ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN NGUYỄN VĂN THẬT ĐẢNG BỘ HUYỆN BA TRI, TỈNH BẾN TRE LÃNH ĐẠO PHÁT TRIỂN KINH TẾ NÔNG NGHIỆP GIAI ĐOẠN (2005 – 2015) LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LỊCH SỬ Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN NGUYỄN VĂN THẬT ĐẢNG BỘ HUYỆN BA TRI, TỈNH BẾN TRE LÃNH ĐẠO PHÁT TRIỂN KINH TẾ NÔNG NGHIỆP GIAI ĐOẠN (2005 – 2015) LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LỊCH SỬ CHUYÊN NGÀNH LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM MÃ SỐ: 60.22.03.15 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC TS. TRẦN HÙNG Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2016 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, tôi xin gửi lời cảm ơn đến Ban Giám hiệu, Phòng Sau đại học và Khoa Lịch sử trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh đã tạo mọi điều kiện để tôi hoàn thành khóa học và đề tài nghiên cứu. Đặc biệt tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Trần Hùng – Người đã luôn tận tình hướng dẫn và góp ý giúp tôi để có thể hoàn thành luận văn này. Đồng thời tôi xin gửi lời cảm ơn đến các vị lãnh đạo và cán bộ của văn phòng Huyện ủy Ba Tri, Ủy ban nhân dân huyện Ba Tri, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Ba Tri, Chi cục Thống kê huyện Ba Tri, thư viện Nguyễn Đình Chiểu tỉnh Bến Tre, thư viện Khoa học Tổng hợp, thư viện trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh,… đã tạo điều kiện tốt nhất cho tôi được tiếp cận và thu thập những tài liệu có liên quan đến đề tài. Ngoài ra, tôi cũng xin cảm ơn gia đình, người thân, đồng nghiệp và bạn bè đã động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập cũng như làm luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn! Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 09 tháng 09 năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Văn Thật LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình của riêng tôi trên cơ sở sưu tầm, đọc, phân tích và tổng hợp các tài liệu. Tất cả các tài liệu, số liệu được nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 09 tháng 09 năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Văn Thật MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ......................................................................................... 1 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ..................................................................................... 2 3. Mục đích, nhiệm vụ của luận văn ........................................................................... 6 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ..................................................... 7 5. Cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và nguồn tài liệu ..................................... 7 6. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của luận văn .............................................. 9 7. Kết cấu của đề tài .................................................................................................... 9 PHẦN NỘI DUNG ............................................................................................................. 10 Chƣơng 1. QUAN ĐIỂM, CHỦ TRƢƠNG CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM, ĐẢNG BỘ TỈNH BẾN TRE VỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ NÔNG NGHIỆP VÀ ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN KINH TẾ NÔNG NGHIỆP CỦA HUYỆN BA TRI, TỈNH BẾN TRE ..................................................................................................................................... 10 1.1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ NÔNG NGHIỆP VÀ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP .......... 10 1.1.1. Khái niệm nông nghiệp và vai trò của nông nghiệp ....................................... 10 1.1.2. Kinh tế nông nghiệp và phát triển kinh tế nông nghiệp .................................. 13 1.2. QUAN ĐIỂM, CHỦ TRƢƠNG CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM VÀ CỦA ĐẢNG BỘ TỈNH BẾN TRE VỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ NÔNG NGHIỆP TỪ NĂM 1986 ĐẾN NĂM 2015 ........................................................................................................ 