31 1.4.5. Quản lý lực lượng tham gia bồi dưỡng học sinh giỏi ....................... 31 1.4.6. Quản lý hoạt động học bồi dưỡng của học sinh ............................... 32 1.4.7. Quản lý trang bị cơ sở vật chật và kinh phí phục vụ bồi dưỡng học sinh giỏi ............................................................................................................... 34 1.4.8. Quản lý kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ....... 35 1.4.9. Quản lý công tác thi đua, khen thưởng cho hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ....................................................................................................... 35 1.4.10. Vai trò của hiệu trưởng trường trung học phổ thông với công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi................................................. 36 1.5. Các yếu tố tác động đến quản lý hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi ở trƣờng trung học phổ thông trong bối cảnh hiện nay ......................................... 36 1.5.1. Các nhân tố khách quan .................................................................... 36 1.5.2. Các nhân tố chủ quan ....................................................................... 37 CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI HỌC SINH GIỎI ..................................................................................................... 41 2.1. Khái quát quá trình khảo sát thực trạng ...................................................... 41 2.1.1. Mục đích khảo sát ............................................................................. 41 v 2.1.2. Nội dung khảo sát.............................................................................. 41 2.1.3. Đối tượng, địa bàn khảo sát .............................................................. 41 2.1.4. Phương pháp nghiên cứu .................................................................. 42 2.2. Khái quát tình hình kinh tế, xã hội, giáo dục của huyện Phù Mỹ .............. 42 2.2.1. Về kinh tế - xã hội............................................................................. 42 2.2.2. Về giáo dục và đào tạo ở huyện Phù Mỹ .......................................... 43 2.2.3. Quá trình xây dựng, phát triển của các trường trung học phổ thông ở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định .................................................................... 44 2.3. Thực trạng hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi ở các trƣờng trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định ................................................................... 47 2.3.1. Thực trạng về mục tiêu, nguyên tắc bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định .................................. 47 2.3.2. Thực trạng về nội dung bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định................................................... 49 2.3.3. Thực trạng về hình thức bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định................................................... 50 2.3.4. Thực trạng về phương pháp dạy học bồi dưỡng học sinh ở trường trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định .................................. 51 2.3.5. Thực trạng về thời gian bồi dưỡng học sinh ở trường trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định.......................................................... 52 2.3.6. Thực trạng về đội ngũ Giáo viên bồi dưỡng học sinh ở trường trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định ............................................ 53 2.3.7. Thực trạng về kết quả bồi dưỡng học sinh ở trường trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định.......................................................... 54 2.3.8. Thực trạng nhận thức của cán bộ, giáo viên, học sinh về việc bồi dưỡng học sinh ở trường trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định ............................................................................................................. 55 vi 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi ở các trƣờng trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định .................................................... 56 2.4.1. Thực trạng quản lý xây dựng kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định ...................... 56 2.4.2. Thực trạng quản lý tuyển chọn học sinh bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định ...................... 