ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ĐÀO THỊ LUÂN NÂNG CAO HỨNG THÚ VÀ KẾT QUẢ HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG BÌNH, YẾU THÔNG QUA HỆ THỐNG BÀI TẬP CHƢƠNG ĐẠI CƢƠNG VỀ HÓA HỌC HỮU CƠ LUẬN VĂN THẠC SỸ SƢ PHẠM HÓA HỌC HÀ NỘI – 2014 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ĐÀO THỊ LUÂN NÂNG CAO HỨNG THÚ VÀ KẾT QUẢ HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG BÌNH, YẾU THÔNG QUA HỆ THỐNG BÀI TẬP CHƢƠNG ĐẠI CƢƠNG VỀ HÓA HỌC HỮU CƠ LUẬN VĂN THẠC SỸ SƢ PHẠM HÓA HỌC Chuyên ngành: LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC (BỘ MÔN HÓA HỌC) Mã số: 60.14.01.11 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS. TSKH. Nguyễn Đình Triệu HÀ NỘI – 2015 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành được luận văn này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Ban Giám hi ệu, các thầy cô giáo và cán bô ̣ c ủa trường Đ ại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội đã truyền thụ cho tôi những kiến thức, kinh nghiệm quí báu và giúp đỡ tôi hoàn thành luâ ̣n văn. Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn GS.TSKH. Nguyễn Đình Triệu, đã tận tình hướng dẫn, tạo mọi điều kiện trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các em học sinh trường THPT Thanh Oai A, trường THPT Thanh Oai B đã giúp đỡ và tạo mọi điều kiện để tôi hoàn thành luận văn. Tôi cũng xin cảm ơn tới gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn. Hà Nội, tháng 11 năm 2014 ĐÀO THỊ LUÂN i DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BTHH Bài tập hóa học CTPT Công thức phân tử ĐLBT Định luật bảo toàn GV Giáo viên HS Học sinh HTBT Hệ thống bài tập NXB Nhà xuất bản PPDH Phương pháp dạy học PTPƯ Phương trình phản ứng SGK Sách giáo khoa THPT Trung học phổ thông TN Thực nghiệm TNSP Thực nghiệm sư phạm _ Câu trả lời đúng VD Ví dụ ii MỤC LỤC Lời cảm ơn.............................................................................................................. i Danh mục chữ viết tắt ........................................................................................... ii Mục lục ................................................................................................................. iii Danh mục các bảng .............................................................................................. vi Danh mục các hình .............................................................................................. vii MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀIError! Bookmark not d 1.1. Hứng thú học tập .......................................... Error! Bookmark not defined. 1.1.1. Hứng thú và hứng thú học tập ................... Error! Bookmark not defined. 1.1.2. Tầm quan trọng và biện pháp nâng cao hứng thú đối với hoạt động họcError! Bookmark 1.2. Kết quả học tập của học sinh........................ Error! Bookmark not defined. 1.2.1. Khái niệm .................................................. Error! Bookmark not defined. 1.2.2. Mục đích đánh giá kết quả học tập ........... Error! Bookmark not defined. 1.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả học tập của học sinhError! Bookmark not define 1.2.4. Các biện pháp nâng cao kết quả học tập môn Hóa họcError! Bookmark not defined 1.3. Một vài vấn đề về học sinh trung bình, yếu môn Hóa họcError! Bookmark not define 1.3.1. Nhận diện học sinh trung bình, yếu .......... Error! Bookmark not defined. 1.3.2. Nguyên nhân học sinh học yếu ................. Error! Bookmark not defined. 1.4. Bài tập hóa học ............................................. Error! Bookmark not defined. 1.4.1 Khái niệm ................................................... Error! Bookmark not defined. 1.4.2. Tác dụng của bài tập hóa học .................... Error! Bookmark not defined. 1.4.3. Phân loại bài tập hóa học .......................... Error! Bookmark not defined. 1.4.4. Vị trí của bài tập hóa học trong quá trình dạy họcError! Bookmark not defined. 1.4.5. Xu hướng phát triển bài tập hóa học ......... Error! Bookmark not defined. 1.4.6. Yêu cầu của một bài tập hoá học .............. Error! Bookmark not defined. 1.4.7. Điều kiện để học sinh giải bài tập hóa học tốtError! Bookmark not defined. 1.4.8. Những chú ý khi ra bài tập và những chú ý khi chữa bài tập cho HSError! Bookmar iii 1.5 Thực trạng sử dụng hệ thống bài tập hóa học vào dạy học ở trường THPT ................................................................... Error! Bookmark not defined. 1.5.1. Mục đích điều tra....................................... Error! Bookmark not defined. 1.5.2. Đối tượng điều tra ..................................... Error! Bookmark not defined. 1.5.3.Kết quả điều tra .......................................... Error! Bookmark not defined. Tiểu kết chương 1................................................ Error! Bookmark not defined. CHƢƠNG 2: XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP CHƢƠNG ĐẠI CƢƠNG VỀ HÓA HỌC HỮU CƠError! Bookmark not defined. 2.1. Tổng quan chương đại cương về hóa học hữu cơError! Bookmark not defined. 2.1.1. Vị trí nội dung, kiến thức chương đại cương về hóa học hữu cơError! Bookmark no 2.1.2. Mục tiêu kiến thức của chương ................. Error! Bookmark not defined. 