14 1.2.1. Quan điểm, chủ trương của Đảng Cộng sản Việt Nam về phát triển kinh tế nông nghiệp từ năm 1986 đến năm 2015 .................................................................. 14 1.2.2. Quan điểm, chủ trương của Đảng bộ tỉnh Bến Tre về phát triển kinh tế nông nghiệp từ năm 1986 đến năm 2015 ........................................................................... 24 1.3. ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN KINH TẾ NÔNG NGHIỆP CỦA HUYỆN BA TRI, TỈNH BẾN TRE ................................................................................................................. 32 1.3.1. Điều kiện tự nhiên của huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre ........................................ 32 1.3.2. Điều kiện kinh tế – xã hội của huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre ............................ 38 * Tiểu kết chương 1: ................................................................................................ 44 Chƣơng 2. QUÁ TRÌNH LÃNH ĐẠO PHÁT TRIỂN KINH TẾ NÔNG NGHIỆP CỦA ĐẢNG BỘ HUYỆN BA TRI, TỈNH BẾN TRE GIAI ĐOẠN 2005 – 2015......... 45 2.1. KHÁI QUÁT CHỦ TRƢƠNG, GIẢI PHÁP VÀ THỰC TRẠNG KINH TẾ NÔNG NGHIỆP CỦA HUYỆN BA TRI TRƢỚC NĂM 2005 ...................................... 45 2.1.1. Những chủ trương, giải pháp phát triển kinh tế nông nghiệp của Đảng bộ huyện Ba Tri trước năm 2005 ................................................................................... 45 2.1.2. Thực trạng kinh tế nông nghiệp huyện Ba Tri trước năm 2005...................... 49 2.2. ĐẢNG BỘ HUYỆN BA TRI LÃNH ĐẠO PHÁT TRIỂN KINH TẾ NÔNG NGHIỆP TỪ NĂM 2005 ĐẾN 2010 ................................................................................. 52 2.2.1. Quan điểm, chủ trương của Đảng bộ huyện Ba Tri về phát triển kinh tế nông nghiệp từ năm 2005 đến 2010 ................................................................................... 52 2.2.2. Quá trình tổ chức thực hiện và kết quả đạt được trong phát triển kinh tế nông nghiệp từ năm 2005 đến 2010 ................................................................................... 56 2.2.2.1. Chính sách ruộng đất và quy hoạch, phân vùng sản xuất ........................ 56 2.2.2.2. Xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển kinh tế nông nghiệp và hỗ trợ vay vốn sản xuất ........................................................................................................ 58 2.2.2.3. Ứng dụng khoa học công nghệ trong nông nghiệp .................................. 63 2.2.2.4. Phát triển các mô hình kinh tế trong nông nghiệp ................................... 65 2.2.2.5. Chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi .................................................... 68 2.2.2.6. Thực hiện các chính sách phát triển nông thôn ....................................... 77 2.3. ĐẢNG BỘ HUYỆN BA TRI LÃNH ĐẠO PHÁT TRIỂN KINH TẾ NÔNG NGHIỆP TỪ NĂM 2011 ĐẾN 2015 ................................................................................. 79 2.3.1. Quan điểm, chủ trương của Đảng bộ huyện Ba Tri về phát triển kinh tế nông nghiệp từ năm 2011 đến 2015 ................................................................................... 79 2.3.2. Quá trình tổ chức thực hiện và kết quả đạt được trong phát triển kinh tế nông nghiệp huyện Ba Tri từ năm 2011 đến 2015 ............................................................. 83 2.3.2.1. Quy hoạch chi tiết đối với các vùng sản xuất .......................................... 83 2.3.2.2. Xây dựng cơ sở hạ tầng phát triển kinh tế nông nghiệp và huy động vốn đầu tư cho nông nghiệp, nông thôn ........................................................................... 84 2.3.2.3. Ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất nông nghiệp ................... 88 2.3.2.4. Phát triển các mô hình kinh tế trong nông nghiệp ................................... 91 2.3.2.5. Chuyển đổi cơ cấu ngành nông nghiệp .................................................... 94 2.3.2.6. Xây dựng nông thôn mới ....................................................................... 107 * Tiểu kết chương 2: ............................................................................................. 