57 2.4.3. Thực trạng quản lý nội dung bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định ............................................ 59 2.4.4. Thực trạng quản lý hình thức bồi dưỡng học sinh giỏi của giáo viên ở trường trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định ................... 60 2.4.5. Thực trạng quản lý đội ngũ bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định ............................................ 61 2.4.6. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất và kinh phí hỗ trợ bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, Bình Định..... 62 2.4.7. Thực trạng quản lý công tác thi đua, khen thưởng cho hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định .................................................................................................... 63 2.5. Đánh giá chung về quản lý hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi ở các trƣờng trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định ......................................... 65 2.5.1. Ưu điểm ............................................................................................. 65 2.5.2. Những hạn chế, tồn tại ...................................................................... 66 2.5.3. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế ......................................... 68 CHƢƠNG 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG HỌC SINH GIỎI ..................................................................................................... 71 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ........................................................................ 71 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ................................................... 71 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu .................................................... 71 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ .................................................... 72 vii 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa...................................................... 72 3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ...................................................... 73 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động bồi dƣỡng bồi dƣỡng học sinh giỏi ở các trƣờng trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định............................. 73 3.2.1. Tổ chức quán triệt, nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, Giáo viên, học sinh và phụ huynh học sinh về hoạt động bồi dưỡng HSG ......... 73 3.2.2. Xây dựng Kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi cụ thể, thiết thực phù hợp tình hình thực tiễn và điều kiện cụ thể của từng nhà trường ............... 76 3.2.3. Tổ chức tốt việc phát hiện, tuyển chọn học sinh giỏi ........................ 78 3.2.4. Tổ chức tốt tuyển chọn, bồi dưỡng năng lực, chuyên môn cho đội ngũ giáo viên tham gia bồi dưỡng học sinh giỏi................................................ 82 3.2.5. Chỉ đạo cải tiến nội dung, phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi ... 85 3.2.6. Đầu tư thoả đáng thiết bị, cơ sở vật chất đảm bảo bồi dưỡng học sinh giỏi ....................................................................................................... 88 3.2.7. Đẩy mạnh xã hội hoá giáo dục, tăng cường sự phối hợp giữa các lực lượng trong việc tạo đồng thuận và cung ứng các nguồn lực hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ..................................................................................... 90 3.2.8. Cải tiến công tác thi đua khen thưởng để tạo động lực trong hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi...................................................................... 92 3.2.9. Đa dạng hóa hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi, thực hiện thường xuyên trong suốt quá trình học tập của học sinh ........................................ 94 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .................................................................... 96 3.4. Khảo nghiệm tính hợp lý và khả thi của biện pháp ..................................... 97 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ...................................................................... 97 3.4.2. Nội dung khảo nghiệm ....................................................................... 