ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ----------------- NGUYỄN TRUNG KIÊN QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN Ở HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH Hà Nội - Năm 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ----------------- NGUYỄN TRUNG KIÊN QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN Ở HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. PHẠM THỊ HỒNG ĐIỆP XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƢỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN PGS.TS. PHẠM THỊ HỒNG ĐIỆP PGS.TS. LÊ DANH TỐN Hà Nội – Năm 2015 CAM KẾT Tôi cam đoan rằng tôi đã viết luận văn này một cách độc lập và không sử dụng các nguồn thông tin hay tài liệu tham khảo nào khác ngoài những tài liệu và thông tin đã đƣợc liệt kê trong phần thƣ mục tham khảo của luận văn. Những phần trích đoạn hay những nội dung lấy từ các nguồn tham khảo đƣợc liệt kê trong phần danh mục tài liệu tham khảo dƣới dạng những đoạn trích dẫn hay diễn giải trong luận văn kèm theo thông tin về nguồn tham khảo rõ ràng. Bản luận văn này chƣa từng đƣợc xuất bản và vì vậy cũng chƣa đƣợc nộp cho một hội đồng nào khác cũng nhƣ chƣa chuyển cho một bên nào khác có quan tâm đối với nội dung này. MỤC LỤC Trang DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT ...................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ v DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ......................................................................... vi MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 7 Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN VÀ QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN.................................. Error! Bookmark not defined. 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu .............. Error! Bookmark not defined. 1.1.1. Tình hình nghiên cứu ở ngoài nƣớc........... Error! Bookmark not defined. 1.1.2. Tình hình nghiên cứu ở trong nƣớc ........... Error! Bookmark not defined. 1.2. Cơ sở lý luận về thuế thu nhập cá nhân và quản lý thuế thu nhập cá nhân ......................................................................... Error! Bookmark not defined. 1.2.1. Những vấn đề chung về thuế thu nhập cá nhân Error! Bookmark not defined. 1.2.2. Những vấn đề chung về quản lý thuế thu nhập cá nhân ...... Error! Bookmark not defined. 1.3. Kinh nghiệm quản lý thuế thu nhập cá nhân của một số địa phƣơng trong nƣớc và bài học cho công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân ở Hà Nội .. Error! Bookmark not defined. 1.3.1. Kinh nghiệm quản lý thuế thu nhập cá nhân của một số địa phƣơng trong nƣớc ................................ Error! Bookmark not defined. 1.3.2. Bài học cho công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân ở Hà Nội .............................................................. Error! Bookmark not defined. i Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Error! Bookmark not defined. 2.1. Nguồn tài liệu và dữ liệu .......................... Error! Bookmark not defined. 2.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu................... Error! Bookmark not defined. 2.2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu Error! Bookmark not defined. 2.2.2. Phƣơng pháp phân tích – tổng hợp ............ Error! Bookmark not defined. 2.2.3. Phƣơng pháp thống kê mô tả ...... Error! Bookmark not defined. Chƣơng 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN Ở HÀ NỘI .................................................................. Error! Bookmark not defined. 3.1. Những nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý thuế thu nhập cá nhân ở Hà Nội ......................................................................... Error! Bookmark not defined. 3.1.1. Nhân tố chủ quan ........................ Error! Bookmark not defined. 3.1.2. Nhân tố khách quan .................... Error! Bookmark not defined. 3.2. Thực trạng quản lý thuế thu nhập cá nhân ở Hà NộiError! Bookmark not defined. 3.2.1. Tổ chức bộ máy quản lý thu thuế Error! Bookmark not defined. 3.3.2. Quản lý đối tƣợng nộp thuế ........ Error! Bookmark not defined. 3.3.3. Quản lý kê khai, nộp thuế ........... Error! Bookmark not defined. 