110 Chƣơng 3. ĐÁNH GIÁ CHUNG, BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ KIẾN NGHỊ RÚT RA TỪ QUÁ TRÌNH LÃNH ĐẠO PHÁT TRIỂN KINH TẾ NÔNG NGHIỆP CỦA ĐẢNG BỘ HUYỆN BA TRI GIAI ĐOẠN 2005 – 2015 ............................................... 112 3.1. ĐÁNH GIÁ QUÁ TRÌNH LÃNH ĐẠO PHÁT TRIỂN KINH TẾ NÔNG NGHIỆP CỦA ĐẢNG BỘ HUYỆN BA TRI GIAI ĐOẠN 2005 – 2015 .................... 112 3.1.1. Những thành tựu và nguyên nhân của thành tựu .......................................... 112 3.1.2. Những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế ................................................ 121 3.2. NHỮNG BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ KIẾN NGHỊ TỪ QUÁ TRÌNH ĐẢNG BỘ HUYỆN BA TRI LÃNH ĐẠO PHÁT TRIỂN KINH TẾ NÔNG NGHIỆP GIAI ĐOẠN 2005 – 2015 ........................................................................................................... 128 3.2.1. Những bài học kinh nghiệm .......................................................................... 128 3.2.2. Những kiến nghị nhằm phát triển kinh tế nông nghiệp trong thời gian tới .. 132 * Tiểu kết chương 3: .............................................................................................. 141 PHẦN KẾT LUẬN .......................................................................................................... 142 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................... 145 PHỤ LỤC.............................................................................................................................Pl DANH TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ BCH Ban chấp hành CNH Công nghiệp hóa GDP Tổng sản phẩm quốc nội (Gross domestis product) GLOBALGAP Thực hành nông nghiệp tốt toàn cầu (Global Good Agricultural Practice) HĐH Hiện đại hóa HĐND Hội đồng nhân dân HU Huyện ủy Nxb Nhà xuất bản TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh TU Tỉnh ủy TW Trung ương UBND Ủy ban nhân dân VIETGAP Thực hành sản xuất nông nghiệp tốt ở Việt Nam (Vietnamese Good Agricultural Practices) DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ SỬ DỤNG TRONG LUẬN VĂN Bảng Bảng 1.1. Diện tích và tỷ lệ các nhóm đất ở huyện Ba Tri năm 2005 ...................... 35 Bảng 1.2. Số lượng và tỷ lệ người trong độ tuổi lao động trong khu vực nông, lâm, thủy sản so với tổng số người trong độ tuổi lao động của huyện Ba Tri năm 2006 và 2011 ........................................................................................................................... 42 Bảng 1.3. Cơ cấu trình độ lao động khu vực nông – lâm – ngư nghiệp ở huyện Ba Tri năm 2006 và năm 2011 ....................................................................................... 43 Bảng 2.1. Thống kê tình hình cơ giới hóa trong sản xuất lúa của huyện Ba Tri đến năm 2010. .................................................................................................................. 65 Bảng 2.2. Diện tích, sản lượng, năng suất cây màu huyện Ba Tri (2005 – 2010) .... 72 Bảng 2.3. Diện tích, sản lượng, năng suất cây lúa huyện Ba Tri (2005 – 2010) ...... 73 Bảng 2.4. Diện tích, sản lượng, năng suất cây mía và cây ăn quả của huyện Ba Tri năm 2005 và 2010 ..................................................................................................... 73 Bảng 2.5. Số lượng và tốc độ tăng trưởng bình quân đàn bò, heo và gia cầm của huyện Ba Tri năm 2005 và 2010 ............................................................................... 74 Bảng 2.6. So sánh sản lượng lúa, đàn bò và thủy sản của huyện Ba Tri với các huyện khác trong tỉnh Bến Tre năm 2005 và 2010. .................................................P 1 Bảng 2.7. Kết quả huy động vốn đầu tư nông nghiệp, nông thôn giai đoạn 2011 – 2015 ........................................................................................................................... 88 Bảng 2.8. Diện tích, sản lượng, năng suất cây lúa huyện Ba Tri (2010 – 2015) ...... 99 Bảng 2.9. Diện tích, sản lượng, năng suất rau màu huyện Ba Tri (2010 – 2015)... 100 Bảng 2.10. Số lượng bò, gia cầm huyện Ba Tri năm 2010, năm 2015 và tốc độ tăng trưởng trong giai đoạn 2010 – 2015 ........................................................................ 