97 3.4.3. Khách thể khảo nghiệm ..................................................................... 97 3.4.4. Phương pháp khảo nghiệm và xử lí số liệu ....................................... 97 viii 1. Kết luận ............................................................................................................. 103 1.1. Về mặt lý luận..................................................................................... 103 1.2. Về mặt thưc tiễn.................................................................................. 103 2. Khuyến nghị ...................................................................................................... 105 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 107 ix DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ BDHSG Bồi dưỡng học sinh giỏi CBQL Cán bộ quản lý CMHS Cha mẹ học sinh CNH Công nghiệp hóa CSVC Cơ sở vật chất GD Giáo dục GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GV Giáo viên HS Học sinh HSG Học sinh giỏi HĐH Hiện đại hóa HT Hiệu trưởng KT-XH Kinh tế xã hội KHKT Khoa học kỹ thuật PPDH Phương pháp dạy học QL Quản lý QLGD Quản lý giáo dục SGK Sách giáo khoa TĐ-KT Thi đua khen thưởng TBDH Thiết bị dạy học TTCM Tổ trưởng chuyên môn THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông x DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ BIỂU ĐỒ Bảng 2.1. Phân bố mẫu khảo sát ..................................................................... 42 Bảng 2.2. Thống kê số lớp, số học sinh các trường THPT huyện Phù Mỹ .... 45 Bảng 2.3. Đội ngũ CBQL, GV, NV các trường THPT huyện Phù Mỹ .......... 46 Bảng 2.4. Thống kê xếp loại học lực, hạnh kiểm HS các trường THPT huyện Phù Mỹ ............................................................................................ 47 Bảng 2.5. Mục đích của bồi dưỡng học sinh giỏi ........................................... 48 Bảng 2.6. Mức độ cần thiết và mức độ thực hiện nội dung BDHSG ............. 49 Bảng 2.7. Mức độ cần thiết và mức độ thực hiện hình thức BDHSG ............ 51 Bảng 2.8. Mức độ cần thiết và mức độ thực hiện thời gian BDHSG ............. 52 Bảng 2.9. Tuyển chọn giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi .............................. 53 Bảng 2.10. Thống kê số HSG cấp tỉnh, HSG cấp Quốc gia ........................... 54 Bảng 2.11. Nhận thức chung về việc BDHSG ................................................ 55 Bảng 2.12. Quản lý lập kế hoạch hoạt động BDHSG ..................................... 56 Bảng 2.13. Biện pháp phát hiện HSG ............................................................. 58 Bảng 2.14. Mức độ cần thiết và mức độ thực hiện quản lý nội dung BDHSG ......................................................................................................... 59 Bảng 2.15. Quản lý hoạt động BDHSG .......................................................... 59 Bảng 2.16. Quản lý kiểm tra, đánh giá hoạt động BDHSG ............................ 62 Bảng 2.17. Quản lý CSVC, trang TBDH phục vụ BDHSG ........................... 63 Bảng 2.18. Thực hiện các biện pháp quản lý công tác thi đua khen thưởng GV ......................................................................................................... 64 Bảng 2.19. Các hình thức khen thưởng HSG .................................................. 65 Bảng 3.1. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ....... 98 Biểu đồ 3.1. So sánh điểm trung bình tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ....................................................................................... 100 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do nghiên cứu Năm 1484 vua Lê Thánh Tông giao cho danh sĩ Thân Nhân Trung cùng các quan bộ lễ tiến hành viết các bài văn bia để khắc vào các bia tiến sĩ đầu tiên của Việt Nam trong đó có câu nói rất nổi tiếng “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh, rồi lên cao, nguyên khí suy thì thế nước yếu, rồi xuống thấp” [33], thấm nhuần tư tưởng đó Đảng, Nhà nước đã thường xuyên quan tâm đến công tác phát hiện, tuyển chọn, bồi dưỡng và đào tạo nhân tài; có chính sách đãi ngộ đặc biệt đối với các nhà khoa học tài năng, tạo mọi điều kiện thuận lợi để họ cống hiến và trưởng thành. Công tác đào tạo nhân tài là nhiệm vụ cao cả của toàn xã hội, mà trực tiếp là của những người làm công tác GD, chính vì thế trong những năm gần đây, Bộ GD&ĐT có nhiều chủ trương mới về công tác BDHSG các cấp. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta luôn chú trọng đến yếu tố con người, coi con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực phát triển của xã hội. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI (2011) đã tiếp tục khẳng định: “Mở rộng dân chủ, phát huy tối đa nhân tố con người, coi con người là chủ thể, nguồn lực chủ yếu và là mục tiêu của sự phát triển, đẩy mạnh phát triển nhanh nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, là khâu đột phá của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội từ nay đến năm 2020” [15]. Nghị quyết số 29/NQ-TW Hội nghị trung ương 8 khoá XI đã khẳng định “Đối với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh” [16]. Như vậy, việc đào tạo phát triển nhân 2 tài nói chung và BDHSG nói riêng, vừa là mục tiêu, yêu cầu, trách nhiệm, đồng thời là đòi hỏi của xã hội đối với ngành GD và các nhà trường hiện nay. Trong những năm qua, ngành GD và các nhà trường đã có nhiều cố gắng trong công tác QL, nâng cao chất lượng dạy - học; kết quả của ngành GD&ĐT đã được Đảng, Nhà nước và xã hội ghi nhận, đánh giá cao; Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chính sách nhằm phát triển GD&ĐT, ngân sách Nhà nước cũng đã có ưu tiên cho ngành GD&ĐT, đặc biệt là chú trọng đến công tác đào tạo đội ngũ CBQL, GV, xây dựng cải tạo nâng cấp hệ thống trường lớp, trang TBDH, đổi mới chương trình SGK, PPDH và bồi dưỡng nhân tài. Những năm qua, các trường THPT ở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định luôn được lãnh đạo các nhà trường quan tâm đến công tác BDHSG; đội ngũ GV, HS tham gia tích cực từ đó tạo đà trong quá trình học tập và giảng dạy, đưa chất lượng GD nhà trường lên những bước tiến mới, đồng thời tạo động lực và nhân tố cho việc phát triển GD; hàng năm các trường THPT trong huyện có khoảng hơn 50 HS đạt giải HSG cấp tỉnh. Tuy nhiên, công tác QL hoạt động BDHSG ở các trường THPT nói chung và các trường THPT huyện Phù Mỹ nói riêng vẫn chưa được toàn diện, còn nhiều hạn chế, bất cập. Đó là, lãnh đạo các trường mới chỉ quan tâm đến việc bồi dưỡng chất lượng GD đại trà mà chưa chú ý nhiều đến việc QL và bồi dưỡng khả năng, năng khiếu của HS một cách toàn diện; việc tổ chức BDHSG còn mang tính tự phát, thời vụ, chủ yếu làm theo phong trào; chưa xây dựng được kế hoạch và có các biện pháp QL hoạt động BDHSG lâu dài; việc đầu tư CSVC, tài liệu giảng dạy, thiết bị và kinh phí cho GV tham gia trực tiếp bồi dưỡng còn hạn chế; công tác TĐ-KT, chế độ đãi ngộ đối với GV, HSG chưa thoả đáng, dẫn tới chưa tạo được động lực thi đua trong nhà 3 trường; kết quả thi HSG còn chưa cao, chủ yếu đạt giải khuyến khích cấp tỉnh, chưa có HSG cấp quốc gia, chưa phản ánh đúng thực trạng nội lực của nhà trường. Việc thành lập trường chuyên Chu Văn An ở phía Bắc tỉnh Bình Định vào năm 2016 đã ảnh hưởng nhiều đến chất lượng HSG của các nhà trường. Những tồn tại, hạn chế đó, nếu không được giải quyết dứt điểm, kịp thời thì nguy cơ chất lượng HSG trong thời gian tới đây sẽ giảm sút. Bản thân là một CBQL, được giao nhiệm vụ QL chất lượng GD trong nhà trường, mà trong đó có chất lượng mũi nhọn. Vậy để nhà trường có được một đội ngũ GV có đủ năng lực để giảng dạy ở trình độ cao, có đội ngũ HSG để nâng cao chất lượng học tập của nhà trường thì một vấn đề được đặt ra cho lãnh đạo nhà trường là QL hoạt động BDHSG của nhà trường phải như thế nào để phát triển chất lượng GD của nhà trường? Những yêu cầu về các vấn đề về chất lượng, về đội ngũ, về công tác QL đáp ứng những yêu cầu về đổi mới GD, trong đó chất lượng HSG nếu không có biện pháp hợp lý thì công tác QL hoạt động BDHSG không thể đạt được những mục tiêu của các nhà trường đã đặt ra. Do vậy, đánh giá thực trạng và tìm kiếm giải pháp của công tác này một cách khoa học, trên cơ sở đó đề xuất được các biện pháp quản lý mang tính khoa học, bền vững, có hệ thống là vấn đề cấp bách và cần thiết để đáp ứng yêu cầu đưa chất lượng GD của nhà trường được nâng lên, mà nòng cốt là chất lượng HSG các cấp. Từ các cơ sở lý luận và thực tiễn nói trên, tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định” nghiên cứu nhằm góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác QL của nhà trường đáp ứng những yêu cầu đổi mới GD trong 4 giai đoạn hiện nay là việc làm có tính cấp thiết, thời sự, có ý nghĩa khoa học và thực tiễn cao. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng công tác QL hoạt động BDHSG ở các trường THPT huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định, đề xuất các biện pháp tăng cường công tác QL nhằm nâng cao số lượng, chất lượng HSG của nhà trường; góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu đổi mới GD hiện nay; tạo sự uy tín, tin tưởng của nhân dân trong vùng. 3. Khách thể và đối tƣợng 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động BDHSG ở các trường THPT. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động BDHSG ở các trường THPT Phù Mỹ, Bình Định. 4. Giả thuyết khoa học Thời gian qua, công tác BDHSG ở các trường THPT huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định đã đạt được những kết quả nhất định. Tuy nhiên cũng còn nhiều hạn chế, chưa tương xứng với nội lực hiện có. Vì thế, xây dựng được cơ sở lý luận, đánh giá đúng thực trạng QL hoạt động BDHSG ở các trường THPT, thì có thể đề xuất được các biện pháp QL hoạt động BDHSG ở các trường THPT một cách hợp lý, khả thi, góp phần nâng cao chất lượng BDHSG. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận Nghiên cứu cơ sở lý luận về công tác quản lý hoạt động BDHSG ở 5 trường THPT. 5.2. Nghiên cứu thực trạng Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác quản hoạt động BDHSG ở các trường THPT huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. 5.3. Đề xuất các biện pháp Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động BDHSG ở các trường THPT huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. 6. Phạm vi, giới hạn nghiên cứu 6.1. Phạm vi nghiên cứu Địa bàn nghiên cứu đó là 6 trường THPT của huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. 6.2. Khách thể nghiên cứu, khảo sát Đối tượng khách thể nghiên cứu đó là CBQL, GV và HS các trường THPT huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định; lãnh đạo và chuyên viên Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Định. 6.3. Thời gian nghiên cứu Thời gian nghiên cứu từ năm học 2014-2015 đến năm học 2019-2020. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Đọc, phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các nguồn tài liệu, nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài gồm: Các văn bản của Đảng, Nhà nước, Bộ GD&ĐT có liên quan đến hoạt động quản lý BDHSG. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 6 - Phương pháp quan sát: Tiếp cận, thu thập thông tin qua việc quan sát các hoạt động QL của Lãnh đạo trường, hoạt động dạy của GV và hoạt động học của HS học BDHSG các trường THPT huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. - Phương pháp phỏng vấn: Trao đổi CBQL, GV, HS về các vấn đề liên quan hoạt động BDHSG các trường THPT trên địa bàn Phù Mỹ, Bình Định. - Phương pháp điều tra bằng phiếu: Xây dựng bảng hỏi để lấy ý kiến GV, HS, CBQL, CMHS nhằm kháo sát thực trạng vấn đề nghiên cứu. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Phối hợp tổ chức tổng kết, rút kinh nghiệm BDHSG ở các trường THPT huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. 7.3. Nhóm phương pháp bổ trợ Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng một số thuật toán thống kê toán học, nhằm mục đích xử lý kết quả điều tra, phân tích nghiên cứu, đồng thời đánh giá mức độ tin cậy của phương pháp điều tra. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của luận văn được trình bày trong 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận về QL hoạt động BDHSG ở trường THPT. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động BDHSG ở các trường trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động BDHSG ở các trường trung học phổ thông huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. 7 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG HỌC SINH GIỎI Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Khái quát lịch sử vấn đề nghiên cứu 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài Việc phát hiện và bồi dưỡng tài năng đã có từ lâu ở nhiều nước trên thế giới. Công tác phát hiện, BDHSG được nhiều nước đã tập trung và chăm lo để GD phát triển trước một bước nhằm đón đầu yêu cầu phát triển KT-XH. Tiêu biểu là nước Mỹ, Anh, Pháp, Nhật, Trung Quốc, Đức, Hàn Quốc, Ấn Độ…. Ở bất kỳ thời đại nào, quốc gia nào con người luôn là động lực của sự phát triển xã hội mà động lực tiên phong thúc đẩy sự phát triển nhanh và bền vững là do những người tài, những người có trí tuệ tạo ra. Chính “Những người tài giỏi là cái gốc làm nên sự nghiệp”. Đặc biệt hiện nay mà “cạnh tranh chất xám” sẽ diễn ra ngày càng gay gắt thì nhiều nước trong khu vực và trên thế giới lại càng quan