3.3.4. Quản lý quyết toán thuế, hoàn thuế ........... Error! Bookmark not defined. 3.3.5. Thanh tra, kiểm tra thuế.............. Error! Bookmark not defined. 3.3.6. Tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế ......... Error! Bookmark not defined. 3.4. Đánh giá chung về quản lý thuế thu nhập cá nhân ở Hà Nội............ Error! Bookmark not defined. 3.4.1. Những thành tựu đạt đƣợc .......... Error! Bookmark not defined. 3.4.2. Những hạn chế còn tồn tại .......... Error! Bookmark not defined. ii 3.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại .. Error! Bookmark not defined. Chƣơng 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN Ở HÀ NỘI ........................ Error! Bookmark not defined. 4.1. Những yếu tố tác động đến quản lý thuế thu nhập cá nhân ở Hà Nội trong thời gian tới ..................................................... Error! Bookmark not defined. 4.1.1. Các yếu tố thuận lợi .................... Error! Bookmark not defined. 4.1.2. Những khó khăn, thách thức....... Error! Bookmark not defined. 4.2. Định hƣớng hoàn thiện quản lý thuế thu nhập cá nhân ở Hà Nội đến năm 2020 ................................................................. Error! Bookmark not defined. 4.2.1. Đảm bảo đúng chủ trƣơng, chính sách, pháp luật thuế trong từng giai đoạn................................................ Error! Bookmark not defined. 4.2.2. Đảm bảo công bằng xã hội và nguồn thu cho ngân sách nhà nƣớc .............................................................. Error! Bookmark not defined. 4.3. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân ở Hà Nội đến năm 2020 .................................. Error! Bookmark not defined. 4.3.1. Nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn, phẩm chất của cán bộ ngành thuế ........................................ Error! Bookmark not defined. 4.3.2. Tiếp tục cải thiện cơ sở vật chất của ngành thuế ................. Error! Bookmark not defined. 4.3.3. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế .... Error! Bookmark not defined. 4.3.4. Kết hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng với cơ quan thuế trong công tác quản lý thuế thu nhập cá nhânError! Bookmark not defined. 4.3.5. Tăng cƣờng công tác thanh tra, kiểm tra thuế thu nhập cá nhân .............................................................. Error! Bookmark not defined. KẾT LUẬN ..................................................... Error! Bookmark not defined. TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 8 iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Nghĩa Tiếng Anh Nghĩa Tiếng Việt 1 CTTN Chi trả thu nhập 2 GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội Gross Regional Domestic 3 GRDP Tổng sản phẩm trên địa bàn Product 4 MST Mã số thuế 5 TNCN Thu nhập cá nhân 6 TP Thành phố 7 USD U.S dollar Đô la Mỹ World Trade Tổ chức Thƣơng mại Thế 8 WTO Organization giới iv DANH MỤC CÁC BẢNG STT Số hiệu Nội dung Trang Tốc độ tăng trƣởng tổng sản phẩm trên địa bàn 1 Bảng 3.1 49 Hà Nội giai đoạn 2009-2015 Tổ chức bộ máy quản lý thu thuế theo chức 2 Bảng 3.2 51 năng của Cục Thuế Hà Nội Kết quả cấp mã số thuế thu nhập cá nhân của 3 Bảng 3.3 55 Cục Thuế Hà Nội Kết quả thu thuế thu nhập cá nhân trên tổng 4 Bảng 3.4 nguồn thu trên địa bàn Hà Nội giai đoạn 2008 - 61 2014 Tổng thu thuế thu nhập cá nhân trên địa bàn Hà 5 Bảng 3.5 63 Nội giai đoạn 2010-2014 Kết quả kiểm tra về thuế thu nhập cá nhân các 6 Bảng 3.6 64 năm 2008 - 2010 của Cục Thuế Hà Nội v DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ STT Số hiệu Nội dung Trang 1 Hình 3.1 Bộ máy tổ chức Cục Thuế Hà Nội 45 2 Hình 3.2 Bản đồ địa giới hành chính Hà Nội 47 3 Hình 3.3 Trình tự đăng ký thuế thu nhập cá nhân 54 vi MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Thuế là một trong những công cụ thể hiện quyền lực của nhà nƣớc và cũng là nguồn tài chính chủ yếu của nhà nƣớc đó trong bất cứ xã hội có giai cấp nào. Có nhiều loại thuế khác nhau, trong đó có thuế thu nhập cá nhân. Đây là loại thuế trực thu phổ biến và cơ bản trong các nền kinh tế thị trƣờng và đƣợc nhiều quốc gia áp dụng. Thuế thu nhập cá nhân đã có lịch sử hàng trăm năm và hiện nay đã trở thành loại thuế