101 Bảng 2.11. Giá trị sản xuất nội bộ ngành nông nghiệp năm 2011 và 2015 (tính theo giá so sánh năm 2010) ............................................................................................. 104 Bảng 2.12. Giá trị sản xuất ngành nông – lâm – ngư nghiệp năm 2011 và 2015 (tính theo giá so sánh năm 2010) ..................................................................................... 105 Bảng 2.13. So sánh sản lượng lúa và số lượng bò của huyện Ba Tri với các huyện còn lại trong tỉnh Bến Tre vào năm 2015................................................................ 106 Bảng 2.14. So sánh sản lượng thủy sản và tốc độ phát triển của ba huyện Ba Tri, Bình Đại và Thạnh Phú năm 2010 – 2015 .............................................................. 106 Bảng 2.15. Giá trị sản phẩm thu được trên một ha diện tích đất canh tác của huyện Bình Đại, Ba Tri và Thạnh Phú năm 2010 và 2015 ................................................ 107 Bảng 2.16. Kết quả thực hiện tiêu chí nông thôn mới ở huyện Ba Tri đến 2015 .....P2 Bảng 3.1. Kết quả dịch chuyển dịch cơ cấu kinh tế của huyện Ba Tri qua các năm 2005, 2010 và 2015 ................................................................................................. 115 Bảng 3.2. Diện tích trồng lúa cả năm của 3 huyện Ba Tri, Bình Đại, Thạnh Phú vào năm 2010 và 2015 ................................................................................................... 116 Bảng 3.3. So sánh về số lượng tàu đánh bắt thủy sản xa bờ của 3 huyện Ba Tri, Bình Đại, Thạnh Phú năm 2015 ....................................................................................... 118 Bảng 3.4. Thống kê diện tích đất sản xuất nông nghiệp huyện Ba Tri theo nhóm (năm 2011) .............................................................................................................. 123 Biểu đồ Biểu đồ 2.1. Diện tích và sản lượng nuôi trồng thủy sản huyện Ba Tri từ năm 2005 đến 2010 .................................................................................................................... 75 Biểu đồ 2.2. Số tàu đánh bắt gần bờ, xa bờ và sản lượng đánh bắt thủy sản huyện Ba Tri qua các năm từ 2005 đến 2010 ............................................................................ 76 Biểu đồ 2.3. Diện tích và sản lượng nuôi trồng thủy sản huyện Ba Tri từ 2010 đến 2015 ......................................................................................................................... 102 Biểu đồ 2.4. Sản lượng thủy sản khai thác của huyện Ba Tri (2010 – 2015) ......... 103 Biểu đồ 2.5. Cơ cấu nội bộ ngành nông nghiệp Ba Tri (2011 – 2015) ................... 104 Biểu đồ 2.6. Cơ cấu ngành nông – lâm – ngư nghiệp Ba Tri (2011 – 2015) .......... 105 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nông nghiệp là ngành sản xuất vật chất cơ bản của xã hội, giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người nói chung và mỗi quốc gia trên thế giới nói riêng. Karl Marx quan niệm: “Tiền đề đầu tiên của mọi sự tồn tại của con người, và do đó là tiền đề của mọi lịch sử, đó là: người ta phải có khả năng sống đã rồi mới có thể “làm ra lịch sử”. Nhưng muốn sống được thì trước hết cần phải có thức ăn, nước uống, nhà ở, quần áo và một vài thứ khác nữa” [82, tr. 39]. Quả thật, ngay từ buổi sơ khai, con người phải thực hiện những hành vi trong lĩnh vực nông nghiệp để có lương thực, thực phẩm nhằm duy trì cuộc sống của bản thân. Càng phát triển,nông nghiệp càng cung cấp một cách đa dạng, phong phú những sản phẩm của mình để phục vụ nhu cầu tiêu dùng và sản xuất của con người. Việt Nam là một quốc gia có nền sản xuất nông nghiệp lâu đời. Trong cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, nông nghiệp đã phát huy sức mạnh của mình, đóng góp một phần quan trọng vào sự nghiệp giải phóng đất nước. Trong thời bình, đặc biệt từ sau Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI (năm 1986) của Đảng Cộng sản Việt Nam đến nay, nông nghiệp đã có những bước phát triển nhảy vọt không những đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn xuất khẩu sang các nước trên thế giới. Trong bối cảnh hiện nay, tình hình biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn diễn ra phức tạp, vấn đề nông nghiệp cần có sự quan tâm, nghiên cứu nhiều hơn. Bến Tre là một tỉnh ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long, có những thế mạnh về phát triển nông nghiệp. Được hình thành bởi ba cù lao: Cù lao An Hoá, cù lao Bảo, cù lao Minh; do phù sa của bốn nhánh sông Tiền: Sông Cổ Chiên, sông Hàm Luông, sông Ba Lai và sông Mỹ Tho bồi tụ thành. Bến Tre có nguồn nước ngọt dồi dào, đất phù sa màu mỡ để phát triển kinh tế vườn, nuôi thủy sản nước ngọt và trồng lúa. Phía Đông của tỉnh Bến Tre có chiều dài bờ biển khoảng 65km 2 qua các huyện Ba Tri, Bình Đại, Thạnh Phú là điều kiện thuận lợi để nuôi trồng và đánh bắt hải sản. Đảng bộ tỉnh Bến Tre những năm qua đã nhận thấy những tiềm năng của tỉnh nhà và đã có những chỉ đạo cụ thể để khai thác theo đặc thù của từng huyện trong tỉnh. Ba Tri là một huyện nông nghiệp ven biển ở phía Đông của tỉnh Bến Tre. Số hộ gia đình có nguồn thu nhập chính từ nông, lâm, thủy sản ở huyện Ba Tri chiếm 71,49% [8, tr. 21]. Trong những nhiệm kỳ qua Đảng bộ huyện Ba Tri đã đưa mặt trận nông nghiệp lên vị trí hàng đầu, xem nông nghiệp là cơ sở để phát triển các ngành kinh tế khác. Đặc biệt, từ đại hội đại biểu Đảng bộ huyện Ba Tri lần thứ IX (tháng 9 năm 2005), Huyện uỷ Ba Tri đã ban hành nhiều Nghị quyết, các Chương trình hành động về phát triển nông nghiệp nhằm vận dụng những chủ trương của Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng bộ tỉnh Bến Tre vào tình hình cụ thể của huyện. Từ đó có những tác động tích cực, thúc đẩy kinh tế nông nghiệp huyện Ba Tri ngày càng phát triển. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu to lớn đó, còn nhiều tiềm năng của huyện chưa được khai thác; có sự nảy sinh một số khó khăn, hạn chế do yêu cầu trong thời kì mới cần được giải quyết. Như vậy, nông nghiệp có tầm quan trọng đối với huyện Ba Tri nói riêng, tỉnh Bến Tre và cả nước nói chung. Do đó, cần có sự đánh giá quá trình lãnh đạo của Đảng bộ huyện Ba Tri trong lĩnh vực kinh tế nông nghiệp giai đoạn 2005 – 2015. Từ đó rút ra những kinh nghiệm và đề xuất kiến nghị để kinh tế nông nghiệp huyện Ba Tri ngày càng phát triển. Vì thế tác giả đã chọn đề tài: “Đảng bộ huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre lãnh đạo phát triển kinh tế nông nghiệp giai đoạn (2005 – 2015)” làm đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam của mình. 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Đối với lĩnh vực nông nghiệp và kinh tế nông nghiệp, có nhiều tác giả đề cập đến trong các công trình khoa học ở những phạm vi khác nhau: – Thứ nhất, nhóm đề tài, công trình khoa học nghiên cứu về nông nghiệp và kinh tế nông nghiệp trong phạm vi cả nước và một số địa phương: 3 Các công trình khoa học tiêu biểu: Đổi mới cơ chế quản lý kinh tế nông nghiệp ở Việt Nam của tác giả Trương Thị Tiến, Nxb Chính Trị Quốc gia xuất bản năm 1999; công trình Nông nghiệp, nông thôn Việt Nam thời kỳ đổi mới 1986 – 2002” của tác giả Nguyễn Sinh Cúc, Nxb Thống kê xuất bản năm 2003; Công trình“Nông nghiệp Việt Nam trong phát triển bền vững” của tác giả Nguyễn Từ, Nxb Chính trị Quốc gia xuất bản năm 2004; Công trình “Nông nghiệp, nông thôn Việt Nam sau 20 năm đổi mới – Quá khứ và hiện tại” của tác giả Nguyễn Văn Bích, Nxb Chính trị Quốc gia xuất bản năm 2009; công trình Nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam - Hôm nay và mai sau của tác giả Đặng Kim Sơn, Nxb Chính trị quốc Gia xuất bản năm 2008; … Gần đây, có hai công trình về vấn đề nông nghiệp, nông thôn: Công trình Đảng với vấn đề nông dân, nông nghiệp và nông thôn (1930 – 1975) do PGS.TS Vũ Quang Hiển chủ biên, Nxb Chính trị Quốc gia – Sự thật xuất bản năm 2013; Công trình Đổi mới chính sách nông nghiệp Việt Nam - Bối cảnh, nhu cầu và triển vọng của nhóm tác giả Đặng Kim Sơn, Trần Công Thắng, Đỗ Liên Hương, Võ Thị Thanh Tâm, Phạm Thị Kim Dung do Nxb Chính trị Quốc gia xuất bản năm 2014. Những công trình trên chủ yếu phân tích về tình hình nông nghiệp, nông thôn Việt Nam qua các giai đoạn phát triển; khái quát những quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ta về nông nghiệp và kinh tế nông thôn thời kỳ đổi mới. Đồng thời, những công trình trên cũng đề cập đến những khó khăn, thách thức đặt ra đối với Đảng