Lêi Më §Çu ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn lé tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, trong ®ã mét trong nh÷ng môc tiªu hµng ®Çu lµ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu, tiÕn tíi c©n b»ng xuÊt nhËp khÈu.§¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng kh¼ng ®Þnh: ph¶i “chñ ®éng vµ tÝch cùc th©m nhËp thÞ trêng quèc tÕ, chó träng thÞ trêng c¸c trung t©m thÕ giíi, duy tr× vµ më réng trªn c¸c thÞ trêng quen thuéc, tranh thñ c¬ héi më réng thÞ trêng míi”. ChÝnh v× thÕ t¨ng cêng xuÊt khÈu lµ rÊt quan träng tíi c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp dÖt may nãi riªng. Víi nghµnh DÖt May ViÖt Nam lµ mét nghµnh hµng truyÒn thèng, l©u ®êi vµ lµ mét nghµnh c«ng nghiÖp mòi nhän, ®ãng vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ níc ta. §Ò tµi “XuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam: C¬ héi vµ th¸ch thøc khi ViÖt Nam gia nhËp WTO” phÇn nµo nãi lªn ®îc thùc tr¹ng,nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøccña ngµnh dÖt may ViÖt Nam hiÖn nay. Néi dung chÝnh cña ®Ò ¸n gåm 2 ch¬ng: +Ch¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ ngµnh DÖt May ViÖt Nam. +Ch¬ng II: C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi s¶n phÈm dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng song do tr×nh ®é nghiªn cøu cßn h¹n chÕ nªn ®Ò tµi nghiªn cøu nµy cßn nhiÒu thiÕu sãt vµ nhîc ®iÓm. V× vËy em mong nhËn ®îc sù gãp ý cña thÇy vµ c¸c b¹n ®Ó em cã thÓ hoµn thiÖn ®Ò tµi nghiªn cøu h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy Tr¬ng §øc Lùc ®· tËn t×nh híng dÉn, gióp ®ì ®Ó em ®îc nghiªn cøu va hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! CH¦¥NG I Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ nghµnh dÖt may ViÖt Nam I. XuÊt khÈu hµng ho¸. 1.kh¸i niÖm 1 XuÊt khÈu lµ mét bé phËn cÊu thµnh quan träng cña ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng;trong ®ã hµng ho¸ ,dÞch vô ®îc b¸n ra níc ngoµi nh»m thu ngo¹i tÖ . NÕu xem xÐt díi gãc ®é c¸c h×nh thøc kinh doanh quèc tÕ th× xuÊt khÈu lµ h×nh thøc c¬ b¶n ®Çu tiªn cña doanh nghiÖp khi bíc vµo kinh doanh quèc tÕ . 2:§Æc ®iÓm cña xuÊt khÈu. - XuÊt khÈu lµ sù më réng cña giao dÞch ,bu«n b¸n :Doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ më réng s¶n xuÊt th× cÇn cã thÞ trêng tiªu thô cña m×nh .víi thÞ truêng h¹n hÑp trong níc ,doanh nghiÖp còng chØ chiÕm mét phÇn h¹n hÑp nµo ®ã cña thÞ trêng v× thÕ më réng thÞ trêng trong níc ®Ó t¹o läi thÕ c¹nh tranh lµ rÊt khã kh¨n .Trong khi ®ã ,thÞ trêng ë níc ngoµi lµ mét thÞ trêng réng lín,víi nh÷ng nhu cÇu ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i ,mÉu m· .khi ®ã,xuÊt khÈu hµng ho¸ doanh nghiÖp më réng ®îc thÞ trêng cña m×nh . -Víi xu híng hép nhËp quèc tÕ ,c¸c quèc gia chuyÓn tõ ®èi ®Çu sang ®èi tho¹i ,hîp t¸c cïng ph¸t triÓn .c¸c khèi quèc gia cïng ph¸t triÓn.viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ tõ níc nµy sang níc kh¸c ngµy cµng dÔ dµng h¬n. 3:Vai trß cña xuÊt khÈu Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi,kh«ng mét quèc gia nµo cã thÓ tù s¶n xuÊt tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ ,dÞch vô ®¸p øng nhu cÇu trong n- íc.v× vËy tham gia vµo ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ lµ ®iÒu kiÑn cÇn thiÕt cho mçi quèc gia.mçi quèc gia ph¶i th«ng qua trao ®æi,mua b¸n víi c¸c quèc gia nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cña m×nh.nh vËy,ho¹t ®éng xuÊt khÈu gãp phÇn quan träng vµo sù ph¸t triÓn hay suy tho¸i ,l¹c hËu cña quèc gia so víi thÕ giíi.vai trß cña xuÊt khÈu ®îc thÓ hiÖn nh sau: 3.1:§èi víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi Th«ng qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu,c¸c quèc gia sÏ tËp trung vµo s¶n xuÊt nh÷ng hµng ho¸ vµ dÞch vô mµ m×nh cã lîi thÕ. XÐt trªn tæng thÓ nÒn kinh tÕ thÕ giíi th× chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu sÏ lµm cho viÖc sö dông c¸c nguån lùc cã hiÖu qu¶ h¬n vµ tæng s¶n phÈm cña toµn thÕ giíi t¨ng lªn . Bªn c¹nh ®ã xuÊt khÈu gãp phÇn th¾t chÆt thªm quan hÖ quèc tÕ gi÷a c¸c quèc gia. 3.2:§èi víi nÒn kinh tÕ quèc gia XuÊt khÈu t¹o nguån vèn quan träng ,chñ yÕu cña c¸c quèc gia tho¶ m·n c¸c nhu cÇu nhËp khÈu vµ tÝch luü ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt.mçi c¸c quèc gia muèn t¨ng tr- ëng vµ ph¸t triÓn cÇn nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt ®ã,hä ph¶i nhËp khÈu tõ níc ngoµi vµ 2 ®Ó bï ®¾p nguån vèn bÞ thiÕu hôt hä sÏ lÊy tõ xuÊt khÈu.ë c¸c níc kÐm ph¸t triÓn l¹i rÊt cÇn c¸c t liÖu s¶n xuÊt ®Ó phôc vô cho c«ng cuéc CNH-H§H, ®Ó cã nh÷ng t liÖu ®ã ,hä ph¶i nhËp khÈu tõ níc ngoµi vµ ®Ó bï ®¸p nguån vèn bÞ thiÕu hôt hä sÏ lÊy tõ xuÊt khÈu.