2.1.3. Một số lưu ý về phương pháp dạy học chương đại cương về hóa học hữu cơ ......................................................................... Error! Bookmark not defined. 2.2. Cơ sở tuyển chọn và xây dựng hệ thống bài tậpError! Bookmark not defined. 2.2.1. Theo cấu trúc chương trình sách giáo khoaError! Bookmark not defined. 2.2.2. Theo năng lực, trình độ nhận thức của học sinhError! Bookmark not defined. 2.2.3. Theo dạng bài tập ...................................... Error! Bookmark not defined. 2.3. Các nguyên tắc khi xây dựng hệ thống bài tập hóa họcError! Bookmark not defined. 2.3.1 Hệ thống bài tập phải đảm bảo tính chính xác, tính khoa họcError! Bookmark not d 2.3.2 Hệ thống bài tập phải đảm bảo tính hệ thông, tính đa dạngError! Bookmark not defi 2.3.3. Hệ thống bài tập phải phù hợp với mức độ nhận thứcError! Bookmark not defined. 2.3.4. Hệ thống bài tập phải mở rộng kiến thức, vốn hiểu biết của học sinhError! Bookmark n 2.3.5. Hệ thống bài tập phải phát triển năng lực nhận thức, rèn luyện kĩ năng hóa học cho học sinh .................................................. Error! Bookmark not defined. 2.4. Quy trình thiết kế hệ thống bài tập ............... Error! Bookmark not defined. 2.5. Hệ thống bài tập chương đại cương hữu cơ cho học sinh trung bình, yếuError! Bookmark 2.5.1 Một số bài tập dạng biết ............................. Error! Bookmark not defined. 2.5.2. Một số bài tập dạng hiểu ........................... Error! Bookmark not defined. 2.5.3. Một số bài tập vận dụng ............................ Error! Bookmark not defined. iv 2.5.4. Một số bài tập vận dụng sáng tạo .............. Error! Bookmark not defined. 2.6. Sử dụng hệ thống bài tập tao hứng thú, nhận thức, kiến thức, kĩ năng mới cho học sinh trung bình yếu ................................ Error! Bookmark not defined. 2.6.1 Hệ thống bài tập tạo hứng thú học tập, nhận thức hóa học cho học sinhError! Bookmark 2.6.2 Hệ thống bài tập củng cố kiến thức, xây dựng kiến thức và tạo kĩ năng mới cho học sinh ......................................................... Error! Bookmark not defined. 2.6.3. Sử dụng hệ thống bài tập tạo động cơ hứng thú và nâng cao kết quả học tập trong việc kiểm tra, đánh giá kiến thức, kỹ năng của học sinhError! Bookmark not de Tiểu kết chương 2................................................ Error! Bookmark not defined. 2. Vấn đề sử dụng hệ thống bài tập ..................... Error! Bookmark not defined. CHƢƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ....... Error! Bookmark not defined. 3.1. Mục đích của thực nghiệm sư phạm ............ Error! Bookmark not defined. 3.2. Nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm............ Error! Bookmark not defined. 3.3. Phương pháp thực nghiệm ........................... Error! Bookmark not defined. 3.3.1. Chọn đối tượng và địa bàn thực nghiệm ... Error! Bookmark not defined. 3.3.2. Chọn bài thực nghiệm ............................... Error! Bookmark not defined. 3.3.3. Tiến hành thực nghiệm sư phạm ............... Error! Bookmark not defined. 3.4. Đánh giá kết quả thực nghiệm ..................... Error! Bookmark not defined. 3.4.1. Phương pháp xử lý kết quả thực nghiệm .. Error! Bookmark not defined. 3.4.2. Kết quả thực nghiệm sư phạm................... Error! Bookmark not defined. 3.4.3. Xử lý kết quả TNSP .................................. Error! Bookmark not defined. 3.5. Phân tích, đánh giá kết quả thực nghiệm ..... Error! Bookmark not defined. Tiểu kết chương 3................................................ Error! Bookmark not defined. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ....................... Error! Bookmark not defined. 1. Kết luận ........................................................... Error! Bookmark not defined. 2. Khuyến nghị .................................................... Error! Bookmark not defined. TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 2 PHỤ LỤC ............................................................... Error! Bookmark not defined. v DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Kết quả điều tra về mục đích sử dụng BTHH ................................... 26 Bảng 1.2: Kết quả điều tra về tác dụng của các dạng BTHH ............................ 26 Bảng 3.1. Đối tượng và địa bàn TNSP ............................................................... 80 Bảng 3.2: Kết quả các bài kiểm tra ..................................................................... 83 Bảng 3.3: Bảng tổng hợp điểm các bài kiểm tra ................................................ 83 Bảng 3.4: Số % HS đạt điểm Xi ......................................................................... 84 Bảng 3.5: Số % HS đạt điểm Xi trở xuống ........................................................ 84 Bảng 3.6: Số % HS đạt điểm yếu-kém, trung bình, khá và giỏi: ..................... 85 Bảng 3.7: Giá trị của các tham số đặc trưng ...................................................... 87 vi DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 3.1. Đồ thị đường lũy tích bài kiểm tra số 1 ............................................ 85 Hình 3.2. Đồ thị đường lũy tích bài kiểm tra số 2 ............................................. 86 Hình 3.3. Đồ thị đường lũy tích bài kiểm tra số 3 ............................................. 86 vii