phổ biến trên thế giới. Có thể nói đối với hầu hết các quốc gia thuế thu nhập cá nhân đƣợc xem nhƣ là “vua” của các loại thuế. Không chỉ bởi nguồn thu khổng lồ của nó trong tổng ngân sách để phục vụ cho việc vận hành bộ máy hành chính nhà nƣớc, đảm bảo an ninh quốc gia, chính sách xã hội mà sự ra đời của sắc thuế thu nhập cá nhân còn góp phần quan trọng trong việc điều tiết phân phối lại thu nhập trong xã hội trên cơ sở xem xét đến hoàn cảnh cụ thể của ngƣời nộp thuế. Tại Việt Nam, thuế thu nhập cá nhân ra đời năm 1990 dƣới tên gọi “Pháp lệnh thuế đối với người có thu nhập cao” và đã trải qua 9 lần sửa đổi, bổ sung vào các năm 1992, 1994, 1997, 1999, 2001, 2004, 2007, 2012, 2014 để phù hợp với những điều kiện về kinh tế - xã hội. Luật thuế thu nhập cá nhân ra đời nhằm thể chế hoá đƣờng lối chủ trƣơng của Đảng và Nhà nƣớc về lĩnh vực tài chính đã đặt ra yêu cầu mới trong công tác quản lý thu thuế thu nhập cá nhân. Bên cạnh những thành tựu đáng khích lệ về công tác thu thuế cũng nhƣ quản lý thuế, trong quá trình quản lý thuế thu nhập cá nhân vẫn còn nhiều hạn chế kể từ việc ban hành pháp lệnh thuế đến tổ chức thực hiện cũng nhƣ thanh tra thuế. Nếu những hạn chế này không đƣợc sớm khắc phục thì công tác thu thuế thu nhập sẽ xảy ra nhiều thất thoát. Chính vì thế, công tác 7 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt 1. Hoàng Văn Bằng (2009), “Quản lý thuế thu nhập cá nhân: Nhân tố, công cụ, chính sách nào ảnh hƣởng đến tính tuân thủ của cá nhân ngƣời nộp thuế?”, Tạp chí nghiên cứu Tài chính kế toán, số 9 (74), tr.34-41, Hà Nội. 2. Ngô Trung Biên (2015), Hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân tại các doanh nghiệp trên địa bàn thị xã Buôn Hồ, tỉnh Daklak, Luận văn thạc sĩ kinh tế, Đại học Đà Nẵng, Đà Nẵng. 3. Bộ Giáo dục (2005), Giáo trình thuế và hệ thống thuế ở Việt Nam, Nxb. Giáo dục, Hà Nội. 4. Bộ Tài chính (2013), Thông tư 111/2013/TT-BTC hướng dẫn Luật thuế thu nhập cá nhân và Nghị định 65/2013/NĐ-CP, Hà Nội. 5. Bộ Tài chính (2013), Thông tư 156/2013/TT-BTC hướng dẫn Luật Quản lý thuế; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý thuế và Nghị định 83/2013/NĐ-CP, Hà Nội. 6. Bộ Tài chính (2014), Thông tư 119/2014/TT-BTC sửa đổi Thông tư 156/2013/TT-BTC, 111/2013/TT-BTC, 219/2013/TT-BTC, 08/2013/TT- BTC, 85/2011/TT-BTC, 39/2014/TT-BTC và 78/2014/TT-BTC để cải cách, đơn giản thủ tục hành chính về thuế, Hà Nội. 7. Bộ Tài chính (2014), Thông tư 128/2014/TT-BTC hướng dẫn việc giảm thuế thu nhập cá nhân đối với cá nhân làm việc tại Khu kinh tế, Hà Nội. 8. Bộ Tài chính (2014), Thông tư 151/2014/TT-BTC hướng dẫn thi hành Nghị định 91/2014/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều tại Nghị định quy định về thuế, Hà Nội. 8 9. Lê Thị Chinh (2012), Quản lý thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam, Luận văn Thạc sĩ quản lý kinh tế, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. 10. Chính phủ (2011), Quyết định số 732/QĐ-TTg ngày 17/5/2011 về việc phê duyệt chiến lược cải cách hệ thống thuế giai đoạn 2011-2020, Hà Nội. 11. Chính phủ (2013), Nghị định 65/2013/NĐ-CP hướng dẫn Luật thuế thu nhập cá nhân và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế thu nhập cá nhân, Hà Nội. 12. Chính phủ (2013), Nghị định 83/2013/NĐ-CP hướng dẫn Luật quản lý thuế và Luật quản lý thuế sửa đổi, Hà Nội. 13. Chính phủ (2014), Nghị định 91/2014/NĐ-CP sửa đổi các Nghị định quy định về thuế, Hà Nội. 14. Cục Thống kê Thành phố Hà Nội (2014), Tình hình kinh tế - xã hội Thủ đô Hà Nội qua 60 năm xây dựng và phát triển, http://thongkehanoi.gov.vn/, Hà Nội. 15. Lý Phƣơng Duyên (2009), “Xã hội hóa công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam: Tại sao không?”, Tạp chí Tài Chính, số 7, tr.22-25, Hà Nội. 16. Võ Thị Duyên (2014), Tăng cường quản lý thuế thu nhập cá nhân trên địa bàn huyện Tam Đảo – Tỉnh Vĩnh Phúc, Luận văn thạc sĩ kinh tế, Trƣờng Đại học Kinh tế & Quản trị kinh doanh, Đại học Thái Nguyên, Thái Nguyên. 17. Tôn Thu Hiền, Nguyễn Tiến Dũng (2013), “Tuân thủ thuế thu nhập cá nhân: Lƣợng hóa và phân tích”, Tạp chí nghiên cứu Tài chính kế toán số 10 (123)/2013, tr.25-36, Hà Nội. 18. Học viện Tài chính (2009), Giáo trình nghiệp vụ thuế, Nxb. Tài chính, Hà Nội. 9