ë c¸c níc kÐm ph¸t triÓn vËt ng¨n c¶n chÝnh ®èi víi nÒn kinh tÕ lµ tiÒm lùc vÒ vèn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn.nguån vèn huy ®éng tõ níc ngoµi ®îc coi lµ nguån quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, nhng ®Ó cã ®îc nguån ®Çu t hoÆc vay nî th× c¸c níc cho vay ph¶i thÊy ®îc kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ®Êt níc ®ã,v× ®©y lµ nguån chÝnh ®Ó ®¶m b¶o níc nµy cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó tr¶ nî. §Èy m¹nh xuÊt khÈu ®îc xem nh mét yÕu tè quan träng kÝch thÝch sù t¨ng trëng kinh tÕ . ViÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sÏ t¹o ®iÒu kiÖn më réng quy m« s¶n xuÊt, nhiÒu nghµnh nghÒ míi ra ®êi phôc vô cho xuÊt khÈu, g©y ph¶n øng d©y chuyÒn gióp cho c¸c nghµnh kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn theo, dÉn ®Õn kÕt qu¶ t¨ng tæng s¶n phÈm x· héi vµ nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh. XuÊt khÈu cã Ých lîi kÝch thÝch ®æi míi trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt. §Ó cã thÓ ®¸p øng ®îc nhu cÇu cao cña thÕ giíi vÒ quy c¸ch s¶n phÈm th× mét s¶n phÈm s¶n xuÊt ph¶i ®æi míi trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ, mÆt kh¸c ngêi lao ®éng ph¶i n©ng cao tay nghÒ, häc hái nh÷ng kinh nghiÖm s¶n xuÊt tiªn tiÕn. §Èy m¹nh xuÊt khÈu cã Ých lîi cho sù thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ nghµnh theo híng sö dông cã hiÖu qu¶ lîi thÕ so s¸nh tuyÖt ®èi vµ t¬ng ®èi cña ®Êt níc. XuÊt khÈu t¹o kh¶ n¨ng më réng thÞ trêng tiªu thô, cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n xuÊt, khai th¸c tèi ®a tiÒm n¨ng s¶n xuÊt trong níc. XuÊt khÈu t¹o nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ kü thuËt nh»m c¶i t¹o vµ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc. §iÒu nµy cã ý nghÜa lµ xuÊt khÈu lµ ph¬ng tiÖn quan träng t¹o vèn, kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn tõ thÕ giíi bªn ngoµivoµ trong níc nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc, t¹o ra n¨ng lùc s¶n xuÊt míi. Th«ng qua xuÊt khÈu, hµng ho¸ trong níc sÏ tham gia vµo cuéc c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt lîng. Cuéc c¹nh tranh nµy ®ßi hái c¸c nhµ s¶n xuÊt trong níc ph¶i tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, h×nh thµnh c¬ cÊu s¶n xuÊt phï hîp víi nhu cÇu thÞ trêng. Ngoµi ra, xuÊt khÈu cßn ®ßi hái c¸c nhµ doanh nghiÖp ph¶i lu«n ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt, kinh doanh, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm vµ h¹ gi¸ thµnh. 3 XuÊt khÈu cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ cØa thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n, t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®Õn ®êi sèng nh©n d©n bao gåm nhiÒu mÆt. Ngoµi ra mét phÇn kim ng¹ch xuÊt khÈu cßn dïng ®Ó nhËp khÈu nh÷ng vËt phÈm tiªu dïng thiÕt yÕu phôc vô cho ®êi sèng vµ ®¸p øng ngµy cµng phong phó h¬n nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n. XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy kinh tÕ ®èi ngo¹i gi÷a c¸c quèc gia. XuÊt khÈu vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cã t¸c ®éng qua l¹i phô thuéc lÉn nhau. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®äng chñ yÕu, c¬ b¶n lµ h×nh thøc ban ®Çu cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, tõ ®ã thóc ®Èy c¸c mèi quan hÖ kh¸c nh du lÞch quèc tÕ, b¶o hiÓm, vËn t¶i quèc tÕ, tÝn dông quèc tÕ …ph¸t triÓn theo. Ng îc l¹i sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh nµy l¹i lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu ph¸t triÓn. 3.3.§èi víi doanh nghiÖp Ngµy nay xu híng v¬n ra thÞ trêng níc ngoµi lµ mét xu híng chung cña c¸c quèc gia vµ c¸c doanh nghiÖp. ViÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ dÞch vô ®em l¹i lîi Ých sau: -Th«ng qua xuÊt khÈu c¸c doanh nghiÖp trong níc cã c¬ héi tham gia vµo cuéc c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi vÒ gi¸ c¶, chÊt lîng. Nh÷ng yÕu tè ®ã ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i h×nh thµnh mét c¬ cÊu s¶n xuÊt phï hîp víi thÞ trêng. -XuÊt khÈu ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp lu«n lu«n ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt, kinh doanh n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh. -XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp më réng thÞ trêng, më réng quan hÖ kinh doanh víi c¸c b¹n hµng c¶ trong vµ ngoµi níc, trªn c¬ së hai bªn cïng cã lîi, t¨ng doanh sè vµ lîi nhuËn, ®ång thêi ph©n t¸n vµ chia sÎ rñi ro, mÊt m¸t trong ho¹t ®éng kinh doanh, t¨ng cêng uy tÝn kinh doanh cña doanh nghiÖp. -XuÊt khÈu khuyÕn khÝch viÖc ph¸t triÓn c¸c m¹ng líi kinh doanh cña doanh nghiÖp, ch¼ng h¹n nh ho¹t ®éng ®Çu t, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, marketing…còng nh sù ph©n phèi mµ më réng trong viÖc cÊp giÊy phÐp. 4.Th«ng lÖ quèc tÕ cña c¸c khèi níc, khu vùc mËu dÞch tù do Trong qu¸ tr×nh xuÊt khÈu, viÖc hiÓu vÒ th«ng lÖ quèc tÕ c¸c khèi níc, khu vùc mËu dÞch tù do lµ rÊt quan träng bëi nã cã t¸c ®éng lín tíi kim ng¹ch xuÊt khÈu. Víi thÞ trêng xuÊt khÈu hµng dÖt may, cã c¸c khèi níc, khu vùc mËu dÞch tù do sau: 4 4.1. Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi( WTO) WTO lµ tæ chøc quèc tÕ duy nhÊt qu¶n lý luËt lÖ gi÷a c¸c quèc gia trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ. KÓ tõ ngayg 7/11/2006 khi ViÖt Nam gia nhËp WTO th× tæ chøc nµy cã 151 thµnh viªn, ho¹t ®éng dùa trªn 5 nguyªn t¾c c¬ b¶n sau: -Nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö: Theo quy chÕ ®·i ngé Tèi huÖ quèc (MFN), mçi níc thuéc WTO ph¶i dµnh cho s¶n phÈm nhËp khÈu tõ mét quèc gia thµnh viªn kh¸c ®èi xö kh«ng kÐm u ®·i h¬n so víi s¶n phÈm nhËp khÈu tõ mét níc thø ba kh¸c. Ngoµi ra, theo quy chÕ ®èi xö quèc gia th× mçi níc thµnh viªn cña WTO kh«ng giµnh cho s¶n phÈm néi ®Þa nh÷ng u ®·i so víi s¶n phÈm cña n- íc ngoµi (u ®·i vÒ thuÕ, c¸c ®iÒu kiÖn vÖ sinh, ®iÒu kiÖn kinh doanh…) -Nguyªn t¾c ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng th¬ng m¹i ngµy cµng thuËn lîi: Víi nguyªn t¾c nµy ®ßi hái mçi níc ph¶i x©y dùng lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ vµ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ theo tho¶ thuËn ®· th«ng qua ë c¸c vßng ®µm ph¸n song ph¬ng vµ ®a ph¬ng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh tù do ho¸th¬ng m¹i. Trong trêng hîp nµy, ph¶i x©y dùng m«i trêng c¹nh tranh lµnh m¹nh, b×nh ®¼ng gi÷a c¸c s¶n phÈm trong níc vµ s¶n phÈm nhËp khÈu. -Nguyªn t¾c x©y dùng m«i trêng kinh doanh dÔ dù ®o¸n: Víi nguyªn t¾c nµy, chÝnh phñ cña c¸c níc thµnh viªn thuéc WTO kh«ng thay ®æi c¬ chÕ chÝnh s¸ch kinh tÕ, trong ®ã cã hµng rµo th¬ng m¹i mét c¸ch tuú tiÖn g©y khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp vµ nhµ nhËp khÈu trong viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh doanh dµi h¹n cña m×nh. -Nguyªn t¾c t¹o ra mét m«i trêng kinh doanh mang tÝnh c¹nh tranh b×nh ®¼ng: Víi nguyªn t¾c nµy chÝnh phñ ë c¸c quèc gia thuéc WTO ngoµi viÖc thùc hiÖn nghiªm chØnh 2 c¬ chÕ MFN vµ NT, th× cßn ph¶i gi¶m viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p c¹nh tranh kh«ng b×nh ®¼ng nh: trî gi¸, tµi trî xuÊt khÈu…hoÆc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p giµnh ®Æc quyÒn ®Æc lîi trong kinh doanh cho mét nhãm doanh nghiÖp. -Nguyªn t¾c giµnh mét sè u ®·i vÒ th¬ng m¹i cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn: WTO ¸p dông nguyªn t¾c nµy th«ng qua c¸c biÖn ph¸p: +Giµnh u ®·i vÒ thuÕ nhËp khÈu khi th©m nhËp vµo thÞ trêng c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn (GSP). +Kh«ng ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô cña WTO nh c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. +Thêi gian qu¸ ®é ®Ó ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ th¬ng m¹i phï hîp víi quy ®Þnh cña WTO dµi h¬n. 5 4.2 Khèi liªn minh Ch©u ¢u HiÖn nay EU lµ mét thÞ trêng réng lín gåm 15 quèc gia( Aã, BØ, §an M¹ch, PhÇn Lan, Ph¸p, §øc, Hy L¹p, Italia, Ai Len, LucX¨mBua, Hµ Lan, Bå §µo Nha, T©y Ban Nha, Thuþ §iÓn, Anh). ThÞ trêng EU thèng nhÊt cho phÐp lu th«ng tù do ngêi, hµng hãa, dÞch vô vµ vèn gi÷a c¸c thµnh viªn t¹o thµnh mét thÞ trêng réng lín *TËp qu¸n, thÞ hiÕu ngêi tiªu dïng: §©y lµ mét thÞ trêng kh¸ khã tÝnh vµ cã chän läc, ®Æc biÖt lµ ®èi víi hµng dÖt may. Ngµnh dÖt may cña Ch©u ¢u ®ang cã xu híng chuyÓn dÇn c«ng nghÖ sang c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nªn thÞ trêng nµy cã xu híng nhËp khÈu ngµy cµng nhiÒu hµng dÖt may vµ may mÆc. ThÞ trêng EU cã c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ ngêi tiªu dïng( kh¸c h¼n thÞ trêng c¸c níc ®ang ph¸t triÓn). EU tiÕn hµnh kiÓm tra c¸c s¶n phÈm ngay tõ n¬i s¶n xuÊt vµ cã c¸c hÖ thèng b¸o ®éng gi÷a c¸c níc thµnh viªn, ®ång thêi b·i bá viÖc kiÓm tra c¸c s¶n phÈm ë biªn giíi. TÊt c¶ c¸c s¶n phÈm chØ cã thÓ b¸n ®îc ë thÞ trêng nµy khi ®¶m b¶o 5 tiªu chuÈn an toµn chung cña EU( tiªu chuÈn chÊt lîng; tiªu chuÈn vÖ sinh thùc phÈm, tiªu chuÈn an toµn cho ngêi sö dông, tiªu chuÈn b¶o vÖ m«i trêng,tiªu chuÈn vÒ lao ®éng) VD: §èi víi c¸c lo¹i v¶i lôa, EU lËp ra mét hÖ thèng thèng nhÊtvÒ m· hiÖu cho c¸c lo¹i sîi cÊu thµnh nªnlo¹i v¶i hay lôa nµo ®îc s¶n xuÊt ra trªn c¬ së hai hay nhiÒu lo¹i sîi mµ mét trong c¸c lo¹i Êy chiÕm tèi u 85% tæng träng lîng th× trªn m· hiÖu cã thÓ ®Ò tªn lo¹i s¶n phÈm sîi ®ã kªm theo tû lÖ tèi thiÓu 85%, hoÆc ghi cÊu thµnh chi tiÕt cña s¶n phÈm. Nh÷ng s¶n phÈm gåm hai hoÆc nhiÒu lo¹i sîi mµ kh«ng lo¹i sîi nµo ®¹t tû lÖ 85% tæng träng lîng th× trªn m· hiÖu Ýt nhÊt ph¶i ghi tû lÖ cña hai lo¹i sîi quan träng nhÊt kÌm theo tªn c¸c lo¹i sîi kh¸c ®· ®îc sö dông. §Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cña ngêi tiªu dïng, EU cßn tÝch cùc tham gia chèng n¹n hµng gi¶ b»ng c¸ch kh«ng cho nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm ®¸nh c¾p b¶n quyÒn. *Kªnh ph©n phèi: HÖ thèng kªnh ph©n phèi EU lµ mét bé phËn g¾n liÒn víi hÖ thèng mËu dÞch th- ¬ng m¹i toµn cÇu. MÆt kh¸c, EU lµ mét trong 3 trung t©m kinh tÕ-th¬ng m¹i lín nhÊt thÕ giíi víi møc sèng cao, ®ång ®Òu cña ngêi d©n trong khèi cho thÊy mét thÞ trêng réng lín vµ ph¸t triÓn. Kh«ng nh÷ng thÕ, EU ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n 6 hÖ thèng ph¸p luËt, c¸c tiªu chuÈn vµ chÝnh s¸ch thuÕ gióp c¸c níc cã thÓ c¹nh tranh lµnh m¹nh h¬n trªn thÞ trêng nµy. HÖ thèng ph©n phèi lµ yÕu tè quan träng trong lu th«ng vµ xuÊt khÈu hµng ho¸v× thÕ nã cã c¸c h×nh thøc sau: C¸c trung t©m Ch©u ¢u, c¸c ®¬n vÞ chÕ biÕn d©y chuyÒn ph©n phèi, c¸c nhµ b¸n bu«n, b¸n lÎ vµ ngêi tiªu dïng. Trong ®ã tËp trung chñ yÕu vµo h×nh thøc c¸c trung t©m thu mua Ch©u ¢u víi quy m« ngµy cµng réng kh¾p. C¸c trung t©m nµy mua chung s¶n phÈm s¶n xuÊt trªn thÕ giíi vµ ph©n phèi cho nhiÒu nhµ ph©n phèi quèc gia. Nh÷ng trung t©m nµy thêng tËp hîp trªn 50 nhµ ph©n phèi trë lªn ho¹t ®éng trªn ph¹m vi toµn Ch©u ¢u, lµm trung gian gi÷a nhµ s¶n xuÊt vµ nhµ ph©n phèi s¶n phÈm. Tõ ®ã ta thÊy kªnh ph©n phèi EU rÊt phøc t¹p. Muèn tiÕp cËn ®îc kªnh ph©n phèi EU , c¸c doanh