tâm tới chiến lược nhân tài, đầu tư cho GD, đầu tư cho việc đào tạo nhân tài và coi trọng nhân tài là chiến lược quyết định cho sự phồn thịnh của đất nước. Phát hiện và BDHSG là vấn đề quan trọng trong việc GD&ĐT nhân tài, nguồn nhân lực chất lượng cao cho xã hội. Trung Quốc là quốc gia có nền văn hóa đồ sộ và lâu đời trên thế giới. Từ đời nhà Đường những trẻ em có tài đặc biệt được mời đến sân Rồng để học tập và được giáo dục bằng những hình thức đặc biệt. Từ năm 1985, Trung Quốc thừa nhận phải có một chương trình GD đặc biệt dành cho hai loại đối tượng HS yếu kém và HSG, trong đó cho phép các HSG có thể học vượt lớp. Nhờ vào các quyết định năm 2003 của Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc về tăng cường chính sách bồi dưỡng, thu hút và sử 8 dụng nhân tài, mà giờ đây Trung Quốc lại được biết đến như một nền kinh tế - kỹ thuật trên đà phát triển mạnh mẽ và một nền GD&ĐT chất lượng cao. Ở Hoa Kỳ, việc phát hiện, bồi dưỡng và sử dụng nhân tài được xác định thành chiếc lược Quốc gia, được đầu tư lớn và áp dụng rộng rãi từ HS phổ thông cho đến những người trưởng thành và thành đạt, trong đó khâu đào tạo và bồi dưỡng nhân tài trẻ tuổi được thực hiện rất hiệu quả thông qua các chương trình đào tạo nhân tài phổ biến trong các trường Đại học lớn. Đầu tiên là hình thức GD linh hoạt tại trường St. Public Schools Louis 1868 cho phép những HSG học chương trình 6 năm trong vòng 4 năm; sau đó lần lượt là các trường Woburn; Elizabeth; Cambridge. Trong suốt thế kỉ XX, HSG đã trở thành một vấn đề của nước Mỹ với hàng loạt các tổ chức và các trung tâm nghiên cứu, bồi dưỡng HSG ra đời. Năm 2002 Hoa Kỳ có 38 bang của có đạo luật về giáo dục HSG (Gifted & Talented Student Education Act) trong đó 28 bang có thể đáp ứng đầy đủ cho việc GD học sinh giỏi. Ở Nhật Bản, trong hệ thống GD không có hệ thống trường lớp năng khiếu để đào tạo, bồi dưỡng tài năng, nhưng Nhật Bản lại có một nền GD phát triển, tiên tiến, hiện đại, góp phần quan trọng tạo nên một nước Nhật với nền kinh tế hàng đầu thế giới. Hướng chiến lược GD vào cuộc cách mạng KHKT và sự phát triển kinh tế, đã tạo nên “Sự thần kỳ Nhật Bản”. Tuy ở Nhật Bản không có hệ thống trường, lớp dành riêng cho năng khiếu, cho HSG nhưng Nhật Bản coi vận mệnh đất nước mình trong tương lai là bồi dưỡng thế hệ thanh niên có đạo đức, có tài năng, có sức sáng tạo. Việc cạnh tranh rất gay gắt qua các kỳ kiểm tra, thi tuyển vào các trường Đại học danh tiếng buộc HS và gia đình phải nỗ lực đầu tư công sức, trí tuệ, tài chính cho việc học tập. Ở Châu Âu, trong suốt thời kỳ phục hưng những người có tài năng về nghệ thuật, kiến trúc, văn học… đều được nhà nước và các cá nhân bảo trợ 9 giúp đỡ. Viện quốc tế Aurio với nhiệm vụ nhận diện, khảo sát HSG và HS tài năng trên khắp thế giới. Nước Anh thành lập cả một Viện hàn lâm quốc gia dành cho HSG và tài năng trẻ và Hiệp hội quốc gia dành cho HSG, bên cạnh Website hướng dẫn GV dạy cho HSG và HS tài năng. Từ năm 2001 chính quyền NewZealand đã phê chuẩn kế hoạch phát triển chiến lược HSG, Cộng hòa liên bang Đức có hiệp hội dành cho HSG và tài năng Đức . Ở Đông Nam Á, có thể nói Singapore là quốc gia có nền GD chú trọng phát triển HSG, HS tài năng. Đặc biệt, năm 1984 lần đầu tiên Singapore thực hiện chương trình GD năng khiếu dành cho HSG. Như vậy, có thể nói hầu như tất cả các nước trên thế giới đều coi trọng vấn đề đào tạo và BDHSG trong chiến lược phát triển chương trình GD phổ thông. Nhiều nước ghi riêng thành một mục dành cho HSG, một số nước coi đó là một dạng của GD đặc biệt hoặc chương trình đặc biệt. Việc thực hiện công tác phát hiện, BDHSG trong chiến lược phát triển ở các nước, nhất là các nước phát triển đã giúp cho các nước này có được nhiều nhà khoa học với tài năng nở rộ, góp phần quan trọng đưa đất nước của họ ngày càng phát triển. 1.1.2. Ở nước ta Nhân dân ta có truyền thống hiếu học, tôn sư trọng đạo, truyền thống đó đã ghi dấu ấn sâu đậm trong mỗi người con Việt Nam. Chính vì thế, ở mọi nơi, mọi lúc, dù trong hoàn cảnh nào đi nữa, những người có “đức”, có “tài”, những HSG, những bậc hiền tài đều luôn được coi trọng. Vấn đề bồi dưỡng người tài đã được nhiều triều đại Việt Nam coi là công việc hàng đầu của đất nước. Để tuyển chọn người hiền tài, từ xa xưa ông cha ta đã xây dựng nhiều hình thức thi cử như: Thi Hương, thi Hội, thi Đình… Trong cuốn sách “Nhân tài với tương lai đất nước” [25], tác giả Nguyễn Đắc Hưng đã tìm hiểu rất kỹ về nhân tài. Nhờ đó, chúng ta thấy rõ vai trò