Cộng sản Việt Nam trong quá trình đẩy mạnh CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn thời kỳ mới. Bên cạnh đó, khi nghiên cứu về sự lãnh đạo của Đảng bộ các địa phương đối với lĩnh vực kinh tế nông nghiệp còn có các luận văn thạc sĩ chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam như: Luận văn Đảng bộ tỉnh Tiền Giang lãnh đạo phát triển kinh tế nông nghiệp (1986 – 2005) của tác giả Lê Minh Tấn bảo vệ năm 2009 tại trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia TPHCM; luận văn Đảng bộ tỉnh Vĩnh Long lãnh đạo phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng CNH, HĐH (1996 – 2010) của tác giả Trần Phượng Quyên bảo vệ năm 2011 tại 4 trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia TPHCM; luận văn Đảng bộ tỉnh Phú Yên lãnh đạo phát triển kinh tế nông nghiệp giai đoạn 1989 – 2010 của tác giả Trần Thị Kim Thanh bảo vệ năm 2013 tại trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia TPHCM; luận văn Đảng bộ tỉnh An Giang lãnh đạo phát triển kinh tế nông nghiệp giai đoạn 1996 – 2010 của tác giả Nguyễn Thị Kim Tuyến, bảo vệ năm 2015 tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia TPHCM; luận văn Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên lãnh đạo phát triển kinh tế nông nghiệp giai đoạn 1997 – 2010 của tác giả Dương Thị Chuyên, bảo vệ năm 2016 tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia TPHCM, … Các công trình trên đã nghiên cứu về quá trình lãnh đạo của Đảng bộ các tỉnh đối với lĩnh vực kinh tế nông nghiệp qua một số giai đoạn, chỉ ra những thành tựu và hạn chế trong quá trình lãnh đạo đó, đồng thời đề xuất những kiến nghị để phát triển kinh tế nông nghiệp địa phương trong thời gian tiếp theo. – Thứ hai, những công trình nghiên cứu, bài viết có đề cập đến nông nghiệp và kinh tế nông nghiệp tỉnh Bến Tre và huyện Ba Tri, tiêu biểu như: Luận văn ngành kinh tế Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng CNH, HĐH ở tỉnh Bến Tre của tác giả Phạm Văn Châu bảo vệ tại Trung tâm đào tạo, bồi dưỡng giảng viên Lý luận chính trị – Đại học quốc gia Hà Nội năm 2004. Trong công trình trên, tác giả đã trình bày nội dung của quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng CNH, HĐH. Từ đó phân tích thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp của tỉnh Bến Tre trong những năm gần đây và nêu lên những vấn đề cần phải giải quyết trong thời gian tới. Một số luận văn khác liên quan đến nông nghiệp Bến Tre như: Luận văn Khoa học lịch sử Vấn đề ruộng đất ở Bến Tre 1993 – 2002 của tác giả Đặng Thị Thùy Trang bảo vệ tại trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân – Đại học Quốc gia TPHCM năm 2002; luận văn Kinh tế “Một số giải pháp phát triển kinh tế trang trại tỉnh Bến Tre” của tác giả Phạm Đăng Đoan Thuần, bảo vệ tại trường Đại học Kinh tế năm 2008; luận văn Khoa học lịch sử “Quá trình chuyển đổi và phát triển 5 hợp tác xã nông nghiệp ở tỉnh Bến Tre từ năm 1996 đến năm 2010” của tác giả Đỗ Thị Xuân Thúy, bảo vệ tại trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia TPHCM năm 2012. Các luận văn trên nghiên cứu dưới góc độ kinh tế hoặc lịch sử một số vấn đề có liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Bến Tre. Ngoài ra còn có các bài viết về nông nghiệp Bến Tre đăng trên các báo, tạp chí như: Nông nghiệp, nông thôn Bến Tre sau một năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa IX) đăng trên báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam ngày 04/07/2003; Bến Tre có cách làm sáng tạo trong xây dựng nông thôn mới của tác giả Thành Chung đăng trên báo điện tử Chính phủ ngày 17/01/2014; Bến Tre cần “Đồng Khởi mới” trong phát triển kinh tế của tác giả Thành Lương đăng trên báo điện tử Chính phủ ngày 13/10/2015. Các bài viết trên đã đề cập đến vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn ở Bến Tre, khái quát những thành tựu, hạn chế và đề xuất một số hướng phát triển cho nông nghiệp Bến Tre. Những công trình viết riêng về nông nghiệp, nông thôn huyện Ba Tri có thể đề cập đến là luận văn kinh tế Phân tích thu nhập của hộ nông dân huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre trong quá trình xây dựng nông thôn mới của tác giả Dương Văn Chương, bảo vệ tại trường Đại học Kinh tế TPHCM vào