nghiÖp ph¶i n¾m ®îc ®Æc ®iÓm kªnh ph©n phèi ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ x©m nhËp vµo. *ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i néi khèi: Trong thÞ trêng lín EU, lu th«ng hµng ho¸ víi c¸c biÖn ph¸p: Xo¸ bá hoµn toµn mäi thuÕ quan ®¸nh vµo hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu gi÷a c¸c thµnh viªn; xo¸ bá h¹n ng¹ch trong th¬ng m¹i néi khèi; xo¸ bá tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p t¬ng tù h¹n chÕ vÒ sè lîng, c¸c rµo c¶n vÒ thuÕ gi÷a c¸c níc thµnh viªn, vµ tù do ®i l¹i, c tró trªn toµn l·nh thæ liªn minh nh tù do ®i l¹i vÒ ®Þa lý, di chuyÓn nghÒ nghiÖp, nhÊt thÓ ho¸ vÒ x· héi. Tù do lu chuyÓn c¸c dÞch vô nh: tù do cung cÊp c¸c dÞch vô, tù do chuyÓn tiÒn b»ng ®iÖn tÝn, c«ng nhËn lÉn nhau vÒ c¶ c¸c v¨n b»ng. Lu chuyÓn tù do vèn: ®îc ¸p dông chÝnh s¸ch th¸o dì tÊt c¶ c¸c h¹n chÕ vÒ ngo¹i hèi, thèng nhÊt luËt ph¸p vµ nguyªn t¾c qu¶n lý thÞ trêng cña c¸c thµnh viªn, thanh to¸n tù do. Tuy chÝnh s¸ch th¬ng m¹i néi khèi cã mét quy t¾c ho¹t ®éng chung nhng thùc tÕ cha hoµn toµn, céng thªm nh÷ng kh¸c biÖt vÒ v¨n ho¸ gi÷a c¸c níc thµnh viªn nªn nhiÒu c«ng ty níc ngoµi hiÓu lÇm thÞ trêng Ch©u ¢u cã nhiÒu mÆt ®ång nhÊt do ®ã ®· ph¶i chÞu nhiÒu thÊt b¹i. *ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng: Trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña EU, ngo¹i th¬ng ®· ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng. Nã ®· ®em l¹i sù t¨ng trëng kinh tÕ vµ t¹o ra viÖc lµm trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt, dÞch vô. ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña EU ®îc x©y dùng trªn nh÷ng nguyªn t¾c: 7 -Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, minh b¹ch, cã ®i cã l¹i vµ c¹nh tranh c«ng b»ng. -C¸c biÖn ph¸p ®îc ¸p dông phæ biÕn trong chÝnh s¸ch nµy lµ thuÕ quan vµ h¹n chÕ vÒ sè lîng hµng rµo kü thuËt, chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ trî cÊp xuÊt khÈu. ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i vµ ®Çu t cña EU bÊy l©u nay chñ yÕu nh»m vµo c¸c thÞ tr- êng truyÒn thèng cã tÝnh chiÕn lîc lµ Ch©u ¢u vµ Ch©u Mü. Ch©u ¸ th× chÝnh s¸ch th¬ng m¹i míi h×nh thµnh. Trong khi ®ã EU coi ViÖt Nam kh«ng ph¶i lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng nªn gÇn nh ViÖt Nam kh«ng ®îc hëng u ®·i cña EU dµnh cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. *Bèn nguyªn t¾c khi th©m nhËp thÞ trêng EU: - N¾m ®îc thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng: +TÝnh ®a d¹ng cña thÞ trêng( 4 mïa, løa tuæi ,khu vùc) + Kh«ng ph¶i “cã cÇu míi cã cung”, ph¶i chuyÓn sang c¸ch nghÜ “cung t¹o ra cÇu”. + ChuÈn bÞ nhiÒu chñng lo¹i sao cho phong phó, ®a d¹ng …®Ó ®¸p øng ® îc nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng c¸c níc thµnh viªn EU. -Nguyªn t¾c h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm: + GÝa s¶n phÈm t¹i thêi ®iÓm hµng cËp c¶ng cña mét níc thµnh viªn( tÝnh c¶ chi phÝ vËn chuyÓn vµ thuÕ) +§èi thñ c¹nh tranh lµ quèc tÕ ( Trung Quèc vµ ASEAN) + ThÞ trêng quyÕt ®Þnh gi¸ c¶( v× ngêi tiªu dïng EU kh«ng nghÜ ®Õn gi¸ c¶ lµ quan träng nhÊt mµ lµ th¬ng hiÖu cña s¶n phÈm) -§¶m b¶o thêi gian giao hµng. -Duy tr× chÊt lîng s¶n phÈm. 4.3. Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) §Ó x©y dùng ASEAN thµnh khu mËu dÞch tù do ( AFTA) c¸c níc thuéc khèi khu vùc ®· th«ng qua 9 ch¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ: -Ch¬ng tr×nh hîp t¸c th¬ng m¹i: Sù hîp t¸c th¬ng m¹i cña ASEAN ®îc thùc hiÖn trong 5 ch¬ng tr×nh : + Ch¬ng tr×nh x©y dùng ASEAN trë thµnh khu vùc mËu dÞch tù do b»ng thùc hiÖn kÕ ho¹ch thu thuÕ quan u ®·i cã hiÖu lùc chung – CEPT : Thùc chÊt cña ch- ¬ng tr×nh CEPT lµ c¸c níc thµnh viªn ASEAN ®¹t ®îc sù tho¶ thuËn gi¶m thuÕ quan chung xuèng cßn ë møc 0% - 5% trong th¬ng m¹i néi bé c¸c níc ASEAN . +Ch¬ng tr×nh hîp t¸c hµng ho¸: Thµnh lËp ng©n hµng d÷ liÖu ADBC vµ dù ¸n nghiªn cøu thÞ trêng hµng ho¸. 8 + Héi chî th¬ng m¹i ASEAN: Thùc hiÖn hµng n¨m lu©n phiªn c¸c níc víi sù tham gia nhiÒu níc trong vµ ngoµi khu vùc. + Ch¬ng tr×nh tham kh¶o ý kiÕn t nh©n: Do phßng Th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ASEAN thùc hiÖn. + Ch¬ng tr×nh phèi hîp lËp trêng trong c¸c vÊn ®Ò th¬ng m¹i quèc tÕ cã t¸c ®éng ®Õn ASEAN nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c níc ASEAN trªn trêng quèc tÕ. -Ch¬ng tr×nh hîp t¸c trong lÜnh vùc h¶i quan: + Thùc hiÖn thèng nhÊt ph¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ tÝnh thuÕ h¶i quan gi÷a c¸c níc ASEAN. +Thùc hiÖn hµi hoµ c¸c thñ tôc h¶i quan trong 2 lÜnh vùc : Méu khai b¸o CEPT chung vµ ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc nhËp khÈu ë nhiÒu kh©u. + Thùc hiÖn ¸p dông mét danh biÓu thuÕ hµi hoµ thèng nhÊt cña ASEAN. - Ch¬ng tr×nh hîp t¸c trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp : Tõ khi thµnh lËp ASEAN ®Õn nay ®· cã nhiÒu ch¬ng tr×nh hîp t¸c gi÷a c¸c níc thµnh viªn trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp. VÝ dô, ch¬ng tr×nh hîp t¸c c«ng nghiÖp AICO ®· khuyÕn khÝch liªn kÕt s¶n xuÊt gi÷a c¸c xÝ nghiÖp cña c¸c níc ASEAN, kÓ c¶ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lùc cña ASEAN. C¸c s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt bëi c¸c xÝ nghiÖp tham gia ch¬ng tr×nh AICO ®îc h- ëng møc u ®·i thuÕ quan tèi u cña ch¬ng tr×nh CEPT vµ c¸c chÝnh s¸ch phi thuÕ kh¸c do tõng níc quy ®Þnh. - Ch¬ng tr×nh hîp t¸c trong lÜnh vùc n«ng, l©m. ng nghiÖp vµ l¬ng thùc. - Ch¬ng tr×nh hîp t¸c vÒ ®µu t: §Ó c¸c níc ASEAN t¨ng cêng ®Çu t vµo nhau vµ thu hót vèn tõ c¸c khu vùc kh¸c hä ®· cïng nhau ký kÕt hiÖp ®Þnh vÒ khuyÕn khÝch vµ b¶o hé ®Çu t ASEAN vµ ký hiÖp ®Þnh vÒ thµnh lËp khu ®Çu t ASEAN - AIA. - Ch¬ng tr×nh hîp t¸c trong lÜnh vùc dÞch vô víi môc ®Ých : + §Èy m¹nh hîp t¸c gi÷a c¸c níc thµnh viªn ASEAN trong lÜnh vùc dÞch vô nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ®a d¹ng ho¸ n¨ng lùc s¶n xuÊt, cung cÊp vµ ph©n phèi dÞch vô trong néi bé khèi còng nh ra ngoµi khu vùc. + Xo¸ bá ®¸ng kÓ hµng rµo h¹n chÕ th¬ng m¹i dÞch vô gi÷a c¸c thµnh viªn. + Thùc hiÖn tù do ho¸ th¬ng m¹i dÞch vô b»ng c¸ch më réng vµ thùc hiÖn s©u s¾c h¬n nh÷ng cam kÕt mµ c¸c níc ®· ®a ra t¹i WTO v× môc ®Ých thùc hiÖn khu vùc mËu dÞch tù do ®èi víi dÞch vô trong ASEAN. - Ch¬ng tr×nh hîp t¸c trong lÜnh vùc kho¸ng s¶n vµ n¨ng lîng. 9 - Ch¬ng tr×nh hîp t¸c trong lÜnh vùc tµi chÝnh vµ ng©n hµng: Hîp t¸c trong lÜnh vùc tµi chÝnh, ng©n hµng, thuÕ, kiÓm to¸n vµ b¶o hiÓm gi÷a c¸c níc ASEAN ®· ®ãng vai trß quan träng trong hç trî cho c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i, ®Çu t vµ hîp t¸c c«ng nghiÖp trong khu vùc. - C¸c ch¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ kh¸c: Trong c¸c lÜnh vùc : giao th«ng vËn t¶i vµ th«ng tin liªn l¹c; së h÷u trÝ tuÖ; hîp t¸c trong lÜnh vùc c¬ së h¹ tÇng… 4.4 Khu vùc mËu dÞch tù do B¾c Mü (NAFTA) HiÖp ®Þnh tù do B¾c Mü ( NAFTA) ®îc ký kÕt vµo th¸ng 10 n¨m 1993 gi÷a 3 n- íc Mü, Canada vµ Mexico, cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/1/1994. NAFTA ®îc ®a vµo thùc thi ®· t¹o ra mét thÞ trêng hµng ho¸ vµ dÞch vô lín nhÊt thÕ giíi víi sè d©n kho¶ng 400 triÖu ngêi vµ GDP thùc tÕ kho¶ng 9000tû USD. NAFTA ®îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh tù do th¬ng m¹i song ph¬ng ®îc ký kÕt gi÷a Mü vµ Canada, cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/1/1989, ngo¹i trõ ®iÒu kho¶n vÒ xuÊt xø hµng ho¸. Trong ®ã, NAFTA yªu cÇu lo¹i bá ngay lËp tøc c¸c lo¹i thuÕ quan cña 68% lîng hµng ho¸ Mü xuÊt khÈu sang Mexico vµ 49% lîng mÆt hµng nhËp khÈu tõ Mexico. Mü vµ Canada tho¶ thuËn c¾t gi¶m thuÕ quan tõ n¨m 1989 nªn vÒ thùc chÊt chØ cã sù c¾t gi¶m thuÕ quan gi÷a Mexico vµ c¸c thµnh viªn cßn l¹i. C¸c thµnh viªn NAFTA ®· cam kÕt chÊm døt c¸c h¹n chÕ ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi lµ thµnh viªn cña hiÖp ®Þnh, tu©n thñ nguyªn t¾c b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ë møc ®é cao vµ tù do ho¸ th¬ng m¹i trong lÜnh vùc dÞch vô. HiÖp ®Þnh nµy còng ®a ra c¸c tiªu chuÈn vµ sù hîp t¸c trong vÊn ®Ò m«i trêng vµ lao ®éng. Mét c¬ së n÷a trong viÖc thùc thi cã hiÖu qu¶ hiÖp ®Þnh lµ viÖc ®Ò ra mét c¬ chÕ gi¶ quyÕt tranh chÊp, ®©y còng lµ nguyªn t¾c ®îc ®Ò xuÊt trong khu«n khæ WTO sau nµy. NAFTA ®îc x©y dùng bëi nh÷ng quy ®Þnh riªng vÒ qu¶n lý qu¸ tr×nh tù do ho¸ th¬ng m¹i, nh÷ng quy ®Þnh nµy ®îc bæ sung hoÆc thay thÕ nh÷ng ®iÒu kho¶n cha phï hîp ( theo quy ®Þnh cña hiÖp ®Þnh WTO) . Nh÷ng quy ®Þnh nµy tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc mua s¾m cña chÝnh phñ, tiªu chuÈn s¶n phÈm, b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, tiªu chuÈn vÒ viÔn th«ng, ®Çu t, quy ®Þnh vÒ xuÊt xø hµng ho¸…nh÷ng lÜnh vùc mµ c¸c vßng ®µm ph¸n cña WTO d êng nh vÉn cha t×m ®îc ®êng ra trªn tinh thÇn ®ång thuËn. NAFTA còng ®Ò cËp ®Õn viÖc c¾t gi¶m phi thuÕ quan, bao gåm h¹n chÕ nhËp khÈu, h¹n chÕ sè lîng vµ giÊy phÐp nhËp khÈu. VÝ dô, trong vßng 10 n¨m Mªxico sÏ dì bá nh÷ng h¹n chÕ vÒ ®Çu t vµ th¬ng m¹i trong lÜnh vùc s¶n xuÊt 10 «t«. Nhê viÖc thùc hiÖn NAFTA, Mü sÏ ngay lËp tøc xo¸ bá h¹n ng¹ch ®èi víi víi hµng dÖt may cña Mªxico. Theo c¸c lÞch tr×nh v¹ch s½n, tõ ngµy 1/1/1998 Mü vµ Canada ®· dì bá toµn bé c¸c lo¹i thuÕ ®èi víi nh÷ng hµng ho¸ ®îc quy ®Þnh trong khu«n khæ cña hiÖp ®Þnh, ®èi víi Mªxico, nh÷ng quy ®Þnh liªn quan ®Õn lÜnh vùc s¶n xuÊt «t« còng ®· ®îc söa ®æi. Qua ®ã, NAFTA trë thµnh mét khu vùc kinh tÕ cã tÝnh b¶o hé cao. 5.ChÝnh s¸ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam * Nh÷ng luËn cø c¬ b¶n mµ c¸c níc ®a ra cho c¸c chÝnh s¸ch th¬ng m¹i nh»m khuyÕn khÝch xuÊt khÈu lµ: - KhuyÕn khÝch xuÊt khÈu cho phÐp vît qua sù h¹n hÑp cña thÞ trêng trong níc, do ®ã sÏ lîi dông ®îc tÝnh kinh tÕ theo quy m«, kinh tÕ ph¹m vi vµ kinh tÕ môc tiªu ( t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ nhê ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt ) - KhuyÕn khÝch xuÊt khÈu sÏ thóc ®Èy tÝnh hiÖu qu¶ trong toµn bé nÒn kinh tÕ nhê tham gia vµo c¹nh tranh quèc tÕ. KhuyÕn khÝch xuÊt khÈu nh»m ph©n bæ nguån lùc quèc gia phï hîp víi chi phÝ va lîi nhuËn x· héi cËn biªn, tËn dông tèt h¬n lîi thÕ cña ®Êt níc.  C¸c biÖn ph¸p nh»m khuyÕn khÝch xuÊt khÈu bao gåm:  - Trî cÊp xuÊt khÈu lµ kho¶n tiÒn chÝnh phñ tr¶ cho c¸c nhµ xuÊt khÈu ( c«ng ty hay t nh©n ) ®a hµng ho¸ ra b¸n ë níc ngoµi. Trî cÊp xuÊt khÈu cã thÓ ®îc tÝnh theo khèi lîng hay gi¸ trÞ cña hµng ho¸ xuÊt khÈu.  - C¸c kho¶n trî cÊp tÝn dông xuÊt khÈu t¬ng tù nh trî cÊp xuÊt khÈu, nhng d- íi h×nh thøc mét kho¶n.  