năm 2015. Luận văn đã tập trung phân tích nguồn thu nhập của nông dân huyện Ba Tri thông qua khảo sát ở các xã đang và chưa tiến hành xây dựng nông thôn mới để từ đó phân tích mẫu, so sánh, đánh giá và đề xuất một số kiến nghị nhằm tăng thu nhập cho các hộ nông dân. Ngoài ra, còn các bài viết: Ba Tri phát triển nông nghiệp, nông thôn tạo bước xây dựng nông thôn mới của tác giả Minh Đức đăng trên trang website Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Bến Tre ngày 27/02/2013; Ba Tri thực hiện đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp của tác giả Trần Xiện đăng trên báo Đồng Khởi điện tử ngày 18/12/2014; Ba Tri: Phát triển sản xuất nông nghiệp toàn diện của tác giả Hồng Vân đăng trên báo Đồng Khởi điện tử ngày 17/08/2015; Bài tham luận Đẩy mạnh phát triển nông nghiệp toàn diện theo hướng nâng cao giá trị gia tăng, phát triển bền vững của tác giả Dương Minh Tùng đăng trong kỷ yếu Đại hội 6 đại biểu Đảng bộ tỉnh Bến Tre lần thứ X,... Trong những bài viết trên, các tác giả đã giới thiệu về thực trạng nền nông nghiệp, cơ cấu ngành nông nghiệp huyện Ba Tri qua các số liệu trong ngành, khái quát về sự chỉ đạo của các cấp chính quyền đối với lĩnh vực nông nghiệp trên địa bàn huyện trong những năm gần đây. Nhìn chung, các công trình trên đã có những đánh giá và đề xuất liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp ở những góc độ và phạm vi khác nhau, nhưng chưa có một công trình khoa học nào nghiên cứu về sự lãnh đạo của Đảng bộ huyện Ba Tri đối với sự phát triển kinh tế nông nghiệp giai đoạn 2005 – 2015 trên địa bàn huyện thật sự chi tiết, hoàn chỉnh, có hệ thống. Các công trình trên là những tài liệu tham khảo quý báu để tác giả hoàn thành luận văn của mình. 3. Mục đích, nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích của luận văn Luận văn làm rõ quan điểm, chủ trương và quá trình lãnh đạo của Đảng bộ huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre về phát triển kinh tế nông nghiệp trong giai đoạn 2005 – 2015. Từ đó rút ra những kinh nghiệm và đề xuất những kiến nghị để nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng bộ huyện Ba Tri đối với phát triển kinh tế nông nghiệp trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ của luận văn Để đạt được mục đích nêu trên, nhiệm vụ của luận văn là: – Thứ nhất, làm rõ lý luận chung về nông nghiệp và kinh tế nông nghiệp; những quan điểm, chủ trương của Đảng Cộng sản Việt Nam và chủ trương, giải pháp của Đảng bộ tỉnh Bến Tre về phát triển kinh tế nông nghiệp. – Thứ hai, làm rõ điều kiện tự nhiên, kinh tế – xã hội của huyện Ba Tri ảnh hưởng đến quá trình phát triển kinh tế nông nghiệp và khái quát thực trạng nông nghiệp huyện Ba Tri trước năm 2005. – Thứ ba, phân tích chủ trương, quá trình tổ chức thực hiện trong phát triển kinh tế nông nghiệp của Đảng bộ huyện Ba Tri giai đoạn 2005 – 2015. – Thứ tư, đánh giá quá trình lãnh đạo phát triển kinh tế nông nghiệp giai đoạn 2005 – 2015 của Đảng bộ huyện Ba Tri. Từ đó đề xuất một số kiến nghị nhằm 7 nâng cao hiệu quả lãnh đạo của Đảng bộ huyện Ba Tri đối với phát triển kinh tế nông nghiệp trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn Đề tài tập trung nghiên cứu sự lãnh đạo của Đảng bộ huyện Ba Tri về phát triển kinh tế nông nghiệp trên địa bàn huyện trong giai đoạn 2005 – 2015. Cụ thể là những chủ trương, chính sách, giải pháp liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp mà Đảng bộ huyện Ba Tri đã chỉ đạo, định hướng, ban hành trong giai đoạn 2005 – 2015. 4.2. Phạm vi nghiên cứu của luận văn – Thời gian: Thời gian nghiên cứu chính của luận văn là giai đoạn 2005 – 2015. Tuy nhiên, để có cơ sở so sánh kết quả đã đạt được trong quá trình lãnh đạo của Đảng bộ huyện Ba Tri, luận văn còn mở rộng thêm thời gian trước năm 2005. – Không gian: Không gian nghiên cứu của luận văn giới hạn trong địa bàn huyện Ba Tri của tỉnh Bến Tre. Ngoài ra, tác giả có sự so sánh với một số huyện khác trong địa bàn tỉnh Bến Tre. 5. Cơ sở lý luận, phƣơng pháp nghiên cứu và nguồn tài liệu 5.1. Cơ sở lý luận Đề tài thực hiện dựa trên quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và những chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về lĩnh vực kinh tế nông nghiệp. Đồng thời kế thừa có chọn lọc quan điểm của các tác giả khác cùng về lĩnh vực kinh tế nông nghiệp được thể hiện trong những công trình nghiên cứu đã công bố mà tác giả có tham khảo. 5.2. Phƣơng pháp nghiên cứu Để hoàn thành luận văn này, hai phương pháp được tác giả sử dụng chủ yếu trong suốt quá trình nghiên cứu là phương pháp lịch sử và phương pháp logic. – Phương pháp lịch sử: Tác giả sử dụng phương pháp này để trình bày sự lãnh đạo phát triển kinh tế nông nghiệp của Đảng bộ huyện Ba theo trình tự thời gian, gắn liền với các đối tượng và hoàn cảnh cụ thể. 8 – Phương pháp logic: Tác giả sử dụng phương pháp logic để khái quát những vấn đề chung trong suốt quá trình lãnh đạo phát triển kinh tế nông nghiệp của Đảng bộ huyện Ba Tri giai đoạn 2005 – 2015. Chỉ ra sự kế thừa và phát triển của những chủ trương và quá trình tổ chức thực hiện; khái quát những thành tựu, hạn chế và rút ra những bài học kinh nghiệm từ quá trình lãnh đạo phát triển kinh tế nông nghiệp của Đảng bộ huyện Ba Tri giai đoạn 2005 – 2015. Ngoài ra, tác giả còn sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, thống kê và đi thực địa trong quá trình thực hiện luận văn. 5.3. Nguồn tài liệu Đề tài hoàn thành dựa trên các nguồn tài liệu chủ yếu sau: – Các văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI đến lần thứ XI của Đảng Cộng sản Việt Nam. Các Nghị quyết, Chỉ thị của Trung ương Đảng liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp; các văn bản của Chính phủ, bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn để chỉ đạo phát triển kinh tế nông nghiệp giai đoạn 2005 – 2015. – Các văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Bến Tre từ Đại hội lần thứ IV đến lần thứ X. Các Chỉ thị, Chương trình hành động của Tỉnh ủy Bến Tre có liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp giai đoạn 2005 – 2015. – Các văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ huyện Ba Tri từ Đại hội lần thứ IV đến lần thứ XI. Các Nghị quyết, Chỉ thị, Chương trình hành động của Huyện uỷ Ba Tri đối với lĩnh vực nông nghiệp. – Các quyết định, đề án, quy hoạch,… nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp huyện Ba Tri do UBND tỉnh Bến Tre và UBND huyện Ba Tri ban hành. – Các báo cáo sơ kết, tổng kết của Huyện ủy Ba Tri, UBND huyện Ba Tri, phòng Nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Ba Tri,… Các tài liệu của Cục Thống kê tỉnh Bến Tre, Chi cục Thống kê huyện Ba Tri công bố bao gồm niên giám thống kê và các cuộc điều tra về nông nghiệp, nông thôn. – Luận văn có kế thừa và sử dụng những tư liệu, số liệu, những nhận xét, đánh giá của các công trình khoa học có liên quan. – Luận văn có tham khảo tài liệu điện tử trên website: 9 + http://dangcongsan.vn/ + http://chinhphu.vn/ + http://www.bentre.gov.vn/ + http://www.baodongkhoi.com.vn/ + http://www.batri.bentre.gov.vn/ + http://www.snnptnt.bentre.gov.vn/ 6. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa khoa học Luận văn làm rõ thêm những vấn đề lý luận về phát triển kinh tế nông nghiệp, hệ thống hóa những tư liệu liên quan đến quá trình lãnh đạo phát triển kinh tế nông nghiệp của Đảng bộ huyện Ba Tri giai đoạn 2005 – 2015. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn có thể dùng để làm tài liệu tham khảo, phục vụ cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo phát triển kinh tế nông nghiệp trong thời gian tới ở huyện Ba Tri. Những thành tựu, hạn chế, bài học kinh nghiệm và kiến nghị nêu ra trong quá trình nghiên cứu vai trò lãnh đạo của Đảng bộ huyện Ba Tri về phát triển kinh tế nông nghiệp có thể làm tài liệu tham khảo cho các huyện trong địa bàn tỉnh Bến Tre hoặc các huyện ở các tỉnh khác có điều kiện tương đồng. Luận văn còn có thể dùng làm tư liệu cho bạn đọc khi muốn nghiên cứu về vấn đề kinh tế nông nghiệp và làm tư liệu giảng dạy khi muốn liên hệ thực tiễn về vai trò lãnh đạo của Đảng bộ ở địa phương. Kết quả của luận văn còn góp phần vào việc nghiên cứu, giới thiệu, quảng bá tiềm năng, truyền thống phát triển kinh tế nông nghiệp của địa phương; góp phần giáo dục tình yêu và lòng tự hào về quê hương đối với người dân địa phương, đặc biệt là đối với thế hệ trẻ. 7. Kết cấu của đề tài Ngoài Phần mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận văn gồm 3 chương, 8 tiết.