Ngoµi nh÷ng c«ng cô chÝnh s¸ch th¬ng m¹i trªn, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ tû gi¸ hèi ®o¸i cña c¸c níc còng cã ¶nh hëng ngµy cµng quan träng ®èi víi th¬ng m¹i quèc tÕ. Ch¼ng h¹n, chÝnh s¸ch nh»m ng¨n chÆn viÖc chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ, chÝnh s¸ch quy ®Þnh vµ duy tr× ®ång néi tÖ qu¸ cao.  * ë ViÖt Nam, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu mµ ChÝnh phñ ®· vµ sÏ ban hµnh, cïng víi nh÷ng nç lùc cña toµn ngµnh dÖt may sÏ gióp cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may cña ViÖt Nam kh¼ng ®Þnh uy tÝn vµ vÞ thÕ th¬ng hiÖu cña m×nh trªn thÞ trêng thÕ giíi.  Quü hç trî xuÊt khÈu ®îc thµnh lËp theo QuyÕt ®Þnh 195/1999/QD-TTg, do thñ tíng ký ngµy 27-9-1999 nh»m tËp trung tµi chÝnh, hç trî khuyÕn khÝch 11 doanh nghiÖp ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ më réng trÞ trêng xuÊt khÈu. §Õn th¸ng 6-2001, Bé Th¬ng m¹i ®· thèng nhÊt víi Bé Tµi chÝnh ®iÒu chØnh, bæ sung vµo v¨n b¶n híng dÉn sö dông Quü Hç trî xuÊt khÈu môc quy chÕ chi hoa hång trong m«i giíi th¬ng m¹i. QuyÕt ®Þnh nµy theo ®¸nh gi¸ chung cña c¸c chuyªn gia trong ngµnh vµ doanh nghiÖp ®· t¨ng thªm phÇn tù chñ vµ tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp nhµ níc trong viÖc quyÕt ®Þnh c¸c h×nh thøc, møc chi vµ h¹ch to¸n c¸c kho¶n chi hoa hång phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng ®èi t¸c giao dÞch vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp.  QuyÕt ®Þnh 46/2001/QD-TTg, ngµy 4-4-2001, ban hµnh quy chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ trong 5 n¨m. QuyÕt ®Þnh nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp cã thÓ chñ ®éng bè trÝ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt vµ kinh doanh trong thêi gian dµi, t¹o hµnh lang th«ng tho¸ng, th¸o gì víng m¾c l©u nay mµ doanh nghiÖp vÉn thêng gÆp bëi quy chÕ “xin – cho”. §ång thêi, thùc hiÖn QuyÕt §Þnh 133/2001/QD-TTg ngµy 10-9-2001 cña Thñ tíng , Bé tµi chÝnh ®· ban hµnh quy chÕ ho¹t ®éng cña quü tÝn dông hç trî xuÊt khÈu, ®Ó lµm c¨n cø cho vay vµ b¶o l·nh tÝn dông ( kÓ c¶ tÝn dông xuÊt khÈu tr¶ chËn ®Õn 720 ngµy). II. Ngµnh dÖt may ViÖt Nam S¶n phÈm dÖt may lµ lo¹i s¶n phÈm víi yªu cÇu c«ng nghÖ m¸y mãc thiÕt bÞ kh«ng qu¸ hiÖn ®¹i vµ tr×nh ®é lao ®éng thÊp. ChÝnh v× thÕ xu híng chung cña thÕ giíi lµ chuyÓn dÞch sù ph¸t triÓn s¶n phÈm cña ngµnh dÖt may tõ nh÷ng níc ph¸t triÓn sang c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. ViÖt Nam vµ mét sè níc ®ang ph¸t triÓn kh¸c ®ang ë giai ®o¹n chuyÓn giao lÇn thø t cña c«ng nghÖ ngµnh dÖt may thÕ giíi. Víi ®Æc ®iÓm lµ mét níc ®i lªn tõ mét níc n«ng nghiÖp l¹c hËu, víi tr×nh ®é lao ®éng thÊp, ViÖt Nam phï hîp víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ngµnh dÖt may trong giai ®o¹n hiÖn nay. TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2006, c¶ níc hiÖn cã 800 doanh nghiÖp may ( kh«ng kÓ c¸c doanh nghiÖp cã sö dông c«ng nghÖ may ) ho¹t ®äng trong tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, trong ®ã cã 115 doanh nghiÖp quèc doanh, cßn l¹i lµ ngoµi quèc doanh ( gåm c¶ t nh©n vµ vèn ®Çu t níc ngoµi). 12 B¶ng 1: B¶ng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam Tæng Hµng Hµng N¨m sè: dÖt may Tr Tû lÖ USD Gi¸ trÞ: % Gi¸ trÞ: Tû lÖ% Tr USD Tr USD 1993 335 4.5 1.34 330.5 98.66 1994 554 12.8 2.31 541.2 97.69 1995 850 5 0.59 845 99.41 1996 1151 8 0.7 1143 99.3 1997 1349 6 0.44 1343 99.56 1998 1350 6.5 0.48 1343.5 99.52 1998 1747.3 7.2 0.41 1740.1 99.59 2000 1847.8 7.7 0.42 1840.1 99.58 13 C¸c s¶n phÈm c¬ b¶n cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam lµ sîi, v¶i, thµnh phÈm vµ quÇn ¸o may s½n. Theo thèng kª giai ®o¹n 1991-2000, quÇn ¸o may s½n t¨ng tr- ëng cao nhÊt, b×nh qu©n lµ 12,15%/n¨m; sîi t¨ng trëng b×nh qu©n 7,73%/n¨m; v¶i, thµnh phÈm t¨ng trëng b×nh qu©n b×nh qu©n 3%/n¨m; quÇn ¸o dÖt kim t¨ng trën b×nh qu©n 2,55%/n¨m. Tõ ®ã ta thÊy sù t¨ng trëng cña v¶i sîi kh«ng ®ñ ®Ó s¶n xuÊt ra thµnh phÈm vµ quÇn ¸o may s½n, do ®ã kÐo theo ph¶i nhËp v¶i nguyªn liÖu cho c«ng nghÖ may. B¶ng 2: ChØ tiªu s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ®Õn n¨m 2010 §¬n ChØ tiªu vÞ 2000 2005 2010 tr Kim ng¹ch xuÊt khÈu USD 2000 3000 4000 Hµng may 1630 2200 3000 Hµng dÖt 370 800 1000 S¶n lîng V¶i lôa thµnh phÈm tr m 800 1330 2000 S¶n phÈm dÖt kim tr sp 70 150 210 S¶n phÈm may 350 480 720 S¶n phÈm may quy chuÈn 580 780 1200 Nguån: KT&DB III.Xu híng c¹nh tranh trªn thÞ trêng c¸c s¶n phÈm dÖt may thÕ giíi 1. Xu híng ph¸t triÓn cña s¶n phÈm dÖt may trªn thÕ giíi Ngµy nay, khi møc sèng cña ngêi d©n t¨ng lªn th× c¸c yªu cÇu vÒ s¶n phÈm cña mçi ngêi còng t¨ng t¹o nªn xu híng ph¸t triÓn chung vÒ s¶n phÈm dÖt may lµ: - Hµng dÖt may theo phong c¸ch ph¬ng T©y sÏ t¨ng lªn. - KiÓu trang phôc c«ng së sÏ ®îc sÏ ®îc phæ biÕn. - ThÈm mü cña løa tuæi trung niªn vµ cao niªn ®îc c¶i thiÖn. - Hµng may mÆc cho trÎ em lµm thay ®æi kh¸i niÖm vÒ tiªu dïng vµ thiÕt kÕ. 14 - V¶i, sîi, phô liÖu, thiÕt kÕ vµ kiÓu d¸ng kü thuËt sÏ cã nh÷ng bíc ®ét ph¸. - §å thÓ thao vÉn ®îc a chuéng. - Hµng may ®o vÉn th«ng dông. 2. Xu híng c¹nh tranh s¶n phÈm dÖt may trªn thÞ trêng thÕ giíi S¶n phÈm dÖt may cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ë ch©u ¸ bao gåm c¶ Trung Quèc ( c¶ Hång K«ng), Hµn Quèc ®ang c¹nh tranh khèc liÖt víi c¸c níc Ch©u Mü La Tinh ë c¸c thÞ trêng nhËp khÈu hµng dÖt may lín trªn thÕ giíi lµ EU, Mü, NhËt B¶n, Canada… Trong ®ã Trung Quèc ®ang lµ níc xuÊt khÈu hµng dÖt may lín nhÊt thÕ giíi vµ còng ®ang cã nhiÒu lîi thÕ c¹nh tranh. Ch¼ng h¹n, trong n¨m 2002, EU thùc hiÖn viÖc xo¸ bá chÕ ®ä thuÕ quan vµ chÕ ®é han ng¹ch cho 48 n- íc nghÌo nhÊt thÕ giíivµ c¸c níc thuéc thµnh viªn cña WTO, trong ®ã cã Trung Quèc. Ngoµi ra, Trung Quèc cßn ®îc hëng thuÕ MFN cña Hoa Kú vµ NhËt B¶n ®èi víi hµng dÖt may. Trong xu thÕ c¹nh tranh, c¸c níc ph¸t triÓn lu«n t×m c¸ch thùc hiÖn hiÖp ®Þnh vÒ hang dÖt may (ATC) sao cho cã lîi thÕ nhÊt. Do vËy, mÆc dï ®· ®¹t ®îc mét sè cam kÕt qua c¸c vång ®µm ph¸n, c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vÉn ph¶i tiÕp tôc ®èi mÆt víi nh÷ng hµng rµo th¬ng m¹i ngµy cµng gia t¨ng ®èi víi hµng dÖt may, bao gåm: - C¸c níc ®ang ph¸t triÓn tuy cã ®îc dì bá mét phÇn nhng vÉn ph¶i bÞ han ng¹ch ®èi víi mét sè hµng xuÊt khÈu. - Møc thuÕ trung b×nh cña c¸c níc c«ng nghiÖp ®èi víi hµng dÖt vµ may nhËp khÈu tõ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn lµ 11%, cao h¬n 3 lÇn ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. §iÓn h×nh lµ B¨ngla®Ðt_ mét níc nghÌo nhÊt thÕ giíi chÞu møc thuÕ cao 20% ®èi víi nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu vµo Mü vµ Canada. - Hoa Kú vµ EU ®ang t×m c¸ch ®a ra nh÷ng biÖn ph¸p tù vÖ míi ®èi víi hµng cña nhiÒu níc ¸p dông tíi cuèi n¨m 2009 Nh÷ng biÖn ph¸p nµy ®ang lµm tæn h¹i c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, v× dÖt may lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu quan träng chiÕm trªn 10% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c níc nµy. ¦íc tÝnh chØ riªng Nam ¸ sÏ mÊt kho¶ng 3 tû USD/ n¨m do nh÷ng rµo c¶n th¬ng m¹i ®èi víi hµng dÖt may cña c¸c níc giµu cã. B¶ng 3: Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may §¬n vÞ tÝnh: triÖu USD 15 TrÞ STT Tªn níc gi¸ Trung 1 quèc 50000 2 Ên §é 12500 3 Indonexia 8000 4 Th¸i Lan 6500 5 B¨ngladÐt 4000 6 ViÖt Nam 2000 Nguån: Bé C«ng NghiÖp 16 Ch¬ng II C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam I.Thùc tr¹ng vµ xu híng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam Ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®· ph¸t triÓn hµng tr¨m n¨m. Tríc nh÷ng n¨m 90, thiÕt bÞ ngµnh dÖt may dùa vµo nh÷ng thiÕt bÞ cò tríc ®©y chñ yÕu do Liªn X« cung cÊp. ThÞ trêng tiªu thô trong thêi gian ®ã chñ yÕu lµ thÞ trêng néi ®Þa. XuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm dÖt may trong thêi gian nµy chØ dõng l¹i vµi tr¨m triÖu USD vµ ®îc thùc hiÖn trong khu«n khæ c¸c HiÖp ®Þnh vµ NghÞ ®Þnh th cña níc ta víi khu vùc §«ng ¢u vµ Liªn X« cò. Sau sù sôp ®æ cña thÞ trêng Liªn X« vµ §«ng ¢u ®Çu nh÷ng n¨m 90, tuy c¸c doanh nghiÑp ngµnh dÖt may cã khñng kho¶ng trong mét thêi gian song chÝnh nã còng lµ ®éng lùc ®Ó ngµnh dÖt may t¨ng cêng ®Çu t vµ ®i t×m thÞ trêng míi. Tõ ®©y xuÊt khÈu hµng dÖt may b¾t ®Çu t¨ng tèc. N¨m 1992 lµ thêi ®iÓm vµng, më ra c¬ héi xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam víi viÖc ký kÕt hiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt may gi÷a ViÖt Nam vµ EU. Tõ n¨m 1993, hµng dÖt may ViÖt Nam b¾t ®Çu t×m ®êng ra thÕ giíi, vµ ®Õn n¨m 1996, lÇn ®Çu tiªn, kim ng¹ch xuÊt khÈu vît qua ngìng 1 tû USD( ®¹t 1,15 tû USD) . S¶n phÈm dÖt may, tõ vÞ trÝ khiªm tèn trong c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ lùc vµo thêi ®iÓm tríc n¨m 1990 ®· v¬n lªn vÞ trÝ sè mét trong nh÷ng n¨m 1996, 1997 vµ æn ®Þnh ë vÞ trÝ thø 2 tõ n¨m 1998 ®Õn nay ( sau dÇu th« ). N¨m 2001, N¨m 2001, xuÊt khÈu hµng dÖt may ®¹t 1,96 tû USD, gÊp 16 lÇn so víi n¨m 1990. B¶ng 4: Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam §¬n vÞ: triÖu USD N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 KNXK 850 1150 1500 1451 1764 1892 1962 3609 4300 Nguån : Tæng côc Thèng kª HiÖn nay, s¶n phÈm cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®· cã mÆt ë trªn 100 níc vµ vïng l·nh thæ t¹i hÇu kh¾p c¸c ch©u lôc víi gÇn 30 níc ë thêi ®iÓm n¨m 1990. 17 N¨m 2005 ®¸nh dÊu mét bíc ngoÆt trong sù ph¸t triÓn cña ngµnh DÖt- May ViÖt Nam. §©y lµ n¨m ®Çu tiªn thùc hiÖn viÖc b·i bá chÕ ®é h¹n ng¹ch gi÷a c¸c thµnh viªn thuéc Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi ( WTO ) vµ còng lµ n¨m cuèi cïng c¸c s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam ®îc hëng chÕ ®é b¶o hé mËu dÞch tríc khi chóng ta héi nhËp hoµn toµn vµo khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN ( AFTA ) n¨m 2006. Céng thªm viÖc EU vµ Canada ®· xo¸ bá han ng¹ch cho ViÖt Nam tõ 1/1/2005 nh víi 148 thµnh viªn kh¸c ®· khiÕn ViÖt Nam gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n trong cuéc c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm dÖt may cña c¸c níc trªn thÕ giíi. §Æc biÖt tõ ngµy 7/11/2006 khi ViÖt Nam chÝnh thøc gia nhËp WTO, víi viÖc b·i bá chÕ ®é h¹n ng¹ch , c¸c níc lµ thµnh viªn cña WTO cã thÓ xuÊt khÈu kh«ng h¹n chÕ sang c¸c thÞ trêng lín nhÊt thÕ giíi nh Mü, EU, NhËt B¶n vµ Canada, ®iÒu ®ã sÏ dÉn tíi c¸n c©n trong cuéc chiÕn trªn thÞ trêng xuÊt khÈu dÖt may thÕ giíi sÏ nghiªng h¼n vÒ nh÷ng níc cã lîi thÕ vÒ nguån nguyªn liÖu vµ nh©n c«ng rÎ nh Trung Quèc hay Ên §é bëi v× h¹n ng¹ch võa lµ yÕu tè h¹n chÕ nhng ®ång thêi nã còng b¶o vÖ cho c¸c nhµ xuÊt khÈu hµng dÖt may th«ng qua viÖc giíi h¹n lîng hµng dÖt may tèi ®a mµ mçi quèc gia cã thÓ xuÊt khÈu vµo c¸c thÞ trêng kÓ trªn. Do ®ã, còng nh c¸c níc kh¸c, DÖt May ViÖt Nam sÏ ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi nh÷ng thÞ trêng khæng lå Trung, Ên. Tuy nhiªn, theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia quèc tÕ, hiÖn nay ViÖt Nam ®· thiÕt lËp kh¸ æn ®Þnh sù cã mÆt cña m×nh trªn thÞ trêng dÖt may toµn cµu. Ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may cña ViÖt Nam ®· cã søc c¹nh tranh. Do vËy, vÉn cã nhiÒu c¬ héi ®Ó v¬n lªn giµnh vÞ trÝ thø hai sau Trung Quèc v× c¸c níc nhËp khÈu sÏ ®a d¹ng ho¸ nguån hµng chø kh«ng chÞu lÖ thuéc vµo nguån cung cÊp duy nhÊt tõ Trung Quèc. Ngoµi ra, s¶n phÈm dÖt may còng ®· t¹o ®îc sù tin cËy cña c¸c nhµ b¸n lÎ quèc tÕ vÒ chÊt lîng hµng ho¸ vµ thêi gian giao hµng. Cho nªn, ngµnh dÖt may ViÖt Nam cÇn tiÕp tôc ph¸t huy thÕ m¹nh cña m×nh, n©ng cao h¬n søc c¹nh tranh b»ng c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc nh ®æi míi c«ng nghÖ, ®a d¹ng ho¸ mÉu m·, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó ®èi phã víi c¸c khã kh¨n do quyÕt ®Þnh xo¸ bá han ng¹ch cña hµng dÖt may. 18 1. C¸c thÞ trêng xuÊt khÈu chÝnh B¶ng 5: ThÞ trêng xuÊt khÈu chÝnh cña hµng dÖt may ViÖt Nam §¬n vÞ tÝnh: triÖu USD N¨m N¨m Thay ThÞ trêng 2003 2004 ®æi(%) Mü 1973 2474 25.39 EU 580 762 31.38 NhËt B¶n 514 513 -0.19 ASEAN 83 114 37.35 §µi Loan 188 194 3.19 Hµn Quèc 67 60 -10.45 óc 21 21 0 Canada 35 48 37.14 Ch©u Phi 12 20 66.67 §«ng ¢u 103 69 -33.01 Kh¸c 79 93 17.72 Nguån: Tõ tµi liÖu cña trung t©m xóc tiÕn th¬ng m¹i vµ ®Çu t Tp HCM Ta thÊy hµng dÖt may cña ViÖt Nam xuÊt khÈu sang 3 thÞ trêng Mü, EU, NhËt B¶n lµ lín nhÊt. 1.1 ThÞ trêng Mü Sau khi HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt- Mü ®îc chÝnh phñ hai níc ký kÕt ( n¨m 2000 vµ dîc quèc héi th«ng qua n¨m 2001). Mü ®· trë thµnh thÞ trêng lín, ®Çy tiÒm n¨ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam. Theo sè liÖu cña H¶i quan Hoa Kú, n¨m 2001, kh¶ n¨ng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam vµo thÞ tr- êng Mü míi chØ ®øng ë vÞ trÝ 70 trong tæng sè gÇn 200 níc xuÊt khÈu mÆt hµng nµy vµo thÞ trêng Mü, th× ®Õn n¨m 2002 ®· vît lªn xÕp thø 23; n¨m 2003 bøt ph¸ m¹nh h¬n, xÕp thø 8 vµ n¨m 2004, xÕp ë vÞ trÝ thø 6, vît 64 bËc sau 3 n¨m. N¨m 2004 ngµnh dÖt may ViÖt Nam chiÕm gÇn 3,5% thÞ phÇn nhËp khÈu hµng dÖt may vµo thÞ trêng Mü víi ®¬n gi¸ xuÊt khÈu b×nh qu©n vît Trung Quèc vµ trë thµnh mét trong nh÷ng níc cã ®¬n gi¸ xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo Mü thuéc lo¹i cao nhÊt trong sè c¸c níc xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ trêng nµy. Cô thÓ n¨m 2001, ®¬n gi¸ xuÊt khÈu b×nh qu©n lµ 1,51 USD/m s¶n phÈm, ®Õn n¨m 2004 t¨ng lªn 3,14 USD/m s¶n phÈm; trong khi Trung Quèc gi¸ tõ 2,96 USD/m s¶n phÈm, tôt xuèng cßn 1,25 USD/ m s¶n phÈm. NÕu tÝnh nh÷ng chñng lo¹i hµng ( cat ) 19 nãng nhÊt trªn thÕ giíi nh hiÖn nay vµo thÞ trêng Mü th× kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng dÖt may vµo Mü còng rÊt m¹nh; vÝ dô nh mÆt hµng ¸o s¬ mi dÖt kim ( cat. 388/339 ) tÝnh trong 9 th¸ng ®Çu n¨m 2004, ViÖt Nam ®îc xÕp vµo vÞ trÝ thø n¨m trong sè c¸c níc xuÊt khÈu vµo Mü; ®Æc biÖt lµ cat.347/348, ViÖt Nam xÕp thø hai trong sè c¸c níc xuÊt khÈu vµo Mü. Bªn c¹nh ®ã còng cã nhiÒu ®iÒu mµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i rót ra khi xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ trêng Mü : C¸c doanh nghiÖp cÇn xuÊt khÈu trùc tiÕp cho c¸c c«ng ty cã ®¼ng cÊp cña Mü. HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cha lµm ®îc ®iÒu nµy mµ ph¶i xuÊt qua c¸c c«ng ty trung gian ë Hång K«ng, §µi Loan vµ Hµn Quèc… ViÖc xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo Mü ph¶i qua mét n íc thø ba g©y nhiÒu bÊt lîi ®èi víi ViÖt Nam, bëi c¸c doanh nghiÖp ph¶i mÊt thªm tiÒn cíc phÝ vËn chuyÓn, tiÒn chªnh lÖc gi¸… vµ th ¬ng hiÖu s¶n phÈm dÖt may cña ViÖt Nam sÏ Ýt ®îc ngêi tiªu dïng ë thÞ trêng Mü biÕt ®Õn. 1.2 ThÞ trêng EU Theo nh÷ng ®¸nh gi¸ míi ®©y cña c¸c tæ chøc dÖt may quèc tÕ, EU vÉn lµ khu vùc ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ nhËp khÈu hµng may mÆc, chiÕm 49% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu hµng dÖt may cña toµn thÕ giíi. Nhu cÇu nhËp khÈu hµng n¨m cña EU vµo kho¶ng 110 tû USD hµng quÇn ¸o may s½n vµ hµng dÖt c¸c lo¹i, ®em ®Õn c¬ héi tèt cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, trong ®ã cã ViÖt Nam. C¬ héi nµy cµng trë nªn hÊp dÉn h¬n khi EU ®ang cã xu híng chuyÓn nguån nhËp khÈu sang c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®Ó tËn dông nguån lao ®éng gi¸ rÎ cña c¸c níc nµy. C¸c níc thuéc EU lµ thÞ trêng träng ®iÓm ®èi víi hµng may mÆc cña ViÖt Nam. Trong nhiÒu n¨m, kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ trêng nµy lu«n ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ vÒ gi¸ trÞ vµ thÞ phÇn xuÊt khÈu USD. Error: Reference source not found B¶ng 6 : XuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ trêng EU §¬n vÞ : triÖu USD N¨m XK vµo EU T¨ng, gi¶m(%) 2000 650 